Γαβαλάς Εύβοιας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 38°27′9.00″N 24°5′6.68″E / 38.4525000°N 24.0851889°E / 38.4525000; 24.0851889

Γαβαλάς
Τοποθεσία στον χάρτη
Τοποθεσία στον χάρτη
Γαβαλάς
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα[1]
ΠεριφέρειαΣτερεά Ελλάδα
ΔήμοςΚύμης-Αλιβερίου
Γεωγραφία και στατιστική
ΝομόςΕύβοιας
Υψόμετρο190
Πληθυσμός265 (2011)

Ο Γαβαλάς είναι χωριό του δήμου Κύμης-Αλιβερίου της Περιφερειακής Ενότητας Εύβοιας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 265 κατοίκους. Είναι κτισμένος σε υψόμετρο 190 μ.[2], σε ύψωμα βόρεια του όρους Βελανιδιά.[3]

Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπάρχουν ίχνη κατοίκησης της περιοχής από την αρχαιότητα, όπως μαρτυρούν λείψανα οικισμών και σαρκοφάγοι οι οποίες βρέθηκαν στις θέσεις Αγριελιές και Κοκορέτσι.[3] Το χωριό συνέχισε να υπάρχει κατά τη διάρκεια της βυζαντινής και φραγκικής περιόδου. Σύμφωνα με μια άποψη, το όνομα του χωριού οφείλεται στην παρουσία της οικογένειας των Γαβαλάδων, οι οποίοι συντηρούσαν τσιφλίκια στην περιοχή στο τέλος του 12ου αιώνα μ.Χ..[3] Το χωριό αναφέρεται σε οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο του 1474 με το όνομα Gavala. Σύμφωνα με το κατάστιχο, είχε 24 σπίτια και ανήκε στον ναχιγιέ Κλαδιών, ο οποίος είχε έδρα το Αυλωνάρι.[4]

Σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό δημιουργήθηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας από τον Δημήτρη Γαβαλά. Ο Γαβαλάς ήταν ληστής και κτηνοτρόφος από την Πελοπόννησο. Έφτασε στην περιοχή και έφερε μαζί του και μια εικόνα του Αγίου Δημητρίου. Έπεισε και άλλους κτηνοτρόφους να δημιουργήσουν ένα οικισμό ο οποίος πήρε το όνομα του πρώτου οικιστή. Για την εικόνα κατασκεύασαν ένα μικρό ναό, ο οποίος αργότερα αντικαταστάθηκε από τον σημερινό ναό.[3]

Το 1835 ο Γαβαλάς προσαρτήθηκε στον δήμο Ταμυναίων και το 1841 στον δήμο Δυστίων (ο οποίος αργότερα μετονομάστηκε σε δήμο Ταμυναίων). Με την κατάργηση των δήμων το 1912 ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας. Με το σχέδιο Καποδίστριας προσαρτήθηκε στον δήμο Ταμυναίων και με το σχέδιο Καλλικράτης προσαρτήθηκε στον δήμο Κύμης-Αλιβερίου.[5]

Απογραφές πληθυσμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πορεία του πληθυσμού σύμφωνα με τις απογραφές:

Απογραφή 1928 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011
Πληθυσμός 467[2] 549[2] 574[2] 676[2] 583[2] 458[2] 461[2] 468 265

Σημεία ενδιαφέροντος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κοντά στη μονή Μπερνάγι, η οποία βρίσκεται κοντά στον Άγιο Γεώργιο Αυλωναρίου, βρίσκεται ο ερειπωμένος ναός του Αγίου Παντελεήμονα, ο οποίος χρονολογείται από τη βυζαντινή εποχή. Στο παρελθόν ήταν μετόχι της μονής Μπερνάγι. Ο ναός του Προφήτη Ηλία στο παρελθόν ήταν καθεδρικός χωριού, το οποίο καταστράφηκε επί Τουρκοκρατίας.[3]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Σταματελάτος, Μιχαήλ· Βάμβα-Σταματελάτου, Φωτεινή (2006). Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας. Αθήνα: Ερμής. σελ. 153. ISBN 9603201332. 
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «Γαβαλάς». Δήμος Κύμης - Αλιβερίου. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2019. 
  4. Μπαλτά, Ευαγγελία (1989). L' Eubee a la fin du XV siecle: economie et population: les registres de l'annee 1474. Αθήνα: Εταιρεία Ευβοϊκών Μελετών. σελ. 122, 313. 
  5. «Γαβαλάς (Ευβοίας)». Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Αναλυτικά. ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2019.