Αμπελούζος Ηρακλείου
Συντεταγμένες: 35°3′48″N 24°56′6″E / 35.06333°N 24.93500°E
| Αμπελούζος | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κρήτης |
| Περιφερειακή Ενότητα | Ηρακλείου |
| Δήμος | Γορτύνης |
| Δημοτική Ενότητα | Γόρτυνας |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Κρήτη |
| Νομός | Ηρακλείου |
| Υψόμετρο | 200 |
| Έκταση | 3,900 (η κοινότητα) |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 265 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Αμπελούζος είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Γορτύνης στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Ανήκε στην επαρχία Καινούργιου. Βρίσκεται στις νότιες προσβάσεις του Ψηλορείτη, κοντά στη Γεωργική Σχολή της Μεσαράς. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι 46,6 χλμ. Κύρια προϊόντα του είναι το ελαιόλαδο, η σταφίδα, τα σιτηρά και τα φρούτα. Ο κεντρικός ναός είναι αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Υπάρχουν Δημοτικό Σχολείο και νηπιαγωγείο.
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το χωριό βρίσκεται στην περιοχή της αρχαίας Γόρτυνας, όπου έχουν βρεθεί αγάλματα και λοιπά αρχαιολογικά αντικείμενα. Εδώ ανακαλύφθηκε το 1860 άγαλμα Μινωταύρου, το οποίο αγόρασε έπειτα από εντολή της αγγλικής πρεσβείας ο τότε πρόξενος της Αγγλίας Λυσ. Καλοκαιρινός και σήμερα [1] βρίσκεται στην Αγγλία.
Στην περιοχή του Αμπελούζου υπάρχει ένα λαβυρινθώδες λατομείο της αρχαίας Γόρτυνας. Μερικοί συγγραφείς πίστεψαν ότι είναι ο Λαβύρινθος, εντός του οποίου ήταν κλεισμένος ο Μινώταυρος. Είναι πράγματι λατομείο με δαιδαλώδεις υπόγειες σήραγγες. Οι πλάκες της περίφημης επιγραφής της Γόρτυνας, το οικοδομικό υλικό του ναού του Αγίου Τίτου και των άλλων οικοδομημάτων προέρχονται από το λατομείο αυτό. Πολλοί συγγραφείς που επισκέφθηκαν το λατομείο παλαιότερα, όπως ο Tournefort, o Cockerel, o Sieber, ο Spratt και άλλοι το περιγράφουν λεπτομερώς. Στα τοιχώματα των διαδρόμων υπάρχει τοιχοζωγραφική και χρονολογίες εκείνων που επισκέφτηκαν το λατομείο. Αναφέρονται χρονολογίες του 1495, 1560 κλπ[2].
Ο Αμπελούζος είχε 158 κατοίκους το 1583 και αναφέρεται στην απογραφή του Καστροφύλακα (K 103) με την ονομασία Ambelluso. Στην περιοχή του υπάρχουν πολύ παλαιοί ελαιώνες με πανύψηλα ελαιόδεντρα από την εποχή της Βενετοκρατίας και για το λόγο αυτό λέγονται φράγκικες ελιές.
Το 1920 με το Νόμο 2155 ιδρύθηκε η Γεωργική Σχολή Μεσαράς, στην αρχή της διακλάδωσης προς Αμπελούζο. Η σχολή βρίσκεται στα κτήματα του μετοχίου της Αγίας Παρασκευής, τα οποία παραχώρησε η Μοναστηριακή Επιτροπή Ηρακλείου. Τα κτήρια έγιναν με δαπάνες της ίδιας Επιτροπής και ο εξοπλισμός με δαπάνες του Δημοσίου. Η σχολή προσφέρει υπηρεσίες για τη βελτίωση της γεωργικής παραγωγής της Μεσαράς.
Διοικητικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να προσαρτάται στην κοινότητα Μιαμούς. Το 1949 με το ΦΕΚ 153Α - 11/07/1949 ορίστηκε έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας.[3] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι μαζί με τον παραθαλάσσιο οικισμό Γερόκαμπος αποτελούν την κοινότητα Αγίου Κυρίλλου[4] που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Γόρτυνας του Δήμου Γόρτυνας και σύμφωνα την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 125 κατοίκους.[5]
Δείτε: Κοινότητα Αμπελούζου
Πληθυσμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1991 | 347 |
| 2001 | 284 |
| 2011 | 320 |
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1961 | 369 |
| 1971 | 318 |
| 1981 | 353 |
| 1991 | 348 |
| 2001 | 297 |
| 2011 | 317 |
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ "Σπανάκη Στ.., Η οικογένεια των Καλοκαιρινών της Κρήτης, Κρητ. Χρον., ΙΔ΄, 286"
- ↑ Guarducci M., Οι αρχαιότεροι επισκέπται του Λαβυρίνθου της Γόρτυνος, Κρητικά Χρονικά, τομ 4 (1950),σελ.527-528 :«Όταν το 1416 επισκέφτηκε το χώρο ο φλωρεντινός Κριστόφορο Μπουοντελμόντι, τον εξερεύνησε προσεκτικά και τον περιέγραψε στο έργο του Descriptio Cretae• ανέφερε μάλιστα ότι βρήκε χαραγμένα τα ονόματα πολλών επισκεπτών που είχαν προηγηθεί. Τα παλαιότερα από τα ονόματα αυτά ανάγονταν στον 14ο αιώνα, όπως επιβεβαιώνεται από τον μεταγενέστερο περιηγητή Savary. Άρα οι επισκέψεις στο "Λαβύρινθο" άρχισαν ή τουλάχιστον πύκνωσαν από την εποχή που το κίνημα του ουμανισμού στη Δύση έστρεψε το ενδιαφέρον των ανθρωπιστών στα μνημεία και στις ιστορικές αναμνήσεις της αρχαιότητας. »
- ↑ «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2023.
- ↑ «Νόμος 4555/2018 - ΦΕΚ 133/Α/19-7-2018 ( Άρθρα 1 - 151) (Πρόγραμμα ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ) (Κωδικοποιημένος)». e-nomothesia.gr | Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2022.
- ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10861 (σελ. 387 του pdf)
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_monimos.pdf
- ↑ ΠΛ 2:362
- ↑ ΠΛΜ 8:32
- ↑ https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Το Ηράκλειον και ο νομός του. Ηράκλειο: Νομαρχία Ηρακλείου. 1971.
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1981, 2006 (ΠΛΜ)
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Guarducci M., Οι αρχαιότεροι επισκέπται του Λαβυρίνθου της Γόρτυνος, Κρητικά Χρονικά, τομ 4 (1950),σελ.527-528