Αλέξανδρος Β΄ της Ρωσίας

Αλέξανδρος Β΄
Τσάρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας
Περίοδος	3 Μαρτίου 1855 – 13 Μαρτίου 1881
Στέψη	7 Σεπτεμβρίου 1855 Κρεμλίνο
Προκάτοχος	Νικόλαος Α΄
Διάδοχος	Αλέξανδρος Γ΄
Γέννηση	29 Απριλίου 1818 Μόσχα
Θάνατος	13 Μαρτίου 1881 (62 ετών) Αγία Πετρούπολη
Τόπος ταφής	Καθεδρικός Ναός Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, Αγία Πετρούπολη
Σύζυγος	Μαρία Αλεξάντροβνα, πρώην πριγκίπισσα Μαρία του Μεγάλου Δουκάτου του Έσσεν
Επίγονοι	Αλεξάνδρα Νικόλαος Αλέξανδρος Γ' της Ρωσίας Βλαδίμηρος Αλέξιος Μαρία Σεργκέι Παύλος (νόθος) Γεώργιος Γιουριέβσκυ
Οίκος	Γκότορπ-Ρομάνοφ
Πατέρας	Νικόλαος Α΄ της Ρωσίας
Μητέρα	Αλεξάντρα Φιοντόροβνα, πρώην πριγκίπισσα Καρλόττα της Πρωσίας
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ( )

Ο βασιλικός θυρεός

Ο Αλέξανδρος Β΄ Νικολάγεβιτς (ρωσικά: Александр II Николаевич‎, προφορά ΔΦΑ: [ɐlʲɪˈksandr nʲɪkɐˈlaɪvʲɪt͡ɕ] 29 Απριλίου 1818 – 13 Μαρτίου 1881), γνωστός ως Αλέξανδρος ο Ελευθερωτής, ήταν τσάρος της Ρωσίας από τις 3 Μαρτίου 1855 έως τη δολοφονία του το Μάρτιο του 1881. Είχε επίσης τον τίτλο του βασιλέα της Πολωνίας και του Μεγάλου Δούκα της Φινλανδίας.

Πρώτα χρόνια

Γεννημένος το 1818, ήταν ο πρωτότοκος γιος του τσάρου Νικολάου Α΄ της Ρωσίας και της γερμανίδας πριγκίπισσας Καρλόττας της Πρωσίας, κόρης του Φρειδερίκου Γουλιέλμου Γ΄ της Πρωσίας και της δούκισσας Λουίζας του Μεγάλου Δουκάτου του Μέκλενμπουργκ-Στρέλιτς. Λίγοι θα μπορούσαν να φανταστούν τον καιρό που ήταν τσάρεβιτς (δηλ. διάδοχος) ο μικρός Αλέξανδρος, ότι μεγαλώνοντας θα γινόταν ένας σπουδαίος ηγέτης ο οποίος θα αναμόρφωνε τη Ρωσία, με αποφάσεις τόσο τολμηρές και γενναίες που οι Ρώσοι είχαν να δουν από τον καιρό του Μεγάλου Πέτρου.

Εκείνη την εποχή στη Ρωσία τα πράγματα ήταν πολύ περιορισμένα, με την ελευθερία της σκέψης και της ατομικής πρωτοβουλίας να καταστέλλεται αυστηρά. Υπήρχε λογοκρισία σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας, με την κριτική στις Αρχές να αποτελεί σοβαρό παράπτωμα. Παρ’ όλα αυτά, όταν ανέλαβε την εξουσία εισήγαγε σημαντικές αλλαγές σε φιλελεύθερη κατεύθυνση, αλλά παρ'όλα αυτά δολοφονήθηκε σε δημόσιο χώρο από την τρομοκρατική οργάνωση Λαϊκή Θέληση (Narodnaya Volya, ναρόντναγια βόλια).

Ο Αλέξανδρος Β΄ έτυχε εξαιρετικής μόρφωσης υπό την επίβλεψη του φιλελεύθερου ρομαντικού ποιητή και χαρισματικού μεταφραστή Βασίλι Ζουκόφσκι, μελετώντας πληθώρα επιστημών και μαθαίνοντας τις κυρίαρχες ευρωπαϊκές γλώσσες της εποχής.

Άνοδος στο θρόνο

Με την ενηλικίωση στις 5 Μαΐου του 1834 ο τσάρεβιτς γίνεται μέλος: το 1834 της Γερουσίας, το 1835 της Ιερά Διοικητικής Συνόδου, το 1841 του Συμβουλίου Επικρατείας, και το 1842 της Επιτροπής Υπουργών. Το έτος 1837, ο Αλέξανδρος Β΄ πραγματοποιεί ταξίδια σε όλη τη Ρωσία επισκέπτοντας 29 επαρχίες του Ευρωπαϊκού τμήματος, του Καυκάσου και της δυτικής Σιβηρίας. Τα έτη 1838 έως 1839 επισκέπτεται την Ευρώπη.

Η στρατιωτική θητεία του αυτοκράτορα ήταν επιτυχής. Το 1836, γίνεται Στρατηγός-ταγματάρχης, ενώ το 1844 διορίζεται ως γενικός στρατηγός του πεζικού. Από το 1849, ο Αλέξανδρος Β΄ γίνεται επικεφαλής των στρατιωτικών σχολών, τα έτος 1846 και το 1848 πρόεδρος της Μυστικής Επιτροπής Αγροτικών Υποθέσεων. Κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου το 1853-1856 διοικούσε όλα τα στρατεύματα της πρωτεύουσας.

Ο Αλέξανδρος Β΄ ανεβαίνει στο θρόνο την ημέρα του θανάτου του πατέρα του, στις 18 Φλεβάρη του 1855. Ένα από τα σημαντικά βήματα του ήταν η σύναψη της Συνθήκης Παρισίων το Μάρτιο του 1856 - με καλούς σχετικά όρους - δεδομένου ότι η κατάσταση δεν ευνοούσε τη Ρωσία (στην Αγγλία ήταν ισχυρό το αίσθημα να συνεχιστεί ο πόλεμος μέχρι την ήττα και το διαμελισμό της Ρωσικής Αυτοκρατορίας).

Κατάργηση δουλοπαροικίας

Τα πρώτα βήματα κατάργησης της δουλοπαροικίας στη Ρωσία έγιναν από τον αυτοκράτορα Αλέξανδρο Α΄. Το 1803 εκδίδεται διάταγμα προς αυτήν την κατεύθυνση. Τα επόμενα βήματα έγιναν από τον Τσάρο Νικόλαο Α΄, που παρόλο αυτά ο θεσμός της δουλοπαροικίας δεν καταργείται τελείως.

Στις 19 Φεβρουαρίου (3 Μαρτίου) του 1861 στην Αγία Πετρούπολη, ο Αλέξανδρος Β΄ υπέγραψε το μανιφέστο κατάργησης της δουλοπαροικίας. Όμως η μεταρρύθμιση, στην νομική κατάσταση της πλειοψηφίας των αγροτών, δεν επέφερε καμία αλλαγή. Δεν ονομάζονταν πια «δουλοπάροικοι» αλλά «υπόχρεοι», τυπικά θεωρήθηκαν ελεύθεροι, αλλά η θέση τους δεν είχει αλλάξει. Ειδικότερα, οι γαιοκτήμονες συνέχιζαν, όπως και πριν, να χρησιμοποιούν τη σωματική βία κατά των αγροτών και οι τελευταίοι συνέχιζαν να πληρώνουν τα τέλη όπως έκαναν και παλιά.

Θάνατος

Στις 1 (13) Μαρτίου του 1881, το απόγευμα, ο Αλέξανδρος Β΄ πεθαίνει εξαιτίας θανατηφόρου τραυματισμού που δέχθηκε στην Αγία Πετρούπολη από μια βόμβα (ήταν δεύτερη απόπειρα δολοφονίας του). Την έριξε κάτω από τα πόδια του ένα μέλος της τρομοκρατικής οργάνωσης Λαϊκή Θέληση. (Narodnaya Volya).

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε πρώτα το 1841 τη Μαρία, κόρη του Λουδοβίκου Β΄ μεγάλου δούκα της Έσσης & παρά τω Ρήνω. Η Μαρία βαπτίσθηκε Ορθόδοξη με το όνομα Μαρία Αλεξάνδροβνα και είχαν τέκνα:

• Νικόλαος 1843-1865, διάδοχος της Ρωσίας. Απεβίωσε 22 ετών.
• Αλέξανδρος Γ΄ 1845-1894, αυτοκράτορας της Ρωσίας.
• Βλαδίμηρος 1847-1909, μέγας δούκας της Ρωσίας.
• Αλέξιος 1850-1908, μέγας δούκας της Ρωσίας.
• Μαρία 1853-1920, παντρεύτηκε τον Αλφρέδο των Βέττιν δούκα της Σαξονίας - Κόμπουρκ & Γκότα.
• Σεργκέι 1857-1905, μέγας δούκας της Ρωσίας.
• Παύλος 1860-1919, μέγας δούκας της Ρωσίας.

Το 1880 απεβίωσε η Μαρία και ο Αλέξανδρος Β΄ έκανε έπειτα από 15 ημέρες δεύτερο, μοργανατικό γάμο με την Αικατερίνη, κόρη του Μιχαήλ πρίγκιπα Ντολγκορούκοβ. Ήταν ερωμένη του και είχε ήδη με αυτήν αποκτήσει τέκνα:

• Γεώργιος 1872-1913, πρίγκιπας Γιουριέβσκυ.
• Όλγα 1873-1925, παντρεύτηκε τον Γεώργιο-Νικόλαο κόμη του Μέρενμπερκ.
• Αικατερίνη 1878-1959, παντρεύτηκε πρώτα τον Αλέξανδρο Αλεξάνδροβιτς πρίγκιπα Μπαριατίνσκι και μετά τον Σεργκέι Πλατόνοβιτς πρίγκιπα Ομπολένσκυ.