Αγία Σοφία (Άρτα)
Συντεταγμένες: 39°9′41″N 20°59′16″E / 39.16139°N 20.98778°E
| Εκκλησία Αγίας Σοφίας | |
|---|---|
 Άποψη της εκκλησίας από το ύψος της Οδού Βασιλέως Κωνσταντίνου. | |
 | |
| Είδος | εκκλησία |
| Αρχιτεκτονική | βυζαντινή αρχιτεκτονική |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 39°9′41″N 20°59′16″E |
| Θρήσκευμα | Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία |
| Θρησκευτική υπαγωγή | Ιερά Μητρόπολις Άρτης |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Αρταίων |
| Τοποθεσία | Άρτα |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Έναρξη κατασκευής | 1812 |
| Υλικά | πέτρα |
| Προστασία | διατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα[1] |
| δεδομένα (π) | |
Η Αγία Σοφία είναι ένα μνημείο μεταβυζαντινής περιόδου στην πόλη της Άρτας.[2]
Δομή και τοποθεσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο ναός της Αγίας Σοφίας βρίσκεται πίσω από την πλατεία Μονοπωλίου, στη γωνία των οδών Βασιλέως Κωνσταντίνου και Αγίας Σοφίας, πολύ κοντά στο εκκλησάκι της Παναγιάς της Κασσωπίτρας.
Πρόκειται για μεγάλων διαστάσεων τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική.[3] Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, χάρη στην εικόνα «Παναγία η Αγία Σοφία» του 19ου αιώνα, διαστάσεων 1,02 x 0,67 μ, έργο του Δημήτρη Παπαδιαμάντη.[4] Στο εσωτερικό ο ναός είναι διακοσμημένος με τοιχογραφίες του 19ου αιώνα με την ιδιοτυπία ότι, οι μεμονωμένοι Άγιοι και οι παραστάσεις του εικονογραφικού προγράμματος περικλείονται μέσα σε έξεργα γύψινα πλαίσια φυτικού μοτίβου. Το σπουδαιότερο στοιχείο του ναού είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο με ολόγλυφο σκάλισμα το οποίο αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα ξυλογλυπτικής των μέσων του 19ου αιώνα (1853) στην Ελλάδα. Μπροστά από το ναό βρίσκεται το λιθόκτιστο κωδωνοστάσιο τύπου μπαρόκ.[5][6]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο μητροπολίτης Άρτας Σεραφείμ Ξενόπουλος στο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης & Πρεβέζης» (εκδ.1884) μας πληροφορεί ότι ο ναός κατασκευάστηκε το 1812 αλλά πυρπολήθηκε μερικώς το 1821 και ανακατασκευάστηκε το 1829 με έξοδα του αρχιμανδρίτη Μεθοδίου. Ο ναός βρισκόταν στη συνοικία Μονοπώλιο, είχε ένα παρεκκλήσι στο όνομα του Αγίου Νικολάου Παράσχη, το οποίο υπήρξε Μετόχι της Μονής Φανερωμένης και η ενορία αριθμούσε 75 οικίες.[7] Ο ναός υπήρξε στενά συνδεδεμένος με τον βίο των Όσιων αυτάδελφων Θεοχάρη και Απόστολου, οι οποίοι ήταν τέκνα του Γεωργίου Ντούια, ιερέα στο ναό της Άγίας Σοφίας. Μετά το θάνατο των γονιών τους, τα δύο αδέλφια φρόντισαν το μικρότερο αδελφό τους μέχρι την ημέρα του γάμου του και μετά αποσύρθηκαν σε ένα μικρό σπίτι κοντά στο ναό της Αγίας Σοφίας. Ο Θεοχάρης άρχισε να διδάσκει και να μαθαίνει γραφή και ανάγνωση τα μικρά παιδιά της Άρτας στο εκκλησάκι της Παναγιάς της Κασσωπίτρας στην πλατεία Μονοπωλίου, το οποίο λειτουργούσε ως κρυφό σχολείο μέχρι το 1818.[8] Κοντά στην Αγία Σοφία υπήρχε το αρχοντικό του πλούσιου ευπατρίδη Θεοχαράκη Νικολάου. Η οικονομική επιφάνεια και οι υψηλές διασυνδέσεις του Θεοχαράκη Νικολάου καθιστούσαν το σπίτι του, ένα πραγματικό άσυλο για τους χριστιανούς της Άρτας. Κατά τη διάρκεια της Μάχης της Άρτας, το 1821, στην οικία του ευπατρίδη Νικολάου συναντήθηκε ο Μακρυγιάννης με τον Γώγο Μπακόλα. Ο ναός αποτελούσε μέχρι το 1960 το μητροπολιτικό ναό της Άρτας.[9][10]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ www
.arxaiologikoktimatologio .gov .gr /el /monuments _info?id=147745&type=Monument. - ↑ Αναστάσιος Ορλάνδος, «Οι μεταβυζαντινοί ναοί της Άρτης», Αρχείον των Βυζαντινών Μνημείων της Ελλάδος, τομ.Β, 1936, σελ.174
- ↑ Αρχαιολογικό δελτίο, Χρονικά, Μέρος Β, τόμος 29, τ.2.
- ↑ Εικονες της Αρτας: η εκκλησιαστικη ζωγραφικη στην περιοχη της Αρτας, Βαρβαρα Ν Παπαδοπουλου, Αγλαια Λ Τσιαρα, 2008.
- ↑ Τοαπαρλής, Ε, Το τέμπλο τής Αγ. Σοφίας Άρτας, 1986.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Ι.Ν. Αγίας Σοφίας - Ι.Μ.Ν. Αγίου Δημητρίου Άρτης.». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2019.
- ↑ Σεραφείμ Ξενόπουλος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης & Πρεβέζης» (εκδ.1884), σ.141-143.
- ↑ Οι Όσιοι αυτάδελφοι Θεοχάρης και Απόστολος.
- ↑ Στρατηγοῦ Μακρυγιάννη, Ἀπομνημονεύματα, Βιβλίον Α´, Κεφάλαιον τρίτον.
- ↑ Αφιέρωμα 1821-1871, Δημήτριος Τσάκωνας, σ.355.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- «Ο ναός της Αγίας Σοφίας στην Άρτα». Ιερά Μητρόπολις Άρτης.