Άγιος Λουκάς (Άρτα)
Συντεταγμένες: 39°9′47.668″N 20°59′5.341″E / 39.16324111°N 20.98481694°E
| Εκκλησία Αγίου Λουκά | |
|---|---|
 Άποψη των καταλοίπων της εκκλησίας από το ύψος της Οδού Φιλίππου Μανωλάκη. | |
 | |
| Είδος | εκκλησία και αρχαιολογική θέση |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 39°9′48″N 20°59′5″E |
| Θρήσκευμα | Χριστιανισμός |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Αρταίων |
| Τοποθεσία | Άρτα |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Έναρξη κατασκευής | 14ος αιώνας |
| Υλικά | πέτρα και τούβλο |
| Προστασία | διατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα[1] |
| δεδομένα (π) | |
Ο ναΐσκος του Αγίου Λουκά είναι μνημείο υστεροβυζαντινής περιόδου στην πόλη της Άρτας.
Δομή και τοποθεσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο ναΐσκος είναι μονόχωρος δρομικός και σήμερα σώζονται μόνο οι τρίπλευρες αψίδες των Ιερών Βημάτων και τα περιγράμματα των κτισμάτων στα θεμέλια. Η τοιχοποιία ακολουθεί το πλινθοπερίβλητο σύστημα.[2][3][4] Βρίσκεται στη γωνία των οδών Bασιλέως Πύρρου και Φιλίππου Mανωλάκη σε μικρή απόσταση από το ναό της Αγίας Θεοδώρας, πολιούχου της Άρτας και του βυζαντινού ναού του Αγίου Βασιλείου.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετά το τέλος της Δυναστείας των Κομνηνών Δουκάδων Αγγέλων, στο Δεσποτάτο της Ηπείρου σημειώνεται μία σημαντική πτώση της ναοδομικής δραστηριότητας με αποτέλεσμα κατά το 14ο και το πρώτο μισό του 15ου αιώνα, να κατασκευαστούν ελάχιστα θρησκευτικά μνημεία και ένα από αυτά ήταν ο μικρός ναός του Αγίου Λουκά, ο οποίος χρονολογείται στα τέλη του 14ου - αρχές 15ου αιώνα.[5]
Σύμφωνα με στοιχεία από το Οθωμανικό Αρχείο Κωνσταντινουπόλεως, το 1564 η Άρτα αριθμούσε 44 ενορίες ενώ το 1579 η πόλη αριθμούσε 40 ενορίες, οι οποίες έφεραν τα ονόματα των ναών. Ο ναός του Αγίου Λουκά αποτελούσε το κέντρο της ομώνυμης ενορίας και αριθμούσε 12 χριστιανικές εστίες. [6]
Ο μητροπολίτης Άρτας Σεραφείμ Ξενόπουλος στο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης & Πρεβέζης» (εκδ.1884) μας πληροφορεί ότι στα τέλη του 19ου αιώνα στην Άρτα υπήρχαν 11 ενορίες και 10 θέσεις (συνοικίες). Οι συνοικίες ήταν της Περιβλέπτου, των Ταμπακιάδων (βυρσοδεψών) ή της Δάφνης, Τουρκοπάζαρο, Αγίας Θεοδώρας ή Λούκενας ή Καραπάνου, Μουχούστι, Μονοπώλειο, Πλάτανος, Αλμπαναριά, Ρωμιοπάζαρο και Eβραϊκα.[7] Ο ναΐσκος του Αγίου Λουκά μαζί με το ναό της Μεταμορφώσεως και του Αγίου Αντρέα, ήταν ένα από τα παρεκκλήσια του ναού της Αγίας Θεοδώρας και βρισκόταν στη θέση Λούκενας ή Καραπάνου.[8] Το 1977 με υπουργική απόφαση ο ναός ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο. [9]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ www
.arxaiologikoktimatologio .gov .gr /el /monuments _info?id=147750&type=Monument. - ↑ Velenis, Thirteenth-Century Architecture in the Despotate of Epirus: The Origins of the School, Studenica et l' art byzantine au tour de l' annee 1200, Beograd 1988, σ. 279-284.[1]
- ↑ Church Architecture in the Despotate of Epirus: The Problem of Influences, Panayotis L. Vocotopoulos.[2] Αρχειοθετήθηκε 2018-02-03 στο Wayback Machine.
- ↑ Οι ερειπωμένοι βυζαντινοί ναοί του Αγίου Λουκά και της Παναγίας της Ελεούσας, Ιερά Μητρόπολη Άρτας.[3]
- ↑ Ο κεραμοπλαστικός διάκοσμος των υστεροβυζαντινών μνημείων της Βορειοδυτικής Ελλάδος, Τσουρής Κ., σ.232, Καβάλα 1988.
- ↑ Η Βυζαντινή Άρτα και η περιοχή της, Πρακτικά Β' Διεθνούς Αρχαιολογικού και Ιστορικού συνεδρίου(Άρτα, 12-14 Απριλίου 2002), εκδ. Μουσικοφιλολογικός Σύλλογος Άρτας “Σκουφάς”, 2007.
- ↑ Σεραφείμ Ξενόπουλος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης & Πρεβέζης» (εκδ.1884), σ.139:«Η πόλις "Αρτα διαιρείται εις εκκλησιαστικάς ένορίας 11 κα θέσεις δέκα, 1) της Περιλήφτης (Περιβλέπτου), εκ του Χριστιανικού Ναού πρότερον, είτα Μετσιτίου υπάρξαντος τών Μπέιδων, και κειμένου πλησίον της Μητροπόλεως, 2) τών Βυρσοδεψών ή Δάφνης, 3) Τουρκοπάζαρο, 4) άγ. Θεοδώρας ή Λούκενας ή Καραπάνου, 5) Μουχούστον (ξε) (Προάστειον τής Αρτης), εντεύθεν άρχεται ή αγορά ευθύδρομος ένθεν και ένθεν έχουσα εργαστήρια διάφορα, και καταλήγουσα μέχρι της 6 ενορίας του Μονοπωλείου, 7) Πλάτανος, 8) Αλπαναρία, 9) Ρωμαιοπάζαρον, 10) Εβραϊκά εις ταύτας κεντα αι επόμεναι Εκκλησίαι.»
- ↑ Σεραφείμ Ξενόπουλος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης & Πρεβέζης» (εκδ.1884), σ.139: «Του Αποστόλου Λουκά, μεταξύ δύω Οθωμανικών οικιών, σωζομένου μόνον του Βήματος, όπου ανάπτει Κανδύλα»
- ↑ «Περί κηρύξεως αρχαιολογικών χώρων, ΥΑ Α/Φ28/1288/117/23-4-1977, ΦΕΚ 417/Β/29-4-1977». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιουλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2016.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Άγιος Λουκάς, Ιερά Μητρόπολη Άρτας