Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ομοσπονδιακό κράτος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Δημιουργήθηκε από μετάφραση της σελίδας "Federation"
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
[[Αρχείο:Map_of_unitary_and_federal_states.svg|μικρογραφία|{{Legend|#00e000;|Ομόσπονδο κράτος}}{{legend|#0000b0;|[[Ενιαίο κράτος]]}}]]
{{χωρίς παραπομπές}}
Ένα '''ομοσπονδιακό κράτος''' είναι μια μορφή [[Κυρίαρχο κράτος|κυρίαρχου κράτους]] που συγκροτείται από την ένωση επί μέρους αυτοδιοικούμενων περιφερειών, πολιτειών ή άλλων περιοχών υπό μια κεντρική ομοσπονδιακή κυβέρνηση, βάσει συνταγματικών διατάξεων. Αυτό σημαίνει ότι τα μέλη μίας ομοσπονδίας δεν μπορούν να αποσχιστούν από αυτήν με δική τους, μονομερή απόφαση. Στην ομοσπονδία δηλαδή, η εξουσία διαμοιράζεται μεταξύ μίαw κεντρικής αρχής και των μελών της ομοσπονδίας, έτσι ώστε κάθε μέλος να διατηρεί κάποιο βαθμό ελέγχου στις εσωτερικές του υποθέσεις.


Συχνά υποστηρίζεται ότι τα ομοσπονδιακά κράτη όπου η κεντρική κυβέρνηση έχει πολλές «υπερ-εξουσίες» δεν είναι πραγματικά ομοσπονδιακά. Τέτοιες διευρυμένες εξουσίες για την κεντρική κυβέρνηση, που υπονομεύουν μία ομοσπονδία, μπορεί να περιλαμβάνουν:
[[Αρχείο:Map of federal states.svg|thumb|300px|Τα ομοσπονδιακά κράτη στον κόσμο]]
Με το όνομα '''Ομοσπονδιακό κράτος''', ή '''Ομοσπονδιακή Πολιτεία''', χαρακτηρίζεται το ανεξάρτητο και κυρίαρχο εκείνο κράτος, (Πολιτεία), το οποίο προέρχεται, (συγκροτείται), από συνένωση περισσοτέρων επιμέρους κρατών-μελών <u>βάσει συνταγματικών διατάξεων</u>.


* την συνταγματική εξασφάλιση του δικαιώματος να αναστείλει τη διακυβέρνηση μιας συνιστώσας πολιτείας επικαλούμενη σοβαρή κακοδιαχείριση ή πολιτικές αναταραχές, και
Στο Ομοσπονδιακό κράτος, βάσει του τρόπου αυτού δημιουργίας, υφίσταται μία μόνο κεντρική εξουσία, η οποία και μόνο αυτή, αντιπροσωπεύει τα συγκροτούντα κράτη-μέλη διεθνώς, με συνέπεια να καθίσταται έτσι, «εν συνόλῳ», [[υποκείμενο διεθνούς δικαίου]].
* να έχει την δυνατότητα ψήφισης εθνικής νομοθεσίας που παρακάμπτει ή παραβιάζει τις εξουσίες των συνιστωσών πολιτειών.


Η ομοσπονδιακή διακυβέρνηση μίας χώρας μπορεί να θεωρηθεί το αντιδιαμετρικά αντίθετο ενός άλλου συστήματος, του [[Ενιαίο κράτος|ενιαίου κυρίαρχου κράτους]]. [[Γαλλία|Η Γαλλία]], για παράδειγμα, είναι ενιαία χώρα εδώ και πολλούς αιώνες. Η [[Αυστρία]], επίσης, ήταν ένα ενιαίο κράτος που όμως έγινε ομοσπονδία όταν οι [[Διοικητική διαίρεση|διοικητικές διαιρέσεις]] της μετατράπηκαν σε [[Ομόσπονδα κρατίδια της Αυστρίας|κρατίδια]], με την υιοθέτηση του [[Σύνταγμα της Αυστρίας|Αυστριακού Συντάγματος]] του 1918. Η [[Γερμανία]], με τα [[Ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας|16 ομόσπονδα κρατίδιά]] της, είναι ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα ομοσπονδίας στην Ευρώπη. Οι ομοσπονδίες είναι συχνά [[Εθνοτική ομάδα|πολυεθνικές]] και καλύπτουν μεγάλη εδαφική επικράτεια, όπως η [[Ρωσία]], οι [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Ηνωμένες Πολιτείες]], ο [[Καναδάς]], η [[Ινδία]] και η [[Βραζιλία]]. Παρόλα αυτά, υπάρχουν και ιδιαίτερα μικρές ομοσπονδίες, όπως ο [[Άγιος Χριστόφορος και Νέβις]] ή οι [[Ομόσπονδες Πολιτείες της Μικρονησίας]].
== Χαρακτηριστικά ==
Τα κύρια χαρακτηριστικά ενός Ομοσπονδιακού κράτους αριθμούνται σε επτά τα οποία και είναι:
# Απ΄ όλα τα κράτη μέλη μόνο το κεντρικό ομοσπονδιακό κράτος υπάγεται στους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου. Τα υπόλοιπα κράτη μέλη διέπονται από εσωτερικούς συνταγματικούς κανόνες. Βάσει δε αυτών των εσωτερικών κανόνων δημιουργείται ο λεγόμενος "ομοσπονδιακός δεσμός".
# Ο "Ομοσπονδιακός δεσμός" δεν μπορεί να λυθεί από μέρους μόνο (τη βούληση) των κρατών μελών.
# Το Ομοσπονδιακό κράτος θεωρείται κράτος ενιαίο, υποκείμενο του διεθνούς δικαίου.
# Η Κεντρική εξουσία ασκείται άμεσα σ΄ όλους τους υπηκόους των κρατών μελών χωρίς μεσολάβηση εσωτερικών διατάξεων των μελών.
# Στο Ομόσπονδο κράτος υφίσταται κοινή [[ιθαγένεια]] και κοινό έδαφος.
# Κάθε διαμάχη ή πόλεμος μεταξύ των κρατών μελών χαρακτηρίζεται [[Εμφύλιος πόλεμος|εμφύλιος]].
# Τέλος διεθνώς, για πράξεις του Ομοσπονδιακού κράτους, ευθύνεται μόνο το κεντρικό ομοσπονδιακό κράτος και όχι τα κράτη-μέλη.


Αρκετές χώρες της αρχαιότητας θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ομοσπονδίες ή, έστω, συνομοσπονδίες, με τις σημερινές έννοιες των όρων, όπως το [[Συνέδριο Κορίνθου|Συνέδριο της Κορίνθου]] του 4ου αιώνα π.Χ., το [[Νωρικόν]] στην [[Κεντρική Ευρώπη]] και η [[Ιροκουά|Συνομοσπονδία των Ιροκουά]] στην προκολομβιανή Βόρεια Αμερική. Η [[Παλαιά Ελβετική Συνομοσπονδία]] ήταν ένα από τα πρώτα κράτη που, επίσημα, δεν ήταν ενιαίο.
== Πλεονεκτήματα ==
Τα πλεονεκτήματα που παρατηρούνται σε ομοσπονδιακό κράτος συνοψίζονται στα ακόλουθα τρία:
# Τα κράτη-μέλη διατηρούν το δικαίωμα της συνέχισης και τήρησης των παραδόσεων και των εθίμων τους.
# Διατηρείται η αυτονομία των κρατών μελών, ενώ παράλληλα ακολουθείται ενιαία διαχείριση επί των σπουδαιότερων ζητημάτων (π.χ. οικονομικά, αμυντικά, εξωτερικών σχέσεων κ.λπ.)
# Η δε συνοχή της κεντρικής διοίκησης εξασφαλίζει την πλήρη ενότητα μεταξύ των κρατών-μελών.


Ακόμα, πολλές αποικίες στον [[Νέος Κόσμος|Νέο Κόσμο]] αποτελούνταν από αυτόνομες επαρχίες. Αυτές οι αποικίες, μετά την ανεξαρτησία τους, μετατράπηκαν σε ομοσπονδιακά κράτη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|ΗΠΑ]], όπου οι 13 αρχικές «Ηνωμένες Αποικίες» σχημάτισαν τις «Ηνωμένες Πολιτείες», αλλά και διάφορες χώρες στη [[Λατινική Αμερική]] (βλέπε: [[Ισπανοαμερικανικοί πόλεμοι ανεξαρτησίας]]). Μερικές από τις νεοσυσταθείσες ομοσπονδίες του Νέου Κόσμου απέτυχαν: η [[Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Κεντρικής Αμερικής]] διαλύθηκε λιγότερο από 20 χρόνια μετά την ίδρυσή της. Άλλες χώρες, όπως η [[Αργεντινή]], αμφιταλαντεύονταν μεταξύ ομοσπονδιακού, [[Συνομοσπονδία|συνομοσπονδιακού]] και ενιαίου συστήματος, προτού γίνουν οριστικά ομοσπονδίες. Η [[Βραζιλία]] έγινε ομοσπονδία μόνο μετά την πτώση της [[Αυτοκρατορία της Βραζιλίας|μοναρχίας]] ενώ η [[Βενεζουέλα]] μετά τον [[Ομοσπονδιακός Πόλεμος|Ομοσπονδιακό Πόλεμο]]. Η Αυστραλία και ο Καναδάς είναι επίσης ομοσπονδίες.
== Μειονεκτήματα ==
Κύρια μειονεκτήματα που τακτικά παρουσιάζονται σ΄ ένα ή από ένα ομοσπονδιακό κράτος είναι:
# <u>Η εσωτερική νομοθεσία</u>. Πολλές φορές η εσωτερική νομοθεσία των κρατών δεν είναι ομοιογενής με συνέπεια να δημιουργούνται τακτικά θέματα προστριβών ή συγκρούσεως δικαίων σε σχέση πάντα και με το δίκαιο του κεντρικού ομοσπονδιακού κράτους, και ειδικότερα σε θέματα συντρέχουσας αρμοδιότητας.
# <u>Η διεθνής ευθύνη</u>. Επειδή το Ομοσπονδιακό κράτος φέρει διεθνώς την πλήρη ευθύνη και για τις πράξεις των κρατών μελών, πολλές φορές συμβαίνει ν΄ αδυνατεί να παρέμβει σ΄ αυτές με συνέπεια να εκδηλώνονται έντονα προβλήματα.


Η Γερμανία είναι ένα άλλο [[Έθνος κράτος|εθνικό κράτος]] που έχει δοκιμάσει συνομοσπονδιακά, ομοσπονδιακά και ενιαία συστήματα, από το 1815, όταν ιδρύθηκε η [[Γερμανική Συνομοσπονδία]]. Πάντως, η [[Βόρεια Γερμανική Συνομοσπονδία]], η [[Γερμανική Αυτοκρατορία]] και η [[Δημοκρατία της Βαϊμάρης]] ήταν ομοσπονδίες.
== Ομοσπονδιακά κράτη ==
Ομοσπονδιακά κράτη, όπως παρουσιάστηκαν στο διάβα της Ιστορίας και που υφίστανται σήμερα, με τη σύγχρονη έννοια του όρου είναι:
=== [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία]] ===
===[[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]]===
=== [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]] ===
===Γερμανία (από το 1871)===
Η [[Γερμανική Αυτοκρατορία]] το 1871 ανακηρύχθηκε ομοσπονδιακή Αυτοκρατορία. Όργανα του κράτους εκείνου ήταν το "Ομοσπονδιακό Συμβούλιο" της Αυτοκρατορίας, η Αυτοκρατορική "Βουλή", και ο Αυτοκράτορας ([[Κάιζερ]]). Το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο είχε ως κυρίαρχη αρμοδιότητα τη νομοθετική εξουσία καθώς και τον έλεγχο της εξωτερικής πολιτικής. Η "Βουλή" την οποία είχε δημιουργήσει ο [[Βίσμαρκ]] είχε κυρίως την αρμοδιότητα ελέγχου του [[Καγκελάριος|Καγκελάριου]] ο οποίος και ήταν υπεύθυνος έναντι του Αυτοκράτορα. Τέλος ο Αυτοκράτορας ήταν επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας και αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων της Αυτοκρατορίας. Μετά τον [[Α' Παγκόσμιος Πόλεμος|Α' Παγκόσμιο Πόλεμο]] και την παραίτηση του Αυτοκράτορα συνέχισε να υφίσταται η Χώρα ως ομοσπονδιακή δημοκρατία, ([[Δημοκρατία της Βαϊμάρης]]), στην οποία όμως άρχισε να εκδηλώνεται μια συγκεντρωτική τάση εξουσίας η οποία από το [[1934]] άρχισε να γενικεύεται σε όλους τους τομείς με την άνοδο των εθνικοσοσιαλιστών στην εξουσία. Με την εγκαθίδρυση του [[Γ' Ράιχ]] η Γερμανία έπαυσε ν΄ αποτελεί ομοσπονδιακό κράτος.<br />
Μετά τον [[Β' Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]] η Γερμανία χωρίστηκε σε δύο επιμέρους κράτη, την "Ανατολική" ως "Λαϊκή Γερμανική Δημοκρατία", και τη "Δυτική" ως "Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας", σύμφωνα με το νέο σύνταγμα που κατάρτισε ο τότε πρόεδρος του κοινοβουλευτικού συμβουλίου και των τριών δυτικών ζωνών και μετέπειτα [[καγκελάριος]] [[Κόνραντ Αντενάουερ]]. Ένα χρόνο μετά την πτώση του [[Τείχος του Βερολίνου|τείχους του Βερολίνου]], (το Φθινόπωρο του [[1989]]), στις [[3 Οκτωβρίου]] του [[1990]] ακολούθησε η ένωση της Ανατολικής με την Δυτική Γερμανία υπό την ενιαία ονομασία [[Γερμανία|Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας]], με επαναφορά [[πρωτεύουσα]]ς το [[Βερολίνο]], (Δείτε [[Γερμανικά ομόσπονδα κρατίδια]]).


Η [[Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών|Σοβιετική Ένωση]], που ιδρύθηκε το 1922, αποτελούσε θεωρητικά μια ομοσπονδία [[Δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης|σοβιετικών δημοκρατιών]], αυτόνομων δημοκρατιών και άλλων ομοσπονδιακών υποκειμένων, αν και στην πράξη ήταν ιδιαίτερα συγκεντρωτική υπό μία κεντρική κυβέρνηση στην Μόσχα. Η [[Ρωσία|Ρωσική Ομοσπονδία]] έχει κληρονομήσει ένα παρόμοιο σύστημα.
=== ΗΠΑ (από το 1789) ===
Οι [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής]] αποτελούν ομόσπονδο κράτος από το 1789. Το κάθε κράτος-μέλος (Πολιτεία), αρχικά 13 και σήμερα 50, διατηρεί το δικό του σύνταγμα, τη δική του Βουλή (Κογκρέσο), καθώς και Ανώτατο Δικαστήριο. Κοινά όργανα, για όλα τις Πολιτείες-μέλη, του ομοσπονδιακού κράτους των ΗΠΑ είναι:
# Ο Πρόεδρος (President), ο οποίος εκλέγεται κάθε τέσσερα χρόνια. Είναι ο αρχηγός της εκτελεστικής εξουσίας και διατηρεί το δικαίωμα της προσωπικής του επιλογής για τον διορισμό και την αντικατάσταση των υπουργών του. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ελέγχεται από τη Γερουσία.
# Η Γερουσία των ΗΠΑ, που συγκροτείται από δύο αντιπροσώπους από κάθε Πολιτεία-μέλος. Το 1/3 των Γερουσιαστών ανανεώνεται κάθε δύο χρόνια. Η Γερουσία ασκεί τη νομοθετική εξουσία, (μαζί με την Βουλή των αντιπροσώπων), και ασκεί τον έλεγχο της εξωτερικής πολιτικής. Προκειμένου η Γερουσία να εγκρίνει διεθνή συνθήκη απαιτείται η ψήφος των 2/3 των μελών της.
# Η Βουλή των Αντιπροσώπων, η οποία ασκεί και αυτή νομοθετική εξουσία. Τα μέλη της Βουλής αυτής εκλέγονται κάθε δύο χρόνια και αντιπροσωπεύουν τον λαό αναλογικά με τον πληθυσμό.
# Το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο, το οποίο αφενός ελέγχει τη συνταγματικότητα των νόμων, αφετέρου επιλαμβάνεται επί των διαφορών κυρίως μεταξύ των Πολιτειών-μελών ή μεταξύ αυτών και του ομοσπονδιακού κράτους.


Η [[Ινδία]], το [[Πακιστάν]], η [[Νιγηρία]] και η [[Μαλαισία]] (τότε [[Ομοσπονδία της Μαλάγια]]) έγιναν ομοσπονδίες κατά την ανεξαρτητοποίησή τους από τη [[Βρετανική Αυτοκρατορία]].
=== Ελβετία (από το 1848) ===
Η [[Ελβετία]] αποτελεί ομοσπονδιακό κράτος από το 1848 οπότε ενώθηκαν τα 22 ελβετικά [[Καντόνια της Ελβετίας|Καντόνια]]. Τα Καντόνια διατηρούν μέχρι σήμερα την ανεξαρτησία τους έχοντας ως κοινά όργανα στο ενιαίο κράτος το "Ομοσπονδιακό Δικαστήριο", την "Ομοσπονδιακή Συνέλευση", (που αποτελείται από το Εθνικό Συμβούλιο και το Συμβούλιο καντονίων - μελών), και το "Ομοσπονδιακό Συμβούλιο", το οποίο εκλέγεται από την Ομοσπονδιακή Συνέλευση. Το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο είναι αυτό που ασκεί την εκτελεστική εξουσία, με αρμοδιότητες επίσης που ανάγονται στις εξωτερικές (διεθνείς) σχέσεις της χώρας.


Σε ορισμένες πρόσφατες περιπτώσεις, χώρες έχουν υιοθετήσει το ομοσπονδιακό σύστημα ως μία προσπάθεια διευθέτησης εθνοτικών εσωτερικών συγκρούσεων. Τέτοια παραδείγματα είναι η [[Βοσνία και Ερζεγοβίνη|Βοσνία-Ερζεγοβίνη]], που έγινε ομοσπονδία μετά την [[συμφωνία του Ντέιτον]] το 1995, και το [[Ιράκ]] από το 2005, ενώ είχε προταθεί η μετατροπή της Συρίας σε ομοσπονδία ως πιθανή λύση για να τερματιστεί ο [[Συριακός Εμφύλιος Πόλεμος|Συριακός Εμφύλιος πόλεμος]].<ref>{{Cite web|url=https://www.in.gr/2016/03/11/world/omospondiaki-lysi-sti-syria-psaxnoyn-ksenes-dynameis-i-geneyi-perimenei/|title=Ομοσπονδιακή λύση στη Συρία ψάχνουν ξένες δυνάμεις, η Γενεύη περιμένει|ημερομηνία=2016-03-11|website=in.gr|language=el|accessdate=2022-06-07}}</ref> Επιπλέον, σε χώρες που αντιμετωπίζουν αποσχιστικά κινήματα, όπως η [[Ισπανία]] ([[Καταλονία]], [[Χώρα των Βάσκων]] κλπ)<ref>{{Cite web|url=https://federalunion.org.uk/federalism-and-the-future-of-spain/|title=Federalism and the future of Spain|last=editor|ημερομηνία=2011-05-10|website=Federal Union|language=en-GB|accessdate=2022-06-07}}</ref> και η [[Βρετανία]] (κυρίως με την [[Σκωτία]]),<ref>{{Cite web|url=https://www.theweek.co.uk/105397/what-is-a-federal-britain|title=What is a ‘federal Britain’?|website=The Week UK|language=en|accessdate=2022-06-07|quote=Devolving more power has long been touted as a way to answer calls from Scotland for more independence. “Federalism deserves a serious airing,” says Henry McLeish in The Scotsman. “Scotland needs a consensus on a way forward. A new approach to the Scotland question must overcome the pitfalls, poison and deeper political questions posed by Brexit. Federalism is all about ‘effective’ power. Rejection by unionists will inevitably lead to an independent Scotland, time line unknown.”}}</ref> υπάρχουν ιδέες για ένα περισσότερο ομοσπονδιακό σύστημα.
=== [[Μεξικό]] (από το 1857) ===
===[[Αργεντινή]] (από το 1860)===
=== [[Αυστραλία]] (από το 1901) ===
===[[Ρωσία]] (ως [[Σοβιετική Ένωση]] το 1924-1991, από το 1991)===


Με το [[Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών]] να έχει τεθεί σε ισχύ στις 4 Μαρτίου 1789, οι [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Ηνωμένες Πολιτείες]] είναι η παλαιότερη «εν ζωή» ομοσπονδία, ενώ η νεότερη είναι το [[Νεπάλ]], αφού το σύνταγμά της που καθορίζει το ομοσπονδιακό σύστημα τέθηκε σε ισχύ στις 20 Σεπτεμβρίου 2015.
=== [[Γιουγκοσλαβία]] (1943-1992) ===


== Ομοσπονδία και άλλες μορφές κράτους ==
===[[Νιγηρία]] από το 1946===
[[Αρχείο:Russian_Regions-EN.svg|δεξιά|μικρογραφία| Ένας χάρτης της [[Ρωσία|Ρωσικής Ομοσπονδίας]], που δείχνει τα 83 [[Ομόσπονδες ενότητες της Ρωσίας|ομοσπονδιακά υποκείμενα]] της (πριν από την [[Προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία|προσάρτηση της Κριμαίας]] το 2014).]]
[[Αρχείο:Brazil,_administrative_divisions_(states)_-_en_-_colored.svg|μικρογραφία| Πολιτικός χάρτης της [[Βραζιλία|Βραζιλίας]], με τις [[Πολιτείες της Βραζιλίας|26 πολιτείες]] της και την [[Ομοσπονδιακό Διαμέρισμα (Βραζιλία)|Ομοσπονδιακή Περιφέρεια]].]]
[[Αρχείο:Nigeria_states.png|δεξιά|μικρογραφία| Χάρτης της [[Νιγηρία|Νιγηρίας]], που απεικονίζει τις [[Πολιτείες της Νιγηρίας|36 πολιτείες]] της και την Ομοσπονδιακή Πρωτεύουσα Επικράτεια.]]
[[Αρχείο:Mapa_Mexico_2010.PNG|δεξιά|μικρογραφία| Το [[Μεξικό]] αποτελείται από 31 πολιτείες.]]
[[Αρχείο:Map_of_USA_with_state_names.svg|δεξιά|μικρογραφία| Χάρτης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Η Αμερική αποτελείται από [[Πολιτείες των ΗΠΑ|50 Πολιτείες]], διάφορες επικράτειες και ομοσπονδιακά εδάφη, το πιο γνωστό εκ των οποίων είναι η [[Περιφέρεια της Κολούμπια]].]]
[[Αρχείο:Political_map_of_Canada.svg|μικρογραφία| Ένας χάρτης του [[Καναδάς|Καναδά]] που δείχνει τις δέκα [[Επαρχίες και εδάφη του Καναδά|επαρχίες]] και τις τρεις επικράτειές του.]]
[[Αρχείο:Australia_states_and_territories_labelled.svg|μικρογραφία| Ένας χάρτης της [[Αυστραλία|Αυστραλίας]] που δείχνει τις έξι [[Πολιτείες και Επικράτειες της Αυστραλίας|πολιτείες]] και τα δέκα εδάφη της.]]
[[Αρχείο:Map-of-india-political-enlarge-view.gif|μικρογραφία| Πολιτικός χάρτης της [[Ινδία|Ινδίας]]. Αποτελείται από [[Πολιτείες και ενωσιακές επικράτειες της Ινδίας|28 κρατίδια και 8 ''ενωσιακές επικράτειες'']]''.'']]
[[Αρχείο:Germany,_administrative_divisions_(+districts)_-_de_-_colored.svg|μικρογραφία| Ένας χάρτης της [[Γερμανία|Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας]] που δείχνει τα δεκαέξι κρατίδια που την αποτελούν.]]


=== Ομοσπονδίες ===
Τα κράτη που απαρτίζουν μία ομοσπονδία είναι, κατά μία έννοια, κυρίαρχα, στο βαθμό που τους επιφυλάσσονται ορισμένες εξουσίες που να μην ασκούνται από την κεντρική κυβέρνηση. Ωστόσο, μια ομοσπονδία δεν είναι μία συμμαχία ανεξάρτητων κρατών. Τα κράτη-μέλη της, συνήθως, δεν διαθέτουν εξουσίες σε πεδία όπως η εξωτερική πολιτική και η στρατιωτική άμυνα, και επομένως δεν απολαμβάνουν καθεστώς ανεξάρτητου κράτους, σύμφωνα με το [[Διεθνές Δίκαιο|διεθνές δίκαιο]]. Ωστόσο, τα [[Ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας|γερμανικά ομόσπονδα κράτη]] έχουν αυτήν την εξουσία <ref>{{Cite journal|last=Leonardy|first=U.|title=Federation and Länder in German foreign relations: Power‐sharing in treaty‐making and European affairs|doi=10.1080/09644009208404305|journal=German Politics|volume=1|issue=3|pages=119–135|year=1992}}</ref> η οποία αρχίζει να ασκείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.


Ορισμένες ομοσπονδίες ονομάζονται ''ασυμμετρικές'' επειδή ορισμένα ομόσπονδα υποκείμενα έχουν μεγαλύτερη αυτονομία από άλλα. Παράδειγμα ασυμμετρικής ομοσπονδίας είναι η [[Μαλαισία]], στην οποία το [[Σαράουακ|Σαραουάκ]] και τα [[Σαμπάχ]] συμφώνησαν να εισέλθουν την ομοσπονδία με διαφορετικούς όρους και, άρα, διαφορετικό βαθμό αυτονομίας από τις πολιτείες της [[Ηπειρωτική Μαλαισία|χερσονήσου της Μαλαισίας]].
{{authority control}}


Μια ομοσπονδία προκύπτει συχνά από μια αρχική συμφωνία μεταξύ πολλών ανεξάρτητων κρατών. Ο σκοπός της δημιουργίας της μπορεί να είναι η βούληση να λυθούν τα αμοιβαία προβλήματα, να επιτευχθεί αμοιβαία άμυνα και κοινή πολιτική σε πολλούς τομείς ή να δημιουργηθεί ένα [[Έθνος κράτος|εθνικό κράτος]] για ένα έθνος που απλώνεται σε πολλές διαφορετικές χώρες. Το πρώτο από τα προαναφερθέντα συνέβη με τις ΗΠΑ και την Ελβετία. Ωστόσο, καθώς οι ιστορίες χωρών και εθνών ποικίλλουν, το ομοσπονδιακό σύστημα που εφαρμόζει καθένα κράτος μπορεί να διαφέρει αρκετά. Η Αυστραλία, για παράδειγμα, είναι μοναδική στο ότι δημιουργήθηκε ως έθνος με τη δεδηλωμένη βούληση των πολιτών κάθε πολιτείας, οι οποίοι ψήφισαν «ναι» σε δημοψηφίσματα για την υιοθέτηση του [[Σύνταγμα της Αυστραλίας|Αυστραλιανού Συντάγματος]]. Η Βραζιλία, από την άλλη πλευρά, έχει βιώσει τόσο το ομοσπονδιακό όσο και το ενιαίο κράτος κατά τη διάρκεια της ιστορίας της. Ορισμένες σημερινές πολιτείες της ομοσπονδίας της Βραζιλίας διατηρούν τα σύνορα που ορίστηκαν κατά τη διάρκεια του πορτογαλικού αποικισμού (πριν από την ίδια την ύπαρξη του βραζιλιάνικου κράτους), ενώ η νεότερη πολιτεία, το [[Τοκαντίνς]], δημιουργήθηκε από το Σύνταγμα του 1988, για κυρίως διοικητικούς λόγους.
[[Κατηγορία:Διεθνές Δίκαιο]]

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι επτά από τις δέκα [[Κατάλογος χωρών ανά έκταση|μεγαλύτερες χώρες ανά έκταση]] διοικούνται με ομοσπονδιακό σύστημα.

=== Ενιαίο κράτος ===
Σε ένα [[ενιαίο κράτος]] υπάρχει συνήθως μονό ένα συγκεντρωτικό, και πανεθνικό επίπεδο διακυβέρνησης. Ωστόσο, τα ενιαία κράτη περιλαμβάνουν συχνά και αυτοδιοικούμενες περιφέρειες ή δήμους (πχ η [[Ελλάδα]] έχει τους [[ΟΤΑ]]). Η διαφορά μεταξύ μιας ομοσπονδίας και ενός ενιαίου κράτους είναι ότι σε ένα ενιαίο κράτος οι αυτοδιοικούμενες περιφέρειες έχουν περιορισμένες αρμοδιότητες οι οποίες καθορίζονται αποκλειστικά από την κεντρική κυβέρνηση. Έτσι, η κυβέρνηση μπορεί εύκολα να αναθεωρήσει τις αρμοδιότητες των περιφερειών, να δημιουργήσει ή να καταργήσει μία περιφέρεια με δική της απόφαση, χωρίς να απαιτείται συναίνεση από τις περιφέρειες. Αντίθετα, σε μία ομοσπονδία, ο αριθμός και τα σύνορα των πολιτειών, καθώς και οι αρμοδιότητές τους, καθορίζονται από το [[σύνταγμα]] και δεν μπορούν να αναθεωρηθούν με μονομερή απόφαση της κυβέρνησης. Επίσης, είναι συχνό φαινόμενο ομοσπονδίες να δημιουργούνται έπειτα από συμφωνία μεταξύ ορισμένων ανεξάρτητων κρατών, ενώ σε ένα ενιαίο κράτος οι αυτοδιοικούμενες περιφέρειες δημιουργούνται μέσω μιας διαδικασίας αποκέντρωσης, με απόφαση της κεντρικής κυβέρνησης, η οποία αποφασίζει να παραχωρήσει αυτονομία σε περιοχή που προηγουμένως ήταν εξ' ολοκλήρου υποτελής. Έτσι, οι ομοσπονδίες συχνά ιδρύονται εθελοντικά από τα «κάτω», ενώ τα ενιαία κράτη χορηγούν αυτοδιοίκηση από τα «πάνω».

Επιπλέον, σε όλα τα ενιαία κράτη, ολόκληρη η επικράτειά τους αποτελεί μία μοναδική ενιαία οντότητα, και ότι, δυνάμει αυτού, η κεντρική κυβέρνηση ασκεί ''αυτοδικαίως'' κυριαρχία σε ολόκληρη την επικράτεια. Σε μια ομοσπονδία, από την άλλη πλευρά, η κυριαρχία θεωρείται συχνά ότι επιμερίζεται στα κράτη-μέλη, τα οποία και αποτελούν διακριτές οντότητες μεταξύ τους. 

=== Συνομοσπονδία ===
[[Αρχείο:Carte_suisse2.png|μικρογραφία| Η [[Ελβετία|Ελβετική Συνομοσπονδία]] και τα [[Καντόνια της Ελβετίας|26 καντόνια]] της.]]
Μια [[συνομοσπονδία]], με σύγχρονους πολιτικούς όρους, συνήθως περιορίζεται σε μια μόνιμη ένωση κυρίαρχων κρατών για κοινή δράση σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος.<ref>{{Cite web|url=https://www.oed.com/view/Entry/38731;jsessionid=AA53F135324EC31B876B69C89006FFED?redirectedFrom=confederation#eid|title=Home : Oxford English Dictionary|website=www.oed.com|language=en|accessdate=2022-06-08}}</ref> Η πλησιέστερη οντότητα αυτή τη στιγμή στον κόσμο σε μια συνομοσπονδία είναι η [[Ευρωπαϊκή Ένωση]]. Ενώ η λέξη ''συνομοσπονδία'' χρησιμοποιήθηκε επίσημα όταν καθιερώθηκε το καναδικό ομοσπονδιακό σύστημα το 1867, ο όρος αναφέρεται μόνο στη διαδικασία και όχι κράτος που προέκυψε, καθώς οι [[Επαρχίες και εδάφη του Καναδά|καναδικές επαρχίες]] δεν είναι κυρίαρχες ούτε ισχυρίζονται ότι είναι. Στην περίπτωση της [[Ελβετία|Ελβετίας]], παρόλο που η χώρα είναι ακόμα επίσημα γνωστή ως ''Ελβετική Συνομοσπονδία'', αυτή είναι πλέον μια λανθασμένη ονομασία αφού τα ελβετικά καντόνια έχασαν το κυρίαρχο καθεστώς τους το 1848.<ref>{{Cite web|url=https://www.eda.admin.ch/aboutswitzerland/en/home/politik-geschichte/politisches-system/foederalismus.html|title=Federalism|website=www.eda.admin.ch|language=en|accessdate=2022-06-08}}</ref>

Στο [[Βέλγιο]], πάντως, βρίσκεται σε εξέλιξη η αντίθετη τάση. Το Βέλγιο ιδρύθηκε ως ενιαίο κράτος, με πρότυπο τον γαλλικό συγκεντρωτισμό, αλλά σταδιακά μεταρρυθμίστηκε σε ομοσπονδιακό κράτος έπειτα από διαδοχικές συνταγματικές μεταρρυθμίσεις από τη δεκαετία του 1970 κι εφεξής. Επιπλέον, αν και θεωρητικά είναι ομοσπονδιακό κράτος, η δομή της χώρας παρουσιάζει ήδη μια σειρά από συνομοσπονδιακά χαρακτηριστικά . Επί του παρόντος, υπάρχει ένα αυξανόμενο κίνημα, κυρίως υποστηριζόμενο από του Φλαμανδούς, για τον μετασχηματισμό του υπάρχοντος ομοσπονδιακού κράτους σε μια πιο χαλαρή ένωση, σαν συνομοσπονδία μεταξύ της [[Φλάνδρα|Φλάνδρας]] και της [[Βαλλωνία|Βαλλωνίας]].<ref>{{Cite web|url=https://harvardpolitics.com/flanders-and-wallonia/|title=Belgium: The Case of Flanders and Wallonia|ημερομηνία=2021-07-22|website=Harvard Political Review|language=en-US|accessdate=2022-06-08|quote=To some extent, it makes sense that out of all the regions within Belgium, Flanders appears to be the one most eager to leave. The Dutch-speaking north is commonly considered to be more economically stable than the Francophone south, as evidenced by its lower unemployment rate and higher economic productivity. A combination of economic confidence and dissatisfaction with growing nationalistic pride is a common thread between separatist movements, and together they are likely responsible for the increasing calls for Flemish independence or at the very least '''confederation'''.}}</ref>

Μια συνομοσπονδία είναι πολύ πιθανό να έχει τρεις σημαντικές διαφορές σε σύγκριση με μια ομοσπονδία:

# Η κυβέρνηση της Συνομοσπονδίας έχει μικρή εξουσία να επιβάλλει έναν νόμο ή μία πολιτική στα κράτη-μέλη, σε αντίθεση με μία ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
# Οι αποφάσεις για καθημερινά θέματα δεν λαμβάνονται με απλή πλειοψηφία αλλά με επαυξημένες πλειοψηφίες ή ακόμη και με απόλυτη συναίνεση ή ομοφωνία, κάτι που δίνει το δικαίωμα του [[βέτο]] για κάθε κράτος-μέλος. Αντίθετα, στην ομοσπονδία οι αρμοδιότητες είναι χωριστές και τα κράτη-μέλη δεν έχουν λόγο στις αποφάσεις της κυβέρνησης για την εξωτερική πολιτική, την άμυνα ή και για άλλους «κυβερνητικούς» τομείς.
# Οι αλλαγές του κοινού συντάγματος ή συνθήκης, απαιτούν ομοφωνία, ενώ στην ομοσπονδία απαιτείται συνήθως επαυξημένη πλειοψηφία.

=== Αυτοκρατορία ===
Μια [[αυτοκρατορία]] είναι ένα πολυεθνικό κράτος με μία κεντρική κυβέρνηση. Ο αυτοκράτορας έχει τις απόλυτες εξουσίες. Μια αυτοκρατορία συχνά περιλαμβάνει αυτοδιοικούμενες περιοχές, αλλά αυτές δημιουργούνται μόνο έπειτα από την άδεια της κεντρικής κυβέρνησης. Από την άλλη πλευρά, μια αυτοκρατορία, μπορεί να περιλαμβάνει πολλά αυτόνομα βασίλεια ως υποτελείς περιοχές, οργανωμένα μαζί σε μια ομοσπονδία, με την αυτοκρατορία να κυβερνάται από έναν [[Αυτοκράτορας|αυτοκράτορα]] ή ανώτερο βασιλιά. Ένα παράδειγμα αυτού ήταν η [[Γερμανική Αυτοκρατορία]] (1871–1918).

=== Σύγκριση με άλλα συστήματα αυτονομίας ===

==== Αποκεντρωμένη διοίκηση ====
Μια ομοσπονδία διαφέρει από ένα αποκεντρωμένο κράτος, όπως η [[Ινδονησία]], και το Ηνωμένο Βασίλειο, επειδή σε ένα αποκεντρωμένο κράτος, η κεντρική κυβέρνηση μπορεί να ανακαλέσει την αυτονομία των περιφερειών χωρίς αλλαγή του συντάγματος, με δική της απόφαση. Η Ισπανία, ίσως το πιο αποκεντρωμένο κράτος στον κόσμο, διαφέρει σε σύγκριση με μία ομοσπονδία μόνο σε αυτό το πράγμα. Έτσι, το 2017, ο [[Πρωθυπουργός της Ισπανίας|πρωθυπουργός]] [[Μαριάνο Ραχόι]] ήταν σε θέση να ανακαλέσει τις εξουσίες της [[Καταλονία|Αυτόνομης Κοινότητας της Καταλονίας]], όταν η τελευταία [[Καταλανικό δημοψήφισμα ανεξαρτησίας (2017)|προσπάθησε να ανεξαρτητοποιηθεί]]. <ref name="Spain Xavier Arbós Marín page 375">The Federal Option and Constitutional Management of Diversity in Spain Xavier Arbós Marín, page 375; included in 'The Ways of Federalism in Western Countries and the Horizons of Territorial Autonomy in Spain' (volume 2), edited by Alberto López-Eguren and Leire Escajedo San Epifanio; edited by [[Axel Springer SE|Springer]] {{ISBN|978-3-642-27716-0}}, {{ISBN|978-3-642-27717-7}}(eBook)</ref>

==== Συνδεδεμένα κράτη ====
Μια ομοσπονδία είναι διαφορετική από ένα [[συνδεδεμένο κράτος]], διότι στην περίπτωση των συνδεδεμένων κρατών, τα κράτη-μέλη θεωρούνται ανεξάρτητα στις διεθνείς νομικές συνθήκες· απλώς ένα κράτος παραχωρεί κάποιες υποθέσεις, όπως την στρατιωτική άμυνα ή τις εξωτερικές σχέσεις σε ένα άλλο. Αντίθετα, στην ομοσπονδία, τα ομοσπονδιακά υποκείμενα σε καμία περίπτωση δεν θεωρούνται ανεξάρτητα, ακόμη κι αν απολαμβάνουν μεγάλο βαθμό αυτονομίας στις εσωτερικές υποθέσεις τους.

==== Χώρες ''Εξαρτώμενες από το Στέμμα'' ====
Η σχέση μεταξύ των [[Εξαρτώμενα από το Στέμμα|εξαρτήσεων του Στέμματος]], όπως της [[Νήσος του Μαν|Νήσου του Μαν]] και του [[Βαϊλάτο του Τζέρσεϊ|Βαϊλάτου της Ιερσέης]], με το [[Ηνωμένο Βασίλειο]] μοιάζει πολύ με το ομοσπονδιακό σύστημα: οι παραπάνω περιοχές απολαμβάνουν ανεξαρτησία από το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο, μέσω του Στέμματος, αναλαμβάνει την ευθύνη για τις εξωτερικές υποθέσεις και την άμυνά τους – αν και το [[κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου]] έχει, τυπικά, τη συνολική νομοθετική εξουσία. Ωστόσο, τα νησιά δεν αποτελούν ενσωματωμένο τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου, κάτι απαραίτητο στην ομοσπονδία, ούτε θεωρούνται ανεξάρτητα ή συνδεδεμένα κράτη.

==== Εξαρτώμενα εδάφη ====
Τα εξαρτημένα εδάφη, όπως τα [[Βρετανικά Υπερπόντια Εδάφη|βρετανικά υπερπόντια εδάφη]], διαθέτουν αυτονομία σε διαφορετικό βαθμό το καθένα. Ορισμένα εδάφη απολαμβάνουν σημαντική αυτονομία από την κυβέρνηση του κυρίαρχου κράτους από το οποίο εξαρτώνται. Η τελευταία φροντίζει μόνο για τις εξωτερικές σχέσεις και την άμυνά τους. Ωστόσο, τα εξαρτώμενα εδάφη ούτε θεωρούνται μέρος του κράτους από το οποίο εξαρτώνται ούτε αναγνωρίζονται ως [[Κυρίαρχο κράτος|κυρίαρχα]] ή [[Συνδεδεμένο κράτος|συνδεδεμένα κράτη]].

=== ''De facto'' ομοσπονδίες ===
Η διάκριση μεταξύ ομοσπονδίας και ενιαίου κράτους είναι συχνά αρκετά διφορούμενη. Ένα ενιαίο κράτος μπορεί να μοιάζει πολύ με ένα ομοσπονδιακό στη δομή, και μόνο επειδή δεν αναφέρεται στο [[σύνταγμα]] της χώρας αυτής να μην κατατάσσεται στις ομοσπονδίες. Μάλιστα, οι αυτοδιοικούμενες περιφέρειες ορισμένων ενιαίων κρατών μπορεί να απολαμβάνουν συχνά μεγαλύτερη αυτονομία από αυτές ορισμένων ομοσπονδιακών κρατών. Ταυτόχρονα, η κεντρική κυβέρνηση μπορεί να έχει το θεωρητικό δικαίωμα να ανακαλεί την αυτονομία των αυτοδιοικούμενων περιφερειών, αλλά αυτό μπορεί να είναι πολιτικά δύσκολο να το πράξει. Για αυτούς τους λόγους, μερικές φορές υποστηρίζεται ότι ορισμένα σύγχρονα ενιαία κράτη είναι ''[[de facto]]'' ομοσπονδίες.<ref>{{Cite journal|url=https://www.qmul.ac.uk/law/media/law/docs/undergrad/13-Sahadzic.pdf|title=Federal Theory on Constitutional Asymmetries: revisited|first=Maja|last=Sahadzic|journal=Queen Mary Law Journal|pages=135–147}}</ref>

Οι ''de facto'' ομοσπονδίες ονομάζονται συχνά και ως «περιφερειακά κράτη» (regional states).

==== Ισπανία ====
[[Αρχείο:Comunidades_autónomas_de_España.svg|δεξιά|μικρογραφία| Οι 17 [[Αυτόνομες κοινότητες της Ισπανίας|Αυτόνομες Κοινότητες της Ισπανίας]].]]
Ένα κράτος που έχει προταθεί ότι είναι ντε φάκτο ομοσπονδία είναι η Ισπανία,<ref>{{Cite web|url=https://www.eupedia.com/forum/threads/25811-Is-Spain-a-federation|title=Is Spain a federation?|ημερομηνία=8–25 May 2010|website=Eupedia.com}}</ref> καθώς έχει παραχωρήσει μεγαλύτερη αυτονομία στις [[Αυτόνομες κοινότητες της Ισπανίας|Αυτόνομες Κοινότητες]] της<ref name="Mallet">{{Cite web|url=http://www.ft.com/cms/s/0/de6c00f0-8c25-11de-b14f-00144feabdc0.html|title=Flimsier footings|last=Mallet|first=Victor|ημερομηνία=18 August 2010|website=Financial Times|accessdate=25 August 2010}}{{Registration required}}</ref><ref name="economist.com">{{Cite news|url=http://www.economist.com/specialreports/displaystory.cfm?story_id=12501023|title=A survey of Spain: How much is enough?|work=The Economist|date=6 November 2008|accessdate=25 August 2010}}{{Απαιτείται συνδρομή}}</ref> σε σύγκριση με την αυτονομία που παραχωρούν πολλά ομοσπονδιακά κράτη στις πολιτείες τους.<ref>{{Cite web|url=https://core.ac.uk/download/pdf/36013985.pdf|title=Federalization in multinational Spain|last=Moreno|first=Luis|publisher=Unidad de Políticas Comparadas (CSIC)|id=Working Paper 07-04}}</ref> Κάθε αυτόνομη κοινότητα διέπεται από ένα ''Καταστατικό Αυτονομίας'' ([[Ισπανική γλώσσα|Ισπ]].: ''Estatuto de Autonomía'') -το τοπικό «σύνταγμα» της κάθε περιφέρειας-, σύμφωνα με το [[Σύνταγμα της Ισπανίας|Ισπανικό Σύνταγμα του 1978]]. Το [[Κοινοβούλιο της Ισπανίας|ισπανικό κοινοβούλιο]] μπορεί να ανακαλέσει θεωρητικά την αυτονομία των περιφερειών, όμως κάτι τέτοιο θα ήταν πολιτικά αδύνατο να γίνει για περιφέρειες όπως η [[Καταλονία]], η [[Χώρα των Βάσκων (αυτόνομη κοινότητα)|Χώρα των Βάσκων]] και η [[Γαλικία (Ισπανία)|Γαλικία]]. Παρόλ' αυτά, όταν η καταλανική κυβέρνηση [[Διακήρυξη Ανεξαρτησίας της Καταλονίας|προσπάθησε το 2017 να αποσχιστεί από την Ισπανία]], έπειτα από [[Καταλανικό δημοψήφισμα ανεξαρτησίας (2017)|ένα μονομερές δημοψήφισμα ανεξαρτησίας]], ο τότε πρωθυπουργός, Μαριάνο Ραχόι, έπεισε το κοινοβούλιο να ανακαλέσει την αυτονομία της Καταλονίας, αν και για μικρό χρονικό διάστημα.<ref>{{Cite news|url=https://www.eldiario.es/politica/Rajoy-cesa-Puigdemont-Govern_0_701680927.html|title=Rajoy cesa al Govern, disuelve el Parlament y convoca elecciones para el 21 de diciembre|work=eldiario.es|date=27 October 2017|accessdate=10 August 2018}}</ref>

==== Νότια Αφρική ====
[[Αρχείο:Map_of_South_Africa_with_English_labels.svg|μικρογραφία| Περιφέρειες της Νότιας Αφρικής.]]
Αν και η [[Νότια Αφρική]] συνταγματικά είναι ένα [[ενιαίο κράτος]], φέρει ορισμένα στοιχεία ενός ομοσπονδιακού συστήματος, όπως η κατανομή αρκετών εξουσιών στις 9 περιφέρειές της.<ref>{{Cite web|url=https://www.researchgate.net/publication/261213778|title=The type of government in the Republic of South Africa - Examining the presence of federal and unitary state elements in the republic|last=Wright|first=Jonathan Haydn Faure|ημερομηνία=31 March 2014|website=www.researchgate.net|accessdate=8 November 2016|quote=After careful research and analysis of various sources and the constitution, it can be confirmed that the government system in the Republic of South Africa is a unitary system. Observance of the government in action, as well as analysis of the constitution, has contributed to this confirmation. Despite the delocalization enjoyed within the republic, the federal principle is not evident enough and it failed Wheare’s very simple federal test right in the beginning}}</ref>

==== Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας ====
Συνταγματικά, η [[Κίνα]] είναι ένα ενιαίο και συγκεντρωτικό κράτος, το οποίο κυβερνά το [[Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας]]. Ωστόσο, μεταξύ των [[Επαρχίες της Κίνας|34 επαρχιών της]], υπάρχουν τόσο οι 5 [[Αυτόνομες περιφέρειες της Κίνας|Αυτόνομες περιφέρειες]], όσο και 2 [[Ειδικές Διοικητικές Περιφέρειες της Κίνας|Ειδικές Διοικητικές Περιφέρειες]], οι οποίες έχουν το δικαίωμα στην αυτοδιοίκηση. Το γεγονός αυτό οδήγησε κάποιους να ονομάσουν το σύστημα «ομοσπονδισμό [[Σοσιαλισμός με κινεζικά χαρακτηριστικά|με κινεζικά χαρακτηριστικά]]».<ref>[https://ssrn.com/abstract=1151187 Economic Warlords by Gregory H. Fuller]</ref>

=== Κατάταξη σύμφωνα με το επίσημο όνομα ===

* [[Ομοσπονδιακή δημοκρατία|''Ομοσπονδιακή Δημοκρατία'']]: [[Γερμανία]], [[Σομαλία]], [[Νιγηρία]], [[Βραζιλία]].
* ''Ομοσπονδία'': [[Ρωσία]], [[Άγιος Χριστόφορος και Νέβις]]
* ''Δημοκρατία'': [[Αργεντινή]], [[Αυστρία]], [[Ινδία]], [[Ιράκ]], [[Σουδάν]], [[Νότιο Σουδάν]] .
* Υπόλοιπα:
** ''Μπολιβαριανή Δημοκρατία'': [[Βενεζουέλα]]
** ''Βασίλειο:'' [[Βέλγιο]]
** ''Ένωση'': [[Κομόρες|Κόμορες]]
** ''Ηνωμένα Εμιράτα'': [[Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα]]
** ''Ηνωμένες Πολιτείες'': [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Αμερική]], [[Μεξικό]]
** ''Ισλαμική Δημοκρατία'': [[Πακιστάν]]
** ''Κοινοπολιτεία:'' [[Αυστραλία]]
** ''Ντομίνιον'': [[Καναδάς]], πριν από το 1982
** ''Ομοσπονδιακή Λαϊκή Δημοκρατία'': [[Αιθιοπία]], [[Νεπάλ]]
** ''Ομόσπονδες Πολιτείες'': [[Ομόσπονδες Πολιτείες της Μικρονησίας|Μικρονησία]]
** ''Συνομοσπονδία'': [[Ελβετία]]
* Χωρίς ιδιαίτερο επίσημο όνομα:
** [[Βοσνία και Ερζεγοβίνη|Βοσνία-Ερζεγοβίνη]] (από το 1998)
** [[Καναδάς]] (από το 1982)
** [[Μαλαισία]]

=== Πρώην Ομοσπονδίες ===

* {{Flagicon|Holy Roman Empire}} [[Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία]] (800–1806)<ref>
{{Cite book|title=German Federalism: Past, Present and Future|first=Joachim|last=Whaley|authorlink=Joachim Whaley|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=9780230505797|year=2002|chapter=2: Federal Habits: the Holy Roman Empire and the continuity of German Federalism|editor-last=Umbach|editor-first=Maiken|series=New Perspectives in German Political Studies|location=Basingstoke|page=15|url=https://books.google.com/books?id=YmuLDAAAQBAJ|accessdate=2017-11-19|quote=Few would query the proposition that German federalism has deep historical roots. Indeed discussion of its contemporary manestation in the Federal Republic routinely refer to the federal traditions of the Holy Roman Empire -...].}}
</ref>
* {{Flagicon image|Banner of the Inca Empire.svg}} [[Αυτοκρατορία των Ίνκας]] (1197–1572)
* {{Flagicon image|Barter of Panay Landmark.jpg}} [[Συνομοσπονδία Madja-as]] (1200–1569)
* {{Flagicon image|Flag of the Iroquois Confederacy.svg}} [[Ιροκουά]] (15th/16th century-1799)
* {{Flagicon|Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία}} [[Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία]] (1569–1795)
* {{Flagicon|Dutch Republic}} [[Ολλανδική Δημοκρατία]] (1581–1795)
* {{Flagicon image|Green harp flag of Ireland 17th century.svg}} [[Συνομοσπονδιακή Ιρλανδία]] (1642–1652)
* {{Flagicon image|Flag of the United Kingdom of Portugal, Brazil, and Algarves.svg}} [[Ηνωμένο Βασίλειο της Πορτογαλίας, Βραζιλίας και Αλγκάρβες]] (1815–1825)
* {{Flagicon image|Flag of Haiti (civil).svg}} [[Αϊτινή κατοχή του Σάντο Ντομίνγκο|Ισπανιόλα]] (1822–1844)
* {{Flagicon|Δημοκρατία της Κεντρικής Αμερικής}} [[Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Κεντρικής Αμερικής]] (1823 – circa 1838)
* {{Flagicon|Peru-Bolivian Confederation}} [[Περουβιανή-Βολιβιανή Συνομοσπονδία]] (1836–1839)
* {{Flagicon|Συνομόσπονδες Πολιτείες της Αμερικής}} [[Συνομόσπονδες Πολιτείες της Αμερικής]] (1861–1865)
* {{Flagicon|Colombia}} [[Ηνωμένες Πολιτείες της Κολομβίας]] (1863–1886)
* {{Flagicon|German Empire}} [[Βόρεια Γερμανική Συνομοσπονδία]] (1867–1871)
* {{Flagicon|Austria-Hungary}} [[Αυστροουγγαρία]] (1867-1918)
* {{Flagicon|German Empire}} [[Γερμανική Αυτοκρατορία]] (1871–1918)
* {{Flagicon image|Flag of Spain (1785–1873, 1875–1931).svg}} [[Πρώτη Ισπανική Δημοκρατία]] (1873–1874)
* {{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1958).svg}} [[Γαλλική Ινδοκίνα|French Indochina]] (1887–1954)
* {{Flagicon|Federated Malay States}} [[Ομόσπονδα Μαλαισιανά Κράτη|Federated Malay States]] (1896–1946)
* {{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1958).svg}} [[Γαλλική Δυτική Αφρική|French West Africa]] (1904–1958)
* {{Flagicon image|Flag of France (1794–1815, 1830–1958).svg}} [[Γαλλική Ισημερινή Αφρική|French Equatorial Africa]] (1910–1934)
* {{Flagicon image|Flag of China (1912–1928).svg}} [[κυβέρνηση Beiyang|Δημοκρατίας της Κίνας]] (1912–1928)
* {{Flagicon|Russian SFSR}} [[Ρωσική Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία]] (1917–1991)
* {{Flagicon|Weimar Republic}} [[Δημοκρατία της Βαϊμάρης]] (1919–1933)
* {{Flagicon image|Flag of Syria French mandate.svg}} [[Συριακή Ομοσπονδία]] (1922–1925)
* {{Flagicon|Soviet Union}} [[Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών]]<ref>The constitution of the USSR defined it as a federation, but at least until its final years in the late eighties and early nineties of the 20th century, it had in practice a highly centralized governance. </ref> (1922–1991)
* {{Flagicon|Mengjiang}} [[Μενγκγιάνγκ]]
* {{Flagicon|Γιουγκοσλαβία}} [[Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας]]<ref>The Socialist Federal Republic of Yugoslavia was officially proclaimed in 1963. Prior to this, the communist Yugoslav state was named Democratic Federal Yugoslavia in 1943 and then Federal People's Republic of Yugoslavia in 1946. See: [[Socialist Federal Republic of Yugoslavia]].</ref> (1943–1992)
* {{Flagicon image|Flag_of_Malaya.svg}} [[Ομοσπονδία της Μαλάγια]] (1948–1963)<ref>Gained independence in 1957, joined with [[Sabah]], [[Sarawak]], and Singapore to form [[Malaysia]] in 1963.</ref>
* {{Flagicon image|Flag of Indonesia.svg}} Ηνωμένες Πολιτείες της Ινδονησίας (1949–1950)
* {{Flagicon|East Germany}} [[Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας]] (1949–1952)
* {{Flagicon|Kingdom of Libya}} Βασίλειο της Λιβύης (1951–1963)
* {{Flagicon image|Flag of Ethiopia (1897-1936; 1941-1974).svg}} Ομοσπονδία Αιθιοπίας και Ερυθραίας (1952–1962)
* {{Flagicon image|Flag of the Federation of Rhodesia and Nyasaland (1953–1963).svg}} Ομοσπονδία Ροδεσίας και Νυασαλάνδης (1953–1963)
* {{Flagicon|West Indies Federation}} [[Ομοσπονδία Δυτικών Ινδιών|West Indies Federation]] (1958–1962)
* {{Flagicon|Mali Federation}} [[Ομοσπονδία του Μαλί|Mali Federation]] (1959–1960)
* {{Flagicon image|Flag of Congo-Léopoldville (1960-1963).svg}} [[Congo-Léopoldville|Republic of the Congo (Léopoldville)]] (1960–1964)
* {{Flagicon image|Flag of Cameroon (1961-1975).svg}} Ομοσπονδιακή Δημοκρατία του Καμερούν (1961–1972)
* {{Flagicon|South Africa}} [[Νότια Αφρική]] (1961–1994)
* {{Flagicon|Uganda}} [[Ουγκάντα]] (1962–1967)
* {{Flagicon|Kenya}} [[Κένυα]] (1963–1964)
* {{Flagicon|Tanzania}} [[Τανζανία]] (1964–1965)
* {{Flagicon|Τσεχοσλοβακία}} [[Τσεχοσλοβακική Σοσιαλιστική Δημοκρατία|Τσεχοσλοβακική Σοσιαλιστική Δημοκρατίας]]<ref>Became [[Czech and Slovak Federative Republic]] through a constitutional change in 1990.</ref> (1969–1992)
* {{Flagicon|Federal Republic of Yugoslavia}} [[Σερβία και Μαυροβούνιο]] (1992–2003)

== Παραπομπές ==
{{Παραπομπές|30em}}
[[Κατηγορία:Ομοσπονδισμός]]
[[Κατηγορία:Ομοσπονδισμός]]
[[Κατηγορία:Ομοσπονδιακά κράτη]]

Έκδοση από την 20:54, 13 Ιουνίου 2022

  Ομόσπονδο κράτος

Ένα ομοσπονδιακό κράτος είναι μια μορφή κυρίαρχου κράτους που συγκροτείται από την ένωση επί μέρους αυτοδιοικούμενων περιφερειών, πολιτειών ή άλλων περιοχών υπό μια κεντρική ομοσπονδιακή κυβέρνηση, βάσει συνταγματικών διατάξεων. Αυτό σημαίνει ότι τα μέλη μίας ομοσπονδίας δεν μπορούν να αποσχιστούν από αυτήν με δική τους, μονομερή απόφαση. Στην ομοσπονδία δηλαδή, η εξουσία διαμοιράζεται μεταξύ μίαw κεντρικής αρχής και των μελών της ομοσπονδίας, έτσι ώστε κάθε μέλος να διατηρεί κάποιο βαθμό ελέγχου στις εσωτερικές του υποθέσεις.

Συχνά υποστηρίζεται ότι τα ομοσπονδιακά κράτη όπου η κεντρική κυβέρνηση έχει πολλές «υπερ-εξουσίες» δεν είναι πραγματικά ομοσπονδιακά. Τέτοιες διευρυμένες εξουσίες για την κεντρική κυβέρνηση, που υπονομεύουν μία ομοσπονδία, μπορεί να περιλαμβάνουν:

  • την συνταγματική εξασφάλιση του δικαιώματος να αναστείλει τη διακυβέρνηση μιας συνιστώσας πολιτείας επικαλούμενη σοβαρή κακοδιαχείριση ή πολιτικές αναταραχές, και
  • να έχει την δυνατότητα ψήφισης εθνικής νομοθεσίας που παρακάμπτει ή παραβιάζει τις εξουσίες των συνιστωσών πολιτειών.

Η ομοσπονδιακή διακυβέρνηση μίας χώρας μπορεί να θεωρηθεί το αντιδιαμετρικά αντίθετο ενός άλλου συστήματος, του ενιαίου κυρίαρχου κράτους. Η Γαλλία, για παράδειγμα, είναι ενιαία χώρα εδώ και πολλούς αιώνες. Η Αυστρία, επίσης, ήταν ένα ενιαίο κράτος που όμως έγινε ομοσπονδία όταν οι διοικητικές διαιρέσεις της μετατράπηκαν σε κρατίδια, με την υιοθέτηση του Αυστριακού Συντάγματος του 1918. Η Γερμανία, με τα 16 ομόσπονδα κρατίδιά της, είναι ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα ομοσπονδίας στην Ευρώπη. Οι ομοσπονδίες είναι συχνά πολυεθνικές και καλύπτουν μεγάλη εδαφική επικράτεια, όπως η Ρωσία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Ινδία και η Βραζιλία. Παρόλα αυτά, υπάρχουν και ιδιαίτερα μικρές ομοσπονδίες, όπως ο Άγιος Χριστόφορος και Νέβις ή οι Ομόσπονδες Πολιτείες της Μικρονησίας.

Αρκετές χώρες της αρχαιότητας θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ομοσπονδίες ή, έστω, συνομοσπονδίες, με τις σημερινές έννοιες των όρων, όπως το Συνέδριο της Κορίνθου του 4ου αιώνα π.Χ., το Νωρικόν στην Κεντρική Ευρώπη και η Συνομοσπονδία των Ιροκουά στην προκολομβιανή Βόρεια Αμερική. Η Παλαιά Ελβετική Συνομοσπονδία ήταν ένα από τα πρώτα κράτη που, επίσημα, δεν ήταν ενιαίο.

Ακόμα, πολλές αποικίες στον Νέο Κόσμο αποτελούνταν από αυτόνομες επαρχίες. Αυτές οι αποικίες, μετά την ανεξαρτησία τους, μετατράπηκαν σε ομοσπονδιακά κράτη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ΗΠΑ, όπου οι 13 αρχικές «Ηνωμένες Αποικίες» σχημάτισαν τις «Ηνωμένες Πολιτείες», αλλά και διάφορες χώρες στη Λατινική Αμερική (βλέπε: Ισπανοαμερικανικοί πόλεμοι ανεξαρτησίας). Μερικές από τις νεοσυσταθείσες ομοσπονδίες του Νέου Κόσμου απέτυχαν: η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Κεντρικής Αμερικής διαλύθηκε λιγότερο από 20 χρόνια μετά την ίδρυσή της. Άλλες χώρες, όπως η Αργεντινή, αμφιταλαντεύονταν μεταξύ ομοσπονδιακού, συνομοσπονδιακού και ενιαίου συστήματος, προτού γίνουν οριστικά ομοσπονδίες. Η Βραζιλία έγινε ομοσπονδία μόνο μετά την πτώση της μοναρχίας ενώ η Βενεζουέλα μετά τον Ομοσπονδιακό Πόλεμο. Η Αυστραλία και ο Καναδάς είναι επίσης ομοσπονδίες.

Η Γερμανία είναι ένα άλλο εθνικό κράτος που έχει δοκιμάσει συνομοσπονδιακά, ομοσπονδιακά και ενιαία συστήματα, από το 1815, όταν ιδρύθηκε η Γερμανική Συνομοσπονδία. Πάντως, η Βόρεια Γερμανική Συνομοσπονδία, η Γερμανική Αυτοκρατορία και η Δημοκρατία της Βαϊμάρης ήταν ομοσπονδίες.

Η Σοβιετική Ένωση, που ιδρύθηκε το 1922, αποτελούσε θεωρητικά μια ομοσπονδία σοβιετικών δημοκρατιών, αυτόνομων δημοκρατιών και άλλων ομοσπονδιακών υποκειμένων, αν και στην πράξη ήταν ιδιαίτερα συγκεντρωτική υπό μία κεντρική κυβέρνηση στην Μόσχα. Η Ρωσική Ομοσπονδία έχει κληρονομήσει ένα παρόμοιο σύστημα.

Η Ινδία, το Πακιστάν, η Νιγηρία και η Μαλαισία (τότε Ομοσπονδία της Μαλάγια) έγιναν ομοσπονδίες κατά την ανεξαρτητοποίησή τους από τη Βρετανική Αυτοκρατορία.

Σε ορισμένες πρόσφατες περιπτώσεις, χώρες έχουν υιοθετήσει το ομοσπονδιακό σύστημα ως μία προσπάθεια διευθέτησης εθνοτικών εσωτερικών συγκρούσεων. Τέτοια παραδείγματα είναι η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, που έγινε ομοσπονδία μετά την συμφωνία του Ντέιτον το 1995, και το Ιράκ από το 2005, ενώ είχε προταθεί η μετατροπή της Συρίας σε ομοσπονδία ως πιθανή λύση για να τερματιστεί ο Συριακός Εμφύλιος πόλεμος.[1] Επιπλέον, σε χώρες που αντιμετωπίζουν αποσχιστικά κινήματα, όπως η Ισπανία (Καταλονία, Χώρα των Βάσκων κλπ)[2] και η Βρετανία (κυρίως με την Σκωτία),[3] υπάρχουν ιδέες για ένα περισσότερο ομοσπονδιακό σύστημα.

Με το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών να έχει τεθεί σε ισχύ στις 4 Μαρτίου 1789, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η παλαιότερη «εν ζωή» ομοσπονδία, ενώ η νεότερη είναι το Νεπάλ, αφού το σύνταγμά της που καθορίζει το ομοσπονδιακό σύστημα τέθηκε σε ισχύ στις 20 Σεπτεμβρίου 2015.

Ομοσπονδία και άλλες μορφές κράτους

Ένας χάρτης της Ρωσικής Ομοσπονδίας, που δείχνει τα 83 ομοσπονδιακά υποκείμενα της (πριν από την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014).
Πολιτικός χάρτης της Βραζιλίας, με τις 26 πολιτείες της και την Ομοσπονδιακή Περιφέρεια.
Χάρτης της Νιγηρίας, που απεικονίζει τις 36 πολιτείες της και την Ομοσπονδιακή Πρωτεύουσα Επικράτεια.
Το Μεξικό αποτελείται από 31 πολιτείες.
Χάρτης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Η Αμερική αποτελείται από 50 Πολιτείες, διάφορες επικράτειες και ομοσπονδιακά εδάφη, το πιο γνωστό εκ των οποίων είναι η Περιφέρεια της Κολούμπια.
Ένας χάρτης του Καναδά που δείχνει τις δέκα επαρχίες και τις τρεις επικράτειές του.
Ένας χάρτης της Αυστραλίας που δείχνει τις έξι πολιτείες και τα δέκα εδάφη της.
Αρχείο:Map-of-india-political-enlarge-view.gif
Πολιτικός χάρτης της Ινδίας. Αποτελείται από 28 κρατίδια και 8 ενωσιακές επικράτειες.
Ένας χάρτης της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας που δείχνει τα δεκαέξι κρατίδια που την αποτελούν.

Ομοσπονδίες

Τα κράτη που απαρτίζουν μία ομοσπονδία είναι, κατά μία έννοια, κυρίαρχα, στο βαθμό που τους επιφυλάσσονται ορισμένες εξουσίες που να μην ασκούνται από την κεντρική κυβέρνηση. Ωστόσο, μια ομοσπονδία δεν είναι μία συμμαχία ανεξάρτητων κρατών. Τα κράτη-μέλη της, συνήθως, δεν διαθέτουν εξουσίες σε πεδία όπως η εξωτερική πολιτική και η στρατιωτική άμυνα, και επομένως δεν απολαμβάνουν καθεστώς ανεξάρτητου κράτους, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Ωστόσο, τα γερμανικά ομόσπονδα κράτη έχουν αυτήν την εξουσία [4] η οποία αρχίζει να ασκείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ορισμένες ομοσπονδίες ονομάζονται ασυμμετρικές επειδή ορισμένα ομόσπονδα υποκείμενα έχουν μεγαλύτερη αυτονομία από άλλα. Παράδειγμα ασυμμετρικής ομοσπονδίας είναι η Μαλαισία, στην οποία το Σαραουάκ και τα Σαμπάχ συμφώνησαν να εισέλθουν την ομοσπονδία με διαφορετικούς όρους και, άρα, διαφορετικό βαθμό αυτονομίας από τις πολιτείες της χερσονήσου της Μαλαισίας.

Μια ομοσπονδία προκύπτει συχνά από μια αρχική συμφωνία μεταξύ πολλών ανεξάρτητων κρατών. Ο σκοπός της δημιουργίας της μπορεί να είναι η βούληση να λυθούν τα αμοιβαία προβλήματα, να επιτευχθεί αμοιβαία άμυνα και κοινή πολιτική σε πολλούς τομείς ή να δημιουργηθεί ένα εθνικό κράτος για ένα έθνος που απλώνεται σε πολλές διαφορετικές χώρες. Το πρώτο από τα προαναφερθέντα συνέβη με τις ΗΠΑ και την Ελβετία. Ωστόσο, καθώς οι ιστορίες χωρών και εθνών ποικίλλουν, το ομοσπονδιακό σύστημα που εφαρμόζει καθένα κράτος μπορεί να διαφέρει αρκετά. Η Αυστραλία, για παράδειγμα, είναι μοναδική στο ότι δημιουργήθηκε ως έθνος με τη δεδηλωμένη βούληση των πολιτών κάθε πολιτείας, οι οποίοι ψήφισαν «ναι» σε δημοψηφίσματα για την υιοθέτηση του Αυστραλιανού Συντάγματος. Η Βραζιλία, από την άλλη πλευρά, έχει βιώσει τόσο το ομοσπονδιακό όσο και το ενιαίο κράτος κατά τη διάρκεια της ιστορίας της. Ορισμένες σημερινές πολιτείες της ομοσπονδίας της Βραζιλίας διατηρούν τα σύνορα που ορίστηκαν κατά τη διάρκεια του πορτογαλικού αποικισμού (πριν από την ίδια την ύπαρξη του βραζιλιάνικου κράτους), ενώ η νεότερη πολιτεία, το Τοκαντίνς, δημιουργήθηκε από το Σύνταγμα του 1988, για κυρίως διοικητικούς λόγους.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι επτά από τις δέκα μεγαλύτερες χώρες ανά έκταση διοικούνται με ομοσπονδιακό σύστημα.

Ενιαίο κράτος

Σε ένα ενιαίο κράτος υπάρχει συνήθως μονό ένα συγκεντρωτικό, και πανεθνικό επίπεδο διακυβέρνησης. Ωστόσο, τα ενιαία κράτη περιλαμβάνουν συχνά και αυτοδιοικούμενες περιφέρειες ή δήμους (πχ η Ελλάδα έχει τους ΟΤΑ). Η διαφορά μεταξύ μιας ομοσπονδίας και ενός ενιαίου κράτους είναι ότι σε ένα ενιαίο κράτος οι αυτοδιοικούμενες περιφέρειες έχουν περιορισμένες αρμοδιότητες οι οποίες καθορίζονται αποκλειστικά από την κεντρική κυβέρνηση. Έτσι, η κυβέρνηση μπορεί εύκολα να αναθεωρήσει τις αρμοδιότητες των περιφερειών, να δημιουργήσει ή να καταργήσει μία περιφέρεια με δική της απόφαση, χωρίς να απαιτείται συναίνεση από τις περιφέρειες. Αντίθετα, σε μία ομοσπονδία, ο αριθμός και τα σύνορα των πολιτειών, καθώς και οι αρμοδιότητές τους, καθορίζονται από το σύνταγμα και δεν μπορούν να αναθεωρηθούν με μονομερή απόφαση της κυβέρνησης. Επίσης, είναι συχνό φαινόμενο ομοσπονδίες να δημιουργούνται έπειτα από συμφωνία μεταξύ ορισμένων ανεξάρτητων κρατών, ενώ σε ένα ενιαίο κράτος οι αυτοδιοικούμενες περιφέρειες δημιουργούνται μέσω μιας διαδικασίας αποκέντρωσης, με απόφαση της κεντρικής κυβέρνησης, η οποία αποφασίζει να παραχωρήσει αυτονομία σε περιοχή που προηγουμένως ήταν εξ' ολοκλήρου υποτελής. Έτσι, οι ομοσπονδίες συχνά ιδρύονται εθελοντικά από τα «κάτω», ενώ τα ενιαία κράτη χορηγούν αυτοδιοίκηση από τα «πάνω».

Επιπλέον, σε όλα τα ενιαία κράτη, ολόκληρη η επικράτειά τους αποτελεί μία μοναδική ενιαία οντότητα, και ότι, δυνάμει αυτού, η κεντρική κυβέρνηση ασκεί αυτοδικαίως κυριαρχία σε ολόκληρη την επικράτεια. Σε μια ομοσπονδία, από την άλλη πλευρά, η κυριαρχία θεωρείται συχνά ότι επιμερίζεται στα κράτη-μέλη, τα οποία και αποτελούν διακριτές οντότητες μεταξύ τους. 

Συνομοσπονδία

Η Ελβετική Συνομοσπονδία και τα 26 καντόνια της.

Μια συνομοσπονδία, με σύγχρονους πολιτικούς όρους, συνήθως περιορίζεται σε μια μόνιμη ένωση κυρίαρχων κρατών για κοινή δράση σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος.[5] Η πλησιέστερη οντότητα αυτή τη στιγμή στον κόσμο σε μια συνομοσπονδία είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ενώ η λέξη συνομοσπονδία χρησιμοποιήθηκε επίσημα όταν καθιερώθηκε το καναδικό ομοσπονδιακό σύστημα το 1867, ο όρος αναφέρεται μόνο στη διαδικασία και όχι κράτος που προέκυψε, καθώς οι καναδικές επαρχίες δεν είναι κυρίαρχες ούτε ισχυρίζονται ότι είναι. Στην περίπτωση της Ελβετίας, παρόλο που η χώρα είναι ακόμα επίσημα γνωστή ως Ελβετική Συνομοσπονδία, αυτή είναι πλέον μια λανθασμένη ονομασία αφού τα ελβετικά καντόνια έχασαν το κυρίαρχο καθεστώς τους το 1848.[6]

Στο Βέλγιο, πάντως, βρίσκεται σε εξέλιξη η αντίθετη τάση. Το Βέλγιο ιδρύθηκε ως ενιαίο κράτος, με πρότυπο τον γαλλικό συγκεντρωτισμό, αλλά σταδιακά μεταρρυθμίστηκε σε ομοσπονδιακό κράτος έπειτα από διαδοχικές συνταγματικές μεταρρυθμίσεις από τη δεκαετία του 1970 κι εφεξής. Επιπλέον, αν και θεωρητικά είναι ομοσπονδιακό κράτος, η δομή της χώρας παρουσιάζει ήδη μια σειρά από συνομοσπονδιακά χαρακτηριστικά . Επί του παρόντος, υπάρχει ένα αυξανόμενο κίνημα, κυρίως υποστηριζόμενο από του Φλαμανδούς, για τον μετασχηματισμό του υπάρχοντος ομοσπονδιακού κράτους σε μια πιο χαλαρή ένωση, σαν συνομοσπονδία μεταξύ της Φλάνδρας και της Βαλλωνίας.[7]

Μια συνομοσπονδία είναι πολύ πιθανό να έχει τρεις σημαντικές διαφορές σε σύγκριση με μια ομοσπονδία:

  1. Η κυβέρνηση της Συνομοσπονδίας έχει μικρή εξουσία να επιβάλλει έναν νόμο ή μία πολιτική στα κράτη-μέλη, σε αντίθεση με μία ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
  2. Οι αποφάσεις για καθημερινά θέματα δεν λαμβάνονται με απλή πλειοψηφία αλλά με επαυξημένες πλειοψηφίες ή ακόμη και με απόλυτη συναίνεση ή ομοφωνία, κάτι που δίνει το δικαίωμα του βέτο για κάθε κράτος-μέλος. Αντίθετα, στην ομοσπονδία οι αρμοδιότητες είναι χωριστές και τα κράτη-μέλη δεν έχουν λόγο στις αποφάσεις της κυβέρνησης για την εξωτερική πολιτική, την άμυνα ή και για άλλους «κυβερνητικούς» τομείς.
  3. Οι αλλαγές του κοινού συντάγματος ή συνθήκης, απαιτούν ομοφωνία, ενώ στην ομοσπονδία απαιτείται συνήθως επαυξημένη πλειοψηφία.

Αυτοκρατορία

Μια αυτοκρατορία είναι ένα πολυεθνικό κράτος με μία κεντρική κυβέρνηση. Ο αυτοκράτορας έχει τις απόλυτες εξουσίες. Μια αυτοκρατορία συχνά περιλαμβάνει αυτοδιοικούμενες περιοχές, αλλά αυτές δημιουργούνται μόνο έπειτα από την άδεια της κεντρικής κυβέρνησης. Από την άλλη πλευρά, μια αυτοκρατορία, μπορεί να περιλαμβάνει πολλά αυτόνομα βασίλεια ως υποτελείς περιοχές, οργανωμένα μαζί σε μια ομοσπονδία, με την αυτοκρατορία να κυβερνάται από έναν αυτοκράτορα ή ανώτερο βασιλιά. Ένα παράδειγμα αυτού ήταν η Γερμανική Αυτοκρατορία (1871–1918).

Σύγκριση με άλλα συστήματα αυτονομίας

Αποκεντρωμένη διοίκηση

Μια ομοσπονδία διαφέρει από ένα αποκεντρωμένο κράτος, όπως η Ινδονησία, και το Ηνωμένο Βασίλειο, επειδή σε ένα αποκεντρωμένο κράτος, η κεντρική κυβέρνηση μπορεί να ανακαλέσει την αυτονομία των περιφερειών χωρίς αλλαγή του συντάγματος, με δική της απόφαση. Η Ισπανία, ίσως το πιο αποκεντρωμένο κράτος στον κόσμο, διαφέρει σε σύγκριση με μία ομοσπονδία μόνο σε αυτό το πράγμα. Έτσι, το 2017, ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι ήταν σε θέση να ανακαλέσει τις εξουσίες της Αυτόνομης Κοινότητας της Καταλονίας, όταν η τελευταία προσπάθησε να ανεξαρτητοποιηθεί. [8]

Συνδεδεμένα κράτη

Μια ομοσπονδία είναι διαφορετική από ένα συνδεδεμένο κράτος, διότι στην περίπτωση των συνδεδεμένων κρατών, τα κράτη-μέλη θεωρούνται ανεξάρτητα στις διεθνείς νομικές συνθήκες· απλώς ένα κράτος παραχωρεί κάποιες υποθέσεις, όπως την στρατιωτική άμυνα ή τις εξωτερικές σχέσεις σε ένα άλλο. Αντίθετα, στην ομοσπονδία, τα ομοσπονδιακά υποκείμενα σε καμία περίπτωση δεν θεωρούνται ανεξάρτητα, ακόμη κι αν απολαμβάνουν μεγάλο βαθμό αυτονομίας στις εσωτερικές υποθέσεις τους.

Χώρες Εξαρτώμενες από το Στέμμα

Η σχέση μεταξύ των εξαρτήσεων του Στέμματος, όπως της Νήσου του Μαν και του Βαϊλάτου της Ιερσέης, με το Ηνωμένο Βασίλειο μοιάζει πολύ με το ομοσπονδιακό σύστημα: οι παραπάνω περιοχές απολαμβάνουν ανεξαρτησία από το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο, μέσω του Στέμματος, αναλαμβάνει την ευθύνη για τις εξωτερικές υποθέσεις και την άμυνά τους – αν και το κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου έχει, τυπικά, τη συνολική νομοθετική εξουσία. Ωστόσο, τα νησιά δεν αποτελούν ενσωματωμένο τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου, κάτι απαραίτητο στην ομοσπονδία, ούτε θεωρούνται ανεξάρτητα ή συνδεδεμένα κράτη.

Εξαρτώμενα εδάφη

Τα εξαρτημένα εδάφη, όπως τα βρετανικά υπερπόντια εδάφη, διαθέτουν αυτονομία σε διαφορετικό βαθμό το καθένα. Ορισμένα εδάφη απολαμβάνουν σημαντική αυτονομία από την κυβέρνηση του κυρίαρχου κράτους από το οποίο εξαρτώνται. Η τελευταία φροντίζει μόνο για τις εξωτερικές σχέσεις και την άμυνά τους. Ωστόσο, τα εξαρτώμενα εδάφη ούτε θεωρούνται μέρος του κράτους από το οποίο εξαρτώνται ούτε αναγνωρίζονται ως κυρίαρχα ή συνδεδεμένα κράτη.

De facto ομοσπονδίες

Η διάκριση μεταξύ ομοσπονδίας και ενιαίου κράτους είναι συχνά αρκετά διφορούμενη. Ένα ενιαίο κράτος μπορεί να μοιάζει πολύ με ένα ομοσπονδιακό στη δομή, και μόνο επειδή δεν αναφέρεται στο σύνταγμα της χώρας αυτής να μην κατατάσσεται στις ομοσπονδίες. Μάλιστα, οι αυτοδιοικούμενες περιφέρειες ορισμένων ενιαίων κρατών μπορεί να απολαμβάνουν συχνά μεγαλύτερη αυτονομία από αυτές ορισμένων ομοσπονδιακών κρατών. Ταυτόχρονα, η κεντρική κυβέρνηση μπορεί να έχει το θεωρητικό δικαίωμα να ανακαλεί την αυτονομία των αυτοδιοικούμενων περιφερειών, αλλά αυτό μπορεί να είναι πολιτικά δύσκολο να το πράξει. Για αυτούς τους λόγους, μερικές φορές υποστηρίζεται ότι ορισμένα σύγχρονα ενιαία κράτη είναι de facto ομοσπονδίες.[9]

Οι de facto ομοσπονδίες ονομάζονται συχνά και ως «περιφερειακά κράτη» (regional states).

Ισπανία

Οι 17 Αυτόνομες Κοινότητες της Ισπανίας.

Ένα κράτος που έχει προταθεί ότι είναι ντε φάκτο ομοσπονδία είναι η Ισπανία,[10] καθώς έχει παραχωρήσει μεγαλύτερη αυτονομία στις Αυτόνομες Κοινότητες της[11][12] σε σύγκριση με την αυτονομία που παραχωρούν πολλά ομοσπονδιακά κράτη στις πολιτείες τους.[13] Κάθε αυτόνομη κοινότητα διέπεται από ένα Καταστατικό Αυτονομίας (Ισπ.: Estatuto de Autonomía) -το τοπικό «σύνταγμα» της κάθε περιφέρειας-, σύμφωνα με το Ισπανικό Σύνταγμα του 1978. Το ισπανικό κοινοβούλιο μπορεί να ανακαλέσει θεωρητικά την αυτονομία των περιφερειών, όμως κάτι τέτοιο θα ήταν πολιτικά αδύνατο να γίνει για περιφέρειες όπως η Καταλονία, η Χώρα των Βάσκων και η Γαλικία. Παρόλ' αυτά, όταν η καταλανική κυβέρνηση προσπάθησε το 2017 να αποσχιστεί από την Ισπανία, έπειτα από ένα μονομερές δημοψήφισμα ανεξαρτησίας, ο τότε πρωθυπουργός, Μαριάνο Ραχόι, έπεισε το κοινοβούλιο να ανακαλέσει την αυτονομία της Καταλονίας, αν και για μικρό χρονικό διάστημα.[14]

Νότια Αφρική

Περιφέρειες της Νότιας Αφρικής.

Αν και η Νότια Αφρική συνταγματικά είναι ένα ενιαίο κράτος, φέρει ορισμένα στοιχεία ενός ομοσπονδιακού συστήματος, όπως η κατανομή αρκετών εξουσιών στις 9 περιφέρειές της.[15]

Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας

Συνταγματικά, η Κίνα είναι ένα ενιαίο και συγκεντρωτικό κράτος, το οποίο κυβερνά το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας. Ωστόσο, μεταξύ των 34 επαρχιών της, υπάρχουν τόσο οι 5 Αυτόνομες περιφέρειες, όσο και 2 Ειδικές Διοικητικές Περιφέρειες, οι οποίες έχουν το δικαίωμα στην αυτοδιοίκηση. Το γεγονός αυτό οδήγησε κάποιους να ονομάσουν το σύστημα «ομοσπονδισμό με κινεζικά χαρακτηριστικά».[16]

Κατάταξη σύμφωνα με το επίσημο όνομα

Πρώην Ομοσπονδίες

Παραπομπές

  1. «Ομοσπονδιακή λύση στη Συρία ψάχνουν ξένες δυνάμεις, η Γενεύη περιμένει». in.gr. 11 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2022. 
  2. editor (10 Μαΐου 2011). «Federalism and the future of Spain». Federal Union (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2022. 
  3. «What is a 'federal Britain'?». The Week UK (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2022. Devolving more power has long been touted as a way to answer calls from Scotland for more independence. “Federalism deserves a serious airing,” says Henry McLeish in The Scotsman. “Scotland needs a consensus on a way forward. A new approach to the Scotland question must overcome the pitfalls, poison and deeper political questions posed by Brexit. Federalism is all about ‘effective’ power. Rejection by unionists will inevitably lead to an independent Scotland, time line unknown.” 
  4. Leonardy, U. (1992). «Federation and Länder in German foreign relations: Power‐sharing in treaty‐making and European affairs». German Politics 1 (3): 119–135. doi:10.1080/09644009208404305. 
  5. «Home : Oxford English Dictionary». www.oed.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2022. 
  6. «Federalism». www.eda.admin.ch (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2022. 
  7. «Belgium: The Case of Flanders and Wallonia». Harvard Political Review (στα Αγγλικά). 22 Ιουλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2022. To some extent, it makes sense that out of all the regions within Belgium, Flanders appears to be the one most eager to leave. The Dutch-speaking north is commonly considered to be more economically stable than the Francophone south, as evidenced by its lower unemployment rate and higher economic productivity. A combination of economic confidence and dissatisfaction with growing nationalistic pride is a common thread between separatist movements, and together they are likely responsible for the increasing calls for Flemish independence or at the very least confederation. 
  8. The Federal Option and Constitutional Management of Diversity in Spain Xavier Arbós Marín, page 375; included in 'The Ways of Federalism in Western Countries and the Horizons of Territorial Autonomy in Spain' (volume 2), edited by Alberto López-Eguren and Leire Escajedo San Epifanio; edited by Springer (ISBN 978-3-642-27716-0), (ISBN 978-3-642-27717-7)(eBook)
  9. Sahadzic, Maja. «Federal Theory on Constitutional Asymmetries: revisited». Queen Mary Law Journal: 135–147. https://www.qmul.ac.uk/law/media/law/docs/undergrad/13-Sahadzic.pdf. 
  10. «Is Spain a federation?». Eupedia.com. 8–25 Μαΐου 2010. 
  11. Mallet, Victor (18 Αυγούστου 2010). «Flimsier footings». Financial Times. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2010. (Απαιτείται εγγραφή)
  12. «A survey of Spain: How much is enough?». The Economist. 6 November 2008. http://www.economist.com/specialreports/displaystory.cfm?story_id=12501023. Ανακτήθηκε στις 25 August 2010. (απαιτείται συνδρομή)
  13. Moreno, Luis. «Federalization in multinational Spain» (PDF). Unidad de Políticas Comparadas (CSIC). Working Paper 07-04. 
  14. «Rajoy cesa al Govern, disuelve el Parlament y convoca elecciones para el 21 de diciembre». eldiario.es. 27 October 2017. https://www.eldiario.es/politica/Rajoy-cesa-Puigdemont-Govern_0_701680927.html. Ανακτήθηκε στις 10 August 2018. 
  15. Wright, Jonathan Haydn Faure (31 Μαρτίου 2014). «The type of government in the Republic of South Africa - Examining the presence of federal and unitary state elements in the republic». www.researchgate.net. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2016. After careful research and analysis of various sources and the constitution, it can be confirmed that the government system in the Republic of South Africa is a unitary system. Observance of the government in action, as well as analysis of the constitution, has contributed to this confirmation. Despite the delocalization enjoyed within the republic, the federal principle is not evident enough and it failed Wheare’s very simple federal test right in the beginning 
  16. Economic Warlords by Gregory H. Fuller
  17. Whaley, Joachim (2002). «2: Federal Habits: the Holy Roman Empire and the continuity of German Federalism». Στο: Umbach, Maiken. German Federalism: Past, Present and Future. New Perspectives in German Political Studies. Basingstoke: Palgrave Macmillan. σελ. 15. ISBN 9780230505797. Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2017. Few would query the proposition that German federalism has deep historical roots. Indeed discussion of its contemporary manestation in the Federal Republic routinely refer to the federal traditions of the Holy Roman Empire -...]. 
  18. The constitution of the USSR defined it as a federation, but at least until its final years in the late eighties and early nineties of the 20th century, it had in practice a highly centralized governance.
  19. The Socialist Federal Republic of Yugoslavia was officially proclaimed in 1963. Prior to this, the communist Yugoslav state was named Democratic Federal Yugoslavia in 1943 and then Federal People's Republic of Yugoslavia in 1946. See: Socialist Federal Republic of Yugoslavia.
  20. Gained independence in 1957, joined with Sabah, Sarawak, and Singapore to form Malaysia in 1963.
  21. Became Czech and Slovak Federative Republic through a constitutional change in 1990.