Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Τσαριτσάνης
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Συντεταγμένες: 39°52′51.82″N 22°13′49.08″E / 39.8810611°N 22.2303000°E
| Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Τσαριτσάνης | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | ορθόδοξη εκκλησία |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 39°52′52″N 22°13′49″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Ελασσόνας |
| Χώρα | Ελλάδα |
| δεδομένα (π) | |
Ο Ιερός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου ( Παναγία), βρίσκεται στην ομώνυμη συνοικία της Τσαριτσάνης, σε περίοπτη θέση και είναι ο μεγαλύτερος και νεότερος Ναός Τσαριτσάνης. Ο Ναός κτίστηκε το 1749 και κάηκε στις 24 Οκτωβρίου το 1818 σύμφωνα με ενθύμηση εκκλησιαστικού βιβλίου της ίδιας εκκλησίας. Η στέγη ξανακτίστηκε το 1820 πάνω στην ίδια τοιχοποιία και ξανακάηκε το 1985. Τότε πιθανόν να κάηκε και το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωαννικείου από τον Όλυμπο της Βιθυνίας.
Ο παλιός Ναός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο παλιός Ναός πριν την πυρκαγιά του 1985, είχε αξιόλογα ξυλόγλυπτα, ιερά σκεύη, εικόνες και παλιά άμφια, τα οποία δυστυχώς κατάστρεψε η μανία της φωτιάς. Για δυόμιση περίπου αιώνες ο Ιερός Ναός χρησιμοποιήθηκε ως μητροπολιτικός, γιατί την εποχή εκείνη η παρουσία των Τούρκων κατακτητών ήταν ελάχιστη και η κωμόπολη παρουσίαζε μεγάλη πνευματική, εμπορική και οικονομική ανάπτυξη.
Ο κύριος Ναός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ναός είναι τρίκλιτη βασιλική ξυλόστεγη και κεραμοσκεπής. Χωρίζεται με δυο σειρές από κολώνες σε 3 κλίτη από τα οποία το μεσαίο είναι φαρδύτερο. Τα κλίτη καλύπτονται με κοινή στέγη σε σχήμα σαμαροειδές. Η οροφή είναι ξύλινη με αρμοκαλύπτες που σχηματίζουν διάφορα έγχρωμα γεωμετρικά σχήματα. Στο κέντρο σχηματίζεται ένα μεγάλο οκτάγωνο που περιβάλλει τον Παντοκράτορα. Έχει δυο θύρες μια νότια και μια δυτικά.
Αξιόλογη είναι η ξυλογλυπτική τέχνη. Το τέμπλο, έργο μεγάλης δεξιοτεχνίας αλλά ψυχρό, είναι κεντημένο με πυκνά ανήσυχα φυτικά διακοσμητικά θέματα , ανάμεσα στα οποία πλέκονται μορφές ζώων και πτηνών. Συχνά εμφανίζονται και μορφές Αγίων ή και ολόκληρες σκηνές. Στο βημόθυρο βρίσκονται οι δυο καβαλάρηδες και δυο Άγιοι, στο αριστερό φύλλο ο Άγιος Γεώργιος και στο δεξιό ο Άγιος Δημήτριος. Καλή φαίνεται να είναι η σκηνή της Αποκαθήλωσης, στο κεμέρι (ημικυκλικό μέρος του τέμπλου) πάνω από την εικόνα της Παναγίας δίπλα στο βημόθυρο.
Ο άμβωνας είναι με την ίδια τεχνική εκτελούμενος και πιθανότατα από τους ίδιους τεχνίτες. Είναι πολυεδρικός με κουβούκλιο και ο ανεστραμμένος κώνος της βάσης του χωρίζεται σε μακρόστενες τριγωνικές λωρίδες μέσα στις οποίες είναι σκαλισμένα ο Χριστός, η Παναγία, ο Άγιος Πρόδρομος, οι Άγγελοι και οι Άγιοι.
Ο άμβωνας στηρίζεται σε μια κολώνα της κιονοστοιχίας που χωρίζει το μεσαίο από το βόρειο κλίτος. Είναι διαμορφωμένος σε μορφή αρχάγγελου με τη μορφή ρωμαίου πολεμιστή. Στέκεται όρθιος με φολιδωτό θώρακα και με χιτώνα που κουμπώνει μπροστά και πέφτει από τους ώμους στην πλάτη. Η μορφή αποδίδεται σχεδόν ολόγλυφο και ανταποκρίνεται στο σχήμα και στη λειτουργία του στύλου. Παρόμοιες παραστάσεις συναντούμε στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής Κλενοβού, στο Μέτσοβο, στην Αγιά, στην Καστανιά και στα άλλα μέρη της Ελλάδος.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο ξυλόγλυπτος δεσποτικός θρόνος με το πλήθος των διακοσμητικών θεμάτων και κυρίως με τα δυο φοβερά λιοντάρια στη βάση του. Τα στρογγυλά μάτια, το ανοιχτό στόμα με τα σουβλερά δόντια, η μπουκλωτή χαίτη, το λιγνό κορμί, ανανεώνουν το κουρασμένο από την επανάληψη θέμα.
Η αγιογραφία της οροφής και γενικά του καθολικού αποτελεί αξιόλογο έργο της τέχνης και σύμφωνα με την επιγραφή που αναγράφεται γύρω από τον Παντοκράτορα που βρίσκεται στην οροφή του μεσαίου κλίτους, φιλοτεχνήθηκε το 1821 από το ζωγράφο Παναγιώτη Βαρουκλή. Η φυσικότητα, η έκφραση, η ζωηρότητα και η κίνηση με τον επιτυχή και πλούσιο χρωματισμό μαρτυρούν ότι ο αγιογράφος αυτός ήταν αξιόλογος.
Σήμερα στον Ιερό Ναό φυλάσσονται αξιόλογα κειμήλια όπως τα ιερά άμφια του Κωνσταντίνου Οικονόμου και οι προσωπικές δωρεές (του μεγάλου ιεροδιδασκάλου), όπως λειψανοθήκες, ιερά σκεύη, εικόνες και η μήτρα του. Όλα αυτά μπόρεσαν να διασωθούν από την πυρκαγιά του 1985, χάρη στην αυτοθυσία των κατοίκων της κωμόπολης, οι οποίοι παρακινούμενοι από το φιλόθρησκο αίσθημά τους φρόντισαν να επισκευάσουν το ναό και προσπάθησαν να διατηρήσουν την πρωταρχική μορφή του, στο κάλλος την τέχνη και την ομορφιά.
Ο πανηγυρισμός του Ναού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ναός γιορτάζει 2 φορές τον χρόνο, στις 15 Αυγούστου και την Κυριακή της Ορθοδοξίας. Την Κυριακή της Ορθοδοξίας πραγματοποιείται μεγάλος θρησκευτικός Πανηγυρισμός και συνηθίζεται να γίνονται οι δωρεές υπέρ των εκπαιδευτηρίων και το μνημόσυνο του μεγάλου τέκνου της Εκκλησίας και της Τσαριτσάνης Κωνσταντίνου Οικονόμου, με δημόσια έκθεση των άμφιών του. Ο πανηγυρισμός αυτός καθιερώθηκε από τους χρόνους της Τουρκοκρατίας.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αδάμου Γιάννης του Αθανασίου, Η Τσαριτσάνη Κοινότητα, Τσαριτσάνη 1989
- Μακρής Α. Κίτσου, Η Τσαριτσάνη και τα Μνημεία της, Εκδόσεις Υπηρεσίας Περιφερειακής Ανάπτυξης ::Θεσσαλίας, 1987
- Ιερά Μητρόπολη Ελάσσονος, Οι Ενορίες, οι Ιερές Μονές και τα κειμήλιά τους, Ελασσόνα, 2007
