Κάλλιο Φωκίδας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
μ ορθογραφική επιμέλεια |
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
| Γραμμή 18: | Γραμμή 18: | ||
==Το αρχαίο Κάλλιον== |
==Το αρχαίο Κάλλιον== |
||
Στην αρχαιότητα το Κάλλιον ή αρχαία '''Καλλίπολις''' βρισκόταν βορειοδυτικά του Λιδωρικίου, στη θέση “Στενό”, όπου μεταγενέστερα κτίστηκε το κάστρο του Βελούχοβου. Ο [[Θουκυδίδης]] αναφέρει τους Καλλιείς και την πόλη τους ως το ανατολικότερο μέρος της [[Αιτωλείς|αιτωλικής φυλής]] των [[Οφιονεία|Οφιονέων]]<ref>Τοὺς δὲ Αἰτωλοὺς οὐκ ἐλάνθανεν αὕτη ἡ παρασκευὴ οὔτε ὅτε τὸ πρῶτον ἐπεβουλεύετο, ἐπειδή τε ὁ στρατὸς ἐσεβεβλήκει, πολλῇ χειρὶ ἐπεβοήθουν πάντες, ὥστε καὶ οἱ ἔσχατοι Ὀφιονέων οἱ πρὸς τὸν Μηλιακὸν κόλπον καθήκοντες Βωμιῆς καὶ Καλλιῆς ἐβοήθησαν. - |
Στην αρχαιότητα το Κάλλιον ή αρχαία '''Καλλίπολις''' βρισκόταν βορειοδυτικά του Λιδωρικίου, στη θέση “Στενό”, όπου μεταγενέστερα κτίστηκε το κάστρο του Βελούχοβου. Ο [[Θουκυδίδης]] αναφέρει τους Καλλιείς και την πόλη τους ως το ανατολικότερο μέρος της [[Αιτωλείς|αιτωλικής φυλής]] των [[Οφιονεία|Οφιονέων]]<ref>Τοὺς δὲ Αἰτωλοὺς οὐκ ἐλάνθανεν αὕτη ἡ παρασκευὴ οὔτε ὅτε τὸ πρῶτον ἐπεβουλεύετο, ἐπειδή τε ὁ στρατὸς ἐσεβεβλήκει, πολλῇ χειρὶ ἐπεβοήθουν πάντες, ὥστε καὶ οἱ ἔσχατοι Ὀφιονέων οἱ πρὸς τὸν Μηλιακὸν κόλπον καθήκοντες Βωμιῆς καὶ Καλλιῆς ἐβοήθησαν. - Θουκυδίδης, "Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου" Ιστοριών Γ΄</ref>. Δεν αποκλείεται το Κάλλιον να αποτέλεσε διοικητικό κέντρο όλων των Οφιονέων, σύμφωνα με τις μαρτυρίες του [[Παυσανίας|Παυσανία]] <ref>Ελλάδος Περιήγησις 10.22.6</ref> και του [[Στέφανος ο Βυζάντιος|Στέφανου Βυζάντιου]] (που ονομάζει την πόλη Σόλλιον και Φάκιον). Στην [[Ελληνιστική περίοδος|ελληνιστική περίοδο]], σύμφωνα με επιγραφικές μαρτυρίες, η πόλη ονομαζόταν Καλλίπολις. Παρότι σώζονται ίχνη κατοίκησης από τα [[Γεωμετρική εποχή|Γεωμετρικά χρόνια]], η Καλλίπολις κατοικήθηκε οργανωμένα από τον [[4ος αιώνας π.Χ.|4ο αιώνα π.Χ.]] Η άνθισή της συνδέεται ενδεχομένως με την ανάπτυξη της [[Αιτωλική Συμπολιτεία|Αιτωλικής Συμπολιτείας]]. Βρισκόταν σε ιδιαίτερα στρατηγική θέση και ίσως γι' αυτό υπέστη ολοκληρωτική καταστροφή του κατά την επέλαση των [[Γαλατικές επιδρομές στην Ελλάδα|Γαλατών]] το [[279 π.Χ.]]<ref name=":1" />. Κατόπιν της εκστρατείας των Γαλατών, η πόλη ανοικοδομήθηκε εκ νέου<ref name=":2">{{Cite web|url=http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=4923|title=Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού {{!}} Κάλλιον|website=odysseus.culture.gr|accessdate=2017-09-15}}</ref>. Αρκετοί Καλλιπολίτες, όπως προκύπτει από τα επιγραφικά δεδομένα, αναρριχήθηκαν σε αξιώματα της [[Αιτωλική Συμπολιτεία|Αιτωλικής Συμπολιτείας]]. Επίσης, οι ανασκαφές αποκάλυψαν μια πόλη ακμάζουσα, με πολιτειακή οργάνωση, ιερά και οικονομική άνθιση. Οι κάτοικοι όμως φαίνεται ότι ενεπλάκησαν ενεργά στις πολιτικές διαμάχες του [[2ος αιώνας π.Χ.|2ου αι. π.Χ.]] σχετικά με τη θέση που έπρεπε να πάρουν ως προς τους [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαίους]]. Μετά τη [[μάχη της Πύδνας]] (167 π.Χ.) φαίνεται πως το Κάλλιον καταστρέφεται από πυρκαγιά, που οφειλόταν ενδεχομένως σε εμπρησμό. Τον [[9ος αιώνας|9ο αιώνα]] αναφέρεται ως έδρα του επισκόπου το Λιδωρίκι, που διαδέχθηκε το Κάλλιο ως διοικητικό κέντρο της ορεινής Δωρίδας. Τον [[14ος αιώνας|14ο]] και [[15ος αιώνας|15ο]] αιώνα αναφέρεται μόνο το κάστρο του Λιδωρικίου, που μάλλον ταυτίζεται με τα μεσαιωνικά ερείπια των κτηρίων και της οχύρωσης, που σώζονται στη θέση της αρχαίας ακρόπολης<ref name=":2" />. |
||
==Αρχαιολογικά Δεδομένα== |
==Αρχαιολογικά Δεδομένα== |
||
Αφού ανασκάφτηκαν συστηματικά στο διάστημα [[1977]] - [[1979]] από τον καθηγητή αρχαιολογίας [[Πέτρος Θέμελης|Πέτρο Θέμελη]], τα δημόσια κτίσματα της πόλης και τα νεκροταφεία έχουν κατακλυσθεί από τα νερά της τεχνητής [[Λίμνη Μόρνου|λίμνης του Μόρνου]]. Αποκαλύφθηκαν ωστόσο ο οχυρωματικός περίβολος, τα ιερά της [[Δήμητρα (μυθολογία)|Δήμητρας]] και της Κόρης και πιθανόν της [[Ειλείθυια|Ειλειθυίας]] ή της Αρτέμιδας Ειλειθυίας, το βουλευτήριο, η αγορά, το θέατρο και οι νεκροπόλεις. Στην περίφημη “Οικία του αρχείου” ανακαλύφθηκαν περί τα 600 πήλινα σφραγίσματα. Αρκετά από τα κινητά ευρήματα εκτίθενται στην [[Αρχαιολογική Συλλογή Λιδωρικίου]], ενώ κάποια έχουν μεταφερθεί και στο [[Αρχαιολογικό Μουσείο Άμφισσας]]. |
Αφού ανασκάφτηκαν συστηματικά στο διάστημα [[1977]] - [[1979]] από τον καθηγητή αρχαιολογίας [[Πέτρος Θέμελης|Πέτρο Θέμελη]], τα δημόσια κτίσματα της πόλης και τα νεκροταφεία έχουν κατακλυσθεί από τα νερά της τεχνητής [[Λίμνη Μόρνου|λίμνης του Μόρνου]]. Αποκαλύφθηκαν ωστόσο ο οχυρωματικός περίβολος, τα ιερά της [[Δήμητρα (μυθολογία)|Δήμητρας]] και της Κόρης και πιθανόν της [[Ειλείθυια|Ειλειθυίας]] ή της Αρτέμιδας Ειλειθυίας, το βουλευτήριο, η αγορά, το θέατρο και οι νεκροπόλεις. Στην περίφημη “Οικία του αρχείου” ανακαλύφθηκαν περί τα 600 πήλινα σφραγίσματα. Αρκετά από τα κινητά ευρήματα εκτίθενται στην [[Αρχαιολογική Συλλογή Λιδωρικίου]], ενώ κάποια έχουν μεταφερθεί και στο [[Αρχαιολογικό Μουσείο Άμφισσας]]. |
||
Έκδοση από την 15:29, 14 Ιανουαρίου 2020
Συντεταγμένες: 38°33′9″N 22°10′16″E / 38.55250°N 22.17111°E
| Κάλλιο | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα[1] |
| Περιφέρεια | Στερεάς Ελλάδας |
| Δήμος | Δωρίδας |
| Δημοτική Ενότητα | Λιδωρικίου |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Φωκίδας |
| Υψόμετρο | 390 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Βελούχοβο |
| Ταχ. κώδικας | 33053 |
Το Κάλλιο είναι ημιορεινό χωριό που βρίσκεται στη Δωρίδα της Περιφερειακής Ενότητας Φωκίδος, σε υψόμετρο 390 μέτρα[2]. Έχει πληθυσμό 63 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011 και μαζί με το Κλήμα Λιδωρικίου και το Τριβίδι συναποτελούν την Τοπική Κοινότητα Καλλίου της Δημοτικής Ενότητας Λιδωρικίου του Δήμου Δωρίδος[3]. Το Κάλλιο στο παρελθόν είχε σλαβική ονομασία. Ονομαζόταν Βελούχοβο, ονομασία που διατήρησε μέχρι το 1916 οπότε και μετονομάστηκε σε Κάλλιο[4] από την παρακείμενη αρχαία πόλη Καλλίπολις.
Γεωγραφία - Ιστορία
Το χωριό βρισκόταν αρχικά στον χώρο, στον οποίο δημιουργήθηκε το 1980 η τεχνητή λίμνη που προέκυψε από τη κατασκευή του φράγματος του Μόρνου. Για τον λόγο αυτό αρκετοί κάτοικοι μετακινήθηκαν κυρίως στην Αθήνα και στο Λιδωρίκι. Όσοι όμως παρέμειναν μετέφεραν το χωριό σε άλλη θέση, πάνω από τις όχθες της λίμνης ενώ ο παλιός οικισμός καλύφθηκε από τα νερά της λίμνης[5][6], τα οποία κάλυψαν και τον ναό της Ευαγγελίστριας. Στα βορειοδυτικά του σημερινού χωριού βρίσκεται η "πηγή Καλλίου" από την οποία υδρευόταν το αρχαίο Κάστρο, οπού σώζονται ερείπια του ναού του Αγίου Νικολάου. Άλλο ένα ιστορικό κτίσμα που βυθίστηκε στα νερά είναι η πέτρινη (πιθανότατα βενετσιάνικη) θολωτή γέφυρα στη θέση "Χάνια του Βελούχοβου" που αναφέρεται στα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη καθώς και ο οικισμός Χάνια Στενού[5][7].
Το αρχαίο Κάλλιον
Στην αρχαιότητα το Κάλλιον ή αρχαία Καλλίπολις βρισκόταν βορειοδυτικά του Λιδωρικίου, στη θέση “Στενό”, όπου μεταγενέστερα κτίστηκε το κάστρο του Βελούχοβου. Ο Θουκυδίδης αναφέρει τους Καλλιείς και την πόλη τους ως το ανατολικότερο μέρος της αιτωλικής φυλής των Οφιονέων[8]. Δεν αποκλείεται το Κάλλιον να αποτέλεσε διοικητικό κέντρο όλων των Οφιονέων, σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Παυσανία [9] και του Στέφανου Βυζάντιου (που ονομάζει την πόλη Σόλλιον και Φάκιον). Στην ελληνιστική περίοδο, σύμφωνα με επιγραφικές μαρτυρίες, η πόλη ονομαζόταν Καλλίπολις. Παρότι σώζονται ίχνη κατοίκησης από τα Γεωμετρικά χρόνια, η Καλλίπολις κατοικήθηκε οργανωμένα από τον 4ο αιώνα π.Χ. Η άνθισή της συνδέεται ενδεχομένως με την ανάπτυξη της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Βρισκόταν σε ιδιαίτερα στρατηγική θέση και ίσως γι' αυτό υπέστη ολοκληρωτική καταστροφή του κατά την επέλαση των Γαλατών το 279 π.Χ.[7]. Κατόπιν της εκστρατείας των Γαλατών, η πόλη ανοικοδομήθηκε εκ νέου[10]. Αρκετοί Καλλιπολίτες, όπως προκύπτει από τα επιγραφικά δεδομένα, αναρριχήθηκαν σε αξιώματα της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Επίσης, οι ανασκαφές αποκάλυψαν μια πόλη ακμάζουσα, με πολιτειακή οργάνωση, ιερά και οικονομική άνθιση. Οι κάτοικοι όμως φαίνεται ότι ενεπλάκησαν ενεργά στις πολιτικές διαμάχες του 2ου αι. π.Χ. σχετικά με τη θέση που έπρεπε να πάρουν ως προς τους Ρωμαίους. Μετά τη μάχη της Πύδνας (167 π.Χ.) φαίνεται πως το Κάλλιον καταστρέφεται από πυρκαγιά, που οφειλόταν ενδεχομένως σε εμπρησμό. Τον 9ο αιώνα αναφέρεται ως έδρα του επισκόπου το Λιδωρίκι, που διαδέχθηκε το Κάλλιο ως διοικητικό κέντρο της ορεινής Δωρίδας. Τον 14ο και 15ο αιώνα αναφέρεται μόνο το κάστρο του Λιδωρικίου, που μάλλον ταυτίζεται με τα μεσαιωνικά ερείπια των κτηρίων και της οχύρωσης, που σώζονται στη θέση της αρχαίας ακρόπολης[10].
Αρχαιολογικά Δεδομένα
Αφού ανασκάφτηκαν συστηματικά στο διάστημα 1977 - 1979 από τον καθηγητή αρχαιολογίας Πέτρο Θέμελη, τα δημόσια κτίσματα της πόλης και τα νεκροταφεία έχουν κατακλυσθεί από τα νερά της τεχνητής λίμνης του Μόρνου. Αποκαλύφθηκαν ωστόσο ο οχυρωματικός περίβολος, τα ιερά της Δήμητρας και της Κόρης και πιθανόν της Ειλειθυίας ή της Αρτέμιδας Ειλειθυίας, το βουλευτήριο, η αγορά, το θέατρο και οι νεκροπόλεις. Στην περίφημη “Οικία του αρχείου” ανακαλύφθηκαν περί τα 600 πήλινα σφραγίσματα. Αρκετά από τα κινητά ευρήματα εκτίθενται στην Αρχαιολογική Συλλογή Λιδωρικίου, ενώ κάποια έχουν μεταφερθεί και στο Αρχαιολογικό Μουσείο Άμφισσας.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Παραπομπές
- ↑ (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 288, τομ. 15.
- ↑ «Απογραφή Πληθυσμού-Κατοικιών 2011» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 17 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2017.
- ↑ Πανδέκτης-Μετονομασίες
- ↑ 5,0 5,1 «Κάλλιο | Δήμος ΔωρίδοςMunicipality of Dorida». www.dorida.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2017.
- ↑ Γυμνάσιο Λιδωρικίου, το Κάλλιο
- ↑ 7,0 7,1 «Κάλλιο - Φωκίδα | Terrabook». Φωκίδα | Terrabook. https://greece.terrabook.com/phocis/el/page/kallio. Ανακτήθηκε στις 2017-09-15.
- ↑ Τοὺς δὲ Αἰτωλοὺς οὐκ ἐλάνθανεν αὕτη ἡ παρασκευὴ οὔτε ὅτε τὸ πρῶτον ἐπεβουλεύετο, ἐπειδή τε ὁ στρατὸς ἐσεβεβλήκει, πολλῇ χειρὶ ἐπεβοήθουν πάντες, ὥστε καὶ οἱ ἔσχατοι Ὀφιονέων οἱ πρὸς τὸν Μηλιακὸν κόλπον καθήκοντες Βωμιῆς καὶ Καλλιῆς ἐβοήθησαν. - Θουκυδίδης, "Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου" Ιστοριών Γ΄
- ↑ Ελλάδος Περιήγησις 10.22.6
- ↑ 10,0 10,1 «Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού | Κάλλιον». odysseus.culture.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2017.
| |||||||||||||||||
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με ένα χωριό της Ελλάδας χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |