Άρπαντ
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
| Άρπαντ | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Árpád (Ουγγρικά) |
| Γέννηση | 845 (περίπου) |
| Θάνατος | 907 |
| Χώρα πολιτογράφησης | Πριγκιπάτο της Ουγγαρίας Χαγανάτο των Χαζάρων |
| Θρησκεία | Ουγγρική μυθολογία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Μητρική γλώσσα | ουγγρικά |
| Ομιλούμενες γλώσσες | ουγγρικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | αρχηγός φυλής |
| Οικογένεια | |
| Τέκνα | Ζόλταν της Ουγγαρίας Γέλεκ Λιούντικα Τάρχατσι Γιούτας |
| Γονείς | Άλμος |
| Συγγενείς | Ταρ Ζέριντ και Τας (εγγονός) |
| Οικογένεια | Οίκος των Άρπαντ |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Grand Prince of the Hungarians (895–907) |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Άρπαντ[1] (ουγγρικά: Árpád, προφέρεται: [ˈaːrpaːd], 845 - 907) ήταν ο επικεφαλής της συνομοσπονδίας των ουγγρικών φυλών περί τον 9ο και 10ο αιώνα. Μπορεί να ήταν είτε ο ιερός ηγέτης ή κέντε των Ούγγρων ή ο στρατιωτικός τους ηγέτης γκιούλα, αν και το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του είναι αντικείμενο συζήτησης από τους ιστορικούς, διότι διαφορετικές πηγές περιέχουν αντιφατικές πληροφορίες. Παρ' όλ' αυτά, πολλοί Ούγγροι αναφέρονται σε αυτόν ως «ιδρυτής της χώρας μας» και ο πρωταρχικός ρόλος του Άρπαντ στην ουγγρική κατάκτηση της λεκάνης των Καρπαθίων έχει τονιστεί από μερικά μεταγενέστερα χρονικά. Η δυναστεία καταγόμενη από τον Άρπαντ κυβερνούσε το Βασίλειο της Ουγγαρίας μέχρι το 1301.
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πρώτα χρόνια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Άρπαντ ήταν ο γιος του Άλμος, που αναφέρεται ως ο πρώτος επικεφαλής της συνομοσπονδίας των Μαγυαρικών φυλών από όλα τα ουγγρικά χρονικά. [[2][3] His mother's name and family are unknown.[4] Τα ονόματα της μητέρας και της οικογένειάς του είναι άγνωστα. Σύμφωνα με τον ιστορικό Γκιούλα Κρίστο ο Άρπαντ γεννήθηκε γύρω στο 845. Το όνομά του προήλθε από την ουγγρική λέξη για το κριθάρι árpa, που έχει τουρκική καταγωγή. [5]
Ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος (βασ. 913–959) αναφέρει ότι οι Ούγγροι «δεν είχαν ποτέ κανένα άλλο πρίγκιπα» πριν από τον Άρπαντ, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με την αναφορά των ουγγρικών χρονικών στον πατέρα του. [6][7] Στην αφήγηση του Πορφυρογέννητου ο χαγάνος των Χαζάρων ξεκίνησε τον συγκεντρωτισμό της διοίκησης των ουγγρικών φυλών προκειμένου να ενισχύσει τη δική του επικυριαρχία επί αυτών. [7][8] Ο χαγάνος αρχικά ήθελε να διορίσει έναν αρχηγό με το όνομα Λέβεντι για να ηγηθεί των Ούγγρων. [9] Ωστόσο ο Λέβεντι δεν αποδέχτηκε αυτήν την προσφορά και πρότεινε να προωθηθεί αντί για αυτόν είτε ο Άλμος είτε ο Άρπαντ. [8] Ο χαγάνος προσέγγισε τους Ούγγρους με αυτή τη νέα πρόταση.[10] Προτίμησαν τον Άρπαντ από τον πατέρα του, επειδή «θαυμαζόταν πολύ για τη σοφία, τις συμβουλές του και την ανδρεία του και θεωρείτο ικανός για αυτό το αξίωμα». [6][8] Στη συνέχεια ο Άρπαντ έγινε "πρίγκιπας σύμφωνα με το έθιμο των Χαζάρων, ανυψώνοντάς τον πάνω σε ασπίδα." [6][10] Ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητο αναφέρεται στον Άρπαντ ως "το μεγάλο πρίγκιπα της Τουρκίας" ὁ μέγας Τουρκίας άρχων).[11][12][13]
Η αξιοπιστία της αναφοράς του Βυζαντινού αυτοκράτορα στην εκλογή του Άρπαντ αμφισβητείται από τους σύγχρονους ιστορικούς: για παράδειγμα ο Βίκτορ Σπίνει αναφέρει ότι είναι "μάλλον ασαφής και ελάχιστα αξιόπιστη", αλλά ο Αντρας Ρόνα-Τας γράφει ότι ο πυρήνας του είναι αξιόπιστος. [8][14] Ο τελευταίος ιστορικός προσθέτει ότι η εκλογή του Άρπαντ προωθήθηκε από τον Άλμος, που ανάγκασε τον Λέβεντι να παραιτηθεί από τη θέση του ως kende. Κατά συνέπεια, κατά την άποψη του Ρόνα-Τας ο Άρπαντ διαδέχθηκε τον Λέβεντι ως ιερό κυβερνήτη, ή kende, γεγονός που επέτρεψε στον πατέρα του να διατηρήσει τη θέση του ως πραγματικού ηγέτη των Ούγγρων ή gyula. [14]
Προς την Ουγγρική κατάκτηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η πρώτη αξιόπιστη πηγή για της ζωή του Άρπαντ είναι ένα έγγραφο των αρχών του 10ου αιώνα, η Συνέχεια του Χρονικού του Γεωργίου του Μοναχού. [5][15][16] Αφηγείται ότι ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Λέων ο Σοφός (βασ. 886-912) έστειλε τον απεσταλμένο του Νικήτα Σκληρό στους Ούγγρους το 894 ή το 895 "για να δώσει δώρα" και να τους υποκινήσει κατά της Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας. [16] Ο Σκληρός συναντήθηκε με τους δύο ηγέτες τους, τον Άρπαντ και τον Κούρσαν, στον Κάτω Δούναβη. [16][17] Η αποστολή του Σκληρού πέτυχε: Ουγγρικός στρατός διέσχισε σύντομα το Δούναβη με Βυζαντινά πλοία εναντίον της Βουλγαρίας. [17][18] Μια παρεμβολή στο κείμενο του Πορφυρογέννητου υποδηλώνει ότι οι Ούγγροι που εισέβαλαν βρίσκονταν υπό την ηγεσία του γιου του Άρπαντ, Λιύντικα.[17]
Οι ιστορικοί δεν συμφωνούν για τις θέσεις που κατείχαν οι Άρπαντ και Κούρσαν κατά τις διαπραγματεύσεις τους με το Σκληρό Ο Σπίνεϊ έγραψε ότι ο Άρπαντ ήταν ο gyula και ο Κούρσαν ήταν ο kende. [17]Αντίθετα ο Κρίστο ότι ο Κούρσαν ήταν ο gyula και ο Άρπαντ αντιπροσώπευε τον πατέρα του, τον Άλμος kende. [16] [19]
Εκείνη την εποχή οι Βούλγαροι είχαν παραβιάσει τη συνθήκη ειρήνηςκαι επέδραμαν στη θρακική ύπαιθρο. Διώχθηκαν για την παραβίαση του όρκου τους προς το Χριστό τον Θεό μας, τον αυτοκράτορα όλων, και γρήγορα υπέστησαν την τιμωρία τους. Ενώ οι δυνάμεις μας ήταν απασχολημένες εναντίον των Σαρακηνών, η θεία Πρόνεια οδήγησε τους [Ούγγρους], στη θέση των Ρωμαίων για να πολεμήσουν εναντίον των Βουλγάρων. Ο στόλος των πλοίων της Αυτού Μεγαλειότητας τους υποστήριξε και τους πέρασε από το Δούναβη. [Η Πρόνεια] τους έστειλε εναντίον του στρατού των Βουλγάρων, που τόσο ασεβώς είχαν πάρει τα όπλα εναντίον Χριστιανών και, σαν να ήταν δημόσιοι τιμωροί, τους νίκησαν αποφασιστικά σε τρεις συμπλοκές, έτσι ώστε οι Χριστιανοί Ρωμαίοι να μη βάψουν τα χέρια με τους αίμα των Χριστιανών Βουλγάρων.
Ο Ουγγρικός στρατός νίκησε τους Βούλγαρους, αλλά οι τελευταίοι μίσθωσαν τους Πετσενέγους εναντίον τους. [17][21] Οι Βούλγαροι και οι Πετσενέγοι εισέβαλαν διαδοχικά στα εδάφη των Ούγγρων στις δυτικές περιοχές των στεπών του Πόντου το 895 ή το 896. [22] Η καταστροφή των οικισμών τους από τους Πετσενέγους ανάγκασε τους Ούγγρους να φύγουν για μια νέα πατρίδα από τα Καρπάθια Όρη προς την Πεδιάδα της Παννονίας. [23]
Το Εικονογραφημένο Χρονικό αναφέρει ότι ο πατέρας του Άρπαντ Άλμος "δεν μπορούσε να φτάσει στην Παννονία, γιατί σκοτώθηκε στο Ερντελβ" ή Τρανσυλβανία. [2][24] Οι Ένγκελ, Κρίστο και Μόλναρ, που αποδέχονται την αξιοπιστία αυτής της αναφοράς, έγραψαν ότι ο θάνατος του Άλμος ήταν μια τελετουργική δολοφονία, παρόμοια με τη θυσία των Χαζάρων Χαγάνων, σε περίπτωση καταστροφής που έπληττε το λαό τους. [2][23][25] Σε αντίθεση με αυτούς ο Ρόνα-Τας αναφέρει ότι ακόμη και αν η αναφορά για τη δολοφονία του Άλμος αντικατοπτρίζει το αληθινό γεγονός, η μόνη πιθανή εξήγηση θα ήταν ότι ο Άρπαντ ή κάποιος στο περιβάλλον του "σκότωσε τον ηλικιωμένο πρίγκιπα. [24] Ο Σπίνεϊ απορρίπτει την αναφορά του Εικονογραφημένου Χρονικού σχετικά με τη δολοφονία του Άλμος στην Τρανσυλβανία, επειδή η τελευταία αναφορά για αυτόν στην αντίθετη αφήγηση του Gesta Hungarorum συνδέεται με μια πολιορκία του Ούνγκβαρ (Ούζχοροντ, Ουκρανία) από τους Ούγγρους. [26] Το τελευταίο χρονικό λέει ότι ο Άλμος διόρισε τον Άρπαντ "ως ηγέτη και αφέντη" των Ούγγρων με την ευκαιρία αυτή.
Οικογένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Κωνσταντίνος Ζ΄ των Μακεδόνων ο πορφυρογέννητος αναφέρει, ότι ο Άρπαντ είχε γιους:
- Λιύντικα ή Λεβέντε απεβ. πριν το 907.
- Τάρκατζους, είχε τέκνα:
- Τέβελι, πατέρας του Τέρματζους.
- (άγνωστο όνομα), είχε τέκνο: Ζέριντ ο Φαλακρός
- Γιέλεκ απεβ. πριν το 907, πατέρας του Έζελεκ.
- Γιουτότζας, πατέρας του Φάις.
- (άγνωστο όνομα), είχε τέκνο: Τας.
- Ζόλταν π. 880.903-π. 950, μέγας πρίγκιπας της Ουγγαρίας.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΣΕΡΒΙΚΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ σελ. 91, ikee.lib.auth.gr
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Engel 2001, σελ. 19.
- ↑ Kristó & Makk 1996, σελίδες 11–12, 17, Appendix 1.
- ↑ Kristó & Makk 1996, σελίδες 17, Appendix 1.
- ↑ 5,0 5,1 Kristó & Makk 1996, σελ. 17.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (ch. 38), p. 173.
- ↑ 7,0 7,1 Kristó 1996, σελίδες 160–161.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Spinei 2003, σελ. 33.
- ↑ Spinei 2003, σελίδες 33, 40.
- ↑ 10,0 10,1 Kristó 1996, σελ. 160.
- ↑ Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (ch. 40), pp. 178–179.
- ↑ Kristó 1996, σελ. 201.
- ↑ Engel 2001, σελ. 20.
- ↑ 14,0 14,1 Róna-Tas 1999, σελ. 330.
- ↑ Róna-Tas 1999, σελίδες 54–55.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Kristó 1996, σελ. 183.
- ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 Spinei 2003, σελ. 52.
- ↑ Kristó 1996, σελίδες 183–184.
- ↑ Kristó 1996, σελ. 186.
- ↑ The Taktika of Leo VI (18.40), p. 453.
- ↑ Curta 2006, σελ. 178.
- ↑ Engel 2001, σελίδες 11–12.
- ↑ 23,0 23,1 Molnár 2001, σελ. 13.
- ↑ 24,0 24,1 Róna-Tas 1999, σελ. 344.
- ↑ Kristó 1996, σελίδες 191–192.
- ↑ Spinei 2009, σελ. 72.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
