Πόντσκι
 | |
| Προέλευση | |
|---|---|
| Άλλη ονομασία | κρέπλε (kreple) |
| Τόπος προέλευσης | Πολωνία |
| Περιοχή | Κεντρική Ευρώπη, Βόρεια Αμερική |
| Πληροφορίες | |
| Είδος | Αρτοσκεύασμα |
| Κύρια συστατικά | Ζύμη με βάση ζυμομύκητες, αιθυλική αλκοόλη, μαρμελάδα (μη-εσπεριδοειδών) ή άλλη γλυκιά γέμιση, ζάχαρη άχνη, γλάσο ή κομμάτια ξύσματος αποξηραμένου πορτοκαλιού |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Τα πόντσκι (πολωνικά: pączki, προφέρεται: [ˈpɔntʂkʲi], ενικός αριθμός: πόντσεκ [pączek], κασουβικά: pùrcle, σιλεσικά: kreple) είναι ντόνατς με γέμιση που βρίσκονται στην πολωνική κουζίνα.
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα πόντσκι είναι κομμάτια ζύμης σε σχήμα σφαίρας που τηγανίζονται βαθιά και γεμίζονται με μαρμελάδα ή άλλες γλυκές γεμίσεις. Τα πόντσκι καλύπτονται συνήθως με ζάχαρη άχνη, γλάσο ή κομμάτια από αποξηραμένο ξύσμα πορτοκαλιού. Μια μικρή ποσότητα αλκοόλης κόκκου (παραδοσιακό επαναποσταγμένο απόσταγμα) προστίθεται στη ζύμη πριν το μαγείρεμα, όπου καθώς εξατμίζεται, αποτρέπει την απορρόφηση λαδιού βαθιά μέσα στη ζύμη.[1] Τα πόντσκι συνήθως είναι αφράτα αλλά και ελαφρώς συμπιεσμένα, με μια ανοιχτού χρώματος λωρίδα γύρω τους. Αυτά τα χαρακτηριστικά θεωρούνται ως απόδειξη ότι η ζύμη τηγανίστηκε σε φρέσκο λάδι.[2][3]
Αν και μοιάζουν με τα γερμανικά μπερλίνερ και τα βορειοαμερικανικά μπίσμαρκ ή ντόνατς μαρμελάδας, τα πόντσκι είναι παρασκευασμένα από ιδιαίτερα πλούσια ζύμη που περιέχει αυγά, λίπη, ζάχαρη, μαγιά και μερικές φορές γάλα. Διαθέτουν μια ποικιλία γεμίσεων φρούτων και κρέμας και μπορούν να καλυφθούν με γλάσο, με κρυσταλλική ζάχαρη ή ζάχαρη άχνη. Η ποβίντλα (βραστή μαρμελάδα δαμάσκηνο) και η μαρμελάδα από άγριο τριαντάφυλλο[1][4] είναι παραδοσιακές γεμίσεις, αλλά χρησιμοποιούνται και πολλά άλλες, όπως φράουλα, κρέμα Βαυαρίας, βατόμουρο, κάσταρντ, σμέουρο και μήλο.[5]
Τα πόντσκι είναι γνωστά στην Πολωνία τουλάχιστον από τον Μεσαίωνα. Ο Γέντζεϊ Κιτόβιτς έχει περιγράψει πως κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αυγούστου Γ΄, υπό την επήρεια Γάλλων μαγείρων που ήρθαν στην Πολωνία, η ζύμη για τα πόντσκι βελτιώθηκε, έτσι ώστε τα πόντσκι έγιναν ελαφρύτερα, πιο σπογγώδη και πιο ανθεκτικά.
-
Πόντσκι σε βιτρίνα προς πώληση. -
Παραδοσιακά τυρένια πόντσκι. -
Σπιτικά πόντσκι με γλάσο. -
Αμερικανικά πόντσκι.
Ετυμολογία, ορθογραφία και προφορά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πολωνική λέξη pączek (πληθυντικός: pączki) είναι υποκοριστικό της πολωνικής λέξης pąk «μπουμπούκι».[6] Η τελευταία προέρχεται από το πρωτοσλαβικό *pǫkъ, που μπορεί να αναφέρεται σε οτιδήποτε είναι στρογγυλό, διογκωμένο και πρόκειται να σκάσει (σύγκριση με το πρωτοσλαβικό *pǫkti «να διογκωθεί, να εκραγεί»), ενδεχομένως τελικώς ονοματοποιημένης προέλευσης.[7][8] Από τα πολωνικά, η λέξη έχει δανειστεί σε πολλές άλλες σλαβικές γλώσσες, όπου οι αντίστοιχες λέξεις δανεισμού (ponchik,[α] ponchyk[β] ή ponichka[γ]) αναφέρονται σε ένα παρόμοιο σφαιρικό σχήμα ζύμης.[9][10][11]
Ημέρα των Πόντσκι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Κυριακή | Δευτέρα | Τρίτη | Τετάρτη |  Γλυκοπέμπτη(Tłusty Czwartek) |
Παρασκευή | Σάββατο | ||
| Κυριακή | Δευτέρα |  Λιπαρή Τρίτη(Ημέρα των Πόντσκι) |
Καθαρή Τετάρτη | Πέμπτη | Παρασκευή | Σάββατο | ||
| ||||||||
Στην Πολωνία, τα πόντσκι τρώγονται ειδικά την Γλυκοπέμπτη (Tłusty Czwartek), την τελευταία Πέμπτη πριν από την Καθαρή Τετάρτη και την έναρξη της Σαρακοστής.[12] Ο παραδοσιακός λόγος για την παρασκευή των πόντσκι ήταν για να χρησιμοποιηθεί όλη η ποσότητα λαρδιού, ζάχαρης, αυγών και φρούτων στο σπίτι, επειδή η κατανάλωσή τους απαγορεύεται από τις χριστιανικές πρακτικές νηστείας κατά την περίοδο της Σαρακοστής.
Στη Βόρεια Αμερική, ιδίως στις μεγάλες πολωνικές κοινότητες του Σικάγου, του Ντιτρόιτ και άλλων μεγάλων πόλεων στα μεσοδυτικά και βορειοανατολικά, η Ημέρα των Πόντσκι (Pączki Day) εορτάζεται ετησίως από μετανάστες και ντόπιους. Η ημερομηνία αυτής της εορτής συγχωνεύεται με εκείνη των παραδόσεων πριν από τη Σαρακοστή των άλλων μεταναστών (π.χ., Ημέρα Τηγανίτας, Mardi Gras) την Λιπαρή Τρίτη. Με τον μεγάλο πληθυσμό Πολωνών του, το Σικάγο εορτάζει το φεστιβάλ τόσο την Γλυκοπέμπτη όσο και την Λιπαρή Τρίτη.[13] Τα πόντσκι τρώγονται συχνά επίσης την Ημέρα του Κάσιμιρ Πουλάσκι. Στις Μπάφαλο, Τολέντο, Κλίβελαντ, Ντιτρόιτ, Γκραντ Ράπιντς, Μιλγουόκι, Σαιντ Λούις, Σάουθ Μπεντ, Λούισβιλ και Ουίντσορ, η Ημέρα των Πόντσκι εορτάζεται τη Λιπαρή Τρίτη.
Οι εορτασμοί της Ημέρας των Πόντσκι σε ορισμένες περιοχές είναι ακόμη μεγαλύτεροι από πολλούς εορτασμούς για την Ημέρα του Αγίου Πατρικίου. Στο Χάμτραμκ του Μίσιγκαν, έναν θύλακα του Ντιτρόιτ, υπάρχει μια ετήσια Παρέλαση Ημέρας των Πόντσκι (Καθαρή Τετάρτη),[5] η οποία έχει κερδίσει ένα αφοσιωμένο κοινό. Σε όλη την περιοχή της Μητροπολιτικής Περιοχής του Ντιτρόιτ, είναι τόσο διαδεδομένη που πολλά αρτοποιεία προσελκύουν ουρές πελατών για πόντσκι την Ημέρα των Πόντσκι.[14]
Σε ορισμένες περιοχές, η Ημέρα των Πόντσκι εορτάζεται με διαγωνισμούς κατανάλωσης πόντσκι. Ο διαγωνισμός στο Έβανστον του Ιλινόι, ξεκίνησε το 2010 και διεξάγεται το σαββατοκύριακο πριν από την Γλυκοπέμπτη, ενώ ο διαγωνισμός του Χάμτραμκ πραγματοποιείται στη διάρκεια των διακοπών.
Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ ρωσικά: пончик.
- ↑ ουκρανικά: пончик, λευκορωσικά: пончык.
- ↑ βουλγαρικά: поничка.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 Στρίμπελ, Ρόμπερτ· Στρίμπελ, Μάρια (2005). Polish Heritage Cookery. Hippocrene. σελ. 270. ISBN 9780781811248.
- ↑ Karolinas. «Skąd wziął się Tłusty Czwartek? Skąd wziął się Tłusty Czwartek?». Tipy.pl (στα Πολωνικά). Grupa Interia.pl. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2016.
- ↑ Anna Hudyka (edited by: Magda Głowala-Habel) (18 Φεβρουαρίου 2009). «Tłusty Czwartek». Interia360.pl (στα Πολωνικά). Grupa Interia.pl. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2016.
- ↑ «Pączki? Hard to say, culinary Lenten treat made by nuns». Catholic News Service. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις Φεβρουαρίου 28, 2014. https://web.archive.org/web/20140228051030/http://www.catholic.org/hf/home/story.php?id=18850. Ανακτήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2009.
- ↑ 5,0 5,1 «Pazcki day- eat and celebrate». www.hamtramck.us (επίσημος ιστότοπος της Πόλης του Χάμτραμκ, Μίσιγκαν). Πόλη του Χάμτραμκ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2008.
- ↑ Żmigrodzki.
- ↑ Bralczyk (2014).
- ↑ Derksen (2008).
- ↑ Ushakov (1940).
- ↑ Boldyrev (2003).
- ↑ Georgiev (1999).
- ↑ Μπαρμπάρα Ογκροντόφσκα (1996). Święta polskie: tradycja i obyczaj (στα Πολωνικά). Alfa. σελ. 124.
- ↑ Λούκαχ, Άνταμ (23 Φεβρουαρίου 2017). «Paczki day specials from 33 Chicago restaurants and bakeries». Chicago Tribune. http://www.chicagotribune.com/dining/ct-paczki-2017-restaurant-bakeries-chicago-20170222-story.html. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2017. «Whether you celebrate Paczki day on Fat Thursday or Fat Tuesday, or both, area bakeries are ready with thousands of the filled treats.»
- ↑ «Fat Tuesday Can Be Paczki Pandemonium». Σάουθφιλντ, Μίσιγκαν: WWJ-TV. http://detroit.cbslocal.com/2012/02/21/fat-tuesday-can-be-paczki-pandemonium/. Ανακτήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2012.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- «American Heritage Dictionary of the English Language». Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2018.
- Μπανκόφσκι, Αντζέι, επιμ. (2000). Etymologiczny słownik języka polskiego [Πολωνικό ετυμολογικό λεξικό] (στα Πολωνικά). vol. 1. Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Μπάρμπερ, Κάθριν, επιμ. (2004). The Canadian Oxford Dictionary
(2nd έκδοση). Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. doi:10.1093/acref/9780195418163.001.0001. ISBN 978-0-19-541816-3. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2016. - Μπιζάρι, Έιμι, επιμ. (2016). Iconic Chicago Dishes, Drinks and Desserts. Τσάρλστον, Σακραμέντο: American Palata. ISBN 978-1-46713-551-1.
- Μπόλντιρεφ, Ρ. Β. (2003). Μελνιτσούκ, O. Σ., επιμ. Etimologichnyi slovnyk ukrayinskoi movi Етимологічний словник української мови [Ετυμολογικό λεξικό της ουκρανικής γλώσσας] (στα Ουκρανικά). vol. 4. Κίεβο: Naukova dumka. ISBN 966-00-0590-3.
- Μπράλτσικ, Γέζι (2014). Jeść!!! [Τρώω!!!] (στα Πολωνικά). BOSZ. ISBN 978-83-7576-218-1.
- Czerniecki, Stanisław (1682). Compendium ferculorum, albo Zebranie potraw [Συλλογή πιάτων] (στα Πολωνικά). Κρακοβία: Εκδοτικός οίκος Jerzego & Mikołaja Schedlów.
- «Dictionary.com Unabridged». Random House. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2018.
- Ντοροσέφσκι, Βίτολντ, επιμ. (1969). «Słownik Języka Polskiego» [Πολωνικό Λεξικό] (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
- Ντουμανόφσκι, Γιαρόσουαφ· Γιανκόφσκι, Ράφαου, επιμ. (2011). Moda bardzo dobra smażenia różnych konfektów [Ένας πολύ καλός τρόπος για τηγάνισμα διαφόρων γλυκών]. Monumenta Poloniae Culinaria (στα Πολωνικά). vol. 2. Βαρσοβία: Μουσείο Παλάτι του Βασιλιά Γιαν Γ΄. ISBN 978-83-60959-18-3.
- Ντουμανόφσκι, Γιαρόσουαφ (2016). «Pączki z przeszłości, czyli tłusty czwartek historycznie». naTemat.pl. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2018.
- Έντζ, Τζον Τ., επιμ. (2006). Donuts: An American Passion. Νέα Υόρκη: G.P. Putnam's Sons. ISBN 978-1-440-62864-1.
- Γκεοργκίεφ, Βλαντίμιρ Ιβάνοφ (1999). Blgarski etimologichen rechnik Български етимологичен речник [Βουλγαρικό ετυμολογικό λεξικό] (στα Βουλγαρικά). vol. 1. Μαρίν Ντρίνοφ. ISBN 978-95-4430-315-0.
- Κιτόβτς, Γέντζεϊ (1840). Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III [Description of customs and habits under Augustus III] (στα Πολωνικά). Πόζναν: Ένταβαρντ Ρατσίνσκι.
- Κούρον, Μάτσιεϊ (2004). Kuchnia polska: Kuchnia Rzeczypospolitej wielu narodów [Πολωνική κουζίνα: Κουζίνα μιας Κοινοπολιτείας πολλών εθνών] (στα Πολωνικά). Czarna Owca. ISBN 83-89763-25-7.
- Λέμνις, Μάρια· Βίτρι, Χένρικ (1979). W staropolskiej kuchni i przy polskim stole [Παλαιές πολωνικές παραδόσεις στην κουζίνα και στο τραπέζι] (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: Interpress.
- «Lista produktów tradycyjnych» [Κατάλογος παραδοσιακών προϊόντων] (στα Πολωνικά). Υπουργείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2016.
- Γουοζίνσκα, Μάγια· Γουοζίνσκι, Γιαν (2013). Historia polskiego smaku: kuchnia, stół, obyczaje [Ιστορία της πολωνικής γεύσης: Κουζίνα, τραπέζι, έθιμα] (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 978-83-7705-269-3.
- Μις, Φρέντερικ Κ. (2004). Merriam-Webster's Collegiate Dictionary (11th έκδοση).
- Νέιλσον, Ουίλιαμ Άλαν· Κνοτ, Τόμας A.· Κάρχαρτ, Πολ Γ. (1947) [1934]. Webster's New International Dictionary (2nd έκδοση).
- Στρίμπελ, Ρόμπερτ· Στρίμπελ, Μάρια (2005) [1993]. Polish Heritage Cookery. Νέα Υόρκη: Hippocrene Books. ISBN 0-7818-1124-4.
- Σιμούλα, Ελζμπιέτα (2012). «Polish Diet». Στο: Τάκερ, Αρούνα· Μπάρτον, Αρλίν. Multicultural Handbook of Food, Nutrition and Dietetics. Wiley-Blackwell. σελίδες 277–295. ISBN 978-1-4051-7358-2.
- Σιμαντέρσκα, Χάνα (2010). Kuchnia polska: Potrawy regionalne [Πολωνική κουζίνα: τοπικά πιάτα] (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: Świat Książki. ISBN 978-83-7799-631-7.
- Ούσακοφ, Ντμίτρι Νικολάγεβιτς (1940). «Tolkovy slovar russkogo yazyka» Толковый словарь русского языка [Επεξηγηματικό λεξικό της ρωσικής γλώσσας]. Akademik (στα Ρωσικά). Μόσχα: Sovetskaya entsiklopediya.
- Ζμιγκρόντζκι, Πιότρ (επιμ.). «Wielki Słownik Języka Polskiego» [Μεγάλο πολωνικό λεξικό] (στα Πολωνικά). Instytut Języka Polskiego PAN.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ημέρα των Πόντσκι, μία αναφορά των παραδόσεων της Ημέρας των Πόντσκι του Ντιτρόιτ το 2008
- Paczkis Video παραγωγής της δημόσιας τηλεόρασης του Ουισκόνσιν