Μοχός Ηρακλείου

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 35°15′49″N 25°25′22″E / 35.26361°N 25.42278°E / 35.26361; 25.42278

Μοχός
Μερική άποψη του Μοχού
Μοχός is located in Greece
Μοχός
Μοχός
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΚρήτης
Περιφερειακή ΕνότηταΗρακλείου
ΔήμοςΧερσονήσου
Δημοτική ΕνότηταΜαλίων
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμαΚρήτη
ΝομόςΗρακλείου
Πληροφορίες
Τηλ. κωδικός700 05
δεδομένα
Η παραλία της Σταλίδας

Ο Μοχός είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητος του Δήμου Χερσονήσου στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης.[1][2][3] Παλιότερα ανήκε στην Επαρχία Πεδιάδος.

Γενικά - πολιτιστικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μοχός βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Κεφάλα Μοχού σε υψόμετρο 400 μέτρα[1] στη δυτική άκρη σε γόνιμη αλλά άνυδρη πεδινή έκταση, κατάφυτη από ελαιώνες και αμπελώνες. Απέχει από το Ηράκλειο 45,8 χλμ.

Οι κάτοικοι ασχολούνται με την ελαιοκομία και την αμπελοκαλλιέργεια. Βάση της οικονομίας του χωριού είναι το λάδι. Έχει ταχυδρομείο, σταθμό χωροφυλακής (πρώην), νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο, Λύκειο και αγροτικό ιατρείο. Η ποδοσφαιρική ομάδα του Μοχού αγωνίζεται στον κρητικό όμιλο της Β΄ ΕΠΣΗ κατηγορίας.

Από τους ιερούς ναούς αξίζει να αναφέρουμε το δίκλιτο του Ευαγγελισμού και της Αγίας Παρασκευής στην πλατεία του χωριού, το δίκλιτο επίσης του Αγίου Γεωργίου και Αγίου Σάββα και του Μιχαήλ Αρχαγγέλου. Στην περιοχή του Μοχού υπάρχουν περί τα 10 εξωκλήσια. Στο κέντρο του χωριού υπάρχει μεγάλη πλατεία, όπου γίνεται στις 15 Αυγούστου το κρητικό πανηγύρι, με κρητικούς χορούς, το οποίο συγκεντρώνει πλήθος επισκεπτών, ντόπιων και ξένων. Την ίδια μέρα σε αίθουσα του Δημοτικού διαμερίσματος που είναι διασκευασμένη σε παλαιό κρητικό νοικοκυριό, γίνεται έκθεση εργοχείρων, υφαντών, κεντημάτων, πλεκτών κλπ.

Έθιμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα έθιμο που τηρείται κατά τις ημέρες της αποκριάς στην περιοχή είναι το «Ξυνόχοντρος και μουζουδιά» είναι εκδήλωση του πολιτιστικού συλλόγου του χωριού. Πρόκειται για αναβίωση παλιού τοπικού εθίμου με ψήσιμο ζεστού ξυνόχοντρου παραδοσιακό φαγητό) και μεταμφίεσης με μουζουδιά.[4]

Στις 14 και 15 Αυγούστου γιορτάζεται το πανηγύρι της Παναγίας στο Μοχό. Ο εορτασμός ξεκίνησε το 1960 υπό Προεδρίας της Κοινότητος Γεωργίου Λεβέντη σε συνεργασία με την Περιηγητική Λέσχη Ηρακλείου με Πρόεδρο τον Γεώργιο Πατεράκη. Στο κέντρο του χωριού στο χώρο της μεγάλης δεντροφυτεμένης και πλακοστρωμένης πλατείας, γίνεται κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου το κρητικό πανηγύρι, με κρητικούς χορούς και αγαπημένους κρητικούς καλλιτέχνες, το οποίο συγκεντρώνει πλήθος επισκεπτών, ντόπιων και ξένων. Παράλληλα σε αίθουσα του Δημοτικού διαμερίσματος που είναι διασκευασμένη σε παλαιό κρητικό νοικοκυριό, γίνεται έκθεση εργόχειρων, υφαντών, κεντημάτων, πλεκτών κλπ.

Αξιοθέατα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Κτίριο ιδιοκτησίας της κοινότητας έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο "γιατί αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα κατοικίας, λαϊκής αρχιτεκτονικής της περιοχής, σημαντικό για την μελέτη της ιστορίας της Αρχιτεκτονικής".[5]
  • Η κρήνη - δεξαμενή της κοινότητας έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο "γιατί αποτελεί αξιόλογο δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής που έχει συνδεθεί με την ιστορία του τόπου και είναι σημαντική για την μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής ιδιοκτησίας." [6]

Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ετυμολογία του τοπωνυμίου είναι άγνωστη. Στις βενετικές απογραφές αναφέρεται με το όνομα Mogho, με πρώτη αναφορά το 1387. To 1583 είχε 451 κατοίκους (Καστροφύλακας, Κ95). Το 1881 είναι έδρα ομώνυμου δήμου, με 1.299 κατοίκους, το 1900 ο δήμος μετονομάζεται Λαγκάδος αλλά παραμένει πρωτεύουσα, κάτ. 1613, το 1920 έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου, κάτοικοι 1.671, το 1928 κάτοικοι 1.730, το 1940 κάτ. 1.810, το 1951 κάτ. 1.804, το 1961 κάτ. 1.716 και το 1971 κάτ. 1.422.

Από το Μοχό κατάγονταν οι αδερφοί Βέργα, οι οποίοι έδρασαν πριν από την Επανάσταση του 1821. Ο Βεργογιώργης, τον οποίο βρήκε αιχμάλωτο στον τουρκικό ναύσταθμο και τον παρέλαβε στην προσωπική του φρουρά ο καπουδάν πασάς Γαζή Χουσείν, ήταν ατίθασος και άγριος, αντίπαλος του γενίτσαρου και σκληρού δυνάστη του Μοχού , Ιμπραχίμ Μόχογλου (Π. Φαφουτάκη, Συλλογή ηρωικών κρητικών ασμάτων, 1889, σελ. 66).

Διοικητικά - πληθυσμιακά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δείτε επίσης: Κοινότητα Μοχού

Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα το 1925 με το ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας.[3] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και με την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι, αποτελεί κοινότητα[7] που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Μαλίων του δήμου Χερσονήσου ενώ σύμφωνα την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 825 κατοίκους.[8]

Οι απογραφές πληθυσμού μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο είναι:

Έτος Πληθυσμός
1951 1.804[9]
1961 1.716[10]
1971 1.504[11]
1981 1.422[12]
1991 1.217[13]
2001 1.155[14]
2011 825

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 40. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 155. 
  2. ↑ «Δήμος Χερσονήσου | Δημοτική Ενότητα Μαλίων | Δημοτική Ενότητα Μαλίων | Περιήγηση στο Δήμο». www.hersonisos.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2022. 
  3. ↑ 3,0 3,1 «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2023. 
  4. ↑ «"Ξυνόχοντρος και Μουζουδιά" για 16η χρονιά στον Μοχό | Γαστρονομία | Αρχείο | Cretalive.gr». archive.cretalive.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2022. [νεκρός σύνδεσμος]
  5. ↑ «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2022. 
  6. ↑ «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2022. [νεκρός σύνδεσμος]
  7. ↑ «Νόμος 4555/2018 - ΦΕΚ 133/Α/19-7-2018 ( Άρθρα 1 - 151) (Πρόγραμμα ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ) (Κωδικοποιημένος)». e-nomothesia.gr | Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας. 19 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2023. 
  8. ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10871 (σελ. 397 του pdf)
  9. ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Μαρτίου 1951, σελ. 77 του pdf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-14. https://web.archive.org/web/20130514080510/http://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1951_1.pdf. 
  10. ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961, σελ. 79 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1961_1.pdf. 
  11. ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971, σελ. 78 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1971_1.pdf. 
  12. ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 5 Απριλίου 1981, σελ. 89 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1981_1.pdf. 
  13. ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17 Μαρτίου 1991, σελ. 101 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_1.pdf. 
  14. ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή 2001, σελ. 102 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_1.pdf. 
π • σ • ε Δημοτικές Ενότητες του Δήμου Χερσονήσου
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μοχός_Ηρακλείου&oldid=10390192"