Σαλμενίκο Αχαΐας
Συντεταγμένες: 38°14′24.0″N 21°54′0.0″E / 38.240000°N 21.900000°E
| Σαλμενίκο | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτικής Ελλάδας |
| Δήμος | Αιγιαλείας, Δημοτική Ενότητα ΕΡΙΝΕΟΥ |
| Δημοτική Ενότητα | Ερινεού |
| Δημοτική Κοινότητα | Σαλμενίκου |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοποννήσου |
| Νομός | Αχαΐας |
| Υψόμετρο | Άνω Σαλμενίκο 688 Κάτω Σαλμενίκο 224 Νέο Σαλμενίκο 205 |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 332 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 251 00 |
Με την ονομασία Σαλμενίκο είναι γνωστή μία σειρά οικισμών και πρώην κοινότητας στην Αχαΐα στις βόρειες παρυφές του Παναχαϊκού όρους. Πρόκειται για το Άνω Σαλμενίκο, το Κάτω Σαλμενίκο, το Νέο Σαλμενίκο και τη Βοτένη. Στην κοινότητα υπάγεται και το μοναστήρι της Αγίας Ελεούσας. Στην απογραφή του 2011 η κοινότητα βρέθηκε να έχει πληθυσμό 419 κατοίκους.[1]
Ονομασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η σημασία της λέξης Σαλμενίκο είναι αβέβαιη. Πιθανότατα είναι σλαβικής προέλευσης και σχετίζεται με τις καλαμιές που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή της στέγης των σπιτιών και ίσως να σημαίνει "αχυροκαλύβες".[2]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ιστορία του Σαλμενίκου ξεκινά με το χτίσιμο του ομώνυμου κάστρου. Το Κάστρο του Σαλμενίκου χτίστηκε ανάμεσα στο 1280-1310 από Φράγκους φεουδάρχες του Πριγκιπάτου της Αχαΐας πάνω σε έναν απόκρημνο λόφο πλάι στον ποταμό Φοίνικα στις βόρειες παρυφές του Παναχαϊκού όρους. Δίπλα στο κάστρο δεν άργησε να δημιουργηθεί μικρός οικισμός (όπου σήμερα βρίσκεται ο οικισμός Μεσοχώρι) που πήρε το όνομα Σαλμενίκο. Το 1460 το Κάστρο του Σαλμενίκου ήταν το τελευταίο που αντιστεκόταν στην κατάκτηση της Πελοποννήσου από τον Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή. Ύστερα από έναν ολόκληρο χρόνο πολιορκίας, η φρουρά και οι κάτοικοι του Σαλμενίκου υπό τον Κωνσταντίνο Γραίτζα Παλαιολόγο παραδόθηκαν. Όσοι από τους κατοίκους γλύτωσαν την αιχμαλωσία παρέμειναν στην περιοχή και οίκισαν την δυτική όχθη του ποταμού Φοίνικα, απέναντι από το κάστρο του Σαλμενίκου. Ο οικισμός αυτός είναι σήμερα γνωστός ως Άνω Σαλμενίκο.[2][3]
Τοπική κοινότητα Σαλμενίκου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Άνω Σαλμενίκο εντοπίζεται ως Σαλμενίκο ή Salmenico σε διάφορες Οθωμανικές και Ενετικές απογραφές[4]. Το χωριό χωρίζεται σε δύο συνοικίες: την Κάτω Ρούγα (το κυρίως χωριό) και την Πάνω Ρούγα. Στις αρχές του 18ου αιώνα, ίσως λόγω καθιζήσεων και κατολισθήσεων, αρκετοί κάτοικοι έφυγαν και εγκαταστάθηκαν περίπου 8 χιλιόμετρα βορειότερα όπου δημιούργησαν το Κάτω Σαλμενίκο. Το Άνω Σαλμενίκο έχασε και άλλους κατοίκους, όταν οι περισσότερες οικογένειες το εγκατέλειψαν μετά τις καθιζήσεις που ξεκίνησαν στις 19 Ιανουαρίου 1939. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου κάηκαν 15 από τα 40 περίπου σπίτια του χωριού.
Το Κάτω Σαλμενίκο έχοντας αυξήσει τον πληθυσμό του έγινε έδρα του τότε Δήμου Ερινεής το 1868 ως (σκέτο) Σαλμενίκο. Το χωριό αποτελείται από τρεις γειτονιές: Άνω Καλύβια, Κατσουλαίικα και Κάτω Καλύβια.
Το Νέο Σαλμενίκο (ή Νέο Χωριό) δημιουργήθηκε το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα με κρατική δαπάνη, ένα μόλις χιλιόμετρο βορειοανατολικά του Κάτω Σαλμενίκου. Σκοπός της δημιουργίας αυτού του οικισμού ήταν η εγκατάσταση οικογενειών από το Άνω Σαλμενίκο και τα γειτονικά χωριά Δαμακινίου και Πιτίτσας.
Από το 2010 η Τοπική Κοινότητα Σαλμενίκου ανήκει στο Δήμο Αιγιαλείας ενώ πριν ανήκε στο Δήμο Ερινεού. Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Δημογραφικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η δημογραφική εξέλιξη των χωριών της Κοινότητας Σαλμενίκου είναι η εξής:
| Έτος | Κάτοικοι (Άνω ή Κάτω Σαλμενίκο) |
|---|---|
| 1689 | 160 |
| 1700 | 161 |
| 1829 | (Άνω και Κάτω) 42 σπίτια |
| 1834 | (Άνω και Κάτω) 43 σπίτια /227 κάτοικοι |
| 1844 | (Άνω και Κάτω) 398 κάτοικοι |
| 1861 | 336 (Κάτω) |
| 1907 | 229 (Κάτω), 218 (Άνω) |
| 1928 | 122 |
| 1907 | 129 |
| 1928 | 218 (Κάτω), 198 (Άνω) |
| 1940 | 329 (Κάτω), 270 (Άνω) |
| 1951 | 402 (Κάτω), 170 (Άνω) |
| 1961 | 377 (Κάτω), 154 (Άνω) |
| 1971 | |
| 1981 | |
| 1991 | |
| 2001 | |
| 2011[1] | 225 (Κάτω), 12 (Άνω), 158 (Νέο) |
Αξιοθέατα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το πιο ιστορικό σημείο του Σαλμενίκου είναι το κάστρο του, από το οποίο σήμερα δεν έχει απομείνει σχεδόν τίποτα. Η κορυφή στην οποία βρισκόταν έχει καταρρεύσει σε μεγάλο βαθμό λόγω της σαθρότητας του εδάφους που οδηγεί σε συνεχείς κατολισθήσεις. Αντίθετα η μεσαιωνική γέφυρα στο ποτάμι πιο κάτω σώζεται ακέραια. Ελάχιστα ερείπια από κατοικίες της εποχής βρίσκονται διάσπαρτα στην περιοχή.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011
- ↑ 2,0 2,1 Λέκκας Νικ., Ρύπες, Ερινεός, Σαλμενίκον, συμπλ. Παπαβασιλόπουλος Δημήτριος, Αθήνα 1971
- ↑ Κ. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Πάτρα 1995
- ↑ Παναγιωτόπουλος, Πληθυσμός και Οικισμοί της Πελοποννήσου: 13ος-18ος αιώνας, Αθήνα 1987
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού−Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
- Λέκκας Νικ., Ρύπες, Ερινεός, Σαλμενίκον, συμπλ. Παπαβασιλόπουλος Δημήτριος, Αθήνα 1971.
- Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Πληθυσμός και Οικισμοί της Πελοποννήσου: 13ος-18ος αιώνας, μετάφρ. Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμ. Αγγελική Κόκκου, Ιστορικό Αρχείο - Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα 1987. ISBN 978-000-7059-21-8.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010.
- Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση.
| |||||
