Ιταλικά κόμικς

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Τα ιταλικά κόμικς (ιταλικά: fumetti italiani) διαθέτουν μακρά ιστορία και έχουν αναδείξει πολλούς δημιουργούς διεθνούς φήμης, μεταξύ των οποίων οι Ούγκο Πρατ, Μίλο Μανάρα, Βιτόριο Τζαρντίνο και Τανίνο Λιμπερατόρε. Η λέξη fumetto, που στα ιταλικά σημαίνει «κόμικ», προέρχεται από τη λέξη fumo («καπνός») και αναφέρεται στα συννεφάκια διαλόγου.[1][2] Στα ελληνικά, η λέξη fumetti χρησιμοποιείται συχνά για να δηλώσει τα κόμικς που προέρχονται από την Ιταλία.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Απαρχές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ήδη από τον 19ο αιώνα, εκδίδονταν διάφορα έντυπα για παιδιά και εφήβους, τόσο περιοδικά, όσο και βιβλία, στα οποία η εικόνα έπαιζε βασικό ρόλο και που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν πρόδρομοι των μοντέρνων κόμικς.[1] Ένα από αυτά ήταν το σατιρικό Pasquino (1856) στο οποίο κυριαρχούσε ο καρικατουρίστας Καζίμιρο Τέγια,[3] ενώ πολλά χρόνια αργότερα εμφανίστηκε το Novellino (1898), που γνώρισε στο ιταλικό κοινό το στριπ The Yellow Kid του Ρίτσαρντ Άουτκολτ.[4] Τέτοιου είδους εκδόσεις έγιναν γνωστές ως giornalini («μικρές εφημερίδες») και μέχρι τις δεκαετίες του 1910 και 1920, είχαν εμφανιστεί πολυάριθμα τέτοια έντυπα, όπως τα Cuore, La Tradotta, Donnina και Il giornalino della Domenica.

Εξώφυλλο του Corriere dei Piccoli από το 1911

Το σημαντικότερο ίσως giornalino ήταν το Corriere dei Piccoli, που ιδρύθηκε το 1908. Τα στριπ που δημοσίευε, απευθύνονταν σε παιδιά και δεν περιείχαν συννεφάκια διαλόγου, αλλά κειμενάκια με ομοιοκαταληξίες κάτω από τις εικόνες.[5] Δύο από τους σημαντικότερους εικονογράφους που συνεργάζονταν με το Corriere dei Piccoli, ήταν ο Αντόνιο Ρούμπινο και ο Sto (ψευδώνυμο του Σέρτζιο Τοφάνο). Ακόμη και σήμερα, ο Ρούμπινο θεωρείται κυρίαρχη μορφή στα ιταλικά παιδικά κόμικς.[6]

Ο Ενρίκο Νοβέλι, γνωστός ως Yambo, εικονογράφησε πληθώρα πρώιμων κόμικς (Due anni in velocipede – 1899, Atlantide – 1901, Le avventure di Ciuffettino – 1902, Gli esploratori dell'infinito – 1906, La colonia lunare – 1908 κ.ά.) για διάφορα giornalini και θεωρείται ο προπάτορας της ιταλικής επιστημονικής φαντασίας.[7]

Επί Φασισμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τα πρώτα χρόνια του Μπενίτο Μουσολίνι στην εξουσία, τα περιοδικά που υπερίσχυαν ήταν, εκτός από το εδραιωμένο πια Corriere dei Piccoli, το καθεστωτικό Il giornalo dei Balilla (που μετονομάστηκε σε La Balilla το 1925) και το Il giornalino, που είχε την επίσημη υποστήριξη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.[8]

Το 1932 υπήρξε σημείο καμπής για τα ιταλικά κόμικς λόγω της έκδοσης δύο καινούργιων περιοδικών, τα οποία περιείχαν κυρίως ξένα έργα που έκαναν κανονική χρήση των μπαλονιών διαλόγου. Το ένα ήταν το Jumbo, που ως επί το πλείστον δημοσίευε αγγλικά στριπ περιπέτειας, επεξεργασμένα έτσι ώστε να είναι πιο κοντά στη φασιστική ιδεολογία.[8] Το άλλο ήταν το Topolino, το πρώτο τεύχος του οποίου κυκλοφόρησε στις 31 Δεκεμβρίου.[9] Όπως δηλώνει και το όνομά του (Topolino είναι η ιταλική ονομασία του Μίκυ Μάους[10]), επικεντρωνόταν σε ιστορίες της Disney. Παρόλα αυτά, προσέφερε επίσης και μερικά από τα σημαντικότερα προπολεμικά ιταλικά κόμικς, όπως το γουέστερν Kit Carson (1937) του Ρίνο Αλμπερταρέλι και το επιστημονικής φαντασίας Saturno contro la terra (1937) των Τσέζαρε Ζαβατίνι, Φεντερίκο Πεντρόκι και Τζοβάνι Σκολάρι. Τόσο το Jumbo, όσο και το Topolino ήταν εξαιρετικά επιτυχημένα.

Ένα άλλο πολύ σημαντικό περιοδικό της εποχής ήταν το L'Avventuroso, που ξεκίνησε το 1934.[2] Κυκλοφορώντας σε εβδομαδιαία βάση, απευθυνόταν στο εφηβικό και ενήλικο κοινό και οι πωλήσεις κυμαίνονταν από 300.000 έως 600.000 αντίτυπα.[11][12] Μετέφραζε διάσημα αμερικανικά στριπ της εποχής, όπως τα Flash Gordon, The Phantom και Mandrake the Magician. Η επιτυχία του L'Avventuroso θεωρείται τεράστιας ιστορικής σημασίας, καθώς βοήθησε στην εδραίωση των κόμικς στην Ιταλία.[12] Το Il Vittorioso (1937), μολονότι δεν είχε την ανταπόκριση του L'Avventuroso, είναι άξιο αναφοράς λόγω της συνεργασίας με διάφορους νεοεμφανιζόμενους Ιταλούς δημιουργούς, όπως ο Κουρτ Καίσαρ, εμπνευστής της προπαγανδιστικής σειράς Romano il legionario (1938).[13]

Συνειδητοποιώντας τη δύναμη του μέσου, οι ιταλικές αρχές προσπάθησαν να ελέγξουν την παραγωγή, όχι μόνο προωθώντας προπαγανδιστικά κόμικς, αλλά και απαγορεύοντας το 1939, με εξαίρεση τα κόμικς της Disney,[i] την έκδοση ξένου υλικού.[14] Παράλληλα, όμως, επέβαλε συγκεκριμένες τακτικές που έδιναν προτεραιότητα στο γραπτό λόγο και λιγότερη βάση στην εικόνα.[11]

Μεταπολεμική περίοδος και δεκαετία του 1960[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα κόμικς, χωρίς να υπόκεινται πλέον σε παρόμοιους περιορισμούς, εξελίχθηκαν σε αναπόσπαστο κομμάτι της αστικής κουλτούρας. Αυτή η ανάπτυξη των κόμικς οφειλόταν στην δραστηριότητα συγκεκριμένων εκδοτών και περιοδικών, σαν το Topolino, που μετά το 1949 εξέδιδε μόνο ιστορίες Disney[8] και συνέχισε την επιτυχημένη του πορεία, γεννώντας μάλιστα μια ολόκληρη σχολή Ιταλών δημιουργών.

Το πρώτο τεύχος της ελληνικής έκδοσης Κοκομπίλ

Μερικά από τα γνωστότερα χιουμοριστικά και παιδικά ιταλικά κόμικς (Serafino – 1948, Pepito – 1951, Tiramola – 1952) συστήθηκαν τις δεκαετίες του 1940 και 1950. Κυρίαρχη μορφή αποτελεί ο Μπενίτο Γιακοβίτι, δημιουργός πολλών τίτλων με σουρεαλιστικό χιούμορ. Μολονότι είχε αρχίσει την καριέρα του πριν τον πόλεμο, ο δημοφιλέστερος χαρακτήρας του, ο καουμπόι Cocco Bill, εμφανίστηκε στις 28 Μαρτίου 1957 στο Il Giorno dei Ragazzi, ένθετο της μιλανέζικης εφημερίδας Il Giorno.[15] Το κόμικ αυτό, μια παρωδία του είδους του γουέστερν, συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα ιταλικά κόμικς και έχει μεταφραστεί σε διάφορες χώρες, όπως η Ισπανία, η Φινλανδία, η Γιουγκοσλαβία και η Ελλάδα. Τα L'onorevole Tarzan (1948), Zorry Kid (1968) και Kamasultra (1977), παρωδίες του Ταρζάν, του Ζορρό και του Κάμα Σούτρα αντίστοιχα, συμπεριλαμβάνονται στα αξιόλογα έργα του Γιακοβίτι.

Ο επονομαζόμενος «ξανθός γίγαντας»[16] είναι δημιούργημα των EsseGesse

Από το 1940 λειτουργούσε η Sergio Bonelli Editore,[ii] η οποία με σειρές όπως οι Tex (1948) και Il piccolo Ranger (1958), αξιοποίησε στο έπακρο τη δημοτικότητα του είδους του γουέστερν. Τα επόμενα χρόνια η παραγωγή συνεχίστηκε με υψηλούς ρυθμούς, αφού εμφανίστηκαν πολλοί γνωστοί τίτλοι: Zagor (1961), Alan Mistero (1966), Il Comandante Mark (1966), Storia del West (1967). Το αντίπαλο δέος της Sergio Bonelli ήταν η Editoriale Dardo, που εξέδιδε τα Capitan Miki (1951) και Il grande Blek (1954). Κορυφαίοι σχεδιαστές αυτού του είδους των κόμικς ήταν οι Τζοβάνι Σινκέτο, Ντάριο Γκουτσόν και Πιέτρο Σαρτόρις, συλλογικά γνωστοί ως EsseGesse, αλλά και οι Φράνκο Μπινότι, Γκαλένο Φέρι και Ρέντσο Καλεγκάρι. Ο Σέρτζιο Μπονέλι, πρόεδρος της Sergio Bonelli από το 1957, έγραφε επίσης σενάρια ιστοριών.

Μια άλλη κεντρική προσωπικότητα των ιταλικών κόμικς είναι ο Ούγκο Πρατ. Στα μέσα του 1940, μαζί με τους Αλμπέρτο Όνγκαρο, Μάριο Φαουστινέλι και άλλους, δημοσίευε ιστορίες στο περιοδικό Asso di Picche, σχηματίζοντας τη λεγόμενη «Ομάδα της Βενετίας» (Gruppo di Venezia).[17] Παρότι ήταν αρκετά επιτυχημένο, ο Πρατ έφυγε από την Ιταλία και έζησε για πολλά χρόνια στο Μπουένος Άιρες και στο Λονδίνο. Επιστρέφοντας, δημιούργησε το 1967 τον Corto Maltese, έναν από τους πιο αναγνωρίσιμους χαρακτήρες των ευρωπαϊκών κόμικς.[18][19] Το όνομα του Πρατ συνδέθηκε και με άλλα σημαντικά κόμικς, όμως είναι κυρίως οι περιπέτειες του Corto Maltese που τον έχουν φέρει στο διεθνές προσκήνιο και τον τοποθετούν στους κορυφαίους κομίστες διεθνώς.[20][21][22]

Γκουίντο Κρέπαξ

Το 1962, με την εμφάνιση του Diabolik των αδελφών Άντζελα και Λουτσιάνα Τζουσάνι, γεννήθηκε ένα νέο είδος, το fumetto nero.[14] Σύντομα, ο Magnus (ψευδώνυμο του Ρομπέρτο Ραβιόλα) σχεδίασε πολλές γνωστές σειρές, με κυριότερες τις Satanik (1964), Kriminal (1964) και Alan Ford (1969). Τέτοιοι τίτλοι χαρακτηρίζονταν από ιδιαίτερα βίαιο περιεχόμενο και ερωτικά στοιχεία.[14] Είχαν μαζική απήχηση, αλλά θεωρήθηκαν ευτελή αναγνώσματα.[23]

Από το 1965 και εντεύθεν, το περιοδικό Linus ήταν βασικό όχημα για την ανάδειξη της δουλειάς πλειάδας δημιουργών. Ο Ντίνο Μπατάλια, που στα πρώτα του βήματα είχε συνεισφέρει στο Asso di Picche, υπήρξε ένας από τους πιο αγαπητούς δημιουργούς του 1960 και 1970, σχεδιάζοντας μεταφορές έργων των Έντγκαρ Άλλαν Πόε και Γκυ ντε Μωπασσάν.[24] Ο Γκουίντο Κρέπαξ, που συγκαταλέγεται στους πιο καινοτόμους Ιταλούς καλλιτέχνες των δεκαετιών 1960 και 1970,[25][26] ήταν άλλος ένας βασικός συνεργάτης του Linus. Στο περιοδικό αυτό εμφάνισε το πιο διάσημο κόμικ του, το Valentina (1965). Αργότερα στην καριέρα του, ασχολήθηκε με τη μεταφορά σε κόμικς πολλών έργων της ερωτικής λογοτεχνίας, όπως τα Ζυστίν του Μαρκήσιου ντε Σαντ και Η Αφροδίτη με τη Γούνα του Λέοπολντ φον Ζάχερ-Μαζόχ. Ο Σέρτζιο Τόπι, άλλος ένας σπουδαίος καλλιτέχνης, δημιούργησε ιστορίες για το Linus, αλλά και για πληθώρα άλλων σημαντικών εντύπων (Corriere dei Piccoli, Sgt. Kirk κ.ά.) και γαλλικές εκδοτικές.[27]

Δεκαετίες του 1970 και 1980[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η δεκαετία του 1970 ήταν μια πολύ σημαντική περίοδος για την ιταλική σκηνή. Ιδρύθηκαν νέα περιοδικά, όπως το Skorpio (1977) και το Alter (1974), αδελφικό περιοδικό του Linus, που υπήρξε για μια περίοδο το πιο περίβλεπτο έντυπο ενήλικων κόμικς.[28] Ταυτόχρονα, τίτλοι σαν το γουέστερν Ken Parker (1974) των Τζιανκάρλο Μπεράρντι και Ίβο Μιλάτσο, βοήθησαν στην ωρίμανση της ιταλικής σκηνής, περιέχοντας πιο σύνθετους χαρακτήρες.[29] Η περίοδος αυτή είδε επίσης και την αρχή της καριέρας πολλών σημαντικών δημιουργών.

Ο Βιτόριο Τζαρντίνο αναγνωρίζεται ως ένας από τους κορυφαίους Ιταλούς δημιουργούς κόμικς[30][31]

Ένας από αυτούς ήταν ο Μίλο Μανάρα, που σήμερα αποτελεί έναν από τους διασημότερους Ιταλούς κομίστες παγκοσμίως.[32][33] Αν και στην αρχή της πορείας του δημιούργησε καινοτόμα κόμικς σαν το αλληγορικό και πολιτικά φορτισμένο Lo scimmiotto (1976) ή το πειραματικό H.P. e Giuseppe Bergman (1978), έργα όπως το Il Gioco (1983) και οι συνέχειές του, τον επέβαλαν ως ένας από τους μετρ του ερωτικού κόμικ.[32][34] Πάντως, μια από τις σημαντικότερες δουλειές του είναι η περιπέτεια Tutto ricominciò con un'estate indiana (1983), σε συνεργασία με τον δάσκαλο και φίλο του Ούγκο Πρατ.[35]

Στις αρχές της δεκαετίας έκανε τα πρώτα του βήματα ο Altan, ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους χιουμορίστες.[36] Με κυριότερα παραδείγματα τις σατιρικές μεν, ιστορικά ορθές δε βιογραφίες του Χριστόφορου Κολόμβου, του Τζάκομο Καζανόβα και του Αγίου Φραγκίσκου,[37] το έργο του Altan είναι γνωστό για το κυνικό του χιούμορ. Παράλληλα, είναι και ο άνθρωπος πίσω από το πολύ επιτυχημένο παιδικό κόμικ La Pimpa (1975). Ο Γκουίντο Σιλβέστρι, δημιουργός του εξαιρετικά δημοφιλούς χιουμοριστικού στριπ Lupo Alberto (1973), ο Ατίλιο Μικελούτσι, γνωστός για κόμικς δράσης (Johnny Focus – 1974, Marcel Labrume – 1980), και η Άννα Μπράντολι (La Stega – 1977, Rebecca – 1981 κ.ά.), μια από τις καλύτερες Ιταλίδες δημιουργούς,[38] έκαναν το ντεμπούτο τους την ίδια περίπου περίοδο. Λίγο μεταγενέστερος είναι ο μεγάλος Βιτόριο Τζαρντίνο. Έκανε την αρχή με αστυνομικά και κατασκοπευτικά κόμικς (Sam Pezzo – 1979, Max Fridman – 1982), ενώ αργότερα ασχολήθηκε και με τον ερωτικό τομέα (Little Ego – 1985).

Βέβαια, τη δεκαετία του 1970 κυκλοφόρησαν και πολλά αξιοσημείωτα κόμικς από παλαιότερους δημιουργούς. Ένα εξ αυτών είναι το Lo sconosciuto (1975), το καλύτερο ίσως κόμικ του Magnus.[23] Σημαντική φυσιογνωμία είναι επίσης ο Γκουίντο Μπουτσέλι, ο «Μιχαήλ Άγγελος των τεράτων» και «Ιταλός Γκόγια»,[39] ο οποίος δημιούργησε κόμικς γκροτέσκα και αλληγορικά, με θέματα όπως η ταξική πάλη και η ηθική της επιστήμης (I Labirinti – 1970, Zil Zelub – 1972 κ.ά.). Ένα μέρος της σπουδαίας[40] πολεμικής σειράς Gli scorpioni del deserto (1969) του Ούγκο Πρατ δημοσιεύτηκε αυτήν την εποχή. Αντιθέτως, τα fumetti neri είχαν χάσει το κοινό τους και το Diabolik ήταν το μοναδικό που επιβίωσε την περίοδο αυτή.[41]

Κυρίαρχο ρεύμα των τελών του 1970 ήταν αυτό που συνδεόταν με τα έντυπα Cannibale (1977-1979) και Il Male (1978-1982), τα οποία είχαν επηρεαστεί από την αμερικανική underground σκηνή.[29] Ωστόσο, μακράν το πιο πρωτοποριακό ήταν το Frigidaire.[42] Ιδρύθηκε το 1980 από την ίδια ομάδα δημιουργών που είχε σχηματίσει και το βραχύβιο Cannibale[43] και μέσα από τις σελίδες του συστήθηκαν πολλά μεγάλα ονόματα: οι Στέφανο Ταμπουρίνι και Τανίνο Λιμπερατόρε, δημιουργοί του υπερβίαιου cyborg Ranxerox, ο πρόωρα χαμένος Αντρέα Πατσιέντζα,[iii] οι εξαιρετικά ταλαντούχοι Φίλιππο Σκότσαρι και Μάσιμο Ματιόλι. Ειδικά ο Πατσιέντζα θεωρείται ένας θρύλος των ιταλικών κόμικς.[44] Οι χαρακτήρες του, με γνωστότερο τον αισχρό Zanardi, εξέφραζαν με τον καλύτερο τρόπο τα άγχη και τα προβλήματα της νέας γενιάς.[29]

Κατά τη δεκαετία του 1980 παρατηρήθηκε έντονη οικονομική ύφεση στον χώρο των κόμικς, με συνέπεια τη μεγάλη μείωση των εκδόσεων, κυρίως όσων απευθύνονταν στο παιδικό κοινό.[29] Βασικό αίτιο της κρίσης αυτής, θεωρείται η εξάπλωση της τηλεόρασης και του βίντεο.[45]

Εξώφυλλα της σειράς Dylan Dog

Παραδόξως, τότε εμφανίστηκαν δύο από τις μεγαλύτερες εμπορικές επιτυχίες των ιταλικών κόμικς. Το Martin Mystère των Αλφρέντο Καστέλι και Τζιανκάρλο Αλεσαντρίνι, μια μείξη αρχαιολογικής περιπέτειας και μεταφυσικών στοιχείων, εμφανίστηκε το 1982 και είχε αξιοσημείωτη ανταπόκριση. Από την άλλη, ο Dylan Dog, εμπνευσμένος από τον Τιτσιάνο Σκλάβι και σχεδιασμένος από τον Άντζελο Στάνο, έκανε το ντεμπούτο του το 1986 και αναδείχτηκε σε εμβληματική φιγούρα των ιταλικών κόμικς τρόμου.[46] Επρόκειτο για ένα πραγματικό εκδοτικό φαινόμενο, με εκατοντάδες χιλιάδες πωλήσεις σε μηνιαία βάση, κρατώντας έτσι όρθια την παραπαίουσα τότε Sergio Bonelli Editore.[47]

Ο Πάολο Ελεουτέρι Σερπιέρι, που είχε έως τώρα συνεργαστεί με διάφορα έντυπα, δημιούργησε το 1985 το πιο γνωστό του κόμικ. Η σειρά Druuna, με την ομώνυμη πρωταγωνίστρια, ήταν μία μείξη επιστημονικής φαντασίας και ερωτισμού και δημοσιευόταν ταυτόχρονα στο γαλλικό περιοδικό Pilote και στο ιταλικό L'Eternauta.[48] Με τον πολυμεταφρασμένο αυτό τίτλο, ο Σερπιέρι καθιερώθηκε ως αυθεντία του ερωτικού κόμικ.[49]

Το 1983, μέσα από το περιοδικό Alter Alter, σχηματίστηκε στην Μπολόνια[50] η ομάδα Valvoline, η οποία περιελάμβανε μεταξύ άλλων τους Τζόρτζιο Καρπιντέρι, Λορέντσο Ματότι, Igort (κατά κόσμον Ίγκορ Τουβέρι) και Μαρτσέλο Γιόρι.[51] Η ομάδα ήταν επηρεασμένη από τα καλλιτεχνικά ρεύματα Μπάουχαους και Τρανσαβανγκουάρντια και παρότι η κυκλοφορία του Alter Alter διακόπηκε το 1986, η επιρροή της ήταν σημαντική.[45]

Σύγχρονη εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η αποδυναμωμένη αγορά των ιταλικών κόμικς κατακλύστηκε από τα μάνγκα και τα αμερικανικά υπερηρωικά κόμικς.[52] Ωστόσο, η επιτυχία ορισμένων κλασικών τίτλων συνεχίστηκε. Οι πωλήσεις του Dylan Dog συνέχισαν να αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς, φτάνοντας τα 600.000 αντίτυπα το 1993[53] και ξεπερνώντας τα 1.000.000 λίγο αργότερα.[54] Σήμερα, παρότι οι πωλήσεις έχουν μειωθεί κατά πολύ, συνεχίζει να είναι, μετά το Tex, ο πιο ευπώλητος τίτλος της Sergio Bonelli Editore.[55][56] Το περιοδικό Cyborg (1991), παρότι δεν προσέλκυσε πολλούς αναγνώστες, θεωρείται μια αξιομνημόνευτη προσπάθεια.[57] Το 1991 ξεκίνησε και η δημοφιλής σειρά επιστημονικής φαντασίας Nathan Never (1991) των Μικέλε Μέντα, Αντόνιο Σέρα και Μπέπι Βίνια.[58]

Ο Τζουζέπε Ματεόνι (αριστερά) και ο Στέφανο Βιέτι (δεξιά)

Ο Τζουσέπε Παλούμπο, που τα προηγούμενα χρόνια ανήκε στο δυναμικό του Frigidaire, καθιερώθηκε τη δεκαετία του 1990 και πλέον συγκαταλέγεται στους σημαντικότερους δημιουργούς των σύγχρονων ιταλικών κόμικς.[59] Ο Κοράντο Μασταντουόνο θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς που εμφανίστηκαν αυτή την περίοδο, λόγω της ικανότητάς του να εναλλάσσει το σχέδιό του από το καρτουνίστικο, που χρησιμοποιεί στις ιστορίες της Disney, στο ρεαλιστικό, όπως για το Tex ή το γαλλικό Élias le Maudit (2004-2007).[60] Άλλοι αξιόλογοι δημιουργοί που έκαναν την εμφάνισή τους τη δεκαετία του 1990 είναι η Λόλα Αϊράγκι και ο Φάμπιο Τσελόνι.

Το πιο σημαντικό φαινόμενο των αρχών του 21ου αιώνα ήταν η είσοδος λογοτεχνών στον χώρο των κόμικς, ανάμεσα στους οποίους οι διακεκριμένοι Κάρλο Λουκαρέλι, Βαλέριο Εβαντζελίστι και Νικολό Αμανίτι.[29] Μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες των τελευταίων ετών είναι το graphic novel ηρωικής φαντασίας Dragonero (2007), σε κείμενα των Λούκα Ένοκ και Στέφανο Βιέτι και σχέδιο του Τζουζέπε Ματεόνι. Η πρώτη έκδοση των 40.000 αντιτύπων εξαντλήθηκε τάχιστα[61] και το 2013 ξεκίνησε μια σειρά βασισμένη στο σύμπαν, με τους ίδιους δημιουργούς.

Disney Italia[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ιταλία είναι γνωστή ως η μεγαλύτερη παραγωγός ιστοριών με χαρακτήρες της Disney,[62] σε περιοδικά όπως το Topolino και το Paperino. Αρχικά, το Topolino προσέλκυε παιδιά και εφήβους, αλλά μέχρι τη δεκαετία του 1990 διαβαζόταν και από πολύ μεγάλο μέρος του ενήλικου κοινού.[63] Το 1988, το Topolino, που ως τότε ανήκε στην εκδοτική Mondadori, πέρασε στον έλεγχο της Walt Disney Company Italia.[8] Σήμερα εκδίδεται από την Panini.

Από το 1948, διάφοροι δημιουργοί ξεκίνησαν να γράφουν και να σχεδιάζουν ιστορίες με ήρωες της Disney, προσθέτοντας νέους χαρακτήρες, αλλά και αναφορές στην ιταλική κουλτούρα.[63] Η πτώση της δημοτικότητας των κόμικς της Disney στις ΗΠΑ, οδήγησε στην εξαγωγή ιταλικών ιστοριών, οι οποίες σταδιακά μεταφράστηκαν σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο.[8] Ο Ρομάνο Σκάρπα, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ιταλικής σχολής Disney.[64] Έχει ασχοληθεί τόσο με τον κόσμο του Μίκυ Μάους, όσο και του Ντόναλντ Ντακ, ενώ έχει δημιουργήσει πολλούς χαρακτήρες, όπως η Τρούντυ, η μνηστή του Μαύρου Πητ.[65] Στην ίδια γενιά ανήκουν επίσης ο Λουτσιάνο Μπόταρο και ο Τζοβάν Μπατίστα Κάρπι, ενώ στους άμεσους συνεχιστές τους περιλαμβάνονται ο Μάρκο Ρότα και ο Τζόρτζιο Καβατσάνο. Μεταγενέστεροι είναι οι Σίλβια Τζίκε, Πάολο Μοτούρα, Casty, Κοράντο Μασταντουόνο και Φάμπιο Τσελόνι.

Χαρακτηριστικό της ιταλικής σχολής Disney είναι η μεταφορά γνωστών λογοτεχνικών ή/και κινηματογραφικών έργων εν είδη παρωδίας. Η τάση αυτή ξεκίνησε από πολύ νωρίς, με την Κόλαση του Μίκυ (1949-1950) των Γκουίντο Μαρτίνα και Άντζελο Μπιολέτο, βασισμένο στη Θεία Κωμωδία του Δάντη. Μέσα στα χρόνια έχουν γίνει αμέτρητες σχετικές προσπάθειες, με σημαντικότερη ίσως την διασκευή της Καζαμπλάνκα από τον Τζόρτζιο Καβατσάνο[66]. Πιο πρόσφατα, οι Φραντσέσκο Αρτιμπάνι και Πάολο Μοτούρα μετέφεραν σε κόμικς το Μόμπυ Ντικ του Χέρμαν Μέλβιλ και οι Μπρούνο Ένα και Φάμπιο Τσελόνι το Δράκουλα του Μπραμ Στόκερ.[66] Έχουν επίσης υπάρξει και παρωδίες σημαντικών κόμικς, όπως του Dylan Dog από τους Τίτο Φαράτσι και Πάολο Μοτούρα[67] ή του Corto Maltese των Μπρούνο Ένα και Τζόρτζιο Καβατσάνο.[68]

Στο πλαίσιο της Disney, δημιουργήθηκε και η σειρά W.I.T.C.H. από τους Ελισαμπέτα Γκνόνε, Αλεσάντρο Μπαρμπούτσι και Μπάρμπαρα Κανέπα. Ξεκίνησε το 2001 και σήμερα έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από εξήντα χώρες.[69]

  • Μάρκο Ρότα
    Μάρκο Ρότα
  • Τζόρτζιο Καβατσάνο
    Τζόρτζιο Καβατσάνο
  • Σίλβια Τζίκε
    Σίλβια Τζίκε
  • Πάολο Μοτούρα
    Πάολο Μοτούρα
  • Φάμπιο Τσελόνι
    Φάμπιο Τσελόνι

Ξένοι δημιουργοί στην Ιταλία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ιταλία υπήρξε πόλος έλξης αρκετών καλλιτεχνών από άλλες χώρες. Για παράδειγμα, έντονη παρουσία είχαν κατά καιρούς οι Αργεντινοί. Το σπουδαίο νουάρ Alack Sinner των Κάρλος Σαμπάγιο και Χοσέ Μουνιόθ πρωτοδημοσιεύτηκε το 1974 στο Linus,[70] ενώ το κόμικ επιστημονικής φαντασίας Cybersix των Κάρλος Τρίγιο και Εντουάρντο Ρίσο κυκλοφόρησε σε συνέχειες στο Skorpio, μεταξύ 1992 και 1996.[71] Ο Αμερικανός Τζο Κιούμπερτ και οι Ισπανοί Γιόρδι Μπερνέτ, Βίκτορ ντε λα Φουέντε και Αλφόνσο Φοντ έχουν υπάρξει σχεδιαστές του Tex.[72] Ο Αμερικανός Τσαρλς Μπερνς έζησε στην Ιταλία κατά τη δεκαετία του 1980, όντας μέλος της ομάδας Valvoline.[51]

Φεστιβάλ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Lucca Comics & Games
Lucca Comics & Games 2015

Το Lucca Comics & Games, που πραγματοποιείται στη Λούκκα προς τα τέλη Οκτώβρη, είναι ένα από τα σπουδαιότερα φεστιβάλ για κόμικς σε παγκόσμιο επίπεδο. Για την ακρίβεια, πρόκειται για το μεγαλύτερο σχετικό φεστιβάλ στην Ευρώπη, καθώς τα τελευταία χρόνια, τα εισιτήρια ξεπερνούν τους 200.000 χιλιάδες, ενώ αν συνυπολογιστούν και οι δωρεάν εκδηλώσεις σε όλη την πόλη, το νούμερο των επισκεπτών μπορεί να φτάσει τους 400.000.[73][74]

Από το 1974 έως το 2005 απονέμονταν στο Lucca Comics & Games τα περίβλεπτα Βραβεία Yellow Kid. Ο έτερος σημαντικός ιταλικός θεσμός βραβείων είναι τα Micheluzzi, που αποτελεί μέρος του Comicon της Νάπολης και καθιερώθηκε το 1998.[75]

Εκδοτικές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • BAO Publishing
  • Coconino Press
  • Libri Mondadori
  • Milano Libri
  • Panini Comics
  • Rizzoli Lizard
  • Sergio Bonelli Editore
  • Tunué
  • Walt Disney Company Italia

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

i.^ Τελικά, με την είσοδο των ΗΠΑ στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1942, απαγορεύτηκαν και αυτά.

ii.^ Αρχικά, η εταιρεία ήταν γνωστή με άλλες ονομασίες (Edizioni Audace, Edizioni Araldo κ.ά.).

iii.^ Πέθανε το 1988, σε ηλικία 32 ετών, από υπερβολική δόση ηρωίνης.[44]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 Somigli, Luca (2006). «Fumetti». Στο: Marrone, Gaetana· Puppa, Paolo. Encyclopedia of Italian Literary Studies. Routledge. σελ. 787. ISBN 9781135455309. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Heller, Steven (2012-06-19). «Italy's Fumetti: Curiously Sophisticated Pulp Comics» (στα αγγλικά). Print Magazine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-11-16. https://web.archive.org/web/20161116104502/http://www.printmag.com/illustration/italy-land-of-fumetti-in-a-sea-of-pulp/. Ανακτήθηκε στις 2017-09-08. 
  3. ↑ «comic strip | Definition, History, Examples, & Facts» (στα αγγλικά). Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/art/comic-strip. Ανακτήθηκε στις 2017-09-08. 
  4. ↑ «Novellino». www.lfb.it (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2017. 
  5. ↑ Somigli (2006), σελ. 787-788.
  6. ↑ Pasamonik, Didier (31 Δεκεμβρίου 2009). «La bande dessinée italienne, tonique centenaire». www.actuabd.com (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 2017. 
  7. ↑ Valla, Riccardo (2000-04-15). «La fantascienza italiana - II» (στα ιταλικά). Fantascienza.com. http://www.fantascienza.com/803/la-fantascienza-italiana-ii. Ανακτήθηκε στις 2017-09-11. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Somigli (2006), σελ. 788.
  9. ↑ Stancanelli, Annalisa (2015). Vittorini Pavese e Topolino. Youcanprint. σελ. 12. ISBN 9788893211550. 
  10. ↑ Stancavelli (2015), σελ. 9.
  11. ↑ 11,0 11,1 Moliterno, Gino (2000). Encyclopedia of Contemporary Italian Culture. London: Routledge. σελ. 177. ISBN 9780415145848. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Becciu, Leonardo (1971). Il Fumetto in Italia. G.C. Sansoni. σελ. 85. 
  13. ↑ Somigli (2006), σελ. 788-789.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Somigli (2006), σελ. 789.
  15. ↑ Green, Paul (2016). Encyclopedia of Weird Westerns: Supernatural and Science Fiction Elements in Novels, Pulps, Comics, Films, Television and Games. Jefferson, North Carolina: McFarland. σελ. 63. ISBN 9781476624020. 
  16. ↑ Βατόπουλος, Νίκος (2014-11-01). ««Μπλεκ»: Η επιστροφή του «ξανθού γίγαντα»». http://www.kathimerini.gr/790160/article/politismos/vivlio/mplek-h-epistrofh-toy-3an8oy-giganta. Ανακτήθηκε στις 2017-09-10. 
  17. ↑ Gaumer, Patrick (2006). La BD - Η Γαλλική Ματιά στα Κόμικς. Αγάθη Πεπεράκη (μτφρ.). Αθήνα: Μαμουθκόμιξ. σελ. 133. ISBN 9789603214502. 
  18. ↑ Γιαννακόπουλος, Σπύρος (2013-02-09). «Νεανικές περιπέτειες του Κόρτο Μαλτέζε». Η Καθημερινή. http://www.kathimerini.gr/480342/article/politismos/arxeio-politismoy/neanikes-peripeteies-toy-korto-malteze. Ανακτήθηκε στις 2017-09-07. 
  19. ↑ Paulet, Alicia; Delcroix, Olivier (2016-01-30). «Angoulême 2016 : Corto Maltese, le voyageur magnifique» (στα γαλλικά). Figaro. http://www.lefigaro.fr/bd/2016/01/30/03014-20160130ARTFIG00030-angouleme-2016-corto-maltese-le-voyageur-magnifique.php. Ανακτήθηκε στις 2017-09-07. 
  20. ↑ Badino, Sergio (2006). Conversazione con Carlo Chendi - da Pepito alla Disney e oltre: cinquant'anni di fumetto vissuti da protagonista. Latina: Tunué. σελ. 72. ISBN 9788889613160. 
  21. ↑ Wilson, Matt D. (16 Ιουλίου 2014). «IDW To Publish Hugo Pratt's 'Corto Maltese' In English». ComicsAlliance (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2017. 
  22. ↑ Kirkup, James (1995-08-31). «Obituary: Hugo Pratt» (στα αγγλικά). The Independent. http://www.independent.co.uk/news/people/obituary-hugo-pratt-1598750.html. Ανακτήθηκε στις 2017-10-21. 
  23. ↑ 23,0 23,1 Κουκουλάς, Γιάννης (2017-07-16). «Η υψηλή ποιητική μιας λαϊκής τέχνης». Η Εφημερίδα των Συντακτών. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-09-17. https://web.archive.org/web/20170917171728/http://www.efsyn.gr/arthro/i-ypsili-poiitiki-mias-laikis-tehnis. Ανακτήθηκε στις 2017-09-09. 
  24. ↑ Castaldi, Simone (2010). Drawn and Dangerous: Italian Comics of the 1970s and 1980s. Jackson: University Press of Mississippi. σελ. 25. ISBN 9781604737776. 
  25. ↑ Castaldi (2010), σελ. 26.
  26. ↑ Seneca, Matt (29 Φεβρουαρίου 2012). «Guido Crepax's 'Valentina': The High Water Mark of Pornographic Comics». ComicsAlliance (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 2017. 
  27. ↑ Badino (2006), σελ. 81.
  28. ↑ Castaldi (2010), σελ. 3.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 29,4 Somigli (2006), σελ. 790.
  30. ↑ Κυριαζάνος, Αντώνης (1987). «Ένας δημιουργός και το έργο του». Το Τέταρτο (29): 98-101. 
  31. ↑ Anspach, Nicolas (27 Ιουνίου 2008). «Vittorio Giardino : "Le judaïsme de Fridman me sert à lui donner un rôle de témoin privilégié"». www.actuabd.com (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2017. 
  32. ↑ 32,0 32,1 Αστραπέλλου, Μαριλένα (27 Απριλίου 2012). «Μίλο Μανάρα: σάτυρος ή κοινωνικός λειτουργός;». Tο Βήμα. Ανακτήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 2017. 
  33. ↑ Castaldi (2010), σελ. 28.
  34. ↑ Κουκουλάς, Γιάννης (2006). Ένατη Τέχνη - Από το παρελθόν στο μέλλον. Αθήνα: Εκδόσεις ΚΨΜ. σελ. 27. ISBN 9608945313. 
  35. ↑ Gaumer (2006), σελ. 138.
  36. ↑ Βανέλλης, Δημήτρης (2003-09-24). «Η επέτειος της εβδομάδας: 30 Σεπτεμβρίου 1942 - Altan». 9 (168): 4. 
  37. ↑ Castaldi (2010), σελ. 27-28.
  38. ↑ Βανέλλης, Δημήτρης (2002-07-24). «Η επέτειος της εβδομάδας: 25 Ιουλίου 1945 - Anna Brandoli». 9 (108): 4. 
  39. ↑ Tosti, Andrea (2017-06-15). «La Trilogia di Guido Buzzelli, il maestro grottesco che ci eravamo dimenticati - Fumettologica» (στα ιταλικά). Fumettologica. http://www.fumettologica.it/2017/06/guido-buzzelli-trilogia-fumetti/. Ανακτήθηκε στις 2017-09-10. 
  40. ↑ «Nouvelle édition pour les "Scorpions du désert" d'Hugo Pratt». www.actuabd.com (στα Γαλλικά). 15 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2017. 
  41. ↑ Moliterno (2000), σελ. 178.
  42. ↑ Castaldi (2010), σελ. 68.
  43. ↑ Brandigi, Eleonora (2013). Archeologia del graphic novel: Il romanzo naturale e l'effetto Töpffer. Firenze University Press. σελ. 434. ISBN 9788866554943. 
  44. ↑ 44,0 44,1 Moliterno (2000), σελ. 604.
  45. ↑ 45,0 45,1 Moliterno (2000), σελ 467.
  46. ↑ Bramlett, Frank· Cook, Roy· Meskin, Aaron (2016). The Routledge Companion to Comics. Routledge. σελ. 178. ISBN 9781317915386. 
  47. ↑ Hunt, Peter (2004). International Companion Encyclopedia of Children's Literature. London: Routledge. σελ. 389. ISBN 9781134436842. 
  48. ↑ Zanatta, Sara· Zaghini, Samanta· Guzzetta, Eleonora (2009). Le donne del fumetto - L'altra metà dei comics italiani: temi, autrici, personaggi al femminile. Latina: Tunué. σελίδες 109–110. ISBN 9788889613368. 
  49. ↑ Pasamonik, Didier (4 Ιουνίου 2003). «Paolo Serpieri: La vérité toute nue». www.actuabd.com (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2017. 
  50. ↑ Castaldi (2010), σελ. 124.
  51. ↑ 51,0 51,1 Bramlett, Cook & Meskin (2016), σελ. 82.
  52. ↑ Castaldi (2010), σελ. 135.
  53. ↑ «Quando Dylan Dog faceva (parecchio) notizia» (στα ιταλικά). Fumettologica. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-08-16. https://web.archive.org/web/20160816013940/http://www.fumettologica.it/galleria/dylan-dog-notizia/. Ανακτήθηκε στις 2017-09-09. 
  54. ↑ Moliterno (2000), σελ. 260.
  55. ↑ «Quanto vendono i fumetti Bonelli: i dati 2014» (στα it-IT). Fumettologica. 2014-06-16. http://www.fumettologica.it/2014/06/quanto-vendono-i-fumetti-bonelli-i-dati-2014/. Ανακτήθηκε στις 2017-09-09. 
  56. ↑ Forti, Dario (2014-06-19). «Numerologica: le vendite USA e quelle Bonelli, le fiere, un cartoonist in carcere» (στα it-IT). Fumettologica. http://www.fumettologica.it/2014/06/numerologica-le-vendite-usa-e-quelle-bonelli-il-successo-delle-fiere-e-un-cartoonist-in-galera/. Ανακτήθηκε στις 2017-09-09. 
  57. ↑ Michele, Ginevra (2014-01-24). «La fantascienza di 'Cyborg': fra tecnoentusiasmo e provocazione» (στα ιταλικά). Fumettologica. http://www.fumettologica.it/2014/01/la-fantascienza-di-cyborg-una-provocazione-per-la-contemporaneita/. Ανακτήθηκε στις 2017-09-12. 
  58. ↑ Dini, Antonio (2016-07-12). «Nathan Never, 25 anni di fantascienza inclusiva» (στα ιταλικά). Fumettologica. http://www.fumettologica.it/2016/07/nathan-never-25-anni-bonelli/. Ανακτήθηκε στις 2017-09-12. 
  59. ↑ Μαλανδράκης, Άρης (2002-10-02). «Τζουζέπε Παλούμπο: «Δημιουργικότητα παρέα με τη σύγχυση»». 9 (118): 42-43. 
  60. ↑ «Essential 11: Corrado Mastantuono e i suoi undici disegnatori preferiti» (στα ιταλικά). Lo Spazio Bianco. 2012-05-11. http://www.lospaziobianco.it/essential-11-corrado-mastantuono-e-i-suoi-undici-disegnatori-preferiti/. Ανακτήθηκε στις 2017-09-11. 
  61. ↑ Borgoglio, Francesco (2015-11-01). «LuccaCG15, Sergio Bonelli Editore, showcase Dragonero» (στα ιταλικά). BadComics.it. http://www.badcomics.it/2015/11/luccacg15-sergio-bonelli-editore-showcase-dragonero/85164/. Ανακτήθηκε στις 2017-09-11. 
  62. ↑ Booker, Keith M. (2010). Encyclopedia of Comic Books and Graphic Novels. Santa Barbara, Calif.: Greenwood Press. σελ. 190. ISBN 9780313357473. 
  63. ↑ 63,0 63,1 Moliterno (2000), σελ. 835.
  64. ↑ Ιατρού, Γιάννης (2015-06-20). «Ο Βενετός «μαέστρος» της ένατης τέχνης». Η Εφημερίδα των Συντακτών. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-04-11. https://web.archive.org/web/20160411024713/http://www.efsyn.gr/arthro/o-venetos-maestros-tis-enatis-tehnis. Ανακτήθηκε στις 2017-09-13. 
  65. ↑ Lentz III, Harris M. (2006). Obituaries in the performing arts, 2005 : film, television, radio, theatre, dance, music, cartoons and pop culture. Jefferson, N.C.: McFarland & Co. σελ. 328. ISBN 9780786452101. 
  66. ↑ 66,0 66,1 Ιατρού, Γιάννης (2014-09-10). «Παρωδίες... Α Λα Disney!». Comicdom. http://www.comicdom.gr/2014/09/10/disney-parodies/. Ανακτήθηκε στις 2017-09-13. 
  67. ↑ Brambilla, Alberto (2015-03-17). «Dylan Top: le 18 citazioni di Dylan Dog» (στα ιταλικά). Fumettologica. http://www.fumettologica.it/2015/03/dylan-top-le-18-citazioni-di-dylan-dog/. Ανακτήθηκε στις 2017-09-13. 
  68. ↑ «La parodia di Corto Maltese su Topolino» (στα ιταλικά). Fumettologica. 2017-01-15. http://www.fumettologica.it/2017/01/topo-maltese-corto-maltese-topolino-cavazzano/. Ανακτήθηκε στις 2017-09-13. 
  69. ↑ «The Walt Disney Company Fact Book 2005» (PDF) (στα Αγγλικά). The Walt Disney Company. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2017. 
  70. ↑ Gaumer (2006), σελ. 113.
  71. ↑ «Tutti i fumetti italiani pubblicati». www.cybersix.it. Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2017. 
  72. ↑ Roach, David (2017). Masters Of Spanish Comic Book Art. Dynamite Entertainment. σελ. 42. ISBN 9781524101343. 
  73. ↑ Neri, Alessandro (2014-11-04). «News: I numeri di Lucca Comics 2014». ComicsViews. http://www.comicsviews.it/2014/11/news-i-numeri-di-lucca-comics-2014.html. Ανακτήθηκε στις 2017-09-13. 
  74. ↑ Neri, Alessandro (2015-11-02). «News. I numeri di Lucca Comics 2015». ComicsViews. http://www.comicsviews.it/2015/11/news-i-numeri-di-lucca-comics-2015.html. Ανακτήθηκε στις 2017-09-13. 
  75. ↑ «Premio Attilio Micheluzzi – Comicon 1998» (στα ιταλικά). Napoli Comicon. 1998-10-15. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-03-09. https://web.archive.org/web/20180309182804/http://www.comicon.it/premi-attilio-micheluzzi-comicon-1998/. Ανακτήθηκε στις 2017-09-13. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

π • σ • ε Κόμικς ανά τον κόσμο
Αμερική
Ασία
Αφρική
Ευρώπη
Ωκεανία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ιταλικά_κόμικς&oldid=10221120"