Ιερά Μητρόπολις Μελενίκου
Η Ιερά Μητρόπολις Μελενίκου ήταν Μητρόπολη του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης με έδρα το Μελένικο της σημερινής νοτιοδυτικής Βουλγαρίας.[1]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1737 εξελέγη Μητροπολίτης Μελενίκου ο Κύριλλος Καράκαλλος, αλλά αναφέρεται ότι «άρπαξε» τη Μητρόπολη με τη βοήθεια εξωτερικών παραγόντων και ότι η ποιμαντορία του ήταν τόσο κακή, που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πόλη για να μην τον σκοτώσει το ποίμνιό του.[2] Από τα μέσα του 19ου αιώνα οι Έλληνες του Μελενίκου οργανώνουν την κοινότητά τους και ανεγείρουν ναούς και σχολεία. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 αρχίζει να εμφανίζεται ο βουλγαρικός εθνικισμός. Στις 31 Δεκεμβρίου 1895 πυρπολήθηκε από τους Βούλγαρους ο ελληνορθόδοξος μητροπολιτικός ναός. Το πολυτιμότερο κειμήλιο, ένα αυτοκρατορικό σκήπτρο, που έφερε χρυσοποίκιλτη και αδαμαντοκόλλητη σφαίρα αντί των δρακόντων, έλιωσε μέσα στη κρύπτη λόγω της υψηλής θερμοκρασίας.[3] Μητροπολίτης Μελενίκου από το 1911 διετέλεσε ο Κωνσταντίνος Ασημιάδης, ο οποίος ανέπτυξε πλούσια δράση για την προάσπιση της θρησκευτικής, εθνικής και πολιτισμικής ταυτότητας των Ελλήνων κατοίκων του Μελενίκου και της ευρύτερης περιοχής. Στις 25 Ιουνίου 1913 συνελήφθη, βασανίστηκε και δολοφονήθηκε από τον βουλγαρικό στρατό κατά την παραμονή του στο Σιδηρόκαστρο (Ντεμίρ Ισάρ).[4]
Το Μελένικο κατελήφθη τον Ιούνιο του 1913 από τον Ελληνικό Στρατό, και ακολούθως παρέμεινε υπό ελληνικό έλεγχο για δυο περίπου μήνες. Μετά την υπογραφή της συνθήκης του Βουκουρεστίου κατακυρώθηκε οριστικά στη Βουλγαρία, με αποτέλεσμα οι Έλληνες της πόλης να μεταναστεύσουν στην ελεύθερη Ελλάδα και η ελληνορθόδοξη Μητρόπολη Μελενίκου να παρακμάσει.[5]
Το τμήμα της που περιήλθε στην επικράτεια της Ελλάδας αποτελεί ως σήμερα την Μητρόπολη Σιδηροκάστρου. Από την 1η Οκτωβρίου 1998, ο τίτλος Μελενίκου αποδίδεται σε τιτουλάριο επίσκοπο, δηλαδή επίσκοπο χωρίς επισκοπή, της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Επισκοπικός κατάλογος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Όνομα | Έτη | Σχόλια |
|---|---|---|
| Θεόδωρος | ~ 1150 | |
| Κάλλιστος | ~ 1272 | |
| Δωρόθεος | ~ 1285 | |
| Μάξιμος | ~ 1294 | |
| Μακάριος Α' | ~ 1299 | |
| Ιωάννης Α' | 1315 – 1318 | |
| Μητροφάνης Α' | 1347 – 1352 ή 1329 – 1345 ή 1333 – 1354 | |
| Κύριλλος Α' | ~ 1355 | |
| Σπυρίδων | ~ 1377 | |
| Μητροφάνης Β' | 1379 – 1386 | |
| Αθανάσιος | ~ 1393 | |
| Ματθαίος Α' | ||
| Μακάριος Β' | 1475 – 1480 ή 1460 – 1485 ή 1474 – 1485 | |
| Ευστράτιος | ~ 1438 | |
| Γεράσιμος | 1485 – 1505 | |
| Διονύσιος Α' | 1505 – 1528 | |
| Ματθαίος Β' | 1528 – 1555 | |
| Θεωνάς | 1555 – 1559 | από Παροναξίας |
| Νεόφυτος Α' | 1559 – 1578 ή 1559 – 1575 | |
| Μεθόδιος | 6 Φεβρουαρίου 1578 – Μάρτιος 1581 | |
| Αναστάσιος | 1581 – 1589 | |
| Σωφρόνιος Α' | 1589 – 1593 | |
| Γαβριήλ Α' | 1593 – 1598 | |
| Σωφρόνιος Β' | 1598 – 1621 | |
| Γαλακτίων | 1621 – 1627 † | |
| Νεόφυτος Β' | 1627 – 1628 | |
| Χριστοφόρος | 28 Ιουνίου 1628[6] – 1 Νοεμβρίου 1654 | παραιτήθηκε υπέρ του ανηψιού του, Θεοφάνη[7] |
| Θεοφάνης | Δεκέμβριος 1654[8] – 1659 | |
| Γρηγόριος Α' | Απρίλιος 1659 – 1661 | |
| Σιλβέστρος | 9 Μαΐου 1661 – 15 Μαΐου 1667 | |
| Ζαχαρίας | 1667 – 1677 | |
| Διονύσιος Β' | Ιούλιος 1677 – 1683 | |
| Κύριλλος Β' | 1683 – 1685 | |
| Μακάριος Γ' | 18 Απριλίου 1689 – 1696 | |
| Στέφανος | 1696 – 1706 | |
| Γρηγόριος Γ' | 1706 – 1711 | |
| Μελέτιος | 1711 – 1716 | |
| Άνθιμος Α' | 3 Σεπτεμβρίου 1716 – 1737 | από Γάνου και Χώρας |
| Κύριλλος Γ' | 1737 – 22 Ιανουαρίου 1745 | κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης |
| Ιωαννίκιος | 1745 – 1753 | από Αγκύρας |
| Φιλάρετος | Ιούνιος 1753 – Δεκέμβριος 1755 | από Σωζοπόλεως |
| Μακάριος Δ' | 1755 – 1763 | από Μήλου |
| Δαμασκηνός Β' | Οκτώβριος 1763 – Απρίλιος 1769 | κατόπιν Θεσσαλονίκης[9] |
| Γαβριήλ Β' | 1769 | |
| Λεόντιος Α' | 1769 – Ιούνιος 1796 | |
| Άνθιμος Β' (Μποντανιώτης) | Ιούλιος 1796 – Μάιος 1820 † | αδελφός του Πατριάρχου Καλλινίκου Ε΄ |
| Σαμουήλ | Μάιος 1820 – καλοκαίρι 1830 † | από Δυρραχίου |
| Γρηγόριος Γ΄ | Σεπτέμβριος 1830 – Αύγουστος 1837 | από πρώην Δεβρών, παραιτήθηκε |
| Διονύσιος Γ΄ | 2 Σεπτεμβρίου 1837 – 12 Μαΐου 1875 | παραιτήθηκε |
| Προκόπιος | 12 Μαΐου 1875 – 28 Αυγούστου 1891 † | από Τρίκκης |
| Αλέξανδρος | 11 Ιανουαρίου 1892 – 27 Απριλίου 1894 † | από Λαμψάκου |
| Κωνσταντίνος Α΄ | 30 Απριλίου 1894 – 23 Μαρτίου 1899 | παύθηκε |
| Λεόντιος Β΄ | 29 Απριλίου 1899 – 15 Φεβρουαρίου 1901 | κατόπιν Αίνου |
| Ιωακείμ | 11 Μαρτίου 1901 – 18 Οκτωβρίου 1903 | κατόπιν Πελαγωνείας |
| Ειρηναίος | 2 Νοεμβρίου 1903 – 11 Αυγούστου 1906 | κατόπιν Κασσανδρείας |
| Αιμιλιανός | 10 Σεπτεμβρίου 1906 – 8 Δεκεμβρίου 1911 | κατόπιν Ελευθερουπόλεως |
| Κωνσταντίνος Β΄ | 10 Ιανουαρίου 1912 – 25 Ιουνίου 1913 † | φονεύθηκε από Βούλγαρους στο Ντεμίρ Ισάρ στις 25 Ιουνίου 1913 |
| Παρθένιος | 3 Σεπτεμβρίου 1913 – 29 Ιουνίου 1921 † | από Πολυανής (τελευταίος επαρχιούχος μητροπολίτης με έδρα το Μελένικο, υπό τον τίτλο Μελενίκου) |
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Ο Ελληνισμός και η μητροπολιτική περιφέρεια Μελενίκου
- ↑ Κωνσταντίνου, Κωστάκης (2011). «Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κύριλλος Ε΄ - Βίος και δράση». Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
- ↑ Κωνσταντίνος Τσώπρος ό.π. σ. 36
- ↑ Βλαχαντώνη, Γιούλα (13 Ιανουαρίου 2016). «Οδός Κωνσταντίνου Μελενίκου: Το πρόσωπο του Θρακιώτη μάρτυρα που τιμάται στην πιο γνωστή «φοιτητική» οδό της Θεσσαλονίκης». ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ΄. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2023.
- ↑ Νικολάου Π. Ανδριώτη, Το γλωσσικό ιδίωμα του Μελενίκου, ΕΜΣ, Θεσσαλονίκη 1989, σελ. 6 - 7.
- ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 377.
- ↑ Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 253. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2022.
- ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 327.
- ↑ Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 266. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2022.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αποστολόπουλος, Δημήτρης Γ. (1987). Η Νομική Συναγωγή Του Δοσιθέου. Μία Πηγή Και Ένα Τεκμήριο. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών.