Διατροφή στην κλασική αρχαιότητα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τρεις θαλάσσιες πέρκες και τρεις πεταλίδες. Ερυθρόμορφο πιάτο ψαριών της Απουλίας, π. 340-320 π.Χ. Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο

Η κλασική αρχαιότητα είναι η περίοδος της ιστορίας που εκτείνεται από τον 8ο αι. π.Χ. μέχρι την αρχή του μεσαίωνα (γύρω στο 500 μ.Χ.). Οι κύριοι πολιτισμοί είναι εκείνοι της μεσογειακής περιοχής, της αρχαίας Ελλάδας, της αρχαίας Ρώμης και της νοτιοδυτικής Ασίας. Η διατροφή αποτελούνταν από απλές νωπές ή συντηρημένες τροφές που είτε καλλιεργούνταν τοπικά είτε μεταφέρονταν από γειτονικές περιοχές κατά τη διάρκεια κρίσεων. Οι γιατροί και οι φιλόσοφοι μελέτησαν την επίδραση της τροφής στο ανθρώπινο σώμα και γενικά συμφώνησαν ότι η τροφή ήταν σημαντική για την πρόληψη των ασθενειών και την αποκατάσταση της υγείας.

Τροφές της αρχαιότητας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι άνθρωποι έτρωγαν διάφορα είδη τροφίμων. Οι καταναλωτές είχαν επιλογές από γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα και τυρί), φρούτα (σύκα, αχλάδια, μήλα και ρόδια), λαχανικά (χόρτα και βολβούς), σιτηρά και όσπρια (δημητριακά, σιτάρι, κεχρί, φασόλια και ρεβίθια) και κρέας (μοσχάρι, πρόβατο, πουλερικά, μύδια και στρείδια).[1][2] Τα τρόφιμα ήταν συνήθως φρέσκα, αλλά η επεξεργασία τους βοηθούσε στη συντήρηση για μακροχρόνια αποθήκευση ή στη μεταφορά τους σε άλλες πόλεις.[3] Τα δημητριακά, το ελαιόλαδο, το κρασί, τα όσπρια, τα λαχανικά, τα φρούτα και τα ζωικά προϊόντα μπορούσαν να περάσουν από επεξεργασία και να αποθηκευτούν για μελλοντική χρήση.[4] Τα δημητριακά συχνά περνούσαν από και επεξεργασία αποθηκεύονταν με τη μορφή ψωμιού, παξιμαδιών και νιφάδων.[5] Τα όσπρια επίσης συχνά περνούσαν από και επεξεργασία και αποθηκεύονταν για να καταναλωθούν με ψωμί για ενίσχυση της γεύσης.[6] Τα δημητριακά ήταν πιο θρεπτικά παρέχοντας βασικά συστατικά στους καταναλωτές.[7] Συντηρούσαν τα άτομα με επαρκείς ποσότητες πρωτεΐνης, βιταμίνης Β, βιταμίνης Ε, ασβεστίου και σιδήρου.[8] Τα φρούτα και τα λαχανικά παρείχαν βιταμίνη Α, βιταμίνη C, βιταμίνη D και τις μισές διατροφικές ίνες που απαιτούνται για την υποστήριξη της υγείας.[9]

Ανεπάρκεια τροφίμων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι πόλεις εξαρτώνταν από το εμπόριο με τους αγρότες και τις γειτονικές πόλεις για την προμήθεια τροφίμων λόγω της έλλειψης καλλιεργήσιμης γης.[10][11][12] Οι προμήθειες των τροφίμων επηρεάζονταν από πολλά γεγονότα όπως το κλίμα, η τοποθεσία και η διανομή.[13] Ο καιρός επηρέαζε δραστικά την ποσότητα των προϊόντων που μαζεύονταν κατά τη διάρκεια της συγκομιδής.[14] Το κλίμα συχνά κυμαινόταν στην περιοχή της Μεσογείου με διαφορές στηθερμοκρασία και στις βροχοπτώσεις. Αυτοί οι δύο παράγοντες επηρέαζαν επίσης την ποιότητα του εδάφους που ήταν διαθέσιμο στους αγρότες.[15] Η σύνθεση του εδάφους εξαρτάται κυρίως από την τοποθεσία, αλλά το κλίμα επηρεάζει την υγρασία που διατηρείται στο έδαφος.[16] Αν δεν ήταν ικανοποιητική η συγκομιδή, τότε οι πόλεις θα έπρεπε να καταφύγουν στο εμπόριο ως μέσο για την προμήθεια τροφίμων. Αυτό συχνά δυσκόλευε τη διανομή τροφίμων λόγω πολιτικών διαφωνιών και προβλημάτων στις μεταφορές.[17] Για την καταπολέμηση της πείνας λόγω ανεπαρκούς εφοδιασμού με τρόφιμα, οι άνθρωποι έτρωγαν κλαδιά, ρίζες, φλοιούς δέντρων και ο ένας τον άλλον σε ακραίες περιπτώσεις.[18] Οι ελλείψεις τροφίμων ήταν συχνές, αλλά δεν κρατούσαν αρκετά για να προκαλέσουν λιμό.

Προσωπικότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προτομή του Πυθαγόρα

Ο Πυθαγόρας (570 π.Χ. - 495 π.Χ.) ήταν Έλληνας φιλόσοφος, μαθηματικός και ήταν γνωστός υποστηρικτής της χορτοφαγίας. Πίστευε ότι για να αποκτήσει κανείς το ύψιστο επίπεδο πνευματικής και σωματικής υγείας ήταν απαραίτητο να ακολουθεί έναν τρόπο ζωής που περιελάμβανε χορτοφαγική διατροφή αποκλείοντας όλα τα τρόφιμα με κρέας.[19] Ο Αναξαγόρας (500 π.Χ. - 428 π.Χ.) ήταν ένας άλλος Έλληνας φιλόσοφος, που υποστήριζε ότι τα τρόφιμα περιείχαν στοιχεία που ήταν απαραίτητα για την ανάπτυξη του σώματος. Η πεποίθησή του ήταν ότι "όλα είναι στα πάντα, ανά πάσα στιγμή" οδήγησε στη θεωρία ότι τα φυσικά χαρακτηριστικά (μαλλιά, νύχια, σάρκα κλπ.) δημιουργούνται από τρόφιμα που περιείχαν τις ίδιες ουσίες.[20][21] Ο Ιπποκράτης (460 π.Χ. - 377 π.Χ.) έγινε γνωστός ως ο "πατέρας της ιατρικής" και οι διατροφικές του συμβουλές βασίζονταν στην παρουσία των τεσσάρων χυμών στο σώμα.[22] Ο Έλληνας φιλόσοφος Πλάτωνας (428/427 π.Χ. - 348/347 π.Χ.) θεωρούσε ότι η υγιεινή διατροφή συνίστατο στην ισορροπία και το μέτρο στην κατανάλωση σιτηρών, φρούτων, λαχανικών και γαλακτοκομικών, με ιδιαίτερη έμφαση στο μέτρο κατά την κατανάλωση κρέατος και κρασιού.[23] Πίστευε ότι η υπερβολική λήψη τροφής από μία πηγή θα οδηγούσε σε μελλοντικές ασθένειες. Ο Γαληνός (129 μ.Χ. - 216 μ.Χ.) δημιούργησε μεγάλο μέρος του έργου του αμφισβητώντας τα γραπτά άλλων,[24] αλλά ήταν θαυμαστής του Ιπποκράτη λόγω της δουλειάς του στον τομέα της ιατρικής.[25] Ο Γαληνός πίστευε ότι ο Ιπποκράτης είχε πει όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τη διατροφή και ερμήνευσε το έργο του κάτω από το πρίσμα των δικών του γνώσεων.[26]

Ιατρική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η θεωρία των χυμών ήταν κεντρική για την ιατρική κατά την αρχαιότητα και για αιώνες αργότερα. Οι γιατροί πίστευαν ότι το σώμα περιέχει ένα μείγμα σωματικών υγρών, τους τέσσερια χυμούς: μαύρη χολή, κίτρινη χολή, φλέγμα και αίμα. Εκτιμούσαν το βαθμό υγείας ενός ανθρώπου με βάση την ισορροπία αυτών των τεσσάρων σωματικών υγρών. Η δίαιτα ήταν η πρώτη θεραπεία κάθε νόσου, ακολουθούμενη από τα φάρμακα και, τέλος, από τη χειρουργική επέμβαση.[27] Οι πρώτοι γιατροί μελέτησαν διάφορους τρόπους με τους οποίους τα τρόφιμα επηρέαζαν τους χυμούς του σώματος αποκαθιστώντας την υγεία ή προκαλώντας ασθένειες. Χρησιμοποιώντας τη γνώση για το πώς επηρεάζονταν οι χυμοί, οι γιατροί συνταγογραφούσαν δίαιτες με ισορροπία, μέτρο και συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα.[28] Ο Γαληνός εργάστηκε εκτενώς για την ταξινόμηση των τροφίμων σύμφωνα με τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν με τους χυμούς του σώματος.[29] Είχε επίσης σημειώσει ότι ορισμένα τρόφιμα είχαν χαρακτηριστικά φαρμάκων και για τον λόγο αυτό κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας τους δεν ήταν ασυνήθιστο αυτά τα τρόφιμα να βράζονται δύο ή τρεις φορές.[30]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Garnsey, P. (1999). Food and society in classical antiquity (Key themes in ancient history; Key themes in ancient history). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press.
  2. ↑ Skiadas, P., & Lascaratos, J. (2001). Dietetics in ancient Greek philosophy: Plato's concepts of healthy diet. Published Online: 14 June 2001; | doi:10.1038/sj.ejcn.1601179, 55(7).
  3. ↑ Thurmond, D. L. (2006). A handbook of food processing in classical Rome: For her bounty no winter(Technology and change in history, v. 9; Technology and change in history, v. 9). Leiden: Brill.
  4. ↑ Garnsey, P. (1999). Food and society in classical antiquity (Key themes in ancient history; Key themes in ancient history). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. P.15
  5. ↑ Garnsey, P. (1999). Food and society in classical antiquity (Key themes in ancient history; Key themes in ancient history). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. P.15
  6. ↑ Garnsey, P. (1999). Food and society in classical antiquity (Key themes in ancient history; Key themes in ancient history). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. P.36
  7. ↑ Garnsey, P. (1999). Food and society in classical antiquity (Key themes in ancient history; Key themes in ancient history). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press.
  8. ↑ Garnsey, P. (1999). Food and society in classical antiquity (Key themes in ancient history; Key themes in ancient history). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. P.12
  9. ↑ Garnsey, P. (1999). Food and society in classical antiquity (Key themes in ancient history; Key themes in ancient history). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. P.12
  10. ↑ Garnsey, P., & Scheidel, W. (1998). Cities, peasants, and food in classical antiquity : Essays in social and economic history. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. P.183
  11. ↑ Garnsey, P. (1999). Food and society in classical antiquity (Key themes in ancient history; Key themes in ancient history). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. P. 29 - 33.
  12. ↑ Garnsey, P. (1999). Food and society in classical antiquity (Key themes in ancient history; Key themes in ancient history). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. P. 34
  13. ↑ Garnsey, P. (1999). Food and society in classical antiquity (Key themes in ancient history; Key themes in ancient history). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. P. 34
  14. ↑ Garnsey, P. (1999). Food and society in classical antiquity (Key themes in ancient history; Key themes in ancient history). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. P. 35
  15. ↑ Thurmond, D. L. (2006). A handbook of food processing in classical Rome: For her bounty no winter(Technology and change in history, v. 9; Technology and change in history, v. 9). Leiden: Brill.
  16. ↑ Thurmond, D. L. (2006). A handbook of food processing in classical Rome: For her bounty no winter(Technology and change in history, v. 9; Technology and change in history, v. 9). Leiden: Brill.
  17. ↑ Garnsey, P. (1999). Food and society in classical antiquity (Key themes in ancient history; Key themes in ancient history). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. P. 35
  18. ↑ Garnsey, P. (1999). Food and society in classical antiquity (Key themes in ancient history; Key themes in ancient history). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. P. 37
  19. ↑ Leitzmann C. (2014). Vegetarian nutrition: past, present, future. The American Journal of Clinical Nutrition, 100, 496S-502S. doi:10.3945/ajcn.113.071365
  20. ↑ Sisko, J. E. (2010). Anaxagoras on Matter, Motion, and Multiple Worlds. Philosophy Compass, 5(6), 443-454. doi:10.1111/j.1747-9991.2010.00313.x
  21. ↑ Ullah, M. F., & Khan, M. W. (2008). Food as medicine: potential therapeutic tendencies of plant derived polyphenolic compounds. Asian Pac J Cancer Prev,9(2), 187-196.
  22. ↑ Skiadas, P., & Lascaratos, J. (2001). Dietetics in ancient Greek philosophy: Plato's concepts of healthy diet. Published Online: 14 June 2001; | doi:10.1038/sj.ejcn.1601179, 55(7).
  23. ↑ Skiadas, P., & Lascaratos, J. (2001). Dietetics in ancient Greek philosophy: Plato's concepts of healthy diet. Published Online: 14 June 2001; | doi:10.1038/sj.ejcn.1601179, 55(7).
  24. ↑ Jouanna, J., Eijk, P. J. v. d., & Allies, N. (2012).Greek medicine from Hippocrates to Galen: Selected papers(Studies in Ancient Medicine; Studies in ancient medicine). Leiden: Brill.
  25. ↑ Galen, & Grant, M. (2000). Galen: on food and diet. (M. Grant, Trans.). London and New York: Routledge. P. 5
  26. ↑ Galen, & Grant, M. (2000). Galen: on food and diet. (M. Grant, Trans.). London and New York: Routledge. P. 5
  27. ↑ Galen, & Grant, M. (2000). Galen: on food and diet. (M. Grant, Trans.). London and New York: Routledge. P. 6
  28. ↑ Galen, & Grant, M. (2000). Galen: on food and diet. (M. Grant, Trans.). London and New York: Routledge. P. 11
  29. ↑ Galen, & Grant, M. (2000). Galen: on food and diet. (M. Grant, Trans.). London and New York: Routledge. P. 11
  30. ↑ Galen, & Grant, M. (2000). Galen: on food and diet. (M. Grant, Trans.). London and New York: Routledge. P. 7

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Galen, & Grant, M. (2000). Galen: on food and diet. (M. Grant, Trans.). London and New York: Routledge.
  • Garnsey, P. (1988). Famine and food supply in the Graeco-Roman world : Responses to risk and crisis. Cambridge Cambridgeshire: Cambridge University Press.
  • Garnsey, P. (1999). Food and society in classical antiquity (Key themes in ancient history; Key themes in ancient history). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press.
  • Garnsey, P., & Scheidel, W. (1998). Cities, peasants, and food in classical antiquity : Essays in social and economic history. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press.
  • Hamlyn, D.W. [1968] 1993. Aristotle De Anima, Books II and III (with passages from Book I), translated with Introduction and Notes by D.W. Hamlyn, with a Report on Recent Work and a Revised Bibliography by Christopher Shields, Oxford: Clarendon Press. (First edition, 1968.).
  • Hippocrates, & Adams, F. (1886). The genuine works of Hippocrates (Wood's library of standard medical authors; Wood's library of standard medical authors). New York: William Wood and Company.
  • J. Mira Seo. (2010). Food and Drink, Roman(1. ed.). In The Oxford Encyclopedia of Ancient Greece and Rome. Oxford University Press.
  • Jouanna, J., Eijk, P. J. v. d., & Allies, N. (2012). Greek medicine from Hippocrates to Galen: Selected papers(Studies in Ancient Medicine; Studies in ancient medicine). Leiden: Brill.
  • Leitzmann C. (2014). Vegetarian nutrition: past, present, future. The American Journal of Clinical Nutrition, 100, 496S-502S. doi:10.3945/ajcn.113.071365
  • McLaren, D. S. (1999). Towards the conquest of Vitamin A deficiency disorders. Basel, Switzerland: Task Force Sight and Life.
  • Orfanos, C. (2007). HISTORICAL PERSPECTIVE: From Hippocrates to modern medicine. Journal of the European Academy of Dermatology & Venereology, 21(6), 852–858.
  • Rocca, J. (2003). Galenic dietetics. Early Science And Medicine, 8(1), 44–51.
  • Sisko, J. E. (2010). Anaxagoras on Matter, Motion, and Multiple Worlds. Philosophy Compass, 5(6), 443–454. doi:10.1111/j.1747-9991.2010.00313.x
  • Skiadas, P., & Lascaratos, J. (2001). Dietetics in ancient Greek philosophy: Plato's concepts of healthy diet. , Published Online: 14 June 2001; | doi:10.1038/sj.ejcn.1601179, 55(7).
  • Thurmond, D. L. (2006). A handbook of food processing in classical Rome: For her bounty no winter(Technology and change in history, v. 9; Technology and change in history, v. 9). Leiden: Brill.
  • Ullah, M. F., & Khan, M. W. (2008). Food as medicine: potential therapeutic tendencies of plant derived polyphenolic compounds. Asian Pac J Cancer Prev,9(2), 187–196.
  • van der Eijk, P. J. (2002). Hippocrates: the protean father of medicine. The Lancet, 359(9325), 2285. doi:10.1016/S0140-6736(02)09311-X
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Διατροφή_στην_κλασική_αρχαιότητα&oldid=10466641"