Δημοκρατία της Σαμαρίνας
Η Δημοκρατία της Σαμαρίνας[1][2] (ρουμανικά: Republica de la Samarina) ή Δημοκρατία της Πίνδου[3] (ρουμανικά: Republica Pindului) είναι ιστοριογραφική ονομασία για την απόπειρα και την πρόταση δημιουργίας ενός αρμανικού καντονιού υπό την προστασία της Ιταλίας κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η διακήρυξη ανεξαρτησίας εκδόθηκε στις 29 Αυγούστου 1917 από ορισμένους Αρμάνους στη Σαμαρίνα και σε άλλα χωριά της οροσειράς της Πίνδου στη βόρεια Ελλάδα κατά τη σύντομη περίοδο κατοχής της περιοχής από την Ιταλία τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1917. Στην άμεση αποχώρηση των Ιταλών λίγες μέρες αργότερα, τα ελληνικά στρατεύματα ανέκτησαν τον έλεγχο της περιοχής που διεκδικούσε το καντόνι χωρίς να συναντήσουν αντίσταση.[4]
Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από τη συγκρότηση της Ρουμανίας το 1859, η Ρουμανία προσπάθησε να κερδίσει επιρροή στον αρμάνικο (και επίσης τον βλαχομεγλενίτικο) πληθυσμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τη δεκαετία του 1860 χρηματοδότησε τη δραστηριότητα του Απόστολου Μαργαρίτη, ο οποίος ίδρυσε ρουμανικά σχολεία στα οθωμανικά εδάφη της Ηπείρου και της Μακεδονίας, καθώς η αρμάνικη γλώσσα έχει πολλά κοινά με τη ρουμανική γλώσσα. Η Ρουμανία, με την υποστήριξη της Αυστροουγγαρίας, πέτυχε την αποδοχή των Αρμάνων ως ξεχωριστό μιλέτ με το διάταγμα (χατ-ι χουμαγιούν) της 22ας Μαΐου 1905 από τον Σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίτ Β΄, έτσι ώστε το μιλλέτ Ουλά («βλάχικο μιλλέτ», για τους Αρμάνους) να μπορούσε να έχει τις δικές τους εκκλησίες και σχολεία.[5] Αυτή ήταν μια διπλωματική επιτυχία της Ρουμανίας στην ευρωπαϊκή Τουρκία στο τελευταίο μέρος του 19ου αιώνα.[6]
Στη συνέχεια, η Ρουμανία χρηματοδότησε την κατασκευή και λειτουργία πολλών σχολείων στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και της Ηπείρου. Τα σχολεία αυτά συνέχισαν τη λειτουργία τους ακόμη και όταν ορισμένα από τα εδάφη της περιοχής της Μακεδονίας και της Θράκης πέρασαν στην ελληνική εξουσία το 1912. Η χρηματοδότησή τους από τη Ρουμανία συνεχίστηκε το 1913 με τη συμφωνία του τότε πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου.[7] Σε τέτοια ρουμανικά σχολεία, έγινε μια συντονισμένη προσπάθεια για την προώθηση της ιδέας της ρουμανικής ταυτότητας στους Αρμάνους. Οι απόφοιτοι αυτών των σχολείων που ήθελαν να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους πήγαιναν συνήθως σε εκπαιδευτικά ιδρύματα στη Ρουμανία.
Μεταγενέστερα, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1916, η Αλβανία, συμπεριλαμβανομένης της Βορείου Ηπείρου, χωρίστηκε μεταξύ του Βασιλείου της Ιταλίας, που κατέλαβε το Αργυρόκαστρο [8] και της Γαλλίας, που κατέλαβε την Κορυτσά (Curceauã, Curceao ή Curciau), ενώ η βόρεια και κεντρική Αλβανία καταλήφθηκε από στρατεύματα της Αυστροουγγαρίας.
Στις 10 Δεκεμβρίου 1916, οι Γάλλοι ίδρυσαν την Αυτόνομη Αλβανική Δημοκρατία της Κορυτσάς. Σε απάντηση, η Αυστροουγγαρία κήρυξε την ανεξαρτησία της Αλβανίας ως προτεκτοράτο στις 3 Ιανουαρίου 1917, στη Σκόδρα, ενώ στις 23 Ιουνίου 1917, οι Ιταλοί ανακήρυξαν το Ιταλικό Προτεκτοράτο της Αλβανίας στο Αργυρόκαστρο.[9] Στη συνέχεια, οι ιταλικές δυνάμεις προχώρησαν και κατέλαβαν τα Ιωάννινα (Ianina ή Enine).
Σε αυτό το περιβάλλον κατοχής και κατακερματισμού εδαφών στη Νότια Αλβανία και τη Βορειοδυτική Ελλάδα, τα ιταλικά στρατεύματα κατέλαβαν τη Σαμαρίνα (Samarina, Xamarina ή San Marina) και άλλα χωριά της Πίνδου για λίγες μέρες στα τέλη Αυγούστου 1917 έως το πρώτο διήμερο του Σεπτεμβρίου 1917.[10]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1917, κατά τη διάρκεια της κατοχής των εδαφών της Αλβανίας και της Βορείου Ηπείρου, οι Ιταλοί προσπάθησαν να κερδίσουν τους Αρμάνους για να μετατρέψουν τις αρμανικές σχέσεις υπέρ της Ιταλίας, βασισμένες σε ιστορικές και γλωσσικές σχέσεις και να μετατρέψουν τους φιλορουμάνους Αρμάνους σε φιλοιταλούς Αρμάνους.[6][11]
Στη σύντομη περίοδο της ιταλικής κατοχής της νότιας Αλβανίας, όταν οι ιταλικές δυνάμεις εισήλθαν επίσης στην ελληνική επικράτεια το 1917, Αρμάνοι από πολλά χωριά της Πίνδου ζήτησαν αυτονομία υπό την προστασία της Ιταλίας, στρεφόμενοι στη Ρουμανία για βοήθεια. Στάλθηκαν επιστολές σε πολλές χώρες, από δημάρχους και εκπροσώπους 13 χωριών.[4] Στις 29 Αυγούστου 1917, εστάλη προκήρυξη από τη Σαμαρίνα υπογεγραμμένη από 7 αντιπροσώπους, οι οποίοι είχαν ρόλο προσωρινής επιτροπής και ζητούσαν βοήθεια και προστασία από το Ιταλικό Προξενείο Ιωαννίνων.[4] Ένα από τα μέλη της προσωρινής επιτροπής, ο Αλκιβιάδης Διαμάντης, πήγε στα Ιωάννινα για να πάρει απάντηση. Υπήρξε άμεση απάντηση την επόμενη μέρα από το ρουμανικό και το ιταλικό προξενείο: Σαφής απάντηση ότι αυτές οι ενέργειες ήταν λανθασμένες και ακατάλληλες, δεν εγκρίθηκαν από κανέναν και δεν μπορούσαν να υποστηριχθούν από κανένα κόμμα.[4]
Μια μέρα αργότερα, ο ιταλικός στρατός αναχώρησε από το ελληνικό έδαφος. Από τις 3 έως τις 7 Σεπτεμβρίου οι ελληνικές δυνάμεις μπήκαν αμαχητί σε όλα τα χωριά και στις 7 Σεπτεμβρίου συνέλαβαν επτά άνδρες στη Σαμαρίνα, δίνοντας τέλος στα γεγονότα.[4][6]
Τα γεγονότα αυτά περιγράφονται σε μεταγενέστερη βιβλιογραφία ως απόπειρα σχηματισμού ενός «Πριγκιπάτου της Πίνδου», ενώ σε άλλες πηγές, δεν αποδίδεται όνομα στα γεγονότα του 1917.[5][7][6]
Αργότερα, στη Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού το 1919 και το 1920, μια αρμάνικη αντιπροσωπεία ζήτησε αυτονομία για τους Αρμάνους.[12]
Εμπλεκόμενα χωριά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μια επιστολή προς τον Πρωθυπουργό της Ρουμανίας Ιόν Κονσταντίν Μπρατιάνου, που στάλθηκε στις 27 Ιουλίου 1917, υπογράφηκε από δημάρχους και προύχοντες των ακόλουθων χωριών: [4] Σαμαρίνα, Αβδέλλα, Περιβόλι, Βοβούσα, Μέτσοβο, Κόνιτσα, Πάδες, Κρανέα, Δίστρατο, Λαΐστα, Ηλιοχώρι, Άρματα και Σμίξη.
Επακόλουθα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το φθινόπωρο του 1918, μια ομάδα Αρμάνων από την Πίνδο ανακήρυξε τη «Δημοκρατία της Πίνδου» στην Κορυτσά, η οποία διήρκεσε μια μέρα. Η ομάδα αυτή αντιστάθηκε ακόμη και με στρατιωτικά μέσα στο ελληνικό στρατιωτικό απόσπασμα που αρχικά είχε πάει στο χωριό Βοβούσα για να το καταλάβει από τους αποσυρόμενους Ιταλούς.[13]
Μια ανανεωμένη προσπάθεια για τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους στην Πίνδο θα πραγματοποιούταν κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου με το Πριγκιπάτο της Πίνδου.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ The Aromanians in Kosovo - Doomed Sons Deserted by Parents. p. 54.
- ↑ ROMANIA'S INVOLVEMENT IN BALKAN POLICY DURING THE GREAT WAR. THE ITALIAN ARMY IN THE PINDUS MOUNTAINS. p. 57.
- ↑ Οι κουτσόβλαχοι και το Αυτόνομο κρατίδιο της Πίνδου (1917)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Evenimentele din lunile iulie-august 1917 în regiunea Munților Pind – încercare de creare a unei statalități a aromânilor. documente inedite și mărturii. studiu istoriografic și arhivistic, Stoica Lascu, Revista Română de Studii Eurasiatice, Anul III, No. 1-2/2007
- ↑ 5,0 5,1 The ethnicity of Aromanians after 1990: the Identity of a Minority that Behaves like a Majority, Thede Kahl, Ethnologia Balkanica, Vol. 6 (2002), σελ. 148
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Chenoweth, Erica· Lawrence, Adria (2010). Rethinking Violence: States and Non-state Actors in Conflict (στα Αγγλικά). MIT Press. σελ. 106. ISBN 9780262014205.
- ↑ 7,0 7,1 The Politics of Nation-Building: Making Co-Nationals, Refugees, and Minorities, Harris Mylonas, Cambridge University Press, 2013, σελ. 134
- ↑ Armies in the Balkans 1914-18[νεκρός σύνδεσμος], Nigel Thomas, Osprey Publishing, 2001, p. 17
- ↑ Jaume Ollé (15 Ιουλίου 1996). «Republic of Korçë (1917–1918)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2011.
On 23 June 1917, Italy proclaimed the independence of Albania under her protectorate, justifying this with the French precedent in Korçë. Austria-Hungary had done it before on 3 January 1917.
- ↑ Μανώλης Γλέζος, Εθνική αντίσταση, 1940–1945, τόμος 1, Στοχαστής, 2006, σελ. 260
- ↑ The Fight for Balkan Latinity, Giuseppe Motta, Proiect Avhdela, p. 10 (data from report of the Italian officer Casoldi entitled: "Note circa la questione valacca" "Note about the Vlach Question" of 29 May 1917
- ↑ Motta, Giuseppe (2011). «The Fight for Balkan Latinity. The Aromanians until World War I». Mediterranean Journal of Social Sciences 2 (3): 252–260. doi:. ISSN 2039-2117. https://www.mcser.org/images/stories/2_journal/mjssso203september2011/28.%20motta.pdf.
- ↑ Το θνησιγενές πριγκηπάτο της Πίνδου