Άγγελος Α΄ Σανούδος
| Άγγελος Σανούδος | |
|---|---|
 Το οικόσημο των Σανούδων, δουκών της Νάξου | |
| Περίοδος | 1227 - 1262 |
| Προκάτοχος | Μάρκος Α΄ |
| Διάδοχος | Μάρκος Β΄ |
| Θάνατος | 1262 |
| Σύζυγος | (κόρη του Μακάριο ντε Σεν Μενεούλ) |
| Επίγονοι | Μάρκος Β΄ Μαρίνος (σύζ. Πάολο Ναβιγκαγιόζο) |
| Οίκος | Σανούντι (Σανούδοι) |
| Θρησκεία | Καθολικός Χριστιανός |
| δεδομένα () | |
Ο Άγγελος Α΄ Σανούδος (Angelo I Sanudo, 1194/1201 - περ. 1262) υπήρξε ο δεύτερος Δούκας της Νάξου από το 1227 (?) μέχρι και το 1262 (?).
Γιος του Μάρκου Α΄ Σανούδου, Ενετού ευγενούς που κατέκτησε στις αρχές του 13ου αιώνα το Δουκάτο της Νάξου, ο Άγγελος Σανούδος διαδέχτηκε τον πατέρα του κατά το 1227. Πέρασε το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής του πολεμώντας, κυρίως για τους άρχοντές του, πρώτα για τον Λατίνο Αυτοκράτορα και μετά το 1248 για τον Πρίγκιπα της Αχαΐας. Συμμετείχε από το 1216 σε μια εκστρατεία ενάντια στο Δεσποτάτο της Ηπείρου, αφού αναγνωρίστηκε επίσημα από τον Λατίνο αυτοκράτορα ως διάδοχος του πατέρα του για το Δουκάτο της Νάξου. Προσέφερε τη βοήθεια του ναξιώτικου στόλου στην αυτοκρατορία το 1235, όταν αυτή αντιμετώπισε τον κίνδυνο των Βουλγάρων. Το 1248 η εξουσία επάνω στο Δουκάτο της Νάξου πέρασε από τη Λατινική αυτοκρατορία στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας. Ήταν ως βασάλος του Γουλιέλμου Β’ Βιλλεαρδουίνου που ο Άγγελος Σανούδος συμμετείχε στη Μάχη της Πελαγονίας, όπου και αιχμαλωτίστηκε.
Τον διαδέχτηκε ο γιος του Μάρκος Β΄ Σανούδος.
Οικογένεια και νεότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οικογένεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Οίκος των Σανούδων καταγόταν από οικογένειες διοικούντων και ατόμων που εμπλεκόταν στη διοίκηση της πόλης Ερακλέα και υπολογίζεται πως εγκαταστάθηκαν στο Ενετικό αρχιπέλαγος στις αρχές του 9ου αιώνα, μετά την καταστροφή της πόλης τους. Για ένα χρονικό διάστημα έφερε το όνομα Καντιάνο και παρείχε διάφορους δόγηδες στη Γαληνοτάτη, εκ των οποίων ο Πιέτρο Γ΄ Καντιάνο Κανούτο (σεβάσμιος) ή Σανούτο (σοφός) (942-959)[1]. Οι τελευταίοι άμεσοι απόγονοι των Καντιάνο (όπως επιβεβαιώθηκε τον 11ο αιώνα) απαξιώθηκαν μετά από μια απόπειρα εγκατάστασης δυναστείας στην ηγεσία της Γαληνοτάτης. Στη συνέχεια, γίνεται αποκλειστικά λόγος για την οικογένεια Σανούντι[2].
Πιστοποιείται η ύπαρξη ενός Μάρκου Σανούδου κατά το δεύτερο μισό του 11ου αιώνα. Φέρεται να κατείχε τους τίτλους του συμβούλου και του καπετάνιου. Επίσης φέρεται να είχε διατελέσει πρέσβης της Βενετίας στην Κωνσταντινούπολη, όπου είχε διαπραγματευτεί την αναγνώριση από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία στα κυριαρχικά δικαιώματα της Βενετίας στη Δαλματία και την Κροατία την περίοδο 1084-1085. Με αυτή την ευκαιρία σύναψε αρκετές επαφές και αποδοτικές σχέσεις στην Ελλάδα και στα νησιά του Αιγαίου. Του αποδόθηκε το παρωνύμιο του Costantinopolitani (ο «Κωνσταντινουπολίτης»). Είχε γιο τον Πιέτρο, για τον οποίο η μοναδική πληροφορία που έχουμε είναι ο γάμος του με τη Ζαμπαρέλα, την αδελφή του δόγη Ενρίκο Ντάντολο. Από αυτό το γάμο γεννήθηκαν τρία παιδιά: ο Μάρκο, ο Μπερνάρντο και ο Λουνάρντο[3].
Ο Μπερνάρντο Σανούδος υπήρξε μέλος, ως νέος, των εκλεκτόρων του Δόγη Ενρίκο Ντάντολο το 1192. Ο Λουνάρντο αποτελούσε μέλος των διοικητών του ενετικού στόλου στην Άβυδο το 1196. Ο Λουνάρντο, ή σύμφωνα με άλλα μεσαιωνικά χρονικά Μπερνάρντο, κατείχε τον τίτλο του Capitan delle Navi (Καπετάνιος ενός τμήματος του στόλου) του Ενρίκο Ντάντολο στη διάρκεια της κατάληψης της Κωνσταντινούπολης το 1204[4].
Ο Μάρκος Α΄, πατέρας του Άγγελος, συμμετείχε στην Δ' Σταυροφορία το 1204 και στη διαπραγμάτευση της πώλησης της Κρήτης από τον Βονιφάτιο τον Μομφερατικό στη Βενετία. Ίδρυσε το Δουκάτο της Νάξου, το 1205-1207 ή λίγο μετά το 1203-1204 σύμφωνα με άλλη εκδοχή και έκτισε μια νέα πρωτεύουσα γύρω από το φρούριό του, το Castro. Πολέμησε στο πλευρό της Βενετίας στη διάρκεια επιχείρησης στην Κρήτη το 1211. Ο Μάρκος Α', βασάλος του Λατίνου Αυτοκράτορα Ερρίκου της Φλάνδρας, πολέμησε την Αυτοκρατορία της Νίκαιας αλλά και τον Θεόδωρο Άγγελο Κομνηνοδούκα, τον Δεσπότη της Ηπείρου[5].
Νεότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ημερομηνία γέννησης του Άγγελου δεν είναι γνωστή με σιγουριά, όπως αυτή της μητέρας του. Οι πηγές δεν βοηθούν σχετικά με τη σύζυγο του Μάρκου Α΄. Είναι σίγουρο πως νυμφεύτηκε μία αδελφή του αυτοκράτορα, αλλά δεν είναι δυνατό να μαθευτεί αν πρόκειται για την Άντζελα, την αδερφή του πρώτου Λατίνου αυτοκράτορα Βαλδουίνου Α' της Φλάνδρας ή την αδελφή του Αυτοκράτορα της Νίκαιας Θεόδωρου Α' Λάσκαρη. Ο Άγγελος πρέπει να προήλθε από έναν πρώτο γάμο, αφού ήταν 26 ετών όταν διαδέχτηκε τον πατέρα του[6][7]. Ο Μάρκος Α΄ πέθανε ανάμεσα στο 1220 και 1230 σύμφωνα με όλες τις πηγές[6]. Η ημερομηνία του 1220 για τον θάνατο του Μάρκου Α΄ βασίζεται σε ένα γράμμα του Μάρκου Β΄ προς τη Δημοκρατία της Βενετίας, όπου γράφει πως ο πατέρας του Άγγελος Σανούδος ορκίστηκε πίστη στον αυτοκράτορα Ροβέρτο Κουρτεναί μετά τον θάνατο του Μάρκου Α΄. Ο Ροβέρτος βασίλευσε από το 1219 μέχρι και το 1228. Είναι τότε κοινώς αποδεκτό πως ο Μάρκος Α΄ Σανούδος πέθανε κατά το 1220. Αλλά, οποιαδήποτε ημερομηνία ανάμεσα στο 1220 και 1228 είναι πιθανή. Ο Γουλιέλμος Σαιν-Γκιγιαίν, βασιζόμενος σε μια δωρεά ενός μοναστηριού της Νάξου « in articulo mortis » (« με το άρθρο του θανάτου ») που έγινε στη Βενετία από τον Μάρκο Α΄ σε ένα ενετικό μοναστήρι τον Σεπτέμβριο του 1227[8], προτείνει τον θάνατο του Μάρκου Α΄ στη Βενετία τον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο του 1227[9].
Ο Άγγελος Σανούδος πρέπει τότε να γεννήθηκε, το νωρίτερο κατά το 1194 και το αργότερο κατά το 1201.
Ο Μάρκος Α΄ συνόδευσε τον Λατίνο αυτοκράτορα Ερρίκο του Αινώ στη τελευταία του στρατιωτική εκστρατεία το 1216. Πήγε στη συνέλευση των βασάλων στη Θεσσαλονίκη με 1.500 άνδρες και τον γιο του Άγγελος. Εκεί ο αυτοκράτορας, λίγο πριν τη δολοφονία του, αναγνώρισε τον τελευταίο ως ως διάδοχο του πατέρα του στον τίτλο του Δούκα της Νάξου. Μετά τον δηλητηριασμό του Ερρίκου, ο Μάρκος Σανούδος φαίνεται να επέστρεψε στη Νάξο, αφήνοντας το γιο του και το στρατό του να εκτελέσει τις φεουδαρχικές του υποχρεώσεις. Οι πηγές τότε δεν είναι πολύ ξεκάθαρες σχετικά με το σε ποιόν ο Άγγελος έδωσε όρκο πίστης: στον Πέτρο του Κουρτεναί ή στον Ροβέρτο του Κουρτεναί, πριν ή μετά τον θάνατο του πατέρα του. Ο στρατός του Δουκάτου, υπό την ηγεσία είτε του ίδιου του Μάρκου Α΄, είτε του Άγγελος, συμμετείχε στο υπόλοιπο της εκστρατείας[10].
Δούκας της Νάξου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Διαδέχτηκε τον πατέρα του Μάρκο ανάμεσα στο 1220 και 1227.
Το Δουκάτο της Νάξου βρισκόταν τριγυρισμένο από ισχυρούς γείτονες: τη Λατινική αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης, την Αυτοκρατορία της Νίκαιας και τη Δημοκρατία της Βενετίας. Ο Άγγελος Σανούδος κατάφερε να διατηρήσει μια ισορροπία ανάμεσα στους τρεις για να διατηρήσει τα εδάφη του. Σεβάστηκε τις υποχρεώσεις του ως βασάλος απέναντι στους Λατίνους αυτοκράτορες βοηθώντας τους στους πολέμους τους με το Δεσποτάτο της Ηπείρου, την Αυτοκρατορία της Νίκαιας ή τους Βουλγάρους. Μετά την ανακατάληψη της Σάμου, της Χίου και της Λέσβου το 1225 από τους Ρωμαίους, ο ναξιώτικος στόλος περιπολούσε στο Αιγαίο για να ανακόψει την πρόοδό τους. Αυτό εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της Λατινικής Αυτοκρατορίας και προστάτευε το Δουκάτο[11].
Το 1230 παρενέβη στη Κρήτη για λογαριασμό της Βενετίας[12]. Στο νησί τότε υπήρχε επανάσταση κατά της ενετικής παρουσίας. Ο Δούκας της Νάξου εκλήθη, για να προσφέρει βοήθεια, από τον Ενετό Δούκα του νησιού Τζοβάνι Στορλάτο. Αλλά η ανάμειξη στη σύγκρουση του ισχυρού στόλου του Ιωάννη Γ' Βατάτζη Αυτοκράτορα της Νίκαιας, οδήγησε τον Σανούδο να υποχωρήσει από την Κρήτη για να μην βρεθούν οι κτήσεις του υπό απειλή[11]. Εικάζεται πως δέχτηκε δώρα ή χρυσό που έπαιξαν ρόλο στην απόφασή του. Αυτή υπήρξε η τελευταία απόπειρα ανάμειξης του Δουκάτου της Νάξου στην Κρήτη[13].
Ο Άγγελος παρέμεινε επίσης απαθής, όταν ο Ιωάννης Γ' επιτέθηκε στη Ρόδο για να διώξει από εκεί τον Λέοντα Γαβαλά, τον τοπικό Βυζαντινό κυβερνήτη που εκμεταλλεύτηκε τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε η Αυτοκρατορία στις αρχές του 13ου αιώνα για να αυτονομηθεί. Είχε μάλιστα αυτοανακηρυχτεί «Άρχοντας των Κυκλάδων». Η παρέμβαση της Νίκαιας εξαφάνιζε επίσης έναν μελλοντικό ανταγωνιστή στο Αρχιπέλαγος[13].
Το 1235, ο Ιωάννης Γ' υπέγραψε σύμφωνο συμμαχίας με τον Βούλγαρο ηγεμόνα Ιβάν Ασέν Β' για να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη. Τότε ο Ιωάννης του Μπριέν Λατίνος αυτοκράτορας κάλεσε σε βοήθεια τους βασάλους του. Ο Άγγελος Σανούδος συμμετείχε στέλνοντας το ναξιώτικο στόλο. Η στρατιωτική βοήθεια δεν ήταν τελικά αναγκαία για τη σωτηρία της πρωτεύουσας, καθώς ο Βούλγαρος ηγεμόνας ανέτρεψε την συμμαχία. Φαίνεται πως ο Άγγελος Σανούδος συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για την υπογραφή συμφώνου ειρήνης μεταξύ των δύο πλευρών[13]. Ο Ιωάννης Γ' πάντως κατέλαβε την Αμοργό για να τιμωρήσει τον Άγγελο για την υποστήριξή του στον Λατίνο αυτοκράτορα[14].
Το 1247 παρείχε τη βοήθειά του στον πρίγκιπα της Αχαΐας, Γουλιέλμο Β' Βιλεαρδουίνο, όταν αυτός πολιορκούσε τη Μονεμβασία και στη συνέχεια επιτέθηκε στον Ταΰγετο, στους Τσάκωνες, επαναστάτες κατά της κυβέρνησής του. Το 1248, ο Βαλδουίνος Β' του Κουρτεναί μετέφερε την εξουσία επάνω στο Δουκάτο της Νάξου από τη Λατινική αυτοκρατορία στο Πριγκιπάτο της Αχαΐας. Ο Άγγελος Σανούδος έγινε τότε άμεσος βασάλος του Γουλιέλμου Β', μία μορφή υποβιβασμού στην ιεραρχία των λατινικών κρατών για τη Νάξο[15].
Το 1259 ο Άγγελος Σανούδος κλήθηκε στην εκστρατεία από τον επικυρίαρχό του για να συμμετάσχει στη μεγάλη συμμαχία ενάντια της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας. Οι στρατοί των Λατίνων και της Νίκαιας συγκρούστηκαν στη Μάχη της Πελαγονίας, που υπήρξε μια βαριά ήττα για του Λατίνους. Ο Γουλιέλμος Β', ο Άγγελος και αρκετοί άλλοι « Φράγκοι » ιππότες αιχμαλωτίστηκαν. Ο Άγγελος ελευθερώθηκε αρκετά σύντομα και επέστρεψε στη Νάξο. Παρακολούθησε από μακριά την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1261 από τον Μιχαήλ Η' Παλαιολόγο[15].
Ο Άγγελος Σανούδος έστειλε τότε τη γυναίκα του και τον μεγαλύτερο γιο του Μάρκο να δώσουν όρκο πίστης στον πρώην Λατίνο αυτοκράτορα Βαλδουίνο Β', που είχε βρει καταφύγιο στη Θήβα. Εκεί ο Μάρκος χρίστηκε, συμβολικά, ιππότης της αυτοκρατορίας[15].
Γάμος και απόγονοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Άγγελος Σανούδος νυμφεύτηκε σε άγνωστη ημερομηνία μία από τις κόρες του Μακάριου του Σαιν-Μενεούλ (Macaire de Sainte-Ménéhould), μιας οικογένειας ευγενών από την Καμπανία. Απέκτησαν τρία παιδιά:
- Μάρκος Β΄, που τον διαδέχθηκε,
- Μαρίνος, που κληρονόμησε την Πάρο και την Αντίπαρο· νυμφεύτηκε την Πορκία ντα Βερόνα (Porcia da Verona), κόρη του Γουλιέλμου, τριτημορίου της Ευβοίας
- μια κόρη την Να που παντρεύτηκε τον Πάολο Ναβιγκαγιόζο, κύριο της Λήμνου[13][14].
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Πιέτρο Α' Καντιάνο (887), Πιέτρο Β' Καντιάνο (932-939), Πιέτρο Γ’ Καντιάνο Κανούτο (ο σεβάσμιος) ή Σανούτο (ο σοφός) (942-959), Πιέτρο Δ' Καντιάνο (959-976) και Βιτάλε Καντιάνο (978-979)
- ↑ J.K. Fotheringham, op. cit., p. 1-12.
- ↑ J.K. Fotheringham, op. cit., p. 12-13.
- ↑ J.K. Fotheringham, op. cit., p. 13.
- ↑ C. Frazee, op. cit., p.20.
- ↑ 6,0 6,1 Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece., p. 23.
- ↑ J.K. Fotheringham, p. 66-68.
- ↑ Το έγγραφο διατηρείται.
- ↑ Guillaume Saint-Guillain, op. cit., p. 226-233.
- ↑ J.K. Fotheringham, p. 67 et 97-98.
- ↑ 11,0 11,1 C. Frazee, op. cit., p. 25.
- ↑ Ορισμένες πηγές θεωρούν πως ήταν ο Μάρκος Σανούδος που επενέβη στην Κρήτη. Πάντως, μια παρέμβαση του Άγγελου Σανούδου θεωρείται πιο πιθανή.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 C. Frazee, op. cit., p. 26.
- ↑ 14,0 14,1 Profil des Sanudi dans Medieval Lands de Charles Cawley
- ↑ 15,0 15,1 15,2 C. Frazee, op. cit., p. 27.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- (Αγγλικά) J.K. Fotheringham et L.R.F Williams, Marco Sanudo, conqueror of the Archipelago., Clarendon Press, Oxford, 1915.
- (Αγγλικά) Charles A. Frazee, The Island Princes of Greece. The Dukes of the Archipelago., Adolf M. Hakkert, Amsterdam, 1988. ISBN 9025609481
- (Αγγλικά) Paul Hetherington, The Greek Islands. Guide to the Byzantine and Medieval Buildings and their Art, Londres, 2001. ISBN 1-8999163-68-9
- Jean Longnon, L'Empire latin de Constantinople et la Principauté de Morée., Payot, 1949.
- Guillaume Saint-Guillain, «Les Conquérants de l'Archipel. L'Empire latin de Constantinople, Venise et les premiers seigneurs des Cyclades.», in Gherardo Ortali, Giorgio Ravegnani et Peter Schreiner (dir.), Quarta Crociata. Venezia - Bisanzio - Impero Latino., Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti, Venise, 2006. ISBN 8888143742
- Père Robert Saulger, Histoire nouvelle des Ducs de l'Archipel., Paris, 1699. (repris par Louis Lacroix, Îles de la Grèce, 1853 et Ernst Curtius)
- B. J. Slot, Archipelagus Turbatus. Les Cyclades entre colonisation latine et occupation ottomane. c.1500-1718., Publications de l'Institut historique-archéologique néerlandais de Stamboul, 1982. ISBN 9062580513
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- (Γερμανικά) Η Νάξος από τον Ερνστ Κούρτιους
- (Αγγλικά) Προφίλ των Σανούδο στο Medieval Lands του Charles Cawley