Άγιοι Δέκα Ηρακλείου
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Άγιοι Δέκα Ηρακλείου | |
|---|---|
 | |
  Άγιοι Δέκα Ηρακλείου | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Γόρτυνας |
| Γεωγραφική υπαγωγή | Κρήτη |
| Υψόμετρο | 170 μέτρα |
| Πληθυσμός | 732 (2021) |
| Ταχ. κωδ. | 70012 |
| Τηλ. κωδ. | 28920 |
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Οι Άγιοι Δέκα είναι χωριό της επαρχίας Καινουργίου του Νομού Ηρακλείου Κρήτης, με 786 κατοίκους το 2011. Βρίσκεται στο 44ο χιλιόμετρο του οδικού άξονα Ηρακλείου-Μοιρών και αποτελεί την έδρα του Δήμου Γόρτυνας.
Το χωριό είναι χτισμένο σε κατάφυτο ύψωμα με θαυμάσια θέα ανάμεσα σε ελαιώνες, στη βόρεια πλευρά της πεδιάδας της Μεσσαράς, πάνω σε ερείπια της αρχαίας Γόρτυνας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 170 μέτρων. Πιθανολογείται ότι εκεί βρισκόταν το νεκροταφείο της Γόρτυνας. Άλλωστε, πολλά από τα σπίτια του χωριού έχουν χτιστεί με οικοδομικό υλικό από τα ερείπια της αρχαίας πόλης. Στο Μικρό Μουσείο της Γόρτυνας εκθέτονται ευρήματα της περιοχής.[1]
Στην Κέρκυρα υπάρχει αντίστοιχο χωριό Άγιοι Δέκα, οι κάτοικοι του οποίου θεωρούνται πρόσφυγες από τους Αγίους Δέκα της Κρήτης, οι οποίοι εκδιώχθηκαν από τους Άραβες Αγαρηνούς.[2]
Υποδομή
Εξαιτίας της θέσης του, το χωριό παρουσιάζει αυξημένη κίνηση και η συγκοινωνία με το Ηράκλειο είναι πολύ πυκνή. Οι Άγιοι Δέκα διαθέτουν νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο, περιφερειακό ιατρείο, πολιτιστικό σύλλογο, αθλητικό σωματείο, γήπεδο και τράπεζα. Στα τέλη του 2010 παραδόθηκε προς χρήση το νέο δημαρχείο, που στεγάζει τις υπηρεσίες του Δήμου Γόρτυνας, το ΚΕΠ και το αστυνομικό τμήμα της περιοχής.
Στα νοτιοδυτικά του χωριού βρίσκεται το Φυλακείον, όπου φυλάσσονται αγάλματα, επιγραφές και γλυπτά ευρήματα από την αρχαία Γόρτυνα.
Κοινότητα Αγίων Δέκα
Η Κοινότητα Αγίων Δέκα είχε συνολικά 870 κατοίκους το 2011 και 2 οικισμούς, ως εξής:
- οι Άγιοι Δέκα, έδρα της Κοινότητας με 786 κατοίκους και
- ο Βουρβουλίτης με 84 κατοίκους. Στον οικισμό βρίσκεται Δημοτικό Σχολείο και ο ναός του Αγίου Ιωάννη.
Ενορία
Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του χωριού έχει διαδραματίσει και η ενορία. Μέσα στο χωριό βρίσκεται ο βυζαντινός ναός των Αγίων Δέκα, ο σύγχρονος ναός του Αγίου Νεκταρίου. Στη θέση Αγία Λίμνη, στην άκρη του οικισμού είναι κτισμένο το παρεκκλήσι των Αγίων Δέκα, όπου μέσα στις στοές βρίσκονται οι τάφοι τους.
Πέραν των παραπάνω, στην ενορία υπάγεται πλήθος από παρεκκλήσια και ξωκκλήσια.
Ιστορικά στοιχεία
Σε χάρτες και έγγραφα του 1583 ο οικισμός αναφέρεται με την ονομασία Agius Dheca και με 308 κατοίκους.
Από το χωριό καταγόταν η οικογένεια επαναστατών του Μαλικούτη. Σημαντικοί οπλαρχηγοί ήταν ο Νικόλαος (ο οποίος εκτέλεσε το γενίτσαρο της Μεσαράς Αγριολίδη και αργότερα σκοτώθηκε ο ίδιος και διασύρθηκε από τους Τούρκους), ο Μιχαήλ και ο Μανούσος.
-
Νεροκουβαλήτρια και κρίνη στο χωριό, 1919, Φρεντερίκ Μπουασονά -
Κάτοικοι του χωριού, 1919, Φρεντερίκ Μπουασονά -
Οικία του χωριού, 1919, Φρεντερίκ Μπουασονά
Κατά την περίοδο που ήταν επίσκοπος ο Βασίλειος Μαρκάκης και μέχρι το 1945, οπότε και έγινε Μητροπολίτης Κρήτης, το χωριό υπήρξε έδρα της επισκοπής Γορτύνης και Αρκαδίας. Ο ίδιος δώρισε το ιδιόκτητο μέγαρο της επισκοπής στον ΕΟΤ και έκτοτε χρησιμοποιείται ως τουριστικός ξενώνας, με την ονομασία "Βασιλείου Μέλαθρον".Τα τελευταία χρόνια στο μέγαρο είχαν εγκατασταθεί οι υπηρεσίες του Δήμου ως μια προσωρινή λύση στο πρόβλημα στέγασης.
Παραπομπές
- ↑ «Creta-info :: Αγιοι Δέκα - Γόρτυνα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2007.
- ↑ Corfu History Άγιοι Δέκα
Βιβλιογραφία
- To Ηράκλειον και ο Νομός του. Ηράκλειο: Έκδοση Νομαρχίας Ηρακλείου, 1971.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||