Πεζά Ηρακλείου
Συντεταγμένες: 35°13′4″N 25°11′34″E / 35.21778°N 25.19278°E
| Πεζά | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κρήτης |
| Περιφερειακή Ενότητα | Ηρακλείου |
| Δήμος | Αρχανών-Αστερουσίων |
| Δημοτική Ενότητα | Νίκου Καζαντζακη |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Κρήτη |
| Νομός | Ηρακλείου |
| Υψόμετρο | 310 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 70100 |
| Τηλ. κωδικός | 2810-7 |
Τα Πεζά είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητος καθώς και του Δήμου Αρχανών-Αστερουσίων στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Ανήκε στην επαρχία Πεδιάδας και βρίσκεται στο κέντρο του φερώνυμου λεκανοπεδίου, εν μέσω αμπελώνων και ελαιώνων σε υψόμετρο 310 μέτρα.[1]
Ασχολίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι κάτοικοι ασχολούνται με την παραδοσιακή αμπελοκαλλιέργεια και την ελαιοκομία, και πρωτίστως εργάζονται σε επιχειρήσεις στον κατασκευαστικό τομέα (οικοδομές, ελαιοχρωματισμούς) και τις τουριστικές υπηρεσίες, ή ασχολούνται με το εμπόριο. Τα βασικότερα γεωργικά προϊόντα είναι το εκλεκτής ποιότητας λάδι με ονομασία προέλευσης[2] , και το επίσης επώνυμο ΟΠΑΠ κρασί. Δεν εξάγονται πλέον επιτραπέζια σταφύλια στο εξωτερικό (παλιότερα λειτουργούσαν πολλά συσκευαστήρια). Η τυποποίηση των κρασιών και του λαδιού γίνεται σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις, οι οποίες βρίσκονται στην "Ένωση Πεζών" (Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Πεζών) και η οποία αποτελείται από δεκαεννέα πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς, που αντιπροσωπεύουν 3.200 παραγωγούς οίνου και ελαιόλαδου.[3]
Υποδομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η οργάνωση των βιομηχανικών εγκαταστάσεων της Ενώσεως[4] είναι άρτια. Στον οικισμό λειτουργούν μεταξύ άλλων Περιφερειακό Ιατρείο, ΚΕΠ, ΚΔΑΠ, Βρεφονηπιακός Σταθμός, Τράπεζα (Παγκρήτια Συνεταιριστική), εμπορικά καταστήματα, ταβέρνες κ.λπ., ενώ το νέο Δημοτικό Κατάστημα είναι στη φάση της κατασκευής. Τα Πεζά ήταν και είναι συγκοινωνιακός κόμβος της περιοχής, ως ενδιάμεσος σταθμός στον εθνικό δρόμο από το Ηράκλειο προς το Αρκαλοχώρι και τη Βιάννο.
Στο χωριό βρίσκεται η αίθουσα συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου (παλιός βενετσιάνικος ναός, μουσουλμανικό τζαμί και δημοτικό σχολείο), ο ναός του Αγίου Νικολάου και η παλιά εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου. Στο ξωκκλήσι του Αγίου Κωνσταντίνου έχουν ανασκαφεί χτιστά μεσαιωνικά πατητήρια.
Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο οικισμός είναι πολύ παλιός. Αναφέρεται σε έγγραφα του 1212 με την ονομασία Piscia[5] σε έγγραφο με το οποίο ο Δόγης της Βενετίας Πιέτρο Τσιάνι επιβεβαιώνει την παραχώρηση μερικών χωριών στη μονή της Παναγίας του Σινά, από την εποχή των Βυζαντινών.[6] Εξάλλου, τον οικισμό τον βρίσκουμε και σε συμβόλαια αγοραπωλησίας κρασιού του 1271[7] και αναφέρεται στο δουκικό αρχείο του Χάνδακα. Το 1583 αναγράφεται στον Καστροφύλακα με το όνομα Pesá στην επαρχία Πεδιάδος και με 214 κατοίκους[8]. Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 είχε 5 χριστιανικές και 5 τουρκικές οικογένειες και στην απογραφή του 1881 με 157 Χριστιανούς και 34 Τούρκους.[6] Από το 1920 και μετά ανήκουν στην ομώνυμη κοινότητα, στην οποία παρέμειναν μέχρι τη σύσταση του δήμου Νίκου Καζαντζάκη με το πρόγραμμα Καποδίστριας, και του οποίου ορίστηκαν έδρα. Με το πρόγραμμα Καλλικράτης, τα Πεζά έγιναν έδρα του δήμου Αρχανών-Αστερουσίων.[9]
Δείτε Κοινότητα Πεζών
Πορεία πληθυσμού σύμφωνα με τις απογραφές:[6]
| Απογραφή | 1900 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 222 | 341 | 379 | 382 | 355 | 384 | 387 | 383 | 426 | 441[10] |
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Το Ηράκλειον και ο νομός του. Ηράκλειο: Νομαρχία Ηρακλείου. 1971.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 48. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 291.
- ↑ To Βήμα[νεκρός σύνδεσμος], Τρίμηνη υπομονή για τη φέτα, 20 Οκτωβρίου 2002.
- ↑ in.gr[νεκρός σύνδεσμος] Διακοπές.
- ↑ Ιστοσελίδα της Ένωσης Πεζών
- ↑ S. Borsari II Dominio veneziano a Creta, nel XIII secolo, Napoli, p. 14
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Β. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελίδες 620, 623.
- ↑ Guido de Pino habitator in casali Pesee(A. Lombardo, Documenti della colonia veneziana di Creta, p. 43)
- ↑ Καστροφύλακας, Κ 95, 1583.
- ↑ «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2022.
- ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10859 (σελ. 385 του pdf)
| ||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||