Λάζα Λαζάρεβιτς
| Λάζα Λαζάρεβιτς | |
|---|---|
 | |
| Γέννηση | 13 Μαΐου 1851 Σάμπατς |
| Θάνατος | 10 Ιανουαρίου 1891, 29 Δεκεμβρίου 1890 Βελιγράδι |
| Επάγγελμα/ ιδιότητες | συγγραφέας, νευρολόγος, ψυχίατρος και ποιητής-νομικός |
| Υπηκοότητα | Βασίλειο της Σερβίας |
| Σχολές φοίτησης | Νομική στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου |
 Πολυμέσα σχετικά με τoν συγγραφέα | |
| δεδομένα () | |
Ο Λαζάρ "Λάζα" Λαζάρεβιτς (σερβικά κυριλλικά: Лазаp Лаза Лазаревић, 13 Μαΐου 1851-10 Ιανουαρίου 1891) ήταν Σέρβος ιατρός, συγγραφέας, ψυχίατρος και νευρολόγος.
Πρωταρχικό ενδιαφέρον για τον Λαζάρεβιτς σε όλη τη σύντομη ζωή του είχε η επιστήμη της ιατρικής. Σε αυτόν τον τομέα, αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της εποχής του. Ήταν διακεκριμένος και χρήσιμος ως ιατρός, δάσκαλος και συγγραφέας τόσο ιατρικής θεματολογίας όσο και λογοτεχνίας. Για κείνον, η λογοτεχνία ήταν χόμπι, όμως είχε ταλέντο σε αυτό και θεωρούσε τον εαυτό του άνθρωπο των γραμμάτων. Μετέφρασε έργα των Νικολάι Τσέρνσεφσκι και Ιβάν Τουργκένεφ στα σερβικά.
Λίγοι συγγραφείς έχουν αποκτήσει φήμη με τόσο μικρό έργο όσο αυτό του Λαζάρεβιτς, που αποτελείται από εννέα ιστορίες. Ωστόσο, θεωρείται ένας από τους καλύτερους Σέρβους συγγραφείς του δεκάτου ενάτου αιώνα. Αποκαλούνταν συχνά Σέρβος Τουργκένεφ.[1] Κατά τη διάρκεια της σύντομης ζωής του, το όχι και τόσο παραγωγικό του έργο τον καθιέρωσε στη σερβική λογοτεχνία ως συγγραφέα που εισήγαγε το είδος της ψυχολογικής αφήγησης.
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Λαζάρεβιτς γεννήθηκε στο Σάμπατς το 1851 από τον Κούσμαν Λαζάρεβιτς, έμπορο, και τη σύζυγό του Γιέλκα. Μεγάλωσε στην ασφυκτική ατμόσφαιρα μιας τυπικής σερβικής επαρχιακής, πατριαρχικής οικογένειας. Όταν ήταν έντεκα ετών, ο πατέρας του, Κούσμαν, πέθανε και η Γιέλκα ανέλαβε αμέσως τη φροντίδα της οικογένειας, η οποία αποτελούνταν από τον Λαζάρεβιτς και τις τρεις αδελφές του. Η μητέρα του τους καλλιέργησε βαθύ αίσθημα οικογενειακής θαλπωρής και στοργής, που επηρέασε τον Λαζάρεβιτς σε όλη του τη ζωή. Η αδερφή του Λαζάρεβιτς Μίλκα παντρεύτηκε τον Σέρβο συγγραφέα και ποιητή Milorad Popović Šapčanin και εγκαταστάθηκε στο Βελιγράδι, όπου ο Λαζάρεβιτς έμεινε δουλεύοντας ως μαθητής από το 1866 έως το 1871, προτού φύγει για σπουδές στο εξωτερικό. Στο Βελιγράδι τελείωσε το γυμνάσιο και το 1867 μπήκε στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου, αλλά σύντομα αποφάσισε ότι η ιατρική ήταν ο πραγματικός του προορισμός.
Η περίοδος που πέρασε ο Λαζάρεβιτς ως μαθητής στο Βελιγράδι (1866-1871) χαρακτηριζόταν από έντονη πνευματική δραστηριότητα. Το 1867 πραγματοποιήθηκε εκεί η δεύτερη ετήσια συνάντηση της Ujedinjena Omladina Srpska (Ενωμένη Σερβική Νεολαία). Αυτή η οργάνωση, από την οποία ξεπετάχτηκε το σερβικό ρομαντικό κίνημα, προσπάθησε να ενώσει όλους τους Σέρβους, του σερβικού πριγκιπάτου, της Βοϊβοντίνα και των ευρωπαϊκών τουρκοκρατούμενων εδαφών, προκειμένου να αφυπνίσει την εθνική συνείδηση με τον πολιτισμό ως μέσο για την απελευθέρωση όλων σερβόφωνων λαών σε μια μεγαλύτερη Σερβία (αφότου όλα τα σερβικά εδάφη που ανήκαν στους Αψβούργων και τους Οθωμανούς θα περνούσαν στους νόμιμους κατοίκους και γαιοκτήμονες σύμφωνα με το νόμο). Η γενικότερη ανάπτυξη της σερβικής πνευματικής ζωής στη δεκαετία του 1860 οδήγησε σε αυξημένο ενδιαφέρον για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, ιδίως τη λογοτεχνία. Τα λογοτεχνικά περιοδικά Danica (1860) και Matica srpska (1866) στο Νόβι Σαντ και Vila (1863) του Στόγιαν Νοβάκοβιτς στο Βελιγράδι περιείχαν πολλές μεταφράσεις από τη γαλλική, τη γερμανική, τη ρωσική και την αγγλική λογοτεχνία. Ο Λαζάρεβιτς, απορροφημένος από τις λογοτεχνικές και πολιτικές προκλήσεις που προέκυπταν από αυτές τις δραστηριότητες, ανέλαβε το καθήκον να μεταφράσει το Ημερολόγιο ενός τρελού του Νικολάι Γκόγκολ, το Τι να κάνουμε; του Νικολάι Τσερνσέφσκι (1863), ένα έργο που τελικά άσκησε βαθιά επιρροή στον Σβεντοβάρ Μάρκοβιτς και σε άλλα μέλη της Ενωμένης Σερβικής Νεολαίας.
Ο Λαζάρεβιτς πέθανε στο Βελιγράδι στις 28 Δεκεμβρίου 1890 (σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο) ή στις 10 Ιανουαρίου 1891 (σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο). Ήταν 39 ετών, ένας ακόμη συγγραφέας που έπεσε θύμα της φυματίωσης,[2] ασθένεια που στο παρελθόν είχε σκοτώσει δύο από τους γιους του σε παιδική ηλικία.[3]
Ιατρική καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πορεία του Λάζα Λαζάρεβιτς ώσπου να γίνει διδάκτωρ της ιατρικής ήταν ακανθώδης και περίπλοκη. Επέλεξε την ιατρική ως επάγγελμα μόνο αφότου ολοκλήρωσε τις νομικές του σπουδές στο Βελιγράδι, από όπου πήγε στο Βερολίνο το 1872. Εκεί φοίτησε κοντά σε διάσημους ανθρώπους όπως ο Emil du Bois-Reymond (1818-1896), ο Ρούντολφ Βίρχοβ (1821–1902), ο Carl Friedrich Otto Westphal (1833–1890) και ο Χέρμαν φον Χέλμχολτς (1821–1894). Το 1879 έλαβε το διδακτορικό του, βασισμένο εν μέρει στην πτυχιακή του διατριβή, Experimentelle Beiträge zur Wirkung Qecksibers, και εν μέρει στο εξαιρετικό ερευνητικό του έργο στο εργαστήριο και στο στο πεδίο της μάχης ως βοηθός χειρουργός κατά τη διάρκεια του σερβοτουρκικού πολέμου. Μετά την αποφοίτησή του, τον περίμενε θέση του ειδικευόμενου στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο του Βελιγραδίου. Από τότε και μέχρι τον πρόωρο θάνατό του, ο Λαζάρεβιτς εργάστηκε για την αναβάθμιση της σερβικής ιατρικής. Ήταν μέλος πολλών σερβικών πνευματικών φορέων, όπως της Σερβικής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών, ενώ συμμετείχε ως ιατρός στον σερβοτουρκικό πόλεμο το 1876 και το 1878. Επίσης, ήταν ένας από τους ιδρυτές του Great Reserve Hospital στη Νις κατά τη διάρκεια του σερβοβουλγαρικού πολέμου του 1885, αντισυνταγματάρχης, συγγραφέας και μεταφραστής(δημοσίευσε 72 έργα σε τοπικά και ξένα περιοδικά). Ίδρυσε το πρώτο σύγχρονο γηριατρικό νοσοκομείο στο Βελιγράδι το 1881. Τα έργα του μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Αργότερα διορίστηκε ως ιατρός στο Βασιλικό Δικαστήριο από τον ίδιο τον Βασιλιά Μίλαν Ομπρένοβιτς Γ΄.
Από την αρχή της ιατρικής του καριέρας, ο Λαζάρεβιτς ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τις σχέσεις σώματος και νου και για τη θεραπεία των ασθενειών. Ήταν πρωτοπόρος στην ψυχιατρική και σον τομέα που θα σήμερα αποκαλείται ψυχοσωματική ιατρική. Υποστήριζε σθεναρά την άποψη ότι ο νους παίζει πολύ μεγαλύτερο ρόλο στην υγεία και την ασθένεια από ό,τι συνειδητοποιούσαν οι σύγχρονοί του. Είχε δημοσιεύσει εβδομήντα δύο επιστημονικές ιατρικές ανακοινώσεις, μεγάλος αριθμός από τις οποίες αναφερόταν σε νευρικές παθήσεις, όπως η τρομώδης παράλυση, η σκλήρυνση νωτιαίου μυελού, η αφασία και άλλες. Μπορεί να υποστηριχθεί σωστά ότι ο δρ Λάζα Λαζάρεβιτς ήταν ο πρώτος Σέρβος νευρολόγος. Η πρώτη επέμβαση καταρράκτη στη Σερβία πραγματοποιήθηκε από τον Λαζάρεβιτς σε ασηπτικές συνθήκες, όταν εφαρμόστηκε η κοκαΐνη ως αναισθητικό.
Διηγήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Για τον Λάζα Λαζάρεβιτς, η λογοτεχνία ήταν ένα χόμπι για το οποία είχε περισσότερο ταλέντο από ό,τι οι περισσότεροι συγγραφείς της εποχής του. Αν και θεωρούσε τον εαυτό του ως ερασιτέχνη των γραμμάτων, ο κόσμος είχε άλλη άποψη, ιδίως οι κριτικοί λογοτεχνίας που αναγνώρισαν αμέσως την ιδιοφυΐα του.
Πιο χαρακτηριστικοί του κύριου ρεύματος της σερβικής εθνικής λογοτεχνίας ήταν οι συγγραφείς που ανέλαβαν να εφαρμόσουν τις μεθόδους του κριτικού ρεαλισμού, όπως αυτές είχαν εφαρμοστεί από Ρώσους και Γάλλους συγγραφείς. Πρώτος από αυτούς ήταν ο Σέρβος Γκόγκολ (Μίλοβαν Γκλίσιτς), ενώ ακολούθησαν ο Σέρβος Τουργκένιεφ (Λάζα Λαζάρεβιτς) και ο Ρώσος μαθητής (Σβετόλικ Ράνκοβιτς), ο νεότερος από τους τρεις. Ο σπουδαιότερος όλων ήταν ο Λάζα Λαζάρεβιτς. Αν και άργησε πολύ να γίνει συγγραφέας διηγημάτων, έγραφε με τρόπο ενστικτώδη. Διαβάζοντας τον Τουργκένιεφ, τον Γκόγκολ και άλλους μεγάλους συγγραφείς, ο Λαζάρεβιτς κατάφερε να χαράξει τον δικό του δρόμο ως διηγηματογράφος. Στο Sve će to narod pozlatiti (Ο κόσμος θα τα επιβραβεύσει όλα αυτά), στο Verter καθώς και σε άλλα του διηγήματα ασχολήθηκε άμεσα με σύγχρονα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, αν και ο ρεαλισμός του ήταν πάντα μετριασμένος και συγκρατημένος από τις λογοτεχνικές συμβάσεις της γενιάς του. Η γραφή του διέπεται από πνεύμα συμπάθειας και βαθιάς διορατικότητας.
Είδε τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τη σερβική κοινωνία στον πατριαρχικό τρόπο ζωής της, όπως φαίνεται στο Prvi put s ocem na jutrenje (Πρώτη φορά με τον πατέρα στον όρθρο). Άλλα διηγήματά του είναι τα: Školska ikona (Η σχολική εικόνα), Švabica (Η Γερμανίδα) και Na bunaru (Στο πηγάδι). Κάποια από αυτά έχουν εκδοθεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ενύπνιο σε μετάφραση Βλάνταν Τζόρτζεβιτς.[2]
Στα διηγήματά του, ο Λαζάρεβιτς αποτύπωσε τη σερβική πραγματικότητα με τις οικονομικές ανισότητες της εποχής και τις συνεχείς απειλές και τους κινδύνους για τον πολιτισμό του έθνους του.
Η μυθοπλασία της ψυχολογικής ανάλυσης καλλιεργήθηκε από τον Λάζα Λαζάρεβιτς. Η πρωτοτυπία και το άψογο ύφος του συνεχίζουν να προσελκύουν αναγνώστες.
Κληρονομιά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Λαζάρεβιτς συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των 100 σημαντικότερων Σέρβων και εξελέγη μέλος του φιλολογικού συλλόγου Παρνασσός.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «ΣΤΙΣ ΟΧΘΕΣ ΤΟΥ ΣΑΒΟΥ». Πολιτεία.
- ↑ 2,0 2,1 Βατόπουλος, Νίκος (2018). «Ένα εκδοτικό εγχείρημα με το εύσημο του ανασκαφέα». Καθημερινή.
- ↑ «POSLEDNJI ČAS LAZE LAZAREVIĆA: U trenutku smrti veliki srpski pisac SAMO SE NASMEJAO! Imao je i ZAŠTO!».
Εξωτερικές πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
|