Μετάβαση στο περιεχόμενο

Joker (ταινία, 2019)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Joker
Αφίσα προώθησης ταινίας
Σκηνοθεσία
Παραγωγή
Σενάριο
  • Τοντ Φίλιπς
  • Σκοτ Σίλβερ
Βασισμένο σε
  • Χαρακτήρες από DC Comics
Πρωταγωνιστές
Μουσική
  • Χίλντουρ Γκουνταντότιρ
Φωτογραφία
  • Λόρενς Σερ
Μοντάζ
  • Τζεφ Γκροθ
ΕνδυματολόγοςΜαρκ Μπρίτζες
Εταιρεία παραγωγής
Διανομή
  • Warner Bros. Pictures
Κυκλοφορία
  • 31 Αυγούστου (Βενετία)
  • 4 Οκτωβρίου 2019 (ΗΠΑ)
Διάρκεια
  • 122 λεπτά
Προέλευση
Γλώσσα
Προϋπολογισμός
Ακαθάριστα έσοδα
ΈπεταιJoker: Τρέλα για Δύο
Commons page Σχετικά πολυμέσα

To Joker είναι αμερικανική δραματική, ψυχολογική, θρίλερ ταινία του 2019 σε σκηνοθεσία Τοντ Φίλιπς, ο οποίος συμμετείχε και στη συγγραφή του σεναρίου μαζί με τον Σκοτ Σίλβερ. Η ταινία είναι βασισμένη σε χαρακτήρες της DC Comics κι έχει πρωταγωνιστή τον Χοακίν Φίνιξ ως Joker. Με την ιστορία να διαδραματίζεται το 1981, η ταινία ακολουθεί τον Άρθουρ Φλεκ, έναν αποτυχημένο κωμικό, ο οποίος στρέφεται σε μια ζωή εγκληματικότητας και χάους στη Γκόθαμ Σίτυ. Οι Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Ζαζί Μπιτζ, Φράνσις Κόνροϊ, Μπρετ Κάλεν, Γκλένν Φλέσλερ, Μπιλ Καμπ, Σέι Γουίγκαμ και Μαρκ Μαρόν εμφανίζονται ως δεύτεροι ρόλοι. Η παραγωγή της ταινίας έγινε από τις Warner Bros. Pictures, DC Films και Joint Effort, σε συνεργασία με τις Bron Creative και Village Roadshow Pictures, ενώ διανεμήθηκε από τη Warner Bros..

Ο Φίλιπς συνέλαβε το Joker το 2016 και έγραψε το σενάριο με τον Σίλβερ το 2017. Οι δυο τους άντλησαν έμπνευση από μελέτες που έγιναν πάνω στον χαρακτήρα τη δεκαετία του 1970 και από ταινίες του Μάρτιν Σκορσέζε, ο οποίος αρχικά είχε συνδεθεί με το έργο ως παραγωγός. Το γραφικό μυθιστόρημα Batman: The Killing Joke (1988) αποτέλεσε βάση για την υπόθεση, αλλά ο Φίλιπς και ο Σίλβερ δεν κοίταξαν άλλα κόμικς για έμπνευση. Ο Φίνιξ συσχετίστηκε με την ταινία τον Φεβρουάριο του 2018 και πήρε τον ρόλο τον Ιούλιο, ενώ η πλειοψηφία των υπόλοιπων ηθοποιών προσλήφθηκαν τον Αύγουστο. Η κινηματογράφηση πραγματοποιήθηκε σε Νέα Υόρκη, Τζέρσεϊ Σίτι και Νιούαρκ, από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο του 2018. Είναι η πρώτη ταινία ζωντανής δράσης του Batman που έλαβε καταλληλότητα «[α] από τη Motion Picture Association of America, λόγω του βίαιου και δυσάρεστου περιεχομένου της.

Ο Joker έκανε πρεμιέρα στο 76ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας στις 31 Αυγούστου 2019, όπου κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες κυκλοφόρησε επίσημα στις 4 Οκτωβρίου 2019, ενώ μια μέρα πριν, 3 Οκτωβρίου, είχε ήδη κυκλοφορήσει στην Ελλάδα. Η ταινία προκάλεσε πόλωση στους κριτικούς· ενώ η ερμηνεία του Φίνιξ, η σκηνοθεσία του Φίλιπς και τα οπτικά εγκωμιάστηκαν, ο σκοτεινός τόνος, η απεικόνιση ψυχικών ασθενειών και ο χειρισμός της βίας δίχασαν τις απόψεις.[6] Δημιούργησε επίσης ανησυχίες και φόβο για πιθανή "έμπνευση βίας" στον πραγματικό κόσμο, για αυτόν τον λόγο η κινηματογραφική αίθουσα στην Ορόρα του Κολοράντο - όπου το 2012 έγιναν μαζικοί πυροβολισμοί κατά τη διάρκεια προβολής της ταινίας, Ο Σκοτεινός Ιππότης: Η Επιστροφή - αρνήθηκε την προβολή του Joker.

Η ταινία κατέληξε άκρως επιτυχημένη εισπρακτικά, βγάζοντας πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια παγκοσμίως και είναι η έβδομη πιο εμπορική ταινία της χρονιάς και 32η όλων των εποχών. Έσπασε αρκετά ρεκόρ στο box office ως κυκλοφορία Οκτωβρίου, ενώ κατάφερε να γίνει η πιο επιτυχημένη ταινία καταλληλότητας «R» όλων των εποχών, σε λιγότερο από ένα μήνα κυκλοφορίας.

Μια συνέχεια με τίτλο Joker: Τρέλα για Δύο είναι προγραμματισμένη να κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου του 2024, ακριβώς πέντε χρόνια μετά από την κυκλοφορία του προκάτοχού της.

Στο έτος του 1981, ο Άρθουρ Φλεκ, ένας επαγγελματίας κλόουν και επίδοξος σταντ απ κωμικός, είναι ένας άνθρωπος που αντιμετωπίζει την σκληρότητα και την απόλυτη περιφρόνηση της κοινωνίας που επικρατεί την Γκόθαμ Σίτυ, ταυτόχρονα με την αδιαφορία ενός καπιταλιστικού συστήματος υπό της δημαρχίας του Τόμας Γουέιν. Υποφέρει από μια σπάνια πάθηση που του προκαλεί ανεξέλεγκτο γέλιο το οποίο ξεσπά συχνά σε άκυρες στιγμές. Ορφανός από πατέρα, ο Άρθουρ είναι αφιερωμένος στη φροντίδα της "εύθραυστης" μητέρας του Πένι που τον φωνάζει Χάππι, το παρατσούκλι που σε συνδυασμό με την πάθησή του, του καλλιεργεί ένα μόνιμο, σπασμωδικό χαμόγελο.[7][8]

Ο Άρθουρ χάνει μια μέρα την δουλειά του ως κλόουν όταν φανερώνεται το όπλο που του είχε δώσει ο συνεργάτης του, Ράνταλ, σ' ένα νοσοκομείο καρκινοπαθών παιδιών. Επιστρέφει με μέτρο το ίδιο βράδυ όταν δίπλα στο βαγόνι του κάθονται τρείς μεθυσμένοι νεαροί από επενδύσεις της επιχείρησης της οικογένειας Γουέιν. Επιτίθονται στον Άρθουρ αλλά εκείνος τους πυροβολεί σε αυτοάμυνα και φεύγει. Οι φόνοι προκαλούν μεγάλη λογοκρισία στα μέσα και μάλιστα απέχθεια από τον ίδιο τον Τόμας, αλλά ταυτόχρονα ξεκινά και ένα νέο μαζικό επαναστατικό κίνημα με τους διαδηλωτές να αρχίζουν να φορούν μάσκες κλόουν στην εικόνα του Άρθουρ. Ο Άρθουρ επιδιώκει μια σχέση με την γειτόνισσα του, Σόφι Ντεμοντ, μια χήρα μητέρα με ένα παιδί.

Ο Άρθουρ αναχαιτίζει ένα γράμμα από την Πένι προς τον Τόμας, που ισχυρίζεται ότι είναι ο βιολογικός πατέρας του, και επικρίνει τη μητέρα του επειδή έκρυψε την αλήθεια. Πηγαίνει στην έπαυλη των Γουέιν, όπου γνωρίζει τον μικρό γιο του Tόμας, Μπρούς, αλλά τρέπεται σε φυγή μετά από μια συμπλοκή με τον οικογενειακό μπάτλερ και επιστάτη, Άλφρεντ Πενιγουόρθ. Η Πένι παθαίνει εγκεφαλικό και νοσηλεύεται. Το είδωλο του Άρθουρ, ο δημοφιλής παρουσιαστής μιας τηλεοπτικής εκπομπής, Μιούρεϊ Φράνκλιν, παρουσιάζει στιγμιότυπα από μία αποτυχημένη παράσταση του Άρθουρ και τον προπηλακίζει.

Ο Άρθουρ αντιμετωπίζει τον Τόμας σε μια κινηματογραφική αίθουσα. Ο Τόμας του λέει ότι δεν είναι ο πατέρας του και ότι η Πένι είναι για την ακρίβεια η θετή του μητέρα. Αρνούμενος να το παραδεχτεί, ο Άρθουρ επισκέπτεται το Κρατικό Νοσοκομείο του Άρκαμ και κλέβει το αρχείο της Πένι, όπου αναφέρεται ότι ήταν μια ναρκισσίστρια που υιοθέτησε τον Άρθουρ ενώ εργαζόταν ως οικονόμος στους Γουέινς τη δεκαετία του 1950. Στη συνέχεια, η Πένι μεγάλωσε τον Άρθουρ με τον κακοποιό εραστή της, ο οποίος αργότερα πέθανε στη φυλακή. Η Πένι στάλθηκε στο Άρκαμ επειδή επέτρεψε την κακοποίηση. Ο Άρθουρ μπαίνει στο διαμέρισμα της Σόφι και εκείνη τρομοκρατημένη του ζητάει να φύγει, αποκαλύπτοντας ότι η "σχέση" τους ήταν τίποτα παρά ένα αποκύημα της φαντασίας του Άρθουρ. Την επόμενη μέρα, ο οργισμένος Άρθουρ πνίγει την Πένι μέχρι θανάτου με μαξιλάρι στο νοσοκομείο.

Λόγω της αυξημένης δημοτικότητας του, ο Άρθουρ καλείται να εμφανιστεί στην εκπομπή του Μιούρεϊ Φράνκλιν. Ενώ φτιάχνει μια περσόνα εμπνευσμένη από τον κλόουν, τον επισκέπτονται ο Ράνταλ και ένας άλλος πρώην συνάδελφός του, ο Γκάρι. Ο Άρθουρ σκοτώνει τον Ράνταλ, αλλά αφήνει τον Γκάρι για την καλοσύνη του προς τον Άρθουρ στο παρελθόν. Δύο ντετέκτιβ που ερευνούν την εμπλοκή του Άρθουρ στις δολοφονίες των επιχειρηματιών τον καταδιώκουν σε ένα μετρό γεμάτο διαδηλωτές κλόουν. Ένας ντετέκτιβ πυροβολεί κατά λάθος και σκοτώνει έναν διαδηλωτή, προκαλώντας έτσι μια λαϊκή εξέγερση, ενώ ο Άρθουρ καταφέρνει να δραπετεύσει.

Πριν βγει ζωντανά η εκπομπή, ο Άρθουρ ζητά από τον Μιούρεϊ να τον συστήσει ως «Τζόκερ». Ο Άρθουρ αρχίζει να λέει νοσηρά αστεία, ομολογεί τις δολοφονίες του στο μετρό, βροντοφωνάζει για το πώς η κοινωνία εγκαταλείπει τους καταπιεσμένους και ψυχικά ασθενείς και επικρίνει τον Μιούρεϊ επειδή τον ειρωνεύτηκε. Όταν ο Μιούρεϊ απειλεί να καλέσει την αστυνομία, ο Άρθουρ τον πυροβολεί θανάσιμα στον αέρα. Συλλαμβάνεται και ξεσπούν μεγάλες εξεγέρσεις στην Γκόθαμ. Ένας από τους ταραχοποιούς περικυκλώνει την οικογένεια Γουέιν σε ένα στενό και δολοφονεί τον Τόμας και τη γυναίκα του, γλιτώνοντας τον Μπρους. Οι διαδηλωτές τρακάρουν μ' ένα ασθενοφόρο το αστυνομικό αυτοκίνητο που μετέφερε τον Άρθουρ, απελευθερώνοντάς τον. Ο Άρθουρ συνέρχεται, στέκεται πάνω από το αυτοκίνητο, αρχίζει να χορεύει υπό τις επευφημίες του πλήθους, σχηματίζει με αίμα χαμόγελο στο πρόσωπό του και γίνεται άτυπος ηγέτης του κινήματος.

Στο Άρκαμ, ο Άρθουρ γελάει μόνος του για ένα αστείο που σκέφτηκε και λέει στην θεραπεύτρια του πως δεν θα το καταλάβει. Αφήνει πίσω του ίχνοι από ματωμένα αποτυπώματα παπουτσιών καθώς τον κυνηγάνε σ' έναν διάδρομο κάποιοι ηλικιωμένοι.

  • Χοακίν Φίνιξ ως Άρθουρ Φλεκ / Joker: Ένας ψυχικά ασθενής, ξεπεσμένος κωμικός, περιθωριοποιημένος από την κοινωνία,[9] του οποίου οι επαγγελματικές και προσωπικές αποτυχίες τον ώθησαν στο να γίνει ένας νιχιλιστικός εγκληματίας.[10] Ο Φίνιξ είχε ενδιαφερθεί να συμμετάσχει σε μια ταινία χαμηλού προϋπολογισμού όπου θα μελετάει έναν χαρακτήρα κόμικς. Είπε ότι η ταινία «μοιάζει μοναδική, είναι ένας δικός της κόσμος κατά κάποιο τρόπο και ίσως να είναι αυτό που σε φοβίζει περισσότερο».[11] Ο ηθοποιός έχασε 24 κιλά κατά την προετοιμασία[12] και βάσισε το γέλιο του σε βίντεο ανθρώπων που πάσχουν από παθολογικό γέλιο.[13] Δεν είδε την ερμηνεία των προηγούμενων ηθοποιών που υποδύθηκαν των Joker για να πάρει έμπνευση, αντ' αυτού, διάβασε ένα βιβλίο για πολιτικές δολοφονίες, ώστε να καταλάβει τους δολοφόνους και τα κίνητρα τους.[10] Ο σκηνοθέτης είπε ότι σκόπιμα άφησε ασαφές το αν ο Άρθουρ γίνεται ο πραγματικός Joker όπως συμβαίνει στις παραδοσιακές ιστορίες Μπάτμαν, ή αν εμπνέει ένα ξεχωριστό χαρακτήρα.[14]
  • Ρόμπερτ Ντε Νίρο ως Μιούρεϊ Φράνκλιν:[15] Ένας παρουσιαστής που παίζει ρόλο στον ξεπεσμό του Άρθουρ. Ο Ντε Νίρο δήλωσε ότι ο ρόλος του αποτίει φόρο τιμής στον ρόλο του από The King of Comedy (1983), του Ρούπερτ Πάπκιν, ο οποίος είναι ένας κωμικός που έχει εμμονή με έναν παρουσιαστή.[15]
  • Ζαζί Μπιτζ ως Σόφι Ντεμοντ:[16] Μια κυνική ανύπαντρη μητέρα και το ερωτικό ενδιαφέρον του Άρθουρ.[16][17] Η Μπιτζ, μια μεγάλη φαν του Φίνιξ, είπε ότι ήταν τιμή της να συμπρωταγωνιστήσει μαζί του,[18] και ότι έμαθε πολλά δουλεύοντας μαζί του.[19]
  • Φράνσις Κόνροϊ ως Πένι Φλεκ: Η ψυχικά και σωματικά ασθενής μητέρα του Άρθουρ,[20] η οποία εργάστηκε παλαιότερα για τον Τόμας Γουέιν.[21] Η Χάνα Γκρος υποδύεται την νέα Πένι.[22]
Υπόλοιποι ηθοποιοί
Ηθοποιός Ρόλος Ιδιότητες Ρόλου
Μπρετ Κάλεν Τόμας Γουέιν Ένας φιλάνθρωπος δισεκατομμυριούχος που διοικεί το δημαρχείο του Γκόθαμ. Ο πατέρας του Μπρους Γουέιν (Μπάτμαν).
Ντάγκλας Χοτζ Άλφρεντ Πενιγουόρθ Ο μπάτλερ και ο επιστάτης της οικογένειας Γουέιν.
Ντάντε Περέιρα-Όλσον Μπρους Γουέιν Ο γιος του Τόμας που γίνεται ο θανάσιμος εχθρός του Τζόκερ / Μπάτμαν.
Γκλένν Φλέσλερ Ράνταλ Ένας κλόουν και συνεργάτης του Άρθουρ.
Μπιλ Καμπ Αστυνομικός Γκάριτι Αστυνομικός στο Α.Τ. της πόλης Γκόθαμ.
Σέι Γουίγκαμ Αστυνομικός Μπιουρκ Αστυνομικός στο Α.Τ. της πόλης Γκόθαμ.
Μαρκ Μαρόν Τζιν Άφλεντ Παραγωγός του σόου του Φλάνκλιν.
Λι Γκιλλ Γκάρι Συνεργάτης του Άρθουρ.
Τζος Πάις Χάιτ Βον Ατζέντης του Άρθουρ.
Μπρίαν Ταϊρί Χένρυ Καρλ Υπάλληλος στο κρατικό νοσοκομείο του Arkham.
Μπράιαν Κάλεν - Συνάδελφος του Άρθουρ.
Ο σκηνοθέτης της ταινίας, Τοντ Φίλιπς το 2016

Μεταξύ του 2014 και 2015 ο Χοακίν Φίνιξ εξέφρασε το ενδιαφέρον του να συμμετάσχει σε μια ταινία χαμηλού προϋπολογισμού, όπου θα αναλύει τον χαρακτήρα ενός αντιήρωα κόμικ, όπως ο Joker από την DC Comics.[23] Ο Φίνιξ είχε προηγουμένως αρνηθεί να παίξει στο Κινηματογραφικό Σύμπαν της Marvel επειδή θα έπρεπε να παίξει ρόλους. όπως τους Χαλκ και Doctor Strange, σε πολλές ταινίες.[24] Δεν πίστευε ότι η ιδέα του για μια ταινία πάνω σ' ένα χαρακτήρα κόμικ πρέπει να είναι αυτή του Joker, καθώς σκέφτηκε ότι ο χαρακτήρας είχε απεικονιστεί με παρόμοιο τρόπο στο παρελθόν, και προσπάθησε να σκεφτεί έναν διαφορετικό αντιήρωα. Ο μάνατζερ του Φίνιξ πρότεινε μια σύσκεψη με την Warner Bros., αλλά εκείνος αρνήθηκε.[23] Ομοίως, ο Τοντ Φίλιπς είχε ερωτηθεί αρκετές φορές να σκηνοθετήσει ταινίες βασισμένες σε κόμικ, αλλά αρνιόταν επειδή ποτέ δεν τον ενδιέφεραν. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο Joker δημιουργήθηκε από την ιδέα του να δημιουργήσει μια διαφορετική ταινία κόμικ, μια περισσότερο γειωμένη και λογική ταινία κόμικ.[25] Τον προσέλκυσε ο Joker γιατί δεν πίστευε ότι υπήρχε μια οριστική, απόλυτη απεικόνιση του χαρακτήρα, κάτι το οποίο γνώριζε ότι θα του επέτρεπε να έχει μια σημαντική δημιουργική και καλλιτεχνική ελευθερία.[26]

Ο Φίλιπς έβαλε την ιδέα για τον Joker στη Warner Bros. μετά την πρεμιέρα της ταινίας του, War Dogs, τον Αύγουστο του 2016.[25] Πριν από το War Dogs ο Φίλιπς ήταν γνωστός κυρίως για τις κωμωδίες του, όπως τις Road Trip (2000), Old School (2003), και The Hangover (2009). To War Dogs ήταν ένα άλμα σ' ένα πιο τολμηρό και ανήσυχο "έδαφος".[27] Κατά τη διάρκεια της πρεμιέρας, ο Φίλιπς συνειδητοποίησε ότι: «Το War Dogs δεν πρόκειται να "αναταράξει" τον κόσμο και να δημιουργήσει συζητήσεις και σκεφτόμουν, τι θέλει να δει ο κόσμος πραγματικά;» Πρότεινε στην εταιρεία DC Films να διαφοροποιηθεί από την ανταγωνιστική εταιρία Marvel Studios με το να παράγει αυτόνομες, ανεξάρτητες ταινίες χαμηλού κόστους.[28][29] Μετά την επιτυχημένη κυκλοφορίας της ταινίας Wonder Woman (2017),η οποία είναι επίσης μια ανεξάρτητη ιστορία, η εταιρία συμφώνησε με την ιδέα του.[30] Τον Αύγουστο του 2017, οι Warner Bros. και DC Films ανακοίνωσαν τα σχέδιά τους για την επερχόμενη ταινία Joker, η οποία θα είχε τον Φίλιπς στη σκηνοθεσία, αλλά και στο σενάριο μαζί με στον Σκοτ Σίλβερ, και τον Μάρτιν Σκορσέζε σαν συμπαραγωγό.[31] Η ανακοίνωση προκάλεσε μικτές αντιδράσεις σε οπαδούς, γιατί θεώρησαν ότι η ταινία θα κατέστρεφε το κύρος του χαρακτήρα, κάτι που είχε ειπωθεί και για την ερμηνεία του Τζάρεντ Λέτο ως Joker πριν ένα χρόνο, στην ταινία Suicide Squad, όπου είχε δεχτεί αρνητικές κριτικές.[32]

Σύμφωνα με τους Κιμ Μάστερς και Μπόρις Κιτ της εφημερίδας The Hollywood Reporter, ο Τζάρεντ Λέτο ήταν δυσαρεστημένος από την ύπαρξη ενός πρότζεκτ ξεχωριστού από την ερμηνεία του.[32][33] Τον Οκτώβριο του 2019, η Μάστερς ανέφερε ότι ο Λέτο ένιωθε αποξενωμένος και αναστατωμένος όταν έμαθε ότι η Warner Bros. -που του είχε υποσχεθεί μια ανεξάρτητη ταινία Joker - επέτρεψε στον Φίλιπς να προχωρήσει με το φιλμ, ζητώντας μέχρι και τον μάνατζερ του, Έρβινγκ Αζόφ, να ακυρώσει το πρότζεκτ. Η Μάστερς πρόσθεσε ότι ο εκνευρισμός του Λέτο ήταν αυτός που τον οδήγησε στο τερματισμό της συνεργασίας του με την εταιρία Creative Artists Agency (CAA), καθώς πίστευε ότι οι αντιπρόσωποί του θα έπρεπε τον είχαν ενημερώσει νωρίτερα για το έργο του Φίλιπς, ώστε να διεκδικήσει σκληρότερα την δικιά του εκδοχή ως Joker. Ωστόσο, πηγές που σχετίζονται με τον ηθοποιό αρνούνται ότι προσπάθησε να ακυρώσει την ταινία και ότι άφησε την CAA εξαιτίας αυτού.[33]

Η Warner Bros προσπάθησε να πείσει τον Φίλιπς να πάρει τον Λεονάρντο Ντι Κάπριο ως Joker,[27] με την ελπίδα να χρησιμοποιήσει τη συχνή συνεργασία του με τον Σκορσέζε για να τον προσελκύσει.[32] Ωστόσο, ο Φίλιπς δήλωσε ότι ο Φίνιξ ήταν ο μοναδικός ηθοποιός που ήθελε,[34] και ότι μαζί με τον Σίλβερ έγραψαν το σενάριο με τον Φίνιξ στο μυαλό τους, «στόχος ήταν να μην μπει ποτέ ο Χοακίν Φίνιξ στο σύμπαν των ταινιών κόμικς. αλλά οι ταινίες κόμικς στο σύμπαν του Χοακίν Φίνιξ».[35] Ο Φίνιξ όταν έμαθε για την ταινία, δήλωσε ότι ενθουσιάστηκε αρκετά γιατί ήταν το είδος φιλμ που έψαχνε να κάνει, περιγράφοντάς το ως μοναδικό και δηλώνοντας ότι δεν ένιωθε σαν μια τυπική "ταινία σε στούντιο".[23] Του χρειάστηκε αρκετός χρόνος για να κατανοήσει τον ρόλο, καθώς τον τρόμαζε. Είπε ότι, «πολλές φορές σε αυτές τις ταινίες έχουμε αυτά τα απλουστευμένα, μειωτικά αρχέτυπα, που επιτρέπουν στο κοινό να απέχει από τον χαρακτήρα και να μην ταυτίζεται, όπως θα κάναμε στην κανονική ζωή. Είναι εύκολο να χαρακτηρίσεις κάποιον ως "κακό" και, επομένως, να πεις "δεν είμαι έτσι εγώ"».[35]

Ο Φίλιπς και ο Σίλβερ έγραψαν το σενάριο το 2017 και η διαδικασία γραφής χρειάστηκε περίπου ένα χρόνο.[36] Σύμφωνα με την παραγωγό Έμμα Τίλινγκερ Κόσκοφ χρειάστηκε αρκετός χρόνος για να εγκριθεί το σενάριο από την Warner Bros., λόγω ανησυχιών για το περιεχόμενο του. Παρομοίως, ο Φίλιπς σχολίασε ότι υπήρχαν "αμέτρητα εμπόδια" κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης διαδικασίας γραφής του σεναρίου, εξαιτίας της οραματικότητάς που είχα για τον χαρακτήρα. Είπε επίσης, ότι ενώ τα θέματα του σεναρίου μπορεί να αντικατοπτρίζουν τη σύγχρονη κοινωνία, η ταινία δεν προοριζόταν να είναι πολιτική.[36] Αν και ο Joker είχε εμφανιστεί σε αρκετές ταινίες πριν, ο Φίλιπς σκέφτηκε ότι ήταν δυνατό να δημιουργήσει μια νέα ιστορία που χαρακτηρίζει τον χαρακτήρα. «είναι μια διαφορετική ερμηνεία, όπως γίνεται και με το Μάκβεθ», δήλωσε στους The New York Times.

Το σενάριο αντλεί έμπνευση από ταινίες του Σκορσέζε, όπως Ο Ταξιτζής (1976), το Οργισμένο Είδωλο (1980) και The King of Comedy (1983), καθώς και από την Hangover τριλογία του Φίλιπς. Άλλα φιλμς που έχει αναφέρει ο Φίλιπς ως έμπνευση, περιλαμβάνουν μελέτες χαρακτήρων που κυκλοφόρησαν στη δεκαετία του 1970 -όπως το Σέρπικο (1973) και το Στη Φωλιά του Κούκου (1975)- η βουβή ταινία The Man Who Laughs (1928) και διάφορα μιούζικαλ. Ο σκηνοθέτης είπε ότι εκτός από τον τόνο, δεν θεωρεί την ταινία διαφορετική από προηγούμενες δουλειές του, όπως οι Hangover ταινίες του.[36] Ενώ η υπόθεση της ταινίας είναι εμπνευσμένη από το μυθιστόρημα των Άλαν Μουρ και Μπράιαν Μπόλαντ, το Batman: The Killing Joke (1988), που απεικονίζει τον Joker ως αποτυχημένο κωμικό, ο Φίλιπς είπε ότι, «δεν ακολουθώ τίποτα από τα κόμικς... αυτό είναι ενδιαφέρον για μένα. Ασχολούμαστε με το πως έγινε ο Joker».[37] Αργότερα διευκρίνισε ότι εννοούσε πως δεν έβλεπαν ένα συγκεκριμένο κόμικ για έμπνευση, αλλά διάλεξαν και επέλεξαν πράγματα που τους άρεσαν από το ιστορικό του χαρακτήρα.[38]

Οι Φίλιπς και Σίλβερ βρήκαν την πιο συνηθισμένη ιστορία "καταγωγής" του Joker -στην οποία ο χαρακτήρας παραμορφώνεται αφού πέφτει σε μια δεξαμενή οξέος- πολύ εξωπραγματική. Αντ' αυτού, χρησιμοποίησαν ορισμένα στοιχεία της ιστορίας του χαρακτήρα για να δημιουργήσουν μια πρωτότυπη ιστορία, την οποία ο Φίλιπς ήθελε να φαίνεται όσο το δυνατόν πιο αυθεντική γίνεται. Επειδή ο Joker δεν έχει μια συγκεκριμένη ιστορία "καταγωγής" στα κόμικς, ο Φϊλιπς και ο Σίλβερ είχαν μεγάλη δημιουργική ελευθερία και προσπαθούσαν κάθε μέρα να σκεφτούν κάτι εντελώς τρελό.[36]

Μετά τις απογοητευτικές κριτικές και οικονομικές επιδόσεις της ταινίας Justice League (2017), τον Ιανουάριο του 2018 ο Ουόλτερ Χαμάντα αντικατέστησε τον Τζον Μπεργκ ως επικεφαλής της παραγωγής ταινιών DC στη Warner Bros.[39] Ο Χαμάντα έλεγξε τις ταινίες DC που βρίσκονταν σε εξέλιξη, καταργώντας ορισμένες και συνεχίζοντας την δουλειά με κάποιες άλλες. Τα γυρίσματα του Joker κανονίστηκε να ξεκινήσουν στα τέλη του 2018 με προϋπολογισμό 55 εκατομμυρίων δολαρίων.[40] Η Μάστερς ανέφερε ότι η Warner Bros. ήταν απρόθυμη να αφήσει το φιλμ να προχωρήσει, και έδωσε ένα μικρό ποσό για την παραγωγή, σε προσπάθεια να αποτρέψει τον Φίλιπς να συνεχίσει.[41] Μέχρι τον Ιούνιο, ο Ρόμπερτ ντε Νίρο εξεταζόταν για τον ρόλο του στην ταινία.[42] Η συμφωνία με το Φίνιξ ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2018,[43] μετά από τέσσερις μήνες πειθούς από τον Φίλιπς.[44] Αμέσως μετά, η Warner Bros. έδωσε επίσημα το πράσινο φως στην ταινία, ονομάζοντάς την Joker και ορίζοντας ως ημερομηνία κυκλοφορίας την 4η Οκτωβρίου 2019.[45] Η Warner Bros. περιέγραψε την ταινία ως «εξερεύνηση ενός ανθρώπου που αγνοήθηκε από την κοινωνία...δεν είναι μόνο μια σπουδαία μελέτη χαρακτήρα, αλλά και μια ευρύτερη "προειδοποιητική ιστορία"».[46]

Η μακροχρόνια συνεργάτιδα του Σκορσέζε, Έμμα Τίλινγκερ Κόσκοφ,[47][48] εντάχθηκε στη παραγωγή, αν και ο Σκορσέζε εγκατέλειψε το πρότζεκτ λόγω άλλων υποχρεώσεων.[47] Ο Σκορσέζε αναφέρεται ως διευθυντής παραγωγός, αλλά ταυτόχρονα ασχολούνταν με την ταινία του, The Irishman.[44] Επιβεβαιώθηκε επίσης, ότι η ταινία δεν θα είχε καμία επίδραση στον Joker του Τζάρεντ Λέτο.[49] Τον Ιούλιο, η Ζαζί Μπιτζ πήρε τον ρόλο της,[17] και ο Ντε Νίρο άρχισε διαπραγματεύσεις τον Αύγουστο.[50][51] Η Φράνσις ΜακΝτόρμαντ απέρριψε να απεικονίσει τη μητέρα του Τζόκερ, και έτσι προσλήφθηκε η Φράνσις Κόνροϊ.[20][52] Στα τέλη Ιουλίου, ο Μαρκ Μάρον[53] και ο Μπράιαν Κάλεν εντάχθηκαν στο καστ.[54][55] Ο Άλεκ Μπάλντουιν ορίστηκε να παίξει τον Thomas Wayne στις 27 Αυγούστου, αλλά εγκατέλειψε δύο μέρες αργότερα εξαιτίας προβλήματος προγραμματισμού.[56]

Η ταινία της Warner Bros έφερε περίπου 93,5 εκατ. δολάρια στη Βόρεια Αμερική το πρώτο Σαββατοκύριακο. Η ταινία εκτιμάται πως σημείωσε εισπράξεις ύψους 234 εκατ. δολαρίων σε όλο τον κόσμο. Η προβολή του «Joker» στην Ελλάδα ήταν, επίσης, η αιτία που το πρώτο Σαββατοκύριακο μετά την πρώτη προβολή, υπήρχαν τόσο μεγάλες ουρές στις αίθουσες, με τα εισιτήρια να είναι περιορισμένα για όσους δεν το είχαν εξασφαλίσει εγκαίρως.[57] Μια εβδομάδα μετά οι προσδοκίες επιβεβαιώθηκαν, με τους θεατές να φτάνουν πανελλαδικά τους 300.000 και τον ενθουσιασμό για την ταινία να παραμένει στα ύψη. Το «Joker» μετά από μόλις μια βδομάδα κυκλοφορίας είναι ήδη η δεύτερη πιο επιτυχημένη ταινία της χρονιάς, πίσω από τους «Εκδικητές: Η Τελευταία Πράξη» οι οποίοι σταμάτησαν στα 537.690 εισιτήρια.[58]

  1. Απαιτείται γονική συναίνεση σε άτομα κάτω των 17 ετών
  1. «Joker | Bron Studios». Bron Studios | Official Website (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  2. «Warner Bros. Shifts DC Strategy Amid Executive Change-Up». The Hollywood Reporter (στα Αγγλικά). 13 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  3. D'Alessandro, Anthony· D'Alessandro, Anthony (7 Οκτωβρίου 2019). «Warner Bros' 'Joker' Final Number Grows To $96M, Setting Records For October, Todd Phillips, Joaquin Phoenix & Robert De Niro». Deadline (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  4. «Joker (2019)». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  5. «Joker (2019)». The Numbers. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  6. Cavna, Michael (3 Οκτωβρίου 2019). «Why 'Joker' became one of the most divisive movies of the year». The Washington Post (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2019. 
  7. «JOKER». web.archive.org. 12 Οκτωβρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2019. CS1 maint: Unfit url (link)
  8. «JOKER | Cineplexx GR». web.archive.org. 12 Οκτωβρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2019. CS1 maint: Unfit url (link)
  9. Snyder, Chris· Phillips, Ian (9 Απριλίου 2019). «Everything you missed in the first 'Joker' teaser trailer». Business Insider. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2019. 
  10. 10,0 10,1 Chu, Henry (31 Αυγούστου 2019). «In 'Joker,' Joaquin Phoenix Wanted to Create a Character 'That Wasn't Identifiable'». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2019. 
  11. Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα :03.
  12. Stone, Sam (1 Σεπτεμβρίου 2018). «Joaquin Phoenix Sheds Weight Ahead of Joker Movie Role». Comic Book Resources. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2018. 
  13. Stone, Sam (14 Αυγούστου 2019). «Joaquin Phoenix Reveals the Dark, Real World Origin of His Joker's Laugh». Comic Book Resources. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2019. 
  14. Rottenberg, Josh (4 Οκτωβρίου 2019). «'Joker' Ending Explained: Director Todd Phillips on Fan Theories and Open Questions». Los Angeles Times. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2019. 
  15. 15,0 15,1 Kohn, Eric (3 Απριλίου 2019). «'Joker': Robert De Niro Addresses the Connection Between His Character and 'King of Comedy'». IndieWire. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2019. There's a connection, obviously, with the whole thing. But it's not as a direct connection as the character I'm playing being Rupert many years later as a host. 
  16. 16,0 16,1 Hood, Cooper (10 Αυγούστου 2018). «Zazie Beetz's Role in Joker Revealed». Screen Rant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2018. 
  17. 17,0 17,1 Kit, Borys (July 19, 2018). «'Joker' Movie: 'Deadpool 2' Actress Zazie Beetz in Talks to Join Joaquin Phoenix (Exclusive)» (στα αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 20, 2018. https://web.archive.org/web/20180720034621/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/zazie-beetz-talks-join-joaquin-phoenix-joker-movie-1128365. Ανακτήθηκε στις July 21, 2018. 
  18. Anderson, Jenna (18 Σεπτεμβρίου 2018). «Zazie Beetz is Excited to Be Working With Joaquin Phoenix on 'Joker' Movie». ComicBook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2018. 
  19. Schmidt, JK (21 Μαΐου 2019). «Zazie Beetz Explains How Joker Movie Is Different Than Deadpool». ComicBook.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαΐου 2019. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2019. 
  20. 20,0 20,1 Gonzalez, Umberto; Verhoeven, Beatrice (July 24, 2018). «'Joker': Frances Conroy in Talks to Play Mom to Joaquin Phoenix's Joker in 'Batman' Spinoff (Exclusive)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 24, 2018. https://web.archive.org/web/20180724015342/https://www.thewrap.com/frances-conroy-joaquin-phoenix-mom-joker/. Ανακτήθηκε στις July 24, 2018. 
  21. Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα IGN: Past.
  22. Desta, Yohana (October 4, 2019). «Joker: Let's Talk About His Mom, Shall We?». Vanity Fair. https://www.vanityfair.com/hollywood/2019/10/joker-mom-movie-penny-fleck. Ανακτήθηκε στις October 7, 2019. 
  23. 23,0 23,1 23,2 Weintraub, Steve 'Frosty' (12 Ιουλίου 2018). «Exclusive: Joaquin Phoenix on His "Unique" Joker Movie and Why It Scares Him». Collider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2019. 
  24. «Joaquin Phoenix Doesn't Regret Passing on MCU Movie Roles». ScreenRant (στα Αγγλικά). 7 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2019. 
  25. 25,0 25,1 «In 'Joker' the stakes are life and death, and comic-book movies may never be the same». Los Angeles Times (στα Αγγλικά). 28 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2019. 
  26. «'Joker' ending explained: Director Todd Phillips on fan theories and open questions». Los Angeles Times (στα Αγγλικά). 5 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2019. 
  27. 27,0 27,1 «The Making of Joker». Closer Magazine Movie Special Edition (American Media, Inc.) 19 (65): 8–19. 2019. ISSN 1537-663X. 
  28. Sobeczak, Johnny [@JohnnySobeczak] (10 Ιουλίου 2019). «Todd Phillips pitched JOKER to WB executives at the after party of the WAR DOGS premiere. "He suggested they begin a new division called DC Black, separating itself from the current crop of DC films. It was also a way of differentiating from Marvel." (Via @empiremagazine)» (Tweet). Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2019 – μέσω Twitter. 
  29. Sobeczak, Johnny [@JohnnySobeczak] (10 Ιουλίου 2019). «"I said 'Let JOKER be the first, then let's get fucking great filmmakers to come in.' Instead of trying to live in the shadow of the beast (MCU), let's do something they can't." This included $30 million budgets, no CGI hoopla. "Let's strip that all away. It'll be liberating."» (Tweet). Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2019 – μέσω Twitter. 
  30. «DC rethinks its Universe». www.vulture.com. 29 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2019. 
  31. Jr, Mike Fleming· Jr, Mike Fleming (22 Αυγούστου 2017). «The Joker Origin Story On Deck: Todd Phillips, Scott Silver, Martin Scorsese Aboard WB/DC Film». Deadline (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2019. 
  32. 32,0 32,1 32,2 «The Joker Movie: Warner Bros. Wants Class, Cachet and Maybe Leonardo DiCaprio». The Hollywood Reporter (στα Αγγλικά). 1 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2019. 
  33. 33,0 33,1 Masters, Kim (19 Οκτωβρίου 2019). «"You've Got to Stop This": Jared Leto Fumed Over New 'Joker' Movie». The Hollywood Reporter (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2019. 
  34. Itzkoff, Dave (10 Σεπτεμβρίου 2019). «Joaquin Phoenix, the Wild Card of ‘Joker’» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2019/09/10/movies/joaquin-phoenix-joker.html. Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2019. 
  35. 35,0 35,1 Shepherd, Jack· News, Jamie Graham (20 Αυγούστου 2019). «Exclusive: Joaquin Phoenix reveals his hesitations over playing the Joker: "There was a lot of fear"». gamesradar (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2019. 
  36. 36,0 36,1 36,2 36,3 Tartaglione, Nancy (31 Αυγούστου 2019). «'Joker's Joaquin Phoenix & Todd Phillips On Creating DC Character Study & Finding That Laugh – Venice». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Σεπτεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2019. 
  37. Edwards, Chris (8 Ιουλίου 2019). «Joker doesn't "follow anything" from the comics». Digital Spy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2019. 
  38. Rougeau, Michael (16 Σεπτεμβρίου 2019). «Joker Director Claims He Was "Misquoted" Concerning Comic Book Connections». GameSpot. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2019. 
  39. Lang, Brent (4 Ιανουαρίου 2018). «Warner Bros. Taps Walter Hamada to Oversee DC Films Production (EXCLUSIVE)». Variety (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2018. 
  40. Kit, Borys (June 13, 2018). «Warner Bros. Shifts DC Strategy Amid Executive Change-Up». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις June 13, 2018. https://web.archive.org/web/20180613234324/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/joker-batman-suicide-squad-movie-plans-making-sense-dcs-moves-1119489. Ανακτήθηκε στις June 15, 2018. 
  41. Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα THR: Stop.
  42. Erao, Matthew (June 18, 2018). «Joker Origin Film Reportedly Wants Robert De Niro For Supporting Role». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 28, 2018. https://web.archive.org/web/20180728011212/https://screenrant.com/joker-movie-robert-de-niro-character-descriptions/. Ανακτήθηκε στις July 18, 2018. 
  43. Kroll, Justin (10 Ιουλίου 2018). «Joaquin Phoenix's 'Joker' Movie Gets the Greenlight, Will Shoot in the Fall». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2018. 
  44. 44,0 44,1 Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα LAT: Stakes.
  45. Hood, Cooper (18 Ιουλίου 2018). «Joker Origin Movie Title & Release Date Officially Revealed». Screen Rant. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2018. 
  46. Ashurst, Sam· Chapman, Matt (3 Απριλίου 2019). «Joaquin Phoenix's Joker film release date, plot, cast, trailer and everything you need to know». Digital Spy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2019. 
  47. 47,0 47,1 D'Alessandro, Anthony (July 10, 2018). «Todd Phillips' 'Joker' Movie Heading Into Production This Fall With Joaquin Phoenix». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 24, 2018. https://web.archive.org/web/20180724032216/https://deadline.com/2018/07/joker-joaquin-phoenix-todd-phillips-1202424260/. Ανακτήθηκε στις July 11, 2018. 
  48. «Joker trailer, release date, cast, news and more». Den of Geek!. 3 Απριλίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2019. 
  49. Yang, Rachel (21 Σεπτεμβρίου 2018). «See Joaquin Phoenix in Joker Makeup». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2018. 
  50. Kit, Borys (July 23, 2018). «Robert De Niro in Talks to Join Joaquin Phoenix in Joker Movie (Exclusive)» (στα αγγλικά). The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 23, 2018. https://web.archive.org/web/20180723231849/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/robert-de-niro-talks-join-joaquin-phoenix-joker-movie-1127469. Ανακτήθηκε στις July 24, 2018. 
  51. «Robert De Niro and Frances Conroy join DC's Joker origin film». flickeringmyth. 24 Ιουλίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2018. 
  52. Mueller, Matthew (July 13, 2018). «Frances McDormand Turns Down Role in Joker Origin Movie» (στα αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 26, 2018. https://web.archive.org/web/20180726050439/http://comicbook.com/dc/2018/07/14/frances-mcdormand-turns-down-joker-origin-movie/. Ανακτήθηκε στις July 21, 2018. 
  53. Trendell, Andrew (26 Μαρτίου 2019). «Marc Maron tells us about working on Joaquin Phoenix's upcoming 'Joker' origin movie». NME. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2019. 
  54. Kroll, Justin (July 31, 2018). «Joaquin Phoenix's Joker Movie Eyes 'Glow' Star Marc Maron (EXCLUSIVE)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 31, 2018. https://web.archive.org/web/20180731174958/https://variety.com/2018/film/news/joaquin-phoenix-joker-movie-marc-maron-1202890764/. Ανακτήθηκε στις July 31, 2018. 
  55. Anderson, Jenna (July 31, 2018). «Bryan Callen Cast in 'Joker' Origin Movie» (στα αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 31, 2018. https://web.archive.org/web/20180731222746/http://comicbook.com/dc/2018/07/31/joker-origin-movie-cast-bryan-callen-todd-phillips/. Ανακτήθηκε στις August 1, 2018. 
  56. Stedman, Alex (29 Αυγούστου 2018). «Alec Baldwin Drops Out of 'Joker' Movie». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2018. 
  57. ««Joker»: Ρεκόρ για το υψηλότερο άνοιγμα στην ιστορία του Οκτωβρίου | naftemporiki.gr». www.naftemporiki.gr. 10 Αυγούστου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2019. 
  58. «Το «Joker» και επίσημα φαινόμενο με 300.000 θεατές την πρώτη εβδομάδα προβολών». αθηνόραμα. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2019. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Joker (2019 film) στο Wikimedia Commons