Μετάβαση στο περιεχόμενο

Σχόλια

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Τα Σχόλια (λατιν.: scholium, από τα αρχαία ελληνικά: σχόλιον‎‎) είναι γραμματικές, κριτικές, ή επεξηγηματικές παρατηρήσεις –πρωτότυπες ή αντιγραμμένες από προηγούμενους σχολιαστές– που παρεμβάλλονται στο περιθώριο ενός χειρογράφου ενός αρχαίου συγγραφέα, όπως το γλωσσάριο. Αυτός που γράφει τα σχόλια, είναι ένας Σχολιαστής. Η πιο παλαιά χρήση της λέξης ανάγεται στον 1ο αι. π.Χ..

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Του Ερνστ Μάας, Scholia Graeca in Homeri Iliadem Townleyana (1887), μια συλλογή σχολίων στην Ιλιάδα του Ομήρου.

Τα αρχαία σχόλια είναι σημαντικές πηγές πληροφοριών για πολλές πτυχές του αρχαίου κόσμου, ειδικά για την αρχαία ιστορία της λογοτεχνίας. Τα πρώτα σχόλια, συνήθως ανώνυμα, χρονολογούνται στον 5ο ή τον 4ο αι. π.Χ. (όπως τα μικρά σχόλια [scholia minora] στην Ιλιάδα). Η πρακτική της σύνταξης των σχολίων συνεχίστηκε μέχρι την ύστερη Βυζαντινή εποχή, με εξαιρετικό παράδειγμα να είναι τα μαζικά σχόλια του Ευστάθιου αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης στον Όμηρο τον 12ο αι. και τα πιο πρόσφατα σχόλια (scholia recentiora) του Θωμά Μαγίστρου, του Δημήτριου Τρικλίνιου και του Μανουήλ Μοσχόπουλου τον 14ο αι.

Τα σχόλια τροποποιούνταν από διαδοχικούς αντιγραφείς και ιδιοκτήτες του χειρογράφου, και σε ορισμένες περιπτώσεις αυξάνονταν σε τέτοιο βαθμό, που δεν υπήρχε πλέον χώρος για αυτά στο περιθώριο, και έγινε αναγκαίο να τα μετατρέψουν σε ξεχωριστό έργο. Στην αρχή, τα συνέθεταν από έναν μόνο σχολιαστή, και αργότερα από πολλούς. Αυτό επισημαίνεται από την επανάληψη της λέξης λήμμα ("επικεφαλής λέξη"), ή από τη χρήση φράσεων όπως "ή άλλως", "εναλλακτικά", "σύμφωνα με κάποιους", για να εισαγάγουν διαφορετικές εξηγήσεις, ή από την ρητή παραπομπή διαφορετικών πηγών.

Σημαντικές ομάδες σχολίων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ελληνικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα πιο σημαντικά είναι εκείνα στην Ομηρική Ιλιάδα, ειδικά εκείνα που βρίσκονται στα χειρόγραφα του 10ου αι., που ανακαλύφθηκαν από τον Ζαν-Μπατίστ ντε Βιλουαζόν το 1781 στη Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Βενετίας (βλέπε περαιτέρω Venetus A, Homeric scholarship), τα οποία βασίζονται στον Αρίσταρχο τον Σαμόθρακα και τη σχολή του.[1] Τα Σχόλια για τον Ησίοδο, τον Πίνδαρο, τον Σοφοκλή, τον Αριστοφάνη και τον Απολλώνιο τον Ρόδιο είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικά.

Λατινικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα Λατινικά, τα πιο σημαντικά είναι αυτά του Σέρβιου Ονοράτου στον Βιργίλιο, [2] του Ελένιου Άκρωνος και του Πορφυρίου Πομπώνιου στον Οράτιο, [3] και του Αίλιου Δονάτου στο Τερέντιο. [4]Επίσης ενδιαφέροντα είναι τα σχόλια στον Γιουβενάλη που συνδέονται με το καλό χειρόγραφο P;[5] ενώ υπάρχουν επίσης σχόλια στον Στάτιο,[6] ειδικά αυτά που σχετίζονται με το όνομα Λακτάντιος Πλάκιδος.[7]

Κατάλογος αρχαίων σχολίων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μερικά αρχαία σχόλια είναι αρκετά ποιοτικά και σημαντικά, ώστε να χαρακτηρίζονται ως "εξηγήσεις". Η ύπαρξη μιας εμπορικής μετάφρασης χρησιμοποιείται συχνά για να διακρίνει μεταξύ "σχολίων" και "εξηγήσεων". Παρακάτω είναι ένας χρονολογικός κατάλογος αρχαίων σχολιαστών, που έχουν γράψει έργα και τα οποία έχουν γίνει εμπορικές μεταφράσεις:

Άλλες χρήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ο Μπένεντικτ Σπινόζα έδωσε τα δικά του σχόλια σε πολλές από τις προτάσεις στην Ηθική του, παρατηρήσεις και επεκτάσεις των μεμονωμένων προτάσεών του, ή μερικές φορές σύντομα συμπεράσματα σε τμήματα επιχειρηματολογίας, που περιέχονται μια σειρά από προτάσεις.
  • Στα σύγχρονα μαθηματικά κείμενα, τα σχόλια είναι σημειώσεις στο περιθώριο, που μπορούν να ενισχύσουν μια γραμμή συλλογισμού, ή να τη συγκρίνουν με αποδείξεις που δόθηκαν νωρίτερα. Ένα διάσημο παράδειγμα είναι το σχόλιο του Τόμας Μπέιζ, στο οποίο παρουσιάζει μια αιτιολόγηση για την υπόθεση μιας συνεχούς ομοιόμορφης κατανομής για το προηγούμενο της παραμέτρου μιας διαδικασίας Μπερνούλι.[8] Ένα άλλο διάσημο παράδειγμα κάπως διαφορετικής χρήσης βρίσκεται στο Methodus Incrementorum του Μπρουκ Τέυλορ, στο οποίο οι προτάσεις που αποδεικνύονται, συχνά ακολουθούνται από ένα σχόλιο, που εξηγεί περαιτέρω τη σημασία της πρότασης.
  • Το Scholia είναι ένα ακαδημαϊκό περιοδικό στον τομέα των κλασικών σπουδών.
  • Scholia: Ψηφιακή μηχανή που βασίζεται στα wikidata, κυρίως για επιστημονικές δημοσιεύσεις.
  • Ο Νικόλας Γκόμεζ Νταβίλα ήταν ένας από τους πιο ριζοσπαστικούς κριτικούς της μοντερνικότητας, του οποίου το έργο αποτελείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από αφορισμούς, τους οποίους ονόμασε "escolios" ("γλωσσάριο") ενός εντελώς ασυμβίβαστου κειμένου.
  • Σε κάθε συλλογή ταινιών του Μπιλ Μπλάκμπεαρντ, Krazy Kat, στο πίσω μέρος του βιβλίου περιλαμβάνεται μια σελίδα Ignatz Mouse Debaffler: μια σελίδα σημειώσεων που διευκρινίζουν αναφορές που είναι ασαφείς, ή που ενδεχομένως απαιτούν εξήγηση. Όταν μια λωρίδα έχει ένα σχόλιο γύρω της, η κάτω εξωτερική γωνία της σελίδας είναι σημαδεμένη με την εικόνα του Ignatz.

Βλέπε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συμπεράσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ J E Sandys, A Dictionary of Classical Antiquities (London 1894) p. 65
  2. ↑ J E Sandys, A Dictionary of Classical Antiquities (London 1894) p. 683
  3. ↑ A Palmer, The Satires of Horace (London 1920) p. xxxvii
  4. ↑ J E Sandys, A Dictionary of Classical Antiquities (London 1894) p. 197
  5. ↑ J D Duff, Fourteen Satires of Juvenal (Cambridge 1925) p. xliii
  6. ↑ R Sweeny, Prolegomena to an Edition of Scholia on Statius (1969) p. 2-8
  7. ↑ H J Rose, A Handbook of Latin Literature (1967) p. 483
  8. ↑ Murray, F. H. (February 1930). «Note on a scholium of Bayes». Bulletin of the American Mathematical Society (American Mathematical Society) 36: 129–132. doi:10.1090/s0002-9904-1930-04907-1. https://projecteuclid.org:443/euclid.bams/1183493827. Ανακτήθηκε στις 3 January 2018. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Dickey, Eleanor. Ancient Greek Scholarship: A Guide to Finding, Reading, and Understanding Scholia, Commentaries, Lexica, and Grammatical Treatises. Oxford: OUP for the APA, 2007. (ISBN 0-19-531293-7).
  • Reynolds, L.D. and N.G. Wilson. Scribes & Scholars: a Guide to the Transmission of Greek & Latin Literature, 3rd ed. Oxford: Clarendon Press, 1991. (ISBN 0-19-872146-3).

Εξωτερικές συνδέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Scholium". Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σχόλια&oldid=10622296"