Στυλιανός Παττακός

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
καθαιρεθείς υποστράτηγος
Στυλιανός Παττακός
Υπουργός Εσωτερικών
Στρατιωτική Δικτατορία (1967-1974)
Περίοδος
21 Απριλίου 1967 – 26 Αυγούστου 1971
ΠρωθυπουργόςΚωνσταντίνος Κόλλιας, Γεώργιος Παπαδόπουλος
ΠροκάτοχοςΣπύρος Θεοτόκης
ΔιάδοχοςΑδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος
Περίοδος
10 Μαΐου 1973 – 8 Οκτωβρίου 1973
ΠρωθυπουργόςΓεώργιος Παπαδόπουλος
ΠροκάτοχοςΑδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος
ΔιάδοχοςΙωάννης Αγαθαγγέλου
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση8 Νοεμβρίου 1912 (1912-11-08), Αγία Παρασκευή Αμαρίου, Νομός Ρεθύμνης
Θάνατος8 Οκτωβρίου 2016 (103 ετών)
Αθήνα, Ελλάδα
ΕθνότηταΈλληνας
ΥπηκοότηταΕλληνική
Πολιτικό κόμμαΧούντα των Συνταγματαρχών
ΣύζυγοςΔήμητρα Παττακού
ΠαιδιάΡόζα, Ειρήνη
ΣπουδέςΣτρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
ΕπάγγελμαΣτρατιωτικός
ΘρήσκευμαΧριστιανός Ορθόδοξος
Στρατιωτική υπηρεσία
Πίστη Βασίλειο της Ελλάδας (1937 - 73)
Ελληνική Δημοκρατία (1973 - 74)
Υπηρεσία/κλάδος Ελληνικός Στρατός
ΒαθμόςΣτρατιώτης από καθαιρεθέντα
Υποστράτηγο (ΤΘ)
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Στυλιανός Γ. Παττακός (Αγία Παρασκευή Αμαρίου Ρεθύμνου, 8 Νοεμβρίου 1912 – Αθήνα, 8 Οκτωβρίου 2016) ήταν Έλληνας καθαιρεθείς Αξιωματικός (υποστράτηγος τεθωρακισμένων) και ένας από τους πρωτεργάτες του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου του 1967. Κατά την επταετή Στρατιωτική Δικτατορία που επιβλήθηκε διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών (1967-1971) και Α΄ αντιπρόεδρος της κυβέρνησης (1971-1973). Μετά την πτώση της δικτατορίας κρίθηκε ένοχος στάσης και εσχάτης προδοσίας για τη συμμετοχή του στο πραξικόπημα και καταδικάστηκε σε θάνατο, ποινή που αργότερα μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη. Αποφυλακίστηκε το Σεπτέμβριο του 1990, επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, για λόγους ανηκέστου βλάβης της υγείας του.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1912 στην Αγία Παρασκευή της επαρχίας Αμαρίου του νομού Ρεθύμνου στην Κρήτη και ήταν τέκνο αγροτικής οικογένειας[1]. Ο ίδιος υποστήριζε πως η οικογένειά του καταγόταν από κλάδο του βυζαντινού οίκου των Σκορδιλών. Φοίτησε αρχικά στη Σχολή Υπαξιωματικών και εισήλθε στη Σχολή Ευελπίδων το 1934, από όπου αποφοίτησε το 1937 με τον βαθμό του ανθυπιλάρχου (ανθυπολοχαγού ιππικού)[2].

Συμμετείχε στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο ως Διοικητής ίλης της 11ης Ομάδος Αναγνωρίσεως της 11ης Μεραρχίας Πεζικού, ενώ κατά τη διάρκεια της Κατοχής ήταν μέλος της αντιστασιακής οργάνωσης «Όμηρος» και της Ιερής Ταξιαρχίας.[3][4]. Έλαβε μέρος στα Δεκεμβριανά, συμμετείχε στον Εμφύλιο Πόλεμο ως Διοικητής της ίλης αρμάτων μάχης Κένταυρος, σε αρκετά σημεία της Βόρειας Ελλάδας και παρασημοφορήθηκε μεταξύ άλλων με τρία αριστεία ανδρείας, επτά πολεμικούς σταυρούς και δύο μετάλλια εξαίρετων πράξεων. Στη συνέχεια σπούδασε στη Σχολή Πολέμου και κατάφερε να φτάσει μέχρι τον βαθμό του ταξιάρχου. Το 1964 ανέλαβε τη διοίκηση Τεθωρακισμένων του Β΄ Σώματος Στρατού στη Βέροια[5] και μερικούς μήνες πριν το Πραξικόπημα τη διοίκηση του Κέντρου Εκπαιδεύσεως Τεθωρακισμένων με έδρα το Γουδή[1][2]. Ήταν νυμφευμένος από το 1940 με τη Δήμητρα Νικολαΐδου, με την οποία απέκτησε δύο κόρες[6].

Συμμετοχή στη Χούντα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Παττακός φέρεται να προσχώρησε οριστικά στην ομάδα των πραξικοπηματιών κατά τα τέλη[7] του 1966. Κατόπιν υπήρξε με τους Γεώργιο Παπαδόπουλο και Νικόλαο Μακαρέζο, μέλος της τριμελούς ηγετικής ομάδας που πρωτοστάτησε στην εκδήλωση του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου. Όπως και η υπόλοιπη ηγετική ομάδα, ο Παττακός είχε σχέση με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, ενώ ο ίδιος είχε εκπαιδευτεί στις ΗΠΑ.[8] Στο επιχειρησιακό κομμάτι του πραξικοπήματος, ο ρόλος του Παττακού ήταν υψίστης σημασίας[7][9], καθώς ως Διοικητής του Κέντρου Εκπαιδεύσεως Τεθωρακισμένων[1], ήλεγχε τις μονάδες των τεθωρακισμένων που ήταν απαραίτητες για την κατάληψη της Αττικής. Είχε μετατεθεί στη συγκεκριμένη θέση τον Οκτώβριο του 1966[10]. Επίσης, τις παραμονές του πραξικοπήματος, φρόντισε με την αδιάλλακτη στάση του να κάμψει τους τελευταίους ενδοιασμούς των υπόλοιπων συνωμοτών[9].

Τον Απρίλιο του 1967, μετά την επικράτηση του πραξικοπήματος ανέλαβε το Υπουργείο Εσωτερικών. Έπειτα από δικές του ενέργειες, γκρεμίστηκε το 1970 το Βαλιδέ Τζαμί, σημαντικό μεσαιωνικό μνημείο του Ηρακλείου, το οποίο χτίστηκε ως ρωμαιοκαθολικός ναός γοτθικού τύπου και μετατράπηκε επί Τουρκοκρατίας σε τζαμί[9][11]. Το 1971 τοποθετήθηκε στη θέση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, εξέλιξη που οδήγησε στην αποδυνάμωσή του[12]. Διατηρήθηκε στο συγκεκριμένο αξίωμα μέχρι το 1973.

Στη Μεταπολίτευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την πτώση της χούντας Ιωαννίδη και την αποκατάσταση της δημοκρατίας, συνελήφθη στις 23 Οκτωβρίου 1974 και μεταφέρθηκε στην Κέα, ενώ στις 20 Ιανουαρίου 1975 προφυλακίστηκε. Στη Δίκη που ακολούθησε, το Πενταμελές Εφετείο υπό την προεδρία του Γιάννη Ντεγιάννη τον έκρινε ένοχο στάσης και εσχάτης προδοσίας και τον καταδίκασε σε θάνατο, αλλά η ποινή μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη από την πολιτική εξουσία. Κατόπιν, καθαιρέθηκε με Προεδρικό Διάταγμα από τον στρατιωτικό του βαθμό. Το 1983 ζήτησε την επανάληψη της δίκης του, αίτημα το οποίο απορρίφθηκε από τον Άρειο Πάγο.[13] Στις 28 Σεπτεμβρίου 1990 αποφυλακίστηκε «λόγω ανηκέστου βλάβης της υγείας του» με την υποχρέωση να παρουσιάζεται ανά 15 ημέρες στο Αστυνομικό Τμήμα της περιοχής του και ανά 5 μήνες στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων. Απεβίωσε στις 8 Οκτωβρίου του 2016[14].

Παρέμεινε αμετανόητος μέχρι το τέλος της ζωής του και ισχυριζόταν ότι η Χούντα έσωσε την Ελλάδα από σχεδιαζόμενη σοσιαλιστική Δικτατορία του Ανδρέα Παπανδρέου που θα έβαζε το Κράτος στο Ανατολικό Μπλοκ. Επίσης υπεραμύνθηκε των πεπραγμένων της δικτατορίας υποστηρίζοντας ότι εκείνη έφερε ηλεκτρικό ρεύμα και νερό σε πολλά σπίτια και ότι προχώρησε σε πολλά δημόσια έργα. Παράλληλα αρνιόταν κατ' επανάληψη ότι έγιναν βασανισμοί πολιτικών κρατουμένων επί Χούντας, με εξαίρεση τις περιπτώσεις του Αλέξανδρου Παναγούλη και του Σπύρου Μουστακλή, οι οποίοι κατά δήλωση του Παττακού «Τα ήθελαν και τα έπαθαν». Σε μια άλλη συνέντευξη που έδωσε στην τηλεοπτική εκπομπή Μηχανή Του Χρόνου είπε ότι και οι εξόριστοι στη Γυάρο μπορούσαν να φάνε αστακό αρκεί να βουτούσανε στη θάλασσα να τον πιάσουν.

Απόψεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την αποφυλάκισή του, ο Παττακός σε συνεντεύξεις του είχε κατ' επανάληψη δηλώσει ότι δεν είχε μετανιώσει για τις πράξεις και απόψεις του. Μεταξύ άλλων, υποστήριξε ότι σωστά εκτελέστηκε ο Νίκος Μπελογιάννης διότι ήταν Κατάσκοπος, ενώ κατηγόρησε και την μεταπολιτευτική Δημοκρατία[15]:

  • «Ο Μπελογιάννης ήτο ένας σκληρός Κομμουνιστής ο οποίος είχε ενεργό ρόλο στη σφαγή του Μελιγαλά το 1944. Του εδώθη το φωτοστέφανο του ήρωα και του λαϊκού αγωνιστή, ενώ ήτο ένας Κομμουνιστής που μαζί με την οργάνωσή του ενεργούσε κατασκοπευτικώς υπέρ του Ανατολικού Μπλοκ, υπέρ της Σοβιετικής Ενώσεως.[...] Ήτο προδότης, εφαρμόστηκε ο Νόμος και ο στρατιωτικός κανονισμός και ορθώς εκτελέστηκε. Ο Μπελογιάννης δεν ήτο ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο, αλλά ο άνθρωπος με τον ασύρματο. Όταν τον έπιασαν, ασύρματο είχε μαζί του. Ο ίδιος ο Ζαχαριάδης τον εξόντωσε. Τα λένε εξάλλου και οι ίδιοι οι κομμουνιστές σήμερα.»[15]
  • « Το παρακράτος άρχισε να οργανούται το 1963-64 με Αρχηγό τον Ανδρέα Παπανδρέου, ευφυέστατο άνθρωπο, ο οποίος όμως ήτο τόσο εγωιστής, τόσο φιλόδοξος που έκανε τεραστία ζημία. Ήτο ο πολιτικός Αρχηγός της παραστρατιωτικής οργανώσεως ΑΣΠΙΔΑ.[...] Δώσαμε αμνηστία σε όλους και έδωσα το Διαβατήριο στον Ανδρέα και στην οικογένεια του και έφυγαν, πήγαν στο καλό. Μας άδειασε την γωνιά. Δυστυχώς επέστρεψε το 1981 ως Πρωθυπουργός και κατέστρεψε την Ελλάδα. Το ΠΑΣΟΚ έκανε τους Έλληνες τεμπέληδες, διάλυσε την οικονομία μας, κατέστρεψε την νεολαία, την οδήγησε στο βούρκο των ναρκωτικών και άλλαξε τα ήθη της ελληνικής οικογένειας. Το σύνθημά του ήτο η Αλλαγή, ε, τα άλλαξε όλα».[15]

Συγγραφικό έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1991 εκδόθηκε το Απόρρητο Ημερολόγιο του Στυλιανού Παττακού, όπως υποστηρίζει ο Παττακός χωρίς την έγκρισή του. Επίσης εκδόθηκαν και κυκλοφορούν τα εξής βιβλία του:

  • 21η Απριλίου 1967. ΔΙΑΤΙ; ΠΟΙΟΙ; ΠΩΣ;
  • Οδυσσεύς Μιλτ. Αγγελής Ο στρατηγός των στρατηγών
  • 21 Απριλίου 1967 - 8 Οκτωβρίου 1973 Ημέραι και Έργα
  • Οδοιπορικόν ενός στρατιώτου 90 ετών
  • Δυστυχώς ενικήσαμεν. Αυτά διά την Ιστορίαν Α΄ Μέρος
  • Δυστυχώς ενικήσαμεν. Όσα αληθή όσα δίκαια!... Β΄ Μέρος
  • Κάιν διατί; Κομμουνιστοσυμμοριτοπόλεμος 1941-1949
  • Διαξιφισμοί. Διά την Τιμήν & την Αλήθειαν
  • Εις τας επάλξεις! Με τον Σταυρόν, την αρετήν και το σπαθί
  • Γενναίοι ως Έλληνες. Το υπέρλαμπρον έπος του 1940
  • Το τελευταίον σάλπισμα

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 Μελέτης Η. Μελετόπουλος, Η δικτατορία των συνταγματαρχών. Κοινωνία, ιδεολογία, οικονομία, εκδόσεις Παπαζήση, γ΄ έκδοση, Αθήνα 2008, σελ. 52, 55 - 56.
  2. 2,0 2,1 Ε΄ Ιστορικά, Πως φτάσαμε στην 21η Απριλίου, τεύχος 27, σελ. 29
  3. Χατζηβασιλείου Ευάνθης, Απαρχές και χαρακτήρας της δικτατορίας των Συνταγματαρχών, από τον τόμο των πρακτικών του συνεδρίου "Η δικτατορία των Συνταγματαρχών & η αποκατάσταση της δημοκρατίας", Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 2014, σελ. 22
  4. Πικραμένος Πάνος - Μπεντρουβάκης Εμμανουήλ, Το πραξικόπημα. Ο σχεδιασμός και η επιχείρηση, 2006, σελ. 23.
  5. Καλλιβρετάκης, Λεωνίδας (2010). «Οι γνωστοί «άγνωστοι» Απριλιανοί συνωμότες & Η ομάδα Παπαδόπουλου στην τελική ευθεία προς την εξουσία». Στο: Καραμανωλάκης, Βαγγέλης. Έξι στιγμές του εικοστού αιώνα. Η στρατιωτική δικτατορία 1967-1974. Αθήνα: Τα Νέα – Ιστορία. σελ. 42. 
  6. The International Who's Who 1991-92, Europa Publications, 1991, σελ. 1248.
  7. 7,0 7,1 Καλλιβρεττάκης (2010). σελ. 63.
  8. Were the Eagle and the Phoenix Birds of a Feather? The United States and the Greek Coup of 1967 by Louis Klarevas Assistant Professor of Political Science City University of New York, Discussion Paper No. 15 Hellenic Observatory-European Institute London School of Economics, February 2004, σελίδες 14-15
  9. 9,0 9,1 9,2 Κούλογλου, Στέλιος (10 Οκτωβρίου 2016). «Χωρίς τον Παττακό, ίσως να μην είχε γίνει πραξικόπημα». stelioskouloglou.gr. Στέλιος Κούλογλου. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2018. 
  10. Γρηγόρης Μιχαλόπουλος (επιμ.), Το Απόρρητο Ημερολόγιο Του Στυλιανού Παττακού, γραμμένο στις φυλακές Κορυδαλλού Αύγουστο-Σεπτέμβριο-Οκτώβριο 1978, Εκδόσεις των εφημερίδων Ελεύθερη Ώρα και Νέοι Άνθρωποι, χ.χ., σελ. 15.
  11. Σαρηγιάννη, Γεωργίου Μ. (23 Νοεμβρίου 2011). «Η προστασία της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς». greekarchitects.gr. Greek Architects. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2018. 
  12. Γιάννης Τζώρτζης, Η ελληνική δημοκρατία και η Χούντα. Η κρίση του καθεστώτος και η αποτυχημένη μετάβαση του 1973, Εκδόσεις Πεδίο, Αθήνα 2023, σελ. 74.
  13. Γ. Θ. Κρεμμύδας, 1984, σελ. 208.
  14. «Πέθανε ο Παττακός». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Οκτωβρίου 2016. 
  15. 15,0 15,1 15,2 «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2015.