Περίπλους του Ευξείνου Πόντου
Ο Περίπλους του Ευξείνου Πόντου είναι ο περίπλους τον οποίο περιέγραψε ο Φλάβιος Αρριανός, Έλληνας ιστορικός του 2ου αιώνα μ.Χ., στα ταξίδια του στις ακτές του Ευξείνου Πόντου κατά το 130 - 131 μ.Χ..[1] Έχει συνταχθεί με την μορφή σειράς επιστολών και με χρήση της Ελληνιστικής Κοινής, από τον Αρριανό προς τον αυτοκράτορα Αδριανό της Ρώμης, ο οποίος είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως προς τις γεωγραφικές εξερευνήσεις και είχε ο ίδιος επισκεφτεί προσωπικά ένα μεγάλο μέρος των κτήσεων της εκτεταμένης αυτοκρατορίας του.
Σκοπιμότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το έργο περιέχει μια ακριβή τοπογραφική επισκόπηση των ακτών του Ευξείνου Πόντου, από την Τραπεζούντα προς το Βυζάντιο, και γράφτηκε πιθανώς όταν ο Αρριανός είχε τον τίτλο του λεγάτου -τοπικού στρατιωτικού διοικητή- της επαρχίας της Καππαδοκίας, λίγο πριν ξεκινήσει ο πόλεμος με τους Αλανούς. Είναι χωρίς αμφιβολία η ίδια χρονική περίοδος κατά την οποία συνέταξε τις οδηγίες για την εκστρατεία των Ρωμαϊκών λεγεώνων εναντίον των επιδρομέων Αλανών στα ανατολικά της αυτοκρατορίας, οδηγίες που ανέπτυξε στο έργο Techne Taktika (Τέχναι Τακτικά), το οποίο ο Αρριανός δηλώνει πως γράφτηκε στο εικοστό έτος βασιλείας του αυτοκράτορα, και ασχολείται με την ανάλυση στρατιωτικών τακτικών.[2]
Έτσι, ο σκοπός του ταξιδιού και της συγγραφής του Περίπλου, ήταν η ενημέρωση του αυτοκράτορα ως προς τον κατατοπισμό του για την περιοχή του Εύξεινου Πόντου, όπως τις αποστάσεις μεταξύ πόλεων και τις φυσικές τοποθεσίες οι οποίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως καταφύγιο σε περίπτωση όπου τα Ρωμαϊκά πλοία έπεφταν σε καταιγίδα κατά την διάρκεια των ταξιδιών τους, καθώς και για την εξέταση του πόσο εφικτή θα ήταν μια στρατιωτική εκστρατεία του Αδριανού στην ευρύτερη περιοχή.[3]
Περιγραφές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Αρριανός αναφέρεται συχνά ονομαστικά στους Ξενοφώντα (§ 1, 15, 17, 19, 21, 23), Όμηρο (§ 5, 10, 34), Ηρόδοτο (§ 22, 27), Αισχύλο (§ 29), αλλά δεν αναφέρει τις ακριβείς πηγές που χρησιμοποίησε. Περιγράφει επίσης και τα ίχνη του μύθου των Αργοναυτών, τον τάφο του Αργοναύτη Άψυρτου (§ 7), την άγκυρα του πλοίου Αργώ (§ 11), την βουνοκορφή στην οποία αλυσοδέθηκε ο Προμηθέας (§ 16). Συνεχίζει παρέχοντας μια λεπτομερή ιστορία του νησιού Λευκός (σύγχρονο Φιδονήσι Εύξεινου Πόντου), όπου υπήρχε ένα ιερό του Αχιλλέα (§ 32-34), αναφέρει το ιερό της Κυβέλης το οποίο βρισκόταν στις εκβολές του ποταμού Φάσι (§ 11), και περιγράφει τον ναό του Ουρίου Διός (§ 17).
Ως προς τις στρατιωτικές λεπτομέρειες, αναφέρει το λιμάνι της Τραπεζούντας (§ 1), το λιμάνι του Χις (§ 4), ένα φρούριο στον Φάσι (§ 12), πληροφορίες για τους λαούς στα ανατολικά του Εύξεινου Πόντου και τα ονόματα των βασιλέων τους (§ 15, 27). Περιγράφει επίσης τις καταιγίδες στη θάλασσα (§ 5), και τις ιδιότητες του νερού του ποταμού Φάσι (§ 10).
Εκτίμηση του έργου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με τον Έντουαρντ Γκίμπον, ο Περίπλους περιέχει όλα όσα ο Αρριανός είδε από την Τραπεζούντα μέχρι την Διοσκουρία (σύγχρονο Σοχούμι στη Γεωργία), όλα όσα άκουσε από την Διοσκουρία έως τον Δούναβη ποταμό, και όλα όσα ήδη γνώριζε από τον Δούναβη έως την Τραπεζούντα.[4] Επομένως, ενώ ο Αρριανός δίνει πολλές πληροφορίες για τη νότια και την ανατολική πλευρά του Εύξεινου Πόντου, τα διαστήματα που απέχει από το βόρειο μέρος γίνονται μεγαλύτερα, και οι μετρήσεις του λιγότερο ακριβείς.[5]
Υπάρχει η πιθανότητα το έργο να μη διασώζεται ολόκληρο, μια και οι βυζαντινοί ιστορικοί, Προκόπιος[6] και Λέων ο Διάκονος,[7] αναφέρουν πως υπάρχουν μέρη του έργου που έχουν χαθεί[8]. Με βάσει τις αποστάσεις που δίνει ο Αρριανός, η μονάδα μέτρησης του σταδίου που χρησιμοποιεί, αντιστοιχεί σε 157 μέτρα.[8]
Θεωρείται ως η πιο σημαντική πηγή πληροφοριών για την ιστορία της Κολχίδος κατά την Ρωμαϊκή περίοδο[9]. Μέρος του ονόματος του έργου διασώζεται σε ανασκαφικό εύρημα που βρέθηκε το 1896 στο Σοχούμι ως αφιερωματική επιγραφή.[10]
Εισαγωγή του κειμένου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ακολουθούν οι πρώτες γραμμές του κειμένου:
"Αὐτοκράτορι Καίσαρι Τραϊανῷ Ἀδριανῷ Σεβαστῷ Ἀρριανὸς χαίρειν.
1.Εἰς Τραπεζοῦντα ἥκομεν, πόλιν Ἑλληνίδα, ὡς λέγει ὁ Ξενοφῶν ἐκεῖνος, ἐπὶ θαλάττῃ ᾠκισμένην, Σινωπέων ἄποικον, καὶ τὴν μὲν θάλασσαν τὴν τοῦ Εὐξείνου ἄσμενοι κατείδομεν ὅθενπερ καὶ Ξενοφῶν καὶ σύ.."— Περίπλους τοῦ Εὐξείνου Πόντου, παράγραφος 1
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Arrianus». The New International Encyclopædia. II. New York: Dodd, Mead and Company. 1902, σσ. 44. http://books.google.com/books?id=nWhMAAAAMAAJ&printsec=titlepage&source=gbs_summary_r&cad=0#PPA44,M1.
- ↑ Rose, Hugh James; Rose, Henry John; Wright, Thomas (1848), A New General Biographical Dictionary, London: B. Fellowes, σελ. 207, http://books.google.com/books?id=f2AMAAAAYAAJ&printsec=titlepage&source=gbs_summary_r&cad=0#PPA207,M1 OCLC 11837478.
- ↑ Millar, Fergus; edited by Hannah M. Cotton and Guy M. Rogers (2004), Rome, the Greek World, and the East vol. 2: Studies in the history of Greece and Rome, Chapel Hill: University of North Carolina Press, σελ. 183, ISBN 0-8078-5520-0, http://books.google.com/books?id=CVz_Jvp4DGEC&pg=RA1-PA183&sig=pA98BHGi3Wag9m-zBmaR9T0g1Mc OCLC 46992203.
- ↑ Gibbon, Edward, The History of the Decline and Fall of the Roman Empire, http://oll.libertyfund.org/?option=com_staticxt&staticfile=show.php%3Ftitle=1374&chapter=90206&layout=html&Itemid=27#lf0214-07_footnote_nt_372
- ↑ Smith, William (1854), A Dictionary of Greek and Roman Geography, London: Walton and Maberly, σελ. 887, ISBN 978-1-84511-001-7, http://books.google.com/books?id=_sYPAAAAYAAJ&printsec=titlepage&source=gbs_summary_r&cad=0#PPA887,M1 OCLC 31406498.
- ↑ Прокопий Кесарийский. Война с готами IV 14, ссылка на «Историю» Аргиана, но, по мнению М. В. Агбунова, речь должна идти о перипле Арриана
- ↑ Лев Диакон. История. М., 1988. σελ.210
- ↑ 8,0 8,1 Агбунов М. В. Античная лоция Чёрного моря / Отв. редакторы: д-р истор. наук И. Т. Кругликова, д-р географ. наук Н. А. Хотинский. — М., Наука, 1987. σελ. 8, 15, 93-94
- ↑ Древнейшие государства Кавказа и Средней Азии. (Серия «Археология СССР»). М., 1985. С.5
- ↑ Ельницкий Л. А. О малоизученных или утраченных греческих и латинских надписях Закавказья. // ВДИ. 1964. № 2. С.138-140, см. Агбунов 1987, с.85
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Rennell, James (1831), «An Examination of Arrian's Periplus of the Euxine Sea», (London: Printed for C.J.G. & F. Rivington): 271 OCLC 5621482.
| ||||||||||||||||||||
|