Κυριακοχώρι Φθιώτιδας
Συντεταγμένες: 38°49′26.15″N 22°0′50.04″E / 38.8239306°N 22.0139000°E
| Κυριακοχώρι | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Στερεάς Ελλάδας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Φθιώτιδας |
| Δήμος | Μακρακώμης |
| Δημοτική Ενότητα | Σπερχειάδας |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Φθιώτιδας |
| Υψόμετρο | 915 |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 151 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 35018 |
| Τηλ. κωδικός | 22360 |
Το Κυριακοχώρι είναι ορεινό χωριό του Νομού Φθιώτιδας. Βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του νομού, στις πλαγιές των Βαρδουσίων.
Γενικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Κυριακοχώρι είναι ορεινό χωριό της Περιφερειακής Ενότητας Φθιώτιδας, το οποίο υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Μακρακώμης. Βρίσκεται στις βόρειες πλαγιές των Βαρδουσίων, σε υψόμετρο περίπου 900–970 μέτρων και απέχει περίπου 30 χιλιόμετρα δυτικά από τη Σπερχειάδα και 60 χιλιόμετρα από τη Λαμία. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο οικισμός είχε 190 κατοίκους.
Γεωγραφικά Στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γεωγραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το χωριό είναι χτισμένο σε δασική περιοχή με έλατα, βελανιδιές και καστανιές, ενώ κοντά του υπάρχουν φυσικές πηγές νερού και παραδοσιακά μονοπάτια. Οι συντεταγμένες του είναι 38°49′32″ N, 22°00′49″ E. Το υψόμετρο του Κυριακοχωρίου αναφέρεται σε διαφορετικές πηγές μεταξύ 900 και 970 μέτρων, με πιο ακριβή μέτρηση τα 927 μ. σύμφωνα με το buk.gr.
Γειτονικά χωριά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα κοντινά χωριά περιλαμβάνουν:
- Γαρδίκι Ομιλαίων
- Πουγκάκια Φθιώτιδας
- Στάγια (Πλάτανος)— ~6 km μέσω δασικής διαδρομής
- Νικολίτσι Φθιώτιδας— ~25 km, υψόμετρο 660 μ.
- Αργύρια Φθιώτιδας
- Περιβόλι
- Κολοκυθιά
- Μάρμαρα
Ιστορικά, όλοι οι παραπάνω οικισμοί συνδέονταν διοικητικά με το Κυριακοχώρι στο πλαίσιο του Δήμου Ομιλαίων (1835–1990 περίπου).
Φυσικά χαρακτηριστικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Σηκωμένο Αυλάκι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στο Κυριακοχώρι λειτουργεί ένα παραδοσιακό υδραυλικό σύστημα, γνωστό ως «Σηκωμένο Αυλάκι», το οποίο κατασκευάστηκε από τον 18ο αιώνα και εξακολουθεί να χρησιμεύει στην άρδευση των καλλιεργειών. Το σύστημα περιλαμβάνει φράγμα σε παραπόταμο του Ινάχου, μακρύ υδραύλακα, υπαίθρια στέρνα και δίκτυο μικρών αυλακιών. Η λειτουργία του βασίζεται αποκλειστικά στη βαρύτητα.
Αυτή η πρακτική άρδευσης έχει αποτελέσει σημαντικό κεφάλαιο της τοπικής κουλτούρας και της συλλογικής αλληλεγγύης. Το Σηκωμένο Αυλάκι εντάχθηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας τον Φεβρουάριο του 2022.
Κατά μήκος του αυτορυθμιζόμενου αυτού μονοπατιού διοργανώνονται ετήσιες ορεινές πεζοπορίες, ενώ έχουν προταθεί έργα ανάδειξης όπως η δημιουργία πολιτιστικού ή περιβαλλοντικού πάρκου, η αποκατάσταση νερόμυλου, η κατασκευή υπαίθριου θεάτρου, καθώς και εκπαιδευτικές δραστηριότητες σε συνεργασία με ΚΠΕ.
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Διοικητική Εξέλιξη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Κυριακοχώρι, μαζί με τα χωριά Γαρδίκι Ομιλαίων, Πουγκάκια Φθιώτιδας, Στάγια (Πλάτανος), Νικολίτσι Φθιώτιδας και Αργύρια Φθιώτιδας αποτέλεσαν με το ΒΔ 8/20-4-1835 τον Δήμο Ομιλαίων με έδρα την Παλαιοβράχα Φθιώτιδας και αργότερα τη Σπερχειάδα. Το 1840 για λόγους διοικητικούς και οικονομικούς, αποφασίστηκε η συγχώνευση του Δήμου Σπερχειάδας με τον Δήμο Ομιλαίων και τον Δήμο Καλιαίων και όλα τα χωριά του Δήμου (εκτός από τα Πουγκάκια) προσαρτήθηκαν στον Δήμο Σπερχειάδας.
Το 1878 επανασυστάθηκε ο Δήμος Ομιλαίων, στον οποίο υπάχθηκε και το Κυριακοχώρι.
Το 1912 το Κυριακοχώρι αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητη κοινότητα (αρχικά περιελάμβανε και το συνοικισμό Νικολιτσίου ο οποίος αποσπάστηκε το 1913).
Το 1997 ψηφίστηκε το Πρόγραμμα Καποδίστριας και το Κυριακοχώρι υπάχθηκε στο Δήμο Σπερχειάδας.
Ονομασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σύμφωνα με τα λεγόμενα των παλαιών χωριανών, το όνομα Κυριακοχώρι, προήλθε από κάποιο τσοπάνο, ο οποίος είχε το σπίτι του στη Χιονά Ράχη, όπου έχουν βρεθεί και ορισμένα δείγματα, όπως πετρώματα κλπ.
Ο τσοπάνος είχε έναν γιο που τον έλεγαν Κυριάκο. Όταν ο Κυριάκος μεγάλωσε, παντρεύτηκε και έχτισε ένα σπίτι σε μια πλαγιά, όπου τώρα βρίσκεται το χωριό. Ο Κυριάκος απέκτησε πολλά παιδιά και σιγά σιγά άρχισαν να χτίζονται πολλά σπίτια, με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί ένα μικρό χωριό, το Κυριακοχώρι.
Σύμφωνα με άλλο διήγημα παλιών κατοίκων το χωριό βρισκόταν στην ράχη που σήμερα είναι το παρεκκλήσι της Αγίας Κυριακής. Ένα Πάσχα λοιπόν κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες πέθαναν όλοι οι άντρες του χωριού εκτός από ένα τσοπανόπουλο που λεγόταν Κυριάκος. Αυτός είδε όραμα την Αγία Κυριακή να του υποδεικνύει το σημείο που έπρεπε να χτιστεί το χωριό, και είναι το σημείο που βρίσκεται σήμερα το Κυριακοχώρι. Στο σημείο που είδε το όραμα βρέθηκαν οστά και εικάζεται ότι είναι της Αγίας Κυριακής, ή κατ' άλλους τα οστά των κατοίκων που πέθαναν εκεί.
Δημογραφική εξέλιξη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Έτος | 1861 | 1879 | 1889 | 1896 | 1907 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθ | 491 | 259 | 547 | 636 | 772 | 684 | 650 | 845 | 621 | 579 | 415 | 433 | 247 | 387 | 190 | 151 |
Μνημεία και Αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εσωτερικές εκκλησίες (εντός χωριού)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- **Άγιος Δημήτριος** — βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του Κυριακοχωρίου και αποτελεί κύρια εκκλησία για θρησκευτικές τελετές και .
- **Άγιος Νικόλαος** — λίγο πιο μέσα στο χωριό, εξυπηρετεί την καθημερινή λατρεία των κατοίκων.
Ξωκλήσια / εκκλησίες εκτός ή περιμετρικά του χωριού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- **Αγία Κυριακή** — ξωκλήσι σε υπερυψωμένη θέση απέναντι από το χωριό. Γιορτάζει στις 7 Ιουλίου με Θεία Λειτουργία και παραδοσιακό πανηγύρι.
- **Άγιος Γεώργιος** — περιλαμβάνει το κοιμητήριο του χωριού.
- **Άγιος Αθανάσιος** — παραδοσιακό ξωκλήσι στην ευρύτερη περιοχή του χωριού.
- **Αγία Παρασκευή** — ξωκλήσι που χρησιμοποιείται για τοπικές εορτές.
- **Άγιος Ιωάννης** — ξωκλήσι με παραδοσιακή αρχιτεκτονική.
- **Αϊ-Λιάς (Προφήτης Ηλίας)** — υπερυψωμένο ξωκλήσι με θέα προς το χωριό, παραδοσιακός χώρος πανηγυριού και θρησκευτικών τελετών.
Σύγχρονη δραστηριότητα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ορεινές πεζοπορίες και τοπικές εκδηλώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Διοργανώνονται **ορεινές πεζοπορίες** και πορείες, ειδικά κατά μήκος του Σηκωμένου Αυλακιού και προς τον Προφήτη Ηλία, όπου οι συμμετέχοντες απολαμβάνουν τη φύση και την παράδοση της περιοχής.
- Κατά τη διάρκεια των θρησκευτικών πανηγυριών, όπως αυτά της **Αγίας Κυριακής** ή του **Προφήτη Ηλία**, διοργανώνονται τοπικές εκδηλώσεις με μουσική, παραδοσιακά εδέσματα και κοινωνικές δραστηριότητες.
Έργα αναστήλωσης και πολιτιστικές δράσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Γίνονται εργασίες **ανάδειξης και συντήρησης των παραδοσιακών μονοπατιών και ξωκλησιών**, με σκοπό την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και την αναζωογόνηση της περιοχής.
- Υπάρχουν προτάσεις και μελέτες για τη δημιουργία **πολιτιστικού–περιβαλλοντικού πάρκου** στην περιοχή του Προφήτη Ηλία, που περιλαμβάνει αναπαλαίωση νερόμυλου, αισθητική ανάδειξη γεφυριών και βρυσών, καθώς και υπαίθριο θέατρο.
Σύλλογος και κοινωνική δραστηριότητα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Υπάρχει ενεργή παρουσία των **Απανταχού Κυριακοχωριτών**, οι οποίοι διοργανώνουν συναντήσεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις και δράσεις για τη διατήρηση της παράδοσης.
- Κατά τη διάρκεια της **εβδομάδας του 15 Αυγούστου**, οργανώνονται **διάφορες εκδηλώσεις για μικρούς και μεγάλους**, όπως παιχνίδια, παραστάσεις και πολιτιστικές δραστηριότητες, ενισχύοντας την κοινωνική και πολιτιστική ζωή του χωριού.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- kyriakochori.gr Αρχειοθετήθηκε 2020-07-24 στο Wayback Machine.
- https://dimosmakrakomis.gov.gr/kyriakoxvri Αρχειοθετήθηκε 2022-01-25 στο Wayback Machine.
- ↑ «Ελληνική Στατιστική Αρχή – Απογραφικά στοιχεία». statistics.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2025.
- ↑ «Ανακοινώσεις Δήμου Γορτυνίας». gortynia.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2025.
- ↑ «Αρκαδικά Νέα – Το πανηγύρι του Κυριακοχωρίου». arcadika-nea.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2025.
- ↑ Παπαδόπουλος, Ιωάννης (1998). Η Γορτυνία και τα χωριά της. Αθήνα.
- ↑ «Υπουργείο Πολιτισμού – Έργα προστασίας Σηκωμένου Αυλακιού». culture.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2025.