Καμαράκι Ηρακλείου

Το Καμαράκι είναι οικισμός του Δήμου Μαλεβιζίου του νομού Ηρακλείου της περιφέρειας Κρήτης, ο οποίος σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011 έχει πληθυσμό 14 κατοίκων. Βρίσκεται σε υψόμετρο 540 μέτρων και σε απόσταση 27χιλ.απο το Ηράκλειο. Το χωριό βρίσκεται στους βορειοανατολικους πρόποδες του Ψηλορείτη στο μέσο της καταφυτης από δασικα και άλλα δέντρα κοιλαδας που σχηματίζουν οι ορεινοί ογκοι του Κεφαλιού και της Φιλιορημου από νότια, της Τραπέζας από δυτικά και της Καμπανας από βόρεια

Υπάγεται στην τοπική κοινότητα Αστυρακίου της δημοτικής ενότητας Τυλισού.το Καμαρακι είναι ένας ακόμα βυζαντινος οικισμός του Μαλεβιζιου μιας και αναφέρεται για πρώτη φορά στο σεξτεριο Santa Crose σαν φεουδο των ενετικων κατάστιχων τον 13ο αιώνα. Στην Απογραφή του Καστροφυλακα το 1583 αναφέρεται ως Camarachi με 110κατοικους,το 1881 αναφέρεται στο Δήμο Ανωγειων με 50 χριστιανους κατοίκους, το 1900 στον ίδιο δημο με 71 κατ. Το 1920 αναφέρεται στον αγροτικό δημο Γωνιών με 83κατ.το 1928 με 102κατ. Το 1940 με 116κατ.το 1951 με 122κατ.το 1961 με 131κατ το 1971 με 52κατ. και το 1981 με 59κατ. Την περίοδο της γερμανικής κατοχής οι κάτοικοι είχαν οργανωθεί σε ομάδες Εθνικής αντίστασης και το χωριό αποτελούσε λιμερι, κέντρο ανεφοδιασμου και περίθαλψης των ανταρτικων ομάδων αλλά ο ρόλος του χωριού προδοθηκε και υπήρξαν αντιποινα με αποτέλεσμα να εκτελεστουν 17 χωριανοι στη θέση "ποροφαραγγο" του Γωνιανου φαραγγιου στις 21/08/44 όπου υπάρχει σήμερα το σχετικό μνημείο. Η μετανάστευση του 60'κ του 70'αποδυναμωσαν την ήδη βεβαρημενη από τις γερμανικές εκτελέσεις κατάσταση του χωριού σε σημείο που δεν ανεκαμψε πληθυσμιακα έκτοτε..Βορειοδυτικά του χωριού στη θέση Ασφένταμος-Κεφάλι και σε υψόμετρο 550 μέτρων βρίσκεται ο

Χαϊνόσπηλιος ή Μαρμαρόσπηλιος έχει τη μορφή επιμήκους γαλαρίας, με μήκος περίπου 200 μέτρα (υπήρξε κάποτε κοίτη υπόγειου ποταμού) και είναι εύκολα προσβάσιμος. Έχει μεγάλες αίθουσες με εκπληκτικούς σχηματισμούς σταλαγμιτών που σχηματίζουν στήλες που φτάνουν και τα 6 μέτρα καθώς και συμπλέγματα σταλακτιτών που κρέμονται στην οροφή σαν κρυστάλλινοι πολυέλαιοι εξαιρετικής ομορφιάς και θεωρείται από τα σημαντικότερα της Κρήτης από άποψη φυσικού διακόσμου. Τα όστρακα της μινωικής, ρωμαικης, βυζαντινης εποχής και πάρα πολλά από την περίοδο της τουρκοκρατιας που βρέθηκαν στο σπήλαιο μαρτυρούν τη χρήση του ως λατρευτικού χώρου κατά την αρχαιότητα αλλά και σαν καταφύγιο και λημέρι κατά την Τουρκοκρατια και τη γερμανική κατοχή.

Το όνομα Χαϊνόσπηλιος οφείλεται στο χαϊνη Γιάννη Παλμέτη  (1790 – 1834 πραγματικό επώνυμο Παντερής), από το Καμαράκι, που υπήρξε ο φοβερότερος εξολοθρευτής Τούρκων αγάδων και χρησιμοποιούσε τη σπηλιά ως κρησφύγετο (χάϊν στα Τούρκικα σημαίνει στασιαστής -  ανυπότακτος).

Σε απόσταση 28 μέτρων Νότιο Ανατολικά της εισόδου του σπηλαίου βρίσκεται δεύτερο σπήλαιο με την ονομασία “Χαμωτό Σπηλιάρι”, μήκους 32, πλάτους  μέγιστο 6 μέτρα  και ύψους έως 6 μέτρα με αξιόλογο λιθωματικό διάκοσμο. Στην πλατεία του χωριού βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Ιωαννη Προδρόμου (Ριγολογος) που αναγράφεται στο υπερθυρο του ναού η χρονολογία 1506 σαν έτος ίδρυσης. Στον οικισμό βρίσκεται επίσης η παλαιά εκκλησία του Αγίου Αντωνίου με άγνωστη χρονολογία ίδρυσης αλλά με πολλές λαϊκές παραδόσεις που σώζονται ως τις μέρες μας. Στην είσοδο του χωριού σώζονται ερείπια σπιτιού που σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση ανήκε στον οπλαρχηγο και χαΐνη Γιάννη Παντερή, το γνωστό και ως Παλμέτη, που υπήρξε ο φοβερότερος εξολοθρευτής Τούρκων αγάδων και κακοποιων είχε το λιμερι του στον Χαϊνόσπηλιο και στο Στρουμπουλα όπου περνούσε ο τότε δρόμος από Ηράκλειο για Ρέθυμνο, εκεί εξαφανιζε τους Τούρκους πετώντας τους σε ένα βαραθρο γνωστό σήμερα ως "του Παλμέτη ο ταφκος". Την επανασταση του 1821 ο Παλμετης πολεμησε γενναία και διατήρησε την επανασταση στην ανατολική Κρήτη. Στην συνέλευση που έγινε στις Μαργαριτες Μυλοποταμου το 1830 παρασταθηκε ως πληρεξουσιος της επαρχίας Μυλοποταμου, στο σβήσιμο της επανάστασης στην Κρήτη πήγε στην τότε ελεύθερη Ελλάδα και πολεμησε στο σώμα Κρητων σε διάφορες μάχες. Το 1834 γύρισε στην Κρήτη και οι Τούρκοι συνθηκολογησαν μαζί του, επιτρέποντας του προνομιακα να οπλοφορει και να φέρει και "λαχουρένια ζώνη". Ο λαός με την σοφια του έφτιαξε την παρακάτω μαντιναδα, "Αφήστε τονε να περνά απ τω Χανιώ τη πόρτα, και να φορει και τα άρματα όπως τα φόριε πρώτα" Τελικά οργανα του Μουσταφά Ναϊλή πασά τον συνέλαβαν στο τότε Μεγάλο Κάστρο και τον σκότωσαν μαχαιρωνοντας τον, πάλι η λαϊκή σοφία αποφανθηκε το εξής στο άκουσμα της είδησης "Δεν είναι αυτή παλληκαριά μον ειναι πουστουλούκι, ένα Παλμέτη επιασανε δέκα χιλιάδες Τούρκοι"