Μετάβαση στο περιεχόμενο

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος στη Γιουγκοσλαβική Μακεδονία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος στην Γιουγκοσλαβική Μακεδονία
Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Παρτιζάνοι της ταξιαρχίας Γκότσε Ντέλτσεφ βηματίζουν στα Σκόπια τον Νοέμβριο του 1944.
Χρονολογία11 Οκτωβρίου 1941 – 23 Νοεμβρίου 1944
(3 χρόνια, 1 μήνας, 1 εβδομάδα και 5 μέρες)
Τόποςμέρη της ευρύτερης περιοχής της Μακεδονίας
ΑποτέλεσμαΝίκη των Γιουγκοσλάβων Παρτιζάνων και των Βουλγάρων
Αντιμαχόμενοι

Άξονας:

  •  Βουλγαρία (μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1944)
  •  Γερμανία
  •  Ιταλία (μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1943)
  • Albania Βασίλειο της Αλβανίας (μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1943)
  • Albania Βασίλειο της Αλβανίας (μέχρι τον Νοέμβριο του 1944)

Παράταξη συνεργαζόμενη με τον Άξονα:
Μαύροι Τσέτνικ/Τσέτνικ του Πετσανατς


Μπάλλι Κομπετάρ
Ηγετικά πρόσωπα
  • Democratic Federal Yugoslavia Μιχάιλο Αποστόλσκι (διοικητής και ηγέτης των Παρτιζάνων της Γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας, de facto διοικητής)
  • Democratic Federal Yugoslavia Γιόσιπ Μπροζ Τίτο (περιορισμένη επιρροή και έλεγχος, de jure διοικητής)
  • Democratic Federal Yugoslavia Σβετοζάρ Βουκμάνοβιτς Τέμπο (ενωτικός κρίκος μεταξύ του Μιχαηλο Αποστολσκι και του Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, επόπτης)
  • Democratic Federal Yugoslavia Μετοντιγια Αντονοφ Τσεντο
  •  Βλαντίμιρ Στοϊτσεφ
  •  Ντράζα Μιχαήλοβιτς
  •  Στογιαν Κρστιτς
  • Μπογκνταν Φιλοφ
  • Νικολα Μιχοφ
  • Nazi Germany Αλεξάντερ Λερ

    •  Κοστα Πετσανατς

    •  Τζεμο Χασα 
    •   Μεφαηλ Σεχου
    •   Γκαγιουρ Ντεραλλα
    Δυνάμεις
    1,000 (1941) - 8,000 (Αύγουστος 1944) με 66,000 (τέλος 1944) έως και 100,000 (Απρίλιος 1945)

    ~100,000 (1945)


    ~8,000 Τσέτνικ
    Απολογισμός
    6,724 νεκροί
    Ολικές απώλειες: 24,000

    Κατά εθνικότητα:
    (7,000 Εβραίοι, 6,724 Σλαβομακεδόνες, 6,000 Σέρβοι, 4,000 Αλβανοί)
    Κατά παράταξη:
    (2,000 πολίτες, 1,000 φιλοκατοχικοί, 14,000 Γιουγκοσλάβοι Παρτιζάνοι και Γιουγκοσλάβοι στρατιώτες, 7,000 θύματα στρατοπέδων συγκέντρωσης)

    Άλλοι:
    (1,000 Βούλγαροι, Αρμάνοι, Ρομά και Τούρκοι)[1]
    Βουλγαρικά στρατεύματα εισέρχονται στην Μπίτολα στις 21 Απριλίου του 1941. Στην πραγματικότητα, καλωσορίστηκαν ως υποτιθέμενοι απελευθερωτές από το σερβικό ζυγό, καθώς τα φιλοβουλγαρικά αισθήματα επικρατούσαν κατά τα πρώτα στάδια της κατοχής.[2]
    Κατοχή και η διχοτόμηση του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας, τον Απρίλιο του 1941. Η Βουλγαρία προσαρτεί τα κεντρικά και ανατολικά τμήματα της Μακεδονίας του Βαρδάρη, ενώ το δυτικότερο τμήμα καταλαμβάνεται από το Βασίλειο της Ιταλίας.
    Γιουγκοσλάβοι αιχμάλωτοι εποπτεύονται από Βούλγαρους στρατιώτες και γερμανικό τεθωρακισμένο.
    Ιταλικά στρατεύματα εισέρχονται στην Οχρίδα στις 12 Απριλίου του 1941.
    Αιχμάλωτοι από την Γιουγκοσλαβική Μακεδονία στο στρατόπεδο Τιμισοάρα, τον Μάιο του 1941, πριν από την απελευθέρωσή τους. Με την μεσολάβηση της βουλγαρικής διοίκησης περισσότεροι από 12.000 αιχμαλώτους από την Γιουγκοσλαβική Μακεδονία που είχαν καταταγεί στον Γιουγκοσλαβικό στρατό ελευθερώθηκαν.

    Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος στη Γιουγκοσλαβική Μακεδονία ξεκίνησε με την γερμανική κατοχή της Γιουγκοσλαβίας. Οι Σλαβομακεδόνες κομμουνιστές Αντάρτες του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Μακεδονίας, τμήμα του Γιουγκοσλαβικού ανταρτικού κινήματος, ξεκίνησαν μια πολιτική και στρατιωτική εκστρατεία, στις 11 Οκτωβρίου 1941 για να αντισταθούν στην κατοχή της Μακεδονίας του Βαρδάρη από τα βουλγαρικά, τα γερμανικά, τα ιταλικά και τα αλβανικά στρατεύματα. Επισήμως, η περιοχή ονομαζόταν τότε Μπανόβινα του Βαρδάρη, επειδή το ίδιο το όνομα Μακεδονία ήταν απαγορευμένο στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας.[3][4]

    Αρχικά δεν είχε ιδιαίτερη επιτυχία, άρχισε να διευρύνεται μόνο το 1943 με την συνθηκολόγηση της Ιταλίας και της Σοβιετικής νίκες κατά της Ναζιστικής Γερμανίας.[5][6] Ο ρόλος των Βουλγάρων κομμουνιστών, που απέφευγαν την οργάνωση μαζικής ένοπλης αντίστασης, ήταν επίσης ένας βασικός παράγοντας.[7] Η επιρροή τους στην οργάνωση του Μακεδονικού Κόμματος παρέμεινε το κυρίαρχη μέχρι την άνοιξη του 1943, όταν ο ειδικός απεσταλμένος του Τίτο Σβετοζάρ Βουκμάνοβιτς έφτασε στη Μακεδονία.[8] Αυτό οδήγησε στην ανάδειξη αντιβουλγαρικών παρτιζάνων ηγετών από την νέα γενιά, οι οποίοι ήταν πιστοί στη Γιουγκοσλαβία.[9] Στο δυτικό τμήμα της περιοχής, οι Αλβανοί Παρτιζάνοι επίσης συμμετείχαν στο αντιστασιακό κίνημα.

    Μετά που η Βουλγαρία άλλαξε στρατόπεδο στον πόλεμο, τον Σεπτέμβριο του 1944, η βουλγαρικός 5ος Στρατός που βρισκόταν στην Γιουγκοσλαβική Μακεδονία, γύρισε πίσω στα παλιά σύνορα της Βουλγαρίας. Στις αρχές Οκτωβρίου ο νεοσύστατος Βουλγαρικός Λαϊκός Στρατός, μαζί με τον Κόκκινο Στρατό, επέστρεψε στην κατεχόμενη Γιουγκοσλαβία για να μπλοκάρει τις γερμανικές δυνάμεις που αποχωρούσαν από την Ελλάδα. Η Μακεδονία του Βαρδάρη απελευθερώθηκε στο τέλος του Νοεμβρίου, όταν η κομμουνιστική Γιουγκοσλαβία ιδρύθηκε.

    Η επιχείρηση αυτή ονομάστηκε ο Εθνικός Απελευθερωτικός Πόλεμος της Μακεδονίας (σλαβομακεδονικά: Народноослободителна борба на Македонија, Narodnoosloboditelna borba na Makedonija‎‎) από τους Παρτιζάνους, σε αντιστοιχία με τον μεγαλύτερο Λαϊκό Απελευθερωτικό Πόλεμο, αλλά οι μαχητές επίσης ανέπτυξαν περαιτέρω φιλοδοξίες για στην γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας. Αυτό σηματοδότησε την ήττα του βουλγαρικού εθνικισμού και τη νίκη του σλαβομακεδονικού στην περιοχή.

    1. Zerjavic, Vladimir. Yugoslavia Manipulations With the Number of Second World War Victims. Croatian Information Centre, (ISBN 0-919817-32-7) [1] Αρχειοθετήθηκε 2016-07-05 στο Wayback Machine.
    2. Raymond Detrez, The A to Z of Bulgaria, G - Reference, SCARECROW PRESS INC, 2010,
    3. Donald Bloxham, The Final Solution: A Genocide, OUP Oxford, 2009,
    4. Chris Kostov, Contested Ethnic Identity: The Case of Macedonian Immigrants in Toronto, Peter Lang, 2010,
    5. Bulgaria During the Second World War, Marshall Lee Miller, Stanford University Press, 1975,
    6. Historical Dictionary of the Republic of Macedonia, Dimitar Bechev, Scarecrow Press, 2009,
    7. Viktor Meier, Yugoslavia: A History of Its Demise, Routledge, 2005,
    8. Dejan Djokić, Yugoslavism: histories of a failed idea, 1918-1992, Hurst, 2003,
    9. Roumen Daskalov, Diana Mishkova ed., Entangled Histories of the Balkans - Volume Two, BRILL, 2013,