Αλεξέι Κωνσταντίνοβιτς Τολστόι

Αλεξέι Τολστόι
Ο Αλεξέι Τολστόι, πορτρέτο του Καρλ Μπριουλόφ (1836)
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	24 Αυγούστουιουλ. / 5  Σεπτεμβρίου 1817γρηγ. (specified date of both Julian and Gregorian calendar και unspecified calendar, assumed Julian) Αγία Πετρούπολη
Θάνατος	28 Σεπτεμβρίουιουλ. / 10  Οκτωβρίου 1875γρηγ. (specified date of both Julian and Gregorian calendar και unspecified calendar, assumed Julian) Κράσνι Ρογκ
Αιτία θανάτου	υπερβολική δόση ναρκωτικών
Ψευδώνυμο	Краснорогский
Χώρα πολιτογράφησης	Ρωσική Αυτοκρατορία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ρωσικά Γαλλικά
Σπουδές	Αυτοκρατορικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	θεατρικός συγγραφέας ποιητής συγγραφέας μυθιστοριογράφος μεταφραστής
Εργοδότης	Ακαδημία Επιστημών της Αγίας Πετρούπολης
Αξιοσημείωτο έργο	The Death of Ivan the Terrible Tsar Fyodor Ioannovich Tsar Boris Prince Serebrenni
Περίοδος ακμής	1830
Οικογένεια
Σύζυγος	Σοφία Μπαχμέτεβα (1863–1875)
Γονείς	Κονσταντίν Πετρόβιτς Τολστόι και Άννα Περόφσκαγια
Συγγενείς	Αντόνι Πογκορέλσκι (θείος από την πλευρά της μητέρας)
Οικογένεια	οικογένεια Τολστόι
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	Τάγμα του Αγίου Στανισλάου, Β΄ Τάξη
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα

Ο Αλεξέι Κωνσταντίνοβιτς Τολστόι (Ρωσικά: Алексей Константинович Толстой) ( 24 Αυγούστου [στο Γ. Η. 5 Σεπτεμβρίου] 1817, Αγία Πετρούπολη  - 28 Σεπτεμβρίου [στο Γ. Η. 10 Οκτωβρίου] 1875, χωριό Κράσνι Ρογκ, Κυβερνείο του Τσερνιγκόβ) ήταν Ρώσος μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και ποιητής.

Τα ιστορικά δραματικά του έργα θεωρούνται από τα σημαντικότερα της ρωσικής λογοτεχνίας. Έγραψε επίσης μια σειρά από σατιρικά έργα, χρησιμοποιώντας συχνά το συλλογικό ψευδώνυμο Κοζμά Προυτκόφ.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Αλεξέι Τολστόι γεννήθηκε το 1817 στην Αγία Πετρούπολη, μοναχογιός του κόμη Κωνσταντίνου Πέτροβιτς Τολστόι και της Άννας Περόφσκαγια. Καταγόταν από τη ρωσική ευγενή οικογένεια Τολστόι και ήταν δεύτερος ξάδερφος του Λέοντος Τολστόι. Λίγο μετά τη γέννησή του, οι γονείς του χώρισαν και τον μεγάλωσε η μητέρα του και ο αδελφός της, ο συγγραφέας Αλεξέι Περόφσκι (ψευδώνυμο: Άντονι Πογκορέλσκι). Πέρασε τα πρώτα παιδικά του χρόνια στα κτήματα της μητέρας του. Λόγω της εγγύτητας της οικογένειας με την αυλή του Τσάρου, το 1826 έγινε δεκτός στον κύκλο του νεαρού διαδόχου του θρόνου και αργότερα τσάρου Αλέξανδρου Β' στην Αγία Πετρούπολη και έγινε σύντροφος στα παιχνίδια με τον νεαρό διάδοχο. Το φθινόπωρο του 1826 ο Τολστόι συνάντησε τον Αλεξάντερ Πούσκιν για πρώτη φορά. Το καλοκαίρι του 1827, η οικογένεια ταξίδεψε στο εξωτερικό, κυρίως στην Ιταλία και τη Γερμανία, όπου ο Τολστόι γνώρισε τον Γκαίτε. Άρχισε την εκπαίδευσή του στο σπίτι με ιδιωτικούς δασκάλους υπό την κηδεμονία του θείου του Περόφσκι υπό την επιρροή του οποίου άρχισε να ενδιαφέρεται για τη συγγραφή ποίησης. Ενθαρρυμένος από αυτό το καλλιτεχνικό περιβάλλον, ο Τολστόι άρχισε να γράφει σε νεαρή ηλικία.

Το σπίτι του Τολστόι στο Κράσνι Ρογκ

Σε ηλικία 17 ετών, το 1834, ο Τολστόι εγγράφηκε για σπουδές στα Κρατικά Αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών της Μόσχας. Το 1835 έδωσε εξετάσεις (στις ξένες γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά καθώς και στη λογοτεχνία, στα λατινικά, στην παγκόσμια και ρωσική ιστορία και στη ρωσική στατιστική) στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας για το επίσημο πιστοποιητικό κρατικού υπαλλήλου 1ης τάξης και έγινε δεκτός στη διπλωματική υπηρεσία. Το 1836 πέθανε ο θείος του Περόφσκι αφήνοντάς τον κληρονόμο της μεγάλης περιουσίας του. Ο Τολστόι ανέλαβε την πρώτη του επίσημη θέση από το 1837 έως το 1840 με τη ρωσική αποστολή παρατηρητών στη Ρωσική Πρεσβεία στη Φρανκφούρτη. Σύντομα, όμως, κατάφερε να πάρει άδεια και ταξίδεψε στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία αλλά και τη Ρωσία τα επόμενα χρόνια ασχολούμενος με το λογοτεχνικό του έργο. Το 1841 εκδόθηκε το πρώτο του διήγημα, Βαμπίρ, με ψευδώνυμο, πολύπλοκο έργο στη δομή, με στοιχεία του φανταστικού και πολιτικής σάτιρας που τράβηξε αμέσως την προσοχή του Βησσαρίωνα Μπελίνσκι, ο οποίος επαίνεσε τον «προφανώς ακόμη πολύ νέο, αλλά αναμφίβολα προικισμένο συγγραφέα», αγνοώντας εντελώς την ταυτότητα του. Ωστόσο, παρέμεινε επίσημα στη διπλωματική υπηρεσία.

Στη δεκαετία του 1840 ο Τολστόι εργάστηκε στο ιστορικό του μυθιστόρημα Ο Αργυρός Πρίγκιπας, το οποίο ολοκλήρωσε το 1861. Ταυτόχρονα, ο νεαρός κόμης έζησε μια πλούσια, ελεύθερη ζωή στην υψηλή κοινωνία, γεμάτη ταξίδια αναψυχής, επισκέψεις στα σαλόνια και χορούς, κυνηγετικά ξεφαντώματα και ρομαντικούς έρωτες. Πέρασε επίσης πολλά χρόνια στην κρατική υπηρεσία ως ανώτερος υπάλληλος και διπλωμάτης. Το 1851 γνώρισε τον μακροχρόνιο και θυελλώδη έρωτα της ζωής του, τη Σοφία Αντρέγιεβνα Μίλερ, σύζυγο ενός αξιωματικού των Φρουρών, ο οποίος για πολύ καιρό δεν συναινούσε στο διαζύγιο, περίμεναν δώδεκα χρόνια πριν μπορέσουν να παντρευτούν. Το μεγαλύτερο μέρος της ερωτικής ποίησης του Τολστόι αυτής της περιόδου απευθυνόταν στην αγαπημένη του. Πολλά από αυτά τα ποιήματα και τις μπαλάντες μελοποιήθηκαν από τους Τσαϊκόφσκι, Μουσόργκσκι, Ρίμσκι-Κόρσακοφ και άλλους Ρώσους συνθέτες.

Κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου (1853-1856) ο Τολστόι κατατάχθηκε στο στρατό, αλλά δεν υπηρέτησε στο μέτωπο λόγω τύφου. Ο Αλέξανδρος Β' μάθαινε καθημερινά ειδήσεις για το θέμα της υγείας του, κατόπιν προσωπικού του αιτήματος. Μετά την επιστροφή του, ο Αλέξανδρος Β' διαδέχθηκε τον πατέρα του στον θρόνο, ο Τολστόι ήταν παρών στην τελετή στέψης και αργότερα προήχθη σε προσωπικό βοηθό του τσάρου. Ο Τολστόι χρησιμοποίησε τη φιλία του με τον Τσάρο για να βοηθήσει διωκόμενους συγγραφείς, μεταξύ των οποίων τον Ιβάν Τουργκένιεφ. και τον Ταράς Σεβτσένκο για την επιστροφή τους από την εξορία στον Καύκασο.

Από το 1854 έως το 1863, μαζί με τους αδερφούς Αλεξέι και Βλαντιμίρ Ζεμτσούζνικοφ, δημιούργησε σατιρικά λογοτεχνικά-κριτικά κείμενα με το συλλογικό ψευδώνυμο Κοζμά Προυτκόφ, τα οποία δημοσιεύονταν σε περιοδικά. Το 1863 μια νεκρολογία ανακοίνωσε τον θάνατο του φανταστικού συγγραφέα Κοζμά Προυτκόφ.

Ο Τολστόι στα τελευταία του χρόνια. Πορτρέτο του Ιλιά Ρέπιν, 1896.

Όσο περνούσε ο καιρός, έδειχνε όλο και λιγότερο ενθουσιασμό για την υπηρεσία του, γιατί οι απαιτήσεις της θέσης του είχαν αρχίσει να γίνονται εμπόδιο στις λογοτεχνικές του φιλοδοξίες. Το 1859 ζήτησε ξανά άδεια από τη δουλειά και το 1861 αποσύρθηκε και έζησε στα κτήματά του κοντά στην Αγία Πετρούπολη και στο Κυβερνείο του Τσερνιγκόβ και από τότε αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στη συγγραφή.

Ο Τολστόι ήταν επιεικής γαιοκτήμονας, αγαπητός στους αγρότες του Κράσνι Ρογκ, στους οποίους επέτρεπε να χρησιμοποιούν τα χωράφια του ως κοινά βοσκοτόπια, τους έδινε δωρεάν ξυλεία και παρείχε εκπαίδευση για τα παιδιά τους σε σχολείο που έχτισε το 1859. Το 1861 διάβασε στους μουζίκους του το διάταγμα της Απελευθέρωσης των δουλοπάροικων του 1861, τους έδωσε χρήματα και συμμετείχε στη γιορτή.  Όντας γενναιόδωρος και χωρίς γνώση της πρακτικής πλευράς της ζωής, στα τέλη της δεκαετίας του 1860 βρέθηκε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, αλλά απεχθανόταν την ιδέα να επιστρέψει στην Αυλή του Τσάρου.

Από την αρχή της δεκαετίας του 1870 υπέφερε από κρίσεις άσθματος και έντονους πονοκεφάλους και από την άνοιξη του 1875 ο γιατρός του χορήγησε μορφίνη που τον ανακούφιζε. Πέθανε τον Σεπτέμβριο του 1875 από μια θανατηφόρα δόση μορφίνης στο κτήμα του Κράσνι Ρογκ στο Κυβερνείο του Τσερνιγκόβ.

Λογοτεχνικό έργο

Ο Αλεξέι Τολστόι θεωρείται ο σημαντικότερος Ρώσος ιστορικός δραματουργός του 19ου αιώνα, κυρίως λόγω της δραματικής ιστορικής τριλογίας του Ο θάνατος του Ιβάν του Τρομερού (1866), Ο Τσάρος Φιοντόρ Ιβάνοβιτς (1868) και Ο Τσάρος Μπορίς (1870), ρομαντικά δράματα σε ελεύθερο στίχο. Έγινε επίσης διάσημος χάρη στα σατιρικά του έργα, που εκδόθηκαν με το όνομά του (Ιστορία του Ρωσικού κράτους από τον Γκοστομύλ έως τον Τιμάσεφ, μια παρωδία της ρωσικής ιστορίας από την ίδρυσή της μέχρι το 1868, Το όνειρο του συμβούλου Ποπόφ, που διακωμωδεί τη ρωσική γραφειοκρατία και τον αγώνα για ιεραρχική ανέλιξη) και με το συνεργατικό ψευδώνυμο Κοζμά Προυτκόφ, μαζί με τους αδερφούς Ζεμτσούζνικοφ. Τα έργα του είχαν τεράστια δημοτικότητα σε όλα τα κοινωνικά στρώματα.

Το πεζογραφικό του έργο περιλαμβάνει τις νουβέλες Η οικογένεια του Βρικόλακα, Τριακόσια χρόνια μετά και Βαμπίρ (1841) που ακολουθούν την παράδοση της γοτθικής λογοτεχνίας, επηρεασμένος από τον ETA Χόφμαν τον οποίο ο θείος του γνώριζε προσωπικά, και το ιστορικό μυθιστόρημα Πρίγκιπας Σερεμπρένι (1862), ένα μυθιστόρημα για τη Ρωσία του 16ου αιώνα εμπνευσμένο από τα έργα του Ουότερ Σκοτ και των Γερμανών ρομαντικών. Παράλληλα μετέφραζε έργα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας και έγραφε λυρικά ποιήματα και μπαλάντες χρησιμοποιώντας τη θεματολογία των ρωσικών λαϊκών τραγουδιών ή εξιδανικεύοντας ιστορικά πρόσωπα.

Έργα

• Η οικογένεια του Βρικόλακα (Семья вурдалака, γράφτηκε το 1839 στη Γαλλία, δημοσιεύθηκε το 1884)
  • ελλ. μτφ:Σταμάτης Ζωχιός, εκδόσεις Ροές, 2020
• Βαμπίρ (Упырь, 1841)
  • ελλ. μτφ: Χρήστος Κεφαλής, εκδόσεις Κριτική, 1989
• Ο αμαρτωλός (Грешница, 1857)
• Δον Ζουάν (Дон Жуан, 1862)
• Ο θάνατος του Ιβάν του Τρομερού (Смерть Иоанна Грозного, 1866)
• Ο Τσάρος Φιοντόρ Ιβάνοβιτς (Царь Фёдор Иоаннович, 1868)
• Ο Τσάρος Μπορίς (Царь Борис, 1870)
• Ο Δράκος (Дракон, 1875)
• Πρίγκιπας Σερεμπρένι (Князь Серебряный, 1862) γνωστό και ως Ο Ασημένιος Ιππότης.