Κολοράντο

Αυτό το άρθρο είναι σχετικά με την πολιτεία Κολοράντο των ΗΠΑ. Για το πρώην έδαφος των ΗΠΑ, βλέπε Έδαφος του Κολοράντο. Για τον ποταμό, βλέπε Ποταμός Κολοράντο. Για την φυσιογραφική περιοχή, βλέπε Οροπέδιο του Κολοράντο. Για άλλες χρήσεις, βλέπε Κολοράντο (αποσαφήνιση).

Πολιτεία του Κολοράντο
Σημαία Σφραγίδα
Άλλα ονόματα: {{{Άλλα ονόματα}}}
Συνθήματα: Nil sine numine (Nothing without providence)
Δημώνυμο	Coloradan ή Coloradoan (παλαιότερο)
Πρωτεύουσα (και μεγαλύτερη πόλη)	Ντένβερ
Μεγαλύτερη μητροπολιτική περιοχή	Denver-Aurora-Broomfield MSA
Έκταση	Κατατάσσεται 8η στις ΗΠΑ
- Σύνολο	269.837 km2
- Πλάτος	612 km
- Μήκος	451 km
- % νερό	0,36%
- Γεωγραφικό Πλάτος	37°Β έως 41°Β
- Γεωγραφικό Μήκος	102°03'Δ έως 109°03'Δ
Πληθυσμός	Κατατάσσεται 22η στις Ηνωμένες Πολιτείες
- Σύνολο	5.116.796 (εκτίμηση 2011)
- Πυκνότητα	19,0/km2 Κατατάσσεται 37η στις ΗΠΑ
- Διάμεσο εισόδημα	$56.993 (13η)
Υψόμετρο
- Υψηλότερο σημείο	Όρος Έλμπερτ 4401,2 m
- Μέσο	2070 m
- Χαμηλότερο σημείο	Arikaree River 1011 m
Είσοδος στην Ένωση	1 Αυγούστου 1876 (38η Πολιτεία)
Κυβερνήτης	Τζον Χίκενλουπερ (Δ)
Αντικυβερνήτης	{{{Αντικυβερνήτης}}}
Νομοθετικό Σώμα	Γενική Συνέλευση
- Βουλή των Αντιπροσώπων (ΗΠΑ)	Γερουσία
- Γερουσία (ΗΠΑ)	Βουλή των Αντιπροσώπων
Γερουσιαστές των ΗΠΑ	2 – Μάρκ Γιούνταλ (Δ) 3 – Μάικλ Μπέννετ (Δ)
Αντιπροσωπεία στη Βουλή των ΗΠΑ	4 Ρεπουμπλικανοί και 3 Δημοκρατικοί (κατάλογος)
Ζώνη ώρας	MST=UTC-07, MDT=UTC-06
Συντομεύσεις	US-CO
Ιστοσελίδα	colorado.gov

Το Κολοράντο (αγγλικά:Colorado) (προφέρεται kɒləˈrædoʊ ) είναι μια πολιτεία των ΗΠΑ που περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος των Νότιων Βραχωδών Ορέων καθώς και το βορειοανατολικό τμήμα του Οροπεδίου του Κολοράντο και την δυτική άκρη των Μεγάλων Πεδιάδων. Το Κολοράντο είναι μέρος των Δυτικών Ηνωμένων Πολιτειών, των Νοτιοδυτικών Ηνωμένων Πολιτειών, και των Ορεινών Πολιτειών. Το Κολοράντο είναι η 8η σε έκταση και η 22η σε πληθυσμό από τις 50 Ηνωμένες Πολιτείες.

Η πολιτεία πήρε το όνομα της από τον Ποταμό Κολοράντο, τον οποίο οι πρώτοι Ισπανοί εξερευνητές ονόμασαν τον Río Colorado λόγω της ερυθρόχρωμης (Ισπανικά:colorado) λάσπης που ο ποταμός μετέφερε από τα βουνά. Στις 1 Αυγούστου 1876, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Οδυσσεύς Γκραντ υπέγραψε μια διακήρυξη που δεχόταν το Κολοράντο ως 38η πολιτεία. Το Κολοράντο αποκαλείται "Εκατονταετής Πολιτεία (Centennial State)" επειδή έγινε δεκτή στην Ένωση το 1876, το εκατοστό έτος της Διακήρυξης Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το Κολοράντο συνορεύει με την βορειοδυτική πολιτεία του Ουαϊόμινγκ στα βόρεια, τις μεσοδυτικές πολιτείες της Νεμπράσκα και του Κάνσας στα βορειοανατολικά και τα ανατολικά, στα νότια με το Νέο Μεξικό και ένα μικρό τμήμα της νότιας πολιτείας της Οκλαχόμα, και στα δυτικά με την Γιούτα. Οι τέσσερις πολιτειες του Κολοράντο, του Νέου Μεξικού, της Αριζόνα, και της Γιούτα συναντώνται σε ένα κοινό σημείο γνωστό ως οι Τέσσερις Γωνίες, το οποίο είναι γνωστό ως η καρδιά των Αμερικανικών Μεσοδυτικών. Το Κολοράντο είναι μία από τις τρεις μόνο πολιτείες χωρίς φυσικά σύνορα, με τις άλλες δύο να είναι το Ουαϊόμινγκ και η Γιούτα. Το Κολοράντο είναι αξιοσημείωτο για το ζωντανό τοπίο του από βουνά, δάση, τις υψηλές πεδιάδες, ταμέσα, τα φαράγγια, τα οροπέδια, τους ποταμούς, και τις ερήμους.

Το Ντένβερ είανι η πρωτεύουσα και η πολυπληθέστερη πόλη του Κολοράντο. Οι κάτοικοι της πολιτείας είναι γνωστοί τυπικά ως "Coloradans", αν και ο παλαιός όρος "Coloradoan" χρησιμοποιείται ακόμη.

Γεωγραφία

Τα σύνορα του Κολοράντο ήταν αρχικά ορισμένα ως γραμμές γεωγραφικού πλάτους και μήκους, κάνοντάς το σχήμα του ένα τετράπλευρο γεωγραφικού πλάτους-γεωγρααφικού μήκους* το οποίο εκτείνεται από 37°Β έως 41°Β γεωγραφικό πλάτος 102°03'Δ έως 109°03'Δ γεωγραφικό μήκος (25°W to 32°W from the Washington Meridian). Colorado, Wyoming and Utah are the only states which have boundaries defined solely by lines of latitude and longitude. When placing the border markers for the Territory of Colorado, minor surveying errors resulted in several small kinks, most notably along the border with the Territory of Utah. Once agreed upon by the federal, state, and territorial governments, those surveyors' benchmarks, became the legal boundaries for the Colorado Territory, kinks and all.

Όρη

Η Οροσειρά Τένμαιλ κοντά στο Λήντβιλ, Κολοράντο

Η κορυφή του Όρους Έλμπερτ με 14.440 ft (4.401 m) υψόμετρο στην Κομητεία Λέικ είναι το υψηλότερο σημείο του Κολοράντο και των Βραχωδών Ορέων. Το Κολοράντο είναι η μόνη πολιτεία των ΗΠΑ που βρίσκεται πάνω από 1.000 m (3.281 ft) υψόμετρο. Το σημείο όπου ο Arikaree River εκρέει από την Κομητεία Γιούμα, Κολοράντο), και εισρέει στην Κομητεία Τσεγιέν, Κάνσας, είναι το χαμηλότερο σημείο στο Κολοράντο με 3.317 ft (1.011 m) υψόμετρο. Αυτό το σημείο φέρει την διάκριση του να είναι το υψηλότερο σημείο χαμηλότερο υψομέτρου από κάθε πολιτεία.

Βουνά κοντά στο Μπρέκενριτζ, Κολοράντο.

Πεδιάδες

Λίγο παραπάνω από το ένα τρίτο της έκτασης του Κολοράντο είναι επίπεδη και λοφώδης γη. Ανατολικά των Βραχωδών Ορέων είναι οι Ανατολικές Πεδιάδες του Κολοράντο των Υψηλών Πεδιάδων, το τμήμα των Μεγάλων Πεδιάδων μέσα στο Κολοράντο με υψόμετρα που κυμαίνονται από περίπου 3.350 έως 7.360 ft (1.020 έως 2.240 m). Οι μεσοδυτικές πολιτείες με πεδιάδες του Κάνσας και της Νεμπράσκα συνορεύουν με το Κολοράντο tστα ανατολικά και βορειοανατολικά. Οι πεδιάδες του Κολοράντο συχνά θεωρούνται λιβάδια, αλλά ουσιαστικά μπορεί να περιέχουν τεμάχια δάση φυλλοβόλων, butte, και φαράγγια, παρομοίως με τις υψηλές πεδιάδες στο Νέο Μεξικό επίσης. Το Ανατολικό Κολοράντο καλύπτεται τώρα κυρίως από χωράφια, μαζι με μικρά αγροτκά χωριά και κωμοπόλεις. Οι κατακρημνίσεις είναι καλές, με μέσο όρο από 15 έως 25 in (380 έως 630 mm) ετησίως. Τα καλοκαίρια στις πεδιάδες είναι κανονικά ζεστά και ξηρά, ενώ οι χειμώνες είναι συχνά αρκετά κρύοι, με χιόνι, και παγωμένοι. Το καλαμπόκι, το σιτάρι, το σανό, η σόγια, και η βρώμη είναι τυπικά προϊόντα, και οι περισσότερες κωμοπόλεις και χωριά σε αυτή την περιοχή υπερηφανεύονται για έναν πύργο νερού και έναν ανελκυστήρα σιτηρών. Όπως και με την καλλιέργεια αγροτικών προϊόντων, το Ανατολικό Κολοράντο έχει καλή ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, όπως τα ράντσα βοοειδών και τις φάρμες χοίρων και νερό για άρδευση είναι διαθέσιμο από το South Platte, τον Ποταμό Αρκάνσας, και μερικά άλλα ρεύματα, και επίσης από υπόγειες πηγές, περιλαμβανομένων των αρτεσιανών φρεάτων. Όμως, η εντατική χρήση νερού του εδάφους από πηγάδια για άρδευση έχει προκαλέσει την μείωση των αποθεμάτων υπόγειου νερού.

Front range

Η οροσειρά Front δυτικά του Ντένβερ

Ο περισσότερος πληθυσμός του Κολοράντο κατοικεί κατά μήκος της ανατολικής άκρης των Βραχωδών Ορέων στον Αστικός Διάδρομος Οροσειράς Front μεταξύ του Τσεγιέν, Ουαϊόμινγκ, και του Πουέμπλο, Κολοράντο. Αυτή η περιοχή προστατεύεται μερικώς από επικρατούσες θύελλες που φυδούν από την περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού από τα τα υψηλά Rockies στο μέσο του Κολοράντο. Τα μόνα άλλα σημαντικά κέντρα πληθυσμού είναι στο Γκραντ Τζάνκσιον και το Ντουράνγκο στο άκρο δυτικό Κολοράντο.

Ρεκόρ

Η υψηλότερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί στο Κολοράντο είναι 118 °F (48 °C) στις 11 Ιουλίου 1888, στο Μπέννετ, ενώ η χαμηλότερη είναι −61 °F (−52 °C) στις 1 Φεβρουαρίου 1985, στο Μέιμπελ.

Monthly normal high and low temperatures for various Colorado cities (°F)

Πόλη	Ιαν	Φεβ	Μαρ	Απρ	Μάι	Ιουν	Ιουλ	Αυγ	Σεπ	Οκτ	Νοε	Δεκ
Αλαμόζα	35/−2	40/6	51/17	60/24	70/33	79/41	83/47	80/46	73/37	62/25	47/12	36/1
Κολοράντο Σπρινγκς	43/18	45/20	52/26	60/33	69/43	79/51	85/57	82/56	75/47	63/36	51/25	42/18
Ντένβερ	44/19	46/21	54/27	61/35	71/44	82/53	89/59	86/58	78/49	65/37	52/26	43/18
Γκραντ Τζάνκτιον	38/18	46/25	57/32	66/39	76/48	88/57	94/64	90/62	81/53	67/41	51/29	39/19
Πουέμπλο	47/14	51/18	60/26	68/34	77/44	88/53	93/59	90/58	82/48	70/34	57/23	46/14

Κυβέρνηση και πολιτικά

Πολιτειακή κυβέρνηση

Αποτελέσματα εκλογών κυβερνήτη

Έτος	Ρεπουμπλικανικό	Δημοκρατικό
2010	11.3% 199,034	51.0% 912,005
2006	40.16% 625,886	56.98% 888,096
2002	62.62% 884,584	33.65% 475,373
1998	49.06% 648,202	48.43% 639,905
1994	38.70% 432,042	55.47% 619,205
1990	35.43% 358,403	61.89% 626,032

Το Πολιτειακό Καπιτώλιο του Κολοράντο στο Ντένβερ

Όπως όλες οι πολιτείες, το πολιτειακό σύνταγμα του Κολοράντο προβλέπει τρεις κλάδους κυβέρνησης: τον νομοθετικό, τον εκτελεστικό, και τον δικαστικό κλάδο. Ο Κυβερνήτης είναι επικεφαλής του εκτελεστικού κλάδου της πολιτείας. Το Ανώτατο Δικαστήριο του Κολοράντο είναι το ανώτατο δικαστήριο στην πολιτεία. Το πολιτειακό νομοθετικό σώμα είναι η Γενική Συνέλευση του Κολοράντο, η οποία αποτελείται από δύο σώματα, την Βουλή των Αντιπροσώπων και την Γερουσία.

Η Βουλή έχει 65 μέληκαι η Γερουσία έχει 35. Τρεχόντως, η Βουλή ελέγχεται από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα με μια πλειοψηφία μίας έδρας και η Γερουσία ελέγχεται από το Δημοκρατικό Κόμμα. Η Γενική Συνέλευση του Κολοράντο του 2005ήταν η πρώτη που ελεγχόταν από τους Δημοκρατικούς σε σαράντα χρόνια. Ο παρών κυβερνήτης είναι ο Δημοκρατικός Τζο Χίκενλουπερ.

Most Coloradans are originally native to other states (nearly 60% according to the 2000 census), and this is illustrated by the fact that the state did not have a native-born governor from 1975 (when John David Vanderhoof left office) until 2007, when Bill Ritter took office; his election the previous year marked the first electoral victory for a native-born Coloradan in a gubernatorial race since 1958 (Vanderhoof had ascended from the Lieutenant Governorship when John Arthur Love was given a position in Richard Nixon's administration in 1973).

Περαιτέρω ανάγνωση

• Explore Colorado, A Naturalist's Handbook, The Denver Museum of Natural History and Westcliff Publishers, 1995, ISBN 1-56579-124-X for an excellent guide to the ecological regions of Colorado.
• The Archeology of Colorado, Revised Edition, E. Steve Cassells, Johnson Books, Boulder, Colorado, 1997, trade paperback, ISBN 1-55566-193-9.
• Chokecherry Places, Essays from the High Plains, Merrill Gilfillan, Johnson Press, Boulder, Colorado, trade paperback, ISBN 1-55566-227-7.
• The Tie That Binds, Kent Haruf, 1984, hardcover, ISBN 0-03-071979-8, a fictional account of farming in Colorado.
• Railroads of Colorado: Your Guide to Colorado's Historic Trains and Railway Sites, Claude Wiatrowski, Voyageur Press, 2002, hardcover, 160 pages, ISBN 0-89658-591-3

External links

Άλλες πληροφορίες σχετικές με το θέμα Κολοράντο
μπορείτε να βρείτε ψάχνοντας στα αδελφικά έργα της Βικιπαίδειας:

Ορισμoί λεξικού από το Βικιλεξικό
Εγχειρίδια από τα Βικιβιβλία
Αποφθέγματα από τα Βικιφθέγματα
Πηγαία κείμενα από τη Βικιθήκη
Εικόνες και πολυμέσα από τα Κοινά
Ειδησεογραφικές ιστορίες από τα Βικινέα

State government

• Colorado state government website
  • • Colorado Department of Transportation
      • Colorado highway maps
        • Colorado Travel Map
  • Colorado counties
  • Colorado municipalities
  • Colorado special districts
  • Colorado tourism
• Colorado State and County Government Websites
• List of searchable databases produced by Colorado state agencies hosted by the American Library Association Government Documents Roundtable.

Federal government

• Energy & Environmental Data for Colorado
• USGS Colorado state facts, real-time, geographic, and other scientific resources of Colorado
• United States Census Bureau
  • Colorado QuickFacts
  • Colorado economic data
  • Colorado housing data
  • Colorado social data
• USDA ERS Colorado state facts

Other

• Πρότυπο:Wikitravel
• Colorado County Evolution
• Ask Colorado
• 2000 Census of Population and Housing for Colorado
• Mountain and Desert Plants of Colorado and the Southwest,
• Climate of Colorado
• Κολοράντο στο Curlie