Πάτροκλος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Πάτροκλος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Πάτροκλος (Ελληνικά)
Συνθήκες θανάτουθάνατος στη μάχη
Τόπος ταφήςAchilleion
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
ΣύντροφοςΑχιλλέας
Ίφις
ΓονείςΜενοίτιος
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχεςΤρωικός πόλεμος
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Πάτροκλος (αρχ. ελλ.: Πάτροκλος ή Πατροκλῆς < πατῆρ + κλέος (δόξα), «η δόξα του πατέρα, αυτός που δοξάζει τον πατέρα του»[εκκρεμεί παραπομπή]) ήταν γιος του Αργοναύτου Μενοίτιου (αδερφού του Πηλέα) και της θυγατέρας του Ακάστου, Σθενέλης ή της κόρης του Πηλέα Πολυμήλης (και επομένως ξάδερφος του Αχιλλέα) κατά τον Ησίοδο[εκκρεμεί παραπομπή], του οποίου ο παππούς, ο Αιακός, ήταν γιος της Αίγινας όπως και ο Μενοίτιος.[1] Όταν ήταν ακόμη μικρό παιδί και ζούσε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Οπούντα της Λοκρίδας, σκότωσε πάνω στο παιχνίδι ένα συνομήλικό του αρχοντόπουλο, τον Κλησώνυμο, το γιο του Αμφιδάμαντα. Αν και ήταν ανήλικος, ο Πάτροκλος έπρεπε να φύγει από τον τόπο του, γιατί τον βάραινε το αίμα του νεκρού. Έτσι ο πατέρας του τον έφερε στον Πηλέα, που τον ανέθρεψε μαζί με τον Αχιλλέα σαν δικό του παιδί.[εκκρεμεί παραπομπή] Ο Πάτροκλος σε αντίθεση με τον Αχιλλέα παρουσιάζεται στην Ιλιάδα γλυκομίλητος, υποχωρητικός και καλοσυνάτος.[1]Στο πρώτο μέρος της Ιλιάδας ο Πάτροκλος δεν παίρνει μέρος στις μάχες. Εμφανίζεται ως «θεράπων και εταίρος» του Αχιλλέα, δηλαδή ακόλουθος και σύντροφός του.[2]

Ο μύθος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την Ιλιάδα του Ομήρου ο Πάτροκλος συμμετείχε στον Τρωικό Πόλεμο είτε ως φίλος του Αχιλλέα, είτε και ως πρώην μνηστήρας της Ωραίας Ελένης (κατ΄ άλλο μύθο) στον οποίο μάχονταν με ιδιαίτερο θάρρος και τόλμη μέχρι που ο Αχιλλέας, λόγω της γνωστής προστριβής του με τον Αγαμέμνονα αποσύρθηκε στο στρατόπεδό του. Όταν όμως οι Αχαιοί πιέζονταν δεινά από τους Τρώες, ο Πάτροκλος ζήτησε από τον Αχιλλέα να περιβληθεί αυτός την πανοπλία εκείνου προσδοκώντας ότι θα εκφόβιζε τους Τρώες. Φορώντας λοιπόν την πανοπλία του αδελφικού του φίλου Αχιλλέα και θέλοντας να δώσει μια καλύτερη τύχη στη μάχη εναντίον των Τρώων, επιτίθεται επικεφαλής των Μυρμιδόνων.[3] Στη δραματική εκείνη φάση του αγώνα όπου οι Τρώες είχαν φθάσει στα πλοία των Αχαιών και ήταν έτοιμοι να τα πυρπολήσουν, η θυελλώδης ορμή του Πατρόκλου τους ανάγκασε να επιστρέψουν σχεδόν άτακτα στα τείχη τους. Σκότωσε αρκετούς εχθρούς μεταξύ των οποίων και τον Σαρπηδόνα, το γιο του Δία.[4] Κατά τη διάρκεια όμως της τρίτης εφόδου, που επιχείρησε ο Πάτροκλος για την άλωση της Τροίας, ξαφνικά χτυπήθηκε από τον Απόλλωνα στην πλάτη και του διέλυσε την πανοπλία. Καταλήφθηκε από σκοτοδίνη και περιήλθε σε κατάσταση αναισθησίας. Στην κατάσταση αυτή πρώτος τον έπληξε ο Εύφορβος, ο γιος του Πάνθοου, εκ των όπισθεν και δεύτερος που επιχείρησε και το θανατηφόρο κτύπημα ήταν ο Έκτορας ο οποίος και στη συνέχεια έγινε κύριος της πανοπλίας του Αχιλλέα.[2][εκκρεμεί παραπομπή][3] Ο Έκτορας ήθελε να σύρει το πτώμα του Πατρόκλου προς το μέρος των Τρώων αλλά αποκρούσθηκε από τον Μενέλαο και τον Αίαντα.[5]Ακολούθησε σκληρή πάλη Αχαιών και Τρώων πάνω από τη σορό του Πατρόκλου, η οποία και τελικά περιήλθε στα χέρια των πρώτων, που τη μετέφεραν στη σκηνή του Αχιλλέα. Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην Ιλιάδα στο θρήνο της Βρισηίδας, που δεν μπορεί να ξεχάσει πόσο ευγενικά της φέρθηκε ο Πάτροκλος, όταν είχε πρωτοέρθει στη σκηνή του Αχιλλέα ως παλλακίδα.[6] Στο πλευρό των Αχαιών ήταν η Αθηνά, ως απεσταλμένη του Δία, που δεν ήθελε το άψυχο σώμα του Πατρόκλου να πέσει στα χέρια των Τρώων.[7]

Η θλίψη του Αχιλλέα για το χαμό του επιστήθιου φίλου του ήταν μεγάλη, θρηνώντας δε και ολοφυρόμενος ορκίσθηκε στον εαυτό του εκδίκηση. Η μητέρα του Αχιλλέα, η Θέτις, προφύλαξε το πτώμα του νεκρού Πατρόκλου από την αποσύνθεση ρίχνοντας σ' αυτό αμβροσία, μέχρι που ο Αχιλλέας εκδικούμενος φόνευσε τον Έκτορα και έσυρε το σώμα του με το άρμα του. Στη συνέχεια τρεις ημέρες από το θάνατο του Πατρόκλου ο Αχιλλέας έκαψε το νεκρό Πάτροκλο με όλες τις ελληνικές επιτάφιες τιμές. Ο Αχιλλέας θυσίασε μεταξύ άλλων και δώδεκα Τρώες, που είχαν συλληφθεί στις όχθες του Σκάμανδρου ποταμού.[εκκρεμεί παραπομπή][8] Η δε σποδός του νεκρού συλλέχθηκε σε χρυσή υδρία, δώρο του θεού Διονύσου στη Θέτιδα, το οποίο και απέθεσε στη βάση τύμβου, που ανήγειρε, στον οποίο και αργότερα τοποθετήθηκαν και τα λείψανα του Αχιλλέα.[εκκρεμεί παραπομπή]

Τέλος οργανώθηκαν λαμπροί επιτάφιοι αγώνες προς τιμήν του Πατρόκλου (αρματοδρομία, πάλη, τοξοβολία, ακοντισμός, αγώνας δρόμου, πυγμαχία) τα λεγόμενα ἆθλα ἐπὶ Πατρόκλῳ, τα οποία και περιγράφονται στη ραψωδία Ψ της Ιλιάδας.[9][εκκρεμεί παραπομπή]

Ο Όμηρος στην Οδύσσεια περιγράφει επίσης τη συνάντηση του Αχιλλέα και του Πατρόκλου στον Άδη. Κατά δε μια άλλη άποψη του Παυσανία οι δύο ήρωες της Ελληνικής Μυθολογίας συνέχισαν και μετά το θάνατο να ζουν μαζί στη νήσο Λευκή (Παυσ. ΙΙΙ, 19-2).[εκκρεμεί παραπομπή]

Σχέση με τον Αχιλλέα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αν και μπορεί να μην υπάρχει σεξουαλικό στοιχείο μεταξύ του Αχιλλέα και του Πατρόκλου στην ομηρική παράδοση[10] (πέρα από μια μικρή αδιάφορη σκηνή διαλόγου στην ραψωδία Ψ, που η ψυχή του Πατρόκλου εμφανίζεται στον Αχιλλέα), αργότερα οι Έλληνες συγγραφείς ερμηνεύτηκαν και επεκτάθηκαν στη σχέση τους, αφού υπάρχουν αρκετοί άλλοι συγγραφείς, που συντάσσουν μια ρομαντική σχέση μεταξύ των δύο χαρακτήρων, όπως ο Αισχύλος και ο Φαίδρος, που μάλιστα αναφέρεται στον Αχιλλέα ως τον ερωμένο της σχέσης.[11]

Το σώμα του Πάτροκλου που φέρει ο Αχχιλέας, Ρωμαϊκή γλυπτική, Φλωρεντία, Ιταλία

Αργότερα σε ελληνικά συγγράμματα, όπως το Συμπόσιο του Πλάτωνα, η σχέση μεταξύ Πατρόκλου και του Αχιλλέα συζητείται ως πρότυπο της ρομαντικής αγάπης. [12]

Ένα ποτήρι που απεικονίζει τον Αχιλλέα να τυλίγει το χέρι του Πάτροκλου.

Παρόλα αυτά, η σχέση τους λέγεται ότι ενέπνευσε τον Μέγα Αλέξανδρο στη δική του στενή σχέση με τον σύντροφο του τον Ηφαιστίωνα. [13]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 Ελληνική Μυθολογία, Τρωικός Πόλεμος, τόμος 5, εκδόσεις: Εκδοτική Αθηνών ΑΕ, Αθήνα 1986, σελ. 44
  2. 2,0 2,1 Ελληνική Μυθολογία, Τρωικός Πόλεμος, τόμος 5, εκδόσεις: Εκδοτική Αθηνών ΑΕ, Αθήνα 1986, σελ. 47
  3. 3,0 3,1 Internet Archive, Robin (2011). The Greek myths : stories of the Greek gods and heroes vividly retold. London : Quercus. ISBN 978-0-85738-288-7. 
  4. Ελληνική Μυθολογία, Τρωικός Πόλεμος, τόμος 5, εκδόσεις: Εκδοτική Αθηνών ΑΕ, Αθήνα 1986, σελ. 78-79, 104
  5. «Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας». www.greek-language.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2022. 
  6. «Untitled Document». odysseus.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2022. 
  7. Ελληνική Μυθολογία, Τρωικός Πόλεμος, τόμος 5, εκδόσεις: Εκδοτική Αθηνών ΑΕ, Αθήνα 1986, σελ. 104
  8. Nilsson, Martin (2020). Η Μυκηναϊκή προέλευση της Ελληνικής Μυθολογίας. Αθήνα: Εκδόσεις Δωδώνη. σελ. 127. ISBN 978-960-558-151-0. Από την αποτέφρωση του Πατρόκλου, όπως την περιγράφει ο Όμηρος, γνωρίζουμε ότι θυσιάζονταν αιχμάλωτοι, για να συνοδεύσουν τον νεκρό στον Άλλο Κόσμο και αυτή η περιγραφή αναγνωρίζεται σαν μία ανεκτίμητη μαρτυρία των παλιών ωμών νεκρικών εθίμων. 
  9. Ελληνική Μυθολογία, Τρωικός Πόλεμος, τόμος 5, εκδόσεις: Εκδοτική Αθηνών ΑΕ, Αθήνα 1986, σελ. 109
  10. Internet Archive (1997). Iliad. Hackett Pub. Co. ISBN 978-0-87220-353-2. 
  11. Morales, Manuel Sanz; Mariscal, Gabriel Laguna (2003). «The Relationship between Achilles and Patroclus according to Chariton of Aphrodisias». The Classical Quarterly 53 (1): 292–295. doi:10.1093/cq/53.1.292. https://archive.org/details/sim_classical-quarterly_2003-05_53_1/page/292. 
  12. Plato. Symposium. σελίδες 179e–180b. 
  13. Lane Fox, Robin (2005). The Classical World. Penguin Books. σελ. 235. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικό Ηλίου τ.15ος, σ.620.
  • (Ιταλικά) Rocci, Lorenzo, επιμ. (1956). Patroclo. Vocabolario Greco-Italiano. Società Ed. Dante Alighieri srl. σελ. 1446.