Ιστορία του αναρχισμού: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
→‎Βιβλιογραφία: προσθηκη της βιβλιογραφιας απο το αγγλικο λήμμα.
Γραμμή 230: Γραμμή 230:
<references/>
<references/>


===Δευτερογενείς πηγές===
== Βιβλιογραφία ==
{{refbegin|30em}}
*{{cite book|ref=harv|last=Adams|first=Ian|title=Political Ideology Today|url=https://books.google.com/books?id=ony7AAAAIAAJ|year=2001|publisher=[[Manchester University Press]]|isbn=978-0-7190-3347-6}}
*{{Cite journal | last = Anderson | first = Benedict | author-link = Benedict Anderson | title = In the world-shadow of Bismarck and Nobel | journal = [[New Left Review]] | volume = II | issue = 28 | publisher = [[New Left Review]] | date = July–August 2004 | url = http://newleftreview.org/II/28/benedict-anderson-in-the-world-shadow-of-bismarck-and-nobel |ref=harv}}
*{{cite journal|authorlink =Paul Avrich|first= Paul|last= Avrich|journal= [[The Russian Review]]|volume= 29, No. 2 (Apr., 1970)|title = The Legacy of Bakunin|pages= 129-142|year = 1970|ref=harv}}
*{{Cite book|authorlink=Paul Avrich|last = Avrich |first = Paul |title = [[The Haymarket Tragedy]] |year = 1984 |publisher = [[Princeton University Press]] |location = Princeton |isbn = 0-691-00600-8 |ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|last=Avrich|first=Paul |authorlink=Paul Avrich|title=Anarchist Voices: An Oral History of Anarchism in America|url=https://books.google.com/books?id=zuM9DwAAQBAJ|year= 2005|publisher=Princeton University Press|isbn=0-691-04494-5}}
*{{Cite book|authorlink=Paul Avrich|last = Avrich |first = Paul |title = [[The Russian Anarchists]] |publisher = [[AK Press]] |location = Stirling |year = 2006 |isbn = 1-904859-48-8 |ref =harv}}
*{{cite book|ref=harv|last=Barclay|first=Harold B. |author-link=Harold Barclay|title=People without government: an anthropology of anarchy|url=https://books.google.com/books?id=9qzaAAAAMAAJ|year=1990|publisher=Kahn & Averill|isbn=978-1-871082-16-6}}
*{{Cite book|last = Bak |first = Jǹos |title = Liberty and Socialism |publisher = [[Rowman & Littlefield]] Publishers |location = Lanham |year = 1991 |isbn = 0-8476-7680-3 |ref=harv}}
*{{Cite book |last = Bakunin |first = Mikhail |authorlink = Mikhail Bakunin |origyear = 1873 |year = 1991 |title = Statism and Anarchy |publisher = [[Cambridge University Press]] |isbn = 0-521-36973-8 |ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|last1= Bantman|first1= Constance |chapter=The Era of Propaganda by the Deed|editor1-last=Levy|editor1-first=Carl |editor1-link=Carl Levy (political scientist)|editor2-last=Adams|editor2-first=Matthew S. |title=The Palgrave Handbook of Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=m7BhDwAAQBAJ&pg=PA340|year=2019|publisher=[[Springer Publishing]]|isbn=978-3-319-75620-2}}
*{{cite book|ref=harv|first=Peter|last= Baofu|title=Beyond Ethics to PostEthics: A Preface to a New Theory of Morality and Immorality|url=https://books.google.com/books?id=OQAoDwAAQBAJ&pg=PA228|date=1 February 2011|publisher=[[Information Age Publishing|IAP]]|isbn=978-1-61735-313-0}}
*{{Cite book |last = Beevor |first = Antony |authorlink = Antony Beevor |year = 2006 |title = The Battle for Spain: The Spanish Civil War 1936–1939 |publisher = [[Weidenfeld & Nicolson]] |location = London |isbn = 978-0-297-84832-5|ref=harv}}
*{{cite journal|last=Berry|first=David|journal =[[Contemporary European History]]|volume= 8|year= 1999|pages=51-71|url=https://www.jstor.org/stable/20081690|title='Fascism or Revolution!' Anarchism and Antifascism in France, 1933-39|ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|last1= Berry|first1= David|chapter=Anarchism and 1968|editor1-last=Levy|editor1-first=Carl |editor1-link=Carl Levy (political scientist)|editor2-last=Adams|editor2-first=Matthew S. |title=The Palgrave Handbook of Anarchism||year= 2019|publisher=Springer|isbn=978-3-319-75620-2}}
*{{cite book|ref=harv|last=Billington|first=James H. |title=Fire in the Minds of Men: Origins of the Revolutionary Faith|url=https://books.google.com/books?id=a4PRx21WVqMC|year= 1999|publisher=[[Transaction Publishers]]|isbn=978-1-4128-1401-0}}
*{{Cite book |isbn = 1-57181-542-2 |title = Sartre Against Stalinism |first = Ian |last = Birchall |year = 2004 |publisher = [[Berghahn Books]]|ref=harv}}
*{{Cite book |last = Bolloten |first = Burnett |authorlink = Burnett Bolloten |coauthors = |title = The Spanish Civil War: Revolution and Counterrevolution |publisher = [[University of North Carolina Press]] |year= 1984 |location = ||url = |doi = |id = |isbn = 978-0-8078-1906-7|ref=harv }}
*{{cite book|ref=harv|last=Bookchin|first=Murray |authorlink=Murray Bookchin|title=Social Anarchism Or Lifestyle Anarchism: An Unbridgeable Chasm|url=https://books.google.com/books?id=F06arcQyYEgC|year=1995|publisher=AK Press|isbn=978-1-873176-83-2|chapter=2. Individualist Anarchism and Reaction|authormask=|trans_title=|format=|origyear=|oclc=|doi=|bibcode=|id=|trans_chapter=|chapterurl=|quote=|laysummary=|laydate=}}
*{{Cite book |last = Carlson |first = Andrew |title = Anarchism in Germany |publisher = [[Scarecrow Press]] |location = Metuchen |year = 1972 |isbn = 0-8108-0484-0 |chapter = Philosophical Egoism: German Antecedents |ref=harv}}
*{{cite journal | last=Conversi | first=Daniele | title=Anarchism, Modernism, and Nationalism: Futurism's French Connections, 1876–1915 | journal=[[The European Legacy]] | publisher=Informa UK Limited | volume=21 | issue=8 | date=2016-05-09 | issn=1084-8770 | doi=10.1080/10848770.2016.1180864 | pages=791–811 | ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|last=Critchley|first=Simon |authorlink=Simon Critchley|title=Infinitely Demanding: Ethics of Commitment, Politics of Resistance|url=https://books.google.com/books?id=UblvDwAAQBAJ|year=2013|publisher=[[Verso Books]]|isbn=978-1-78168-017-9}}
*{{cite journal|last=Crone|first= Patricia|title=Ninth-Century Muslim Anarchists.|journal =[[Past & Present (journal)| Past & Present]]|year= 2000|pages =3–28|url =https://www.hs.ias.edu/files/Crone_Articles/Crone_Ninth_Century_Muslim_Anarchists.pdf| ref= harv}}
*{{cite book|ref=harv|last1= D'Agostino|first1= Anthony|chapter=Anarchism and Marxism in the Russian Revolution|editor1-last=Levy|editor1-first=Carl |editor1-link=Carl Levy (political scientist)|editor2-last=Adams|editor2-first=Matthew S. |title=The Palgrave Handbook of Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=m7BhDwAAQBAJ&pg=PA340|year = 2019|publisher=Springer|isbn=978-3-319-75620-2}}
*{{cite book|ref=harv|last1=de Acosta|first1=Alejandro ||editor=Randall Amster|others=Luis Fernandez, Abraham DeLeon|title=Contemporary Anarchist Studies: An Introductory Anthology of Anarchy in the Academy|url=https://books.google.com/books?id=7B1VewAACAAJ|year=2009|publisher=[[Routledge]]|isbn=978-0-415-47402-3|chapter=Two undecidable questions for thinking in which anything goes|authormask=|trans_title=|format=|origyear=|oclc=|doi=|bibcode=|id=|trans_chapter=|chapterurl=|quote=|laysummary=|laydate=}}
*{{Cite book |last = Dirlik |first = Arif |author-link1= Arif Dirlik|title = Anarchism in the Chinese Revolution |publisher = [[University of California Press]] |location = Berkeley |year = 1991 |isbn = 0-520-07297-9 |ref=harv}}
*{{cite book|last1= Dirlik|first1= Arif|author-link1= Arif Dirlik|chapter=Anarchism and the Question of Place: Thoughts from the Chinese experience|editor1=Steven Hirsch|editor2=Lucien van der Walt |title=Anarchism and Syndicalism in the Colonial and Postcolonial World, 1870–1940|url=https://books.google.com.cy/books/about/Anarchism_and_Syndicalism_in_the_Colonia.html?id=Pd95DwAAQBAJ&source=kp_book_description&redir_esc=y|year=2010|publisher=[[Brill| Publishers]]isbn=9004188487|ref=harv}}
*{{Cite book |last = Dodson |first = Edward |title = The Discovery of First Principles: Volume 2 |publisher = [[AuthorHouse]] |page = 312 |year = 2002 |isbn = 0-595-24912-4|ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|last1= Dupuis-Déri|first1= Francis |author-link1= Francis Dupuis-Déri|chapter=From the Zapatistas to Seattle: The 'New Anarchists'|editor1-last=Levy|editor1-first=Carl |editor1-link=Carl Levy (political scientist)|editor2-last=Adams|editor2-first=Matthew S. |title=The Palgrave Handbook of Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=m7BhDwAAQBAJ&pg=PA340|year=2019|publisher=Springer|isbn=978-3-319-75620-2}}
*{{cite book|ref=harv|last=Edwards|first=Stewart|title=Selected Writings of Pierre-Joseph Proudhon|url=https://books.google.com/books?id=rGASAQAAIAAJ|year=1969|publisher=[[Anchor Books]]}}
*{{Cite book |last = Engel |first = Barbara |title = Mothers and Daughters |publisher = [[Northwestern University Press]] |location = Evanston |year = 2000 |isbn = 0-8101-1740-1 |page = 140 |ref=harv}}
*{{cite journal |journal = [[Anarchist Studies]] |title = George Woodcock: The Ghost Writer of Anarchism|volume= 23 |issue= 1|first1 =Süreyyya |last1=Evren|year=2015|first2=Ruth |last2=Kinna|ref=harv}}
*{{cite journal|first = Andrew|last= Fiala| title =Political Skepticism and Anarchist Themes in the American Tradition| journal = European Journal of Pragmatism and American Philosophy| volume= V-2 | year = 2013| url = http://journals.openedition.org/ejpap/545|doi = 10.4000/ejpap.545|ref = harv}}
*{{cite book|ref=harv|last1= Firth|first1= Rhiannon|chapter=Utopianism and Intentional Communities|editor1-last=Levy|editor1-first=Carl |editor1-link=Carl Levy (political scientist)|editor2-last=Adams|editor2-first=Matthew S. |title=The Palgrave Handbook of Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=m7BhDwAAQBAJ&pg=PA340|year = 2019|publisher=Springer|isbn=978-3-319-75620-2}}
*{{Cite book |last = Foner |first = Philip Sheldon |title = May day: a short history of the international workers' holiday, 1886–1986 |publisher = [[International Publishers]] |location = New York |year = 1986 |isbn = 0-7178-0624-3|ref=harv}}
*{{cite book|title = Town government in Rhode Island, |author-link=William E. Foster |last = Foster|first= William E. |url = https://archive.org/stream/towngovernmentin00fostrich/towngovernmentin00fostrich_djvu.txt |via = [[Internet Archive]] |year = 1886 |accessdate = 23 December 2008 |ref=harv}}
*{{Cite book |last = Goldman |first = Emma |title = [[My Disillusionment in Russia]] |chapter = Preface |page = xx |publisher = [[Dover Publications]] |location = New York |year = 2003 |isbn = 0-486-43270-X |ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|author-link=David Goodway|last=Goodway|first=David|title=Anarchist Seeds Beneath the Snow: Left-libertarian Thought and British Writers from William Morris to Colin Ward|url=https://books.google.com/books?id=8xX9BgAAQBAJ|year = 2006|publisher=[[PM Press]]|isbn=978-1-60486-221-8}}
*{{cite book|ref=harv|last=Goodway|first=David |authorlink=David Goodway|title=For Anarchism (RLE Anarchy)|url=https://books.google.com/books?id=Jvty1g6zKWMC&pg=PA25|year=2013|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-03756-7}}
* {{cite web | author-link1=David Graeber|first1=David|last1= Graeber|first2= Andrej|last2=Grubacic|title=ZNet - Anarchism, Or The Revolutionary Movement Of The Twenty-first Century | website=Znet| year=2004 | url=http://www.zmag.org/content/showarticle.cfm?SectionID=41&ItemID=4796 | archive-url=https://web.archive.org/web/20080317082822/http://www.zmag.org/content/showarticle.cfm?SectionID=41&ItemID=4796 | archive-date=2008-03-17 | dead-url=yes | ref=harv| access-date=2019-01-31}}
*{{cite book|last=Graham|first=Robert|chapter=Preface|title=[[Anarchism: a Documentary History of Libertarian Ideas: from Anarchy to Anarchism]]|publisher=[[Black Rose Books]]|location=Montréal|year=2005|isbn=1-55164-250-6|authorlink=Robert Graham (historian)|ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|last1= Graham|first1= Robert|author-link1= Robert Graham (historian)|chapter=Anarchism and the First International|editor1-last=Levy|editor1-first=Carl |editor1-link=Carl Levy (political scientist)|editor2-last=Adams|editor2-first=Matthew S. |title=The Palgrave Handbook of Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=m7BhDwAAQBAJ&pg=PA340|year =2019|publisher=Springer|isbn=978-3-319-75620-2}}
*{{cite web | last=Holborow | first=Marnie | title=Daring But Divided | website=Socialist Review | date=1993-01-01 | url=http://socialistreview.org.uk/268/daring-divided | ref=harv | access-date=2019-01-24}}
*{{cite book|ref=harv|last=Joll|first=James|authorlink=James Joll|title=The anarchists|url=https://books.google.com.cy/books/about/The_anarchists.html?id=hMEgAQAAIAAJ&redir_esc=y|year=1975|publisher=Επίκουρος(Greek edition)|authormask=|trans_title=|format=|origyear=|oclc=|doi=|bibcode=|id=|quote=|laysummary=|laydate=}}
*{{cite book|ref=harv|first1=Nathan J.|last1= Jun|first2=Shane|last2=Wahl|title=New Perspectives on Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=p5t0R0ckDMAC&pg=PA68|year=2010|publisher=Rowman & Littlefield|isbn=978-0-7391-3241-8}}
*{{cite book | last = Hutton| first = John G. | title = Neo-Impressionism and the Search for Solid Ground: Art, Science, and Anarchism in Fin-de-siecle France| publisher= [[Louisiana State University Press]]| location= [[Baton Rouge, Louisiana]] | year = 2004| isbn = 0-8071-1823-0 |ref = harv}}
*{{cite book|ref=harv|last=Katz|first=Jonothan|authorlink=Jonathan Ned Katz|title=[[Gay American History]]|year=1976|publisher=[[The Hearst Corporation]]|isbn=0-380-40550-4}}
*{{cite book|ref=harv|last1=Kinna|first1=Ruth |last2=Prichard|first2=Alex |editor=Randall Amster|others=Luis Fernandez, Abraham DeLeon|title=Contemporary Anarchist Studies: An Introductory Anthology of Anarchy in the Academy|url=https://books.google.com/books?id=7B1VewAACAAJ|year=2009|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-47402-3|chapter=Anarchism Past, present, and utopia|authormask=|trans_title=|format=|origyear=|oclc=|doi=|bibcode=|id=|trans_chapter=|chapterurl=|quote=|laysummary=|laydate=}}
*{{cite book|ref=harv|last= Laursen|first= Ole Birk|chapter=Anti-Imperialism|editor1-last=Levy|editor1-first=Carl |editor1-link=Carl Levy (political scientist)|editor2-last=Adams|editor2-first=Matthew S. |title=The Palgrave Handbook of Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=m7BhDwAAQBAJ&pg=PA340|year=2019|publisher=Springer|isbn=978-3-319-75620-2}}
* {{cite journal | last=Levy | first=Carl | authorlink= Carl Levy (political scientist)|title=Social Histories of Anarchism | journal=Journal for the Study of Radicalism | volume=4 | issue=2 | date=2011-05-08 | issn=1930-1197 | doi=10.1353/jsr.2010.0003 | pages=1–44 | url=https://muse.jhu.edu/article/431497 | ref=harv | access-date=2019-02-10}}
*{{cite book|ref=harv|editor1=Gerald F. Gaus|editor2=Fred D'Agostino|title=The Routledge Companion to Social and Political Philosophy|url=https://books.google.com/books?id=z7MzEHaJgKAC|year=2013|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-87456-4|first=Roderick T.|last=Long}}
*{{cite book|ref=harv|first=Peter H.|last = Marshall|author-link=Peter Marshall (author)|title=Demanding the Impossible: A History of Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=yPl0QgAACAAJ|year=1993|publisher=Fontana|isbn=978-0-00-686245-1}}
*{{cite book|ref=harv|last1=Mbah|first1=Sam |last2=Igariwey|first2=I. E. |title=African Anarchism: The History of a Movement|url=https://books.google.com/books?id=FRkoAQAAMAAJ|year=1997|publisher=[[See Sharp Press]]|isbn=978-1-884365-05-8}}
*{{cite book|last=McElroy | first=Wendy | title =The Debates of Liberty: An Overview of Individualist Anarchism, 1881-1908|journal = Literature of Liberty: A Review of Contemporary Liberal Thought|year= 2003|url=https://books.google.com.cy/books/about/The_Debates_of_Liberty.html?id=DdHseFmQiSUC&source=kp_book_description&redir_esc=y|publisher=Lexington Books| ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|last1= McKinley|first1= C. Alexander|chapter=The French Revolution and 1848|editor1-last=Levy|editor1-first=Carl |editor1-link=Carl Levy (political scientist)|editor2-last=Adams|editor2-first=Matthew S. |title=The Palgrave Handbook of Anarchism|year=2019|publisher=Springer|isbn=978-3-319-75620-2}}
*{{cite book|ref=harv|last=McLaughlin|first=Paul |title=Anarchism and Authority: A Philosophical Introduction to Classical Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=kUgHDAAAQBAJ&pg=PP5|date=2007|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-18151-4}}
*{{cite book|first = Robert H.|last = Montgomery |title = Sacco-Vanzetti: The Murder and the Myth|location =[[New York City|New York]]|publisher =[[Devin-Adair Publishing Company|Devin-Adair]]|year= 1960|ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|last=Moya|first=Jose C|editor=Geoffroy de Laforcade|others=Kirwin R. Shaffer|title=In Defiance of Boundaries: Anarchism in Latin American History|url=https://books.google.com/books?id=ikt6AQAACAAJ|year=2015|publisher=[[University Press of Florida]]|isbn=978-0-8130-5138-3|chapter=Transference, culture, and critique The Circulation of Anarchist Ideas and Practices}}
*{{cite book|title=A Short History of Anarchism|last=Nettlau|first=Max|authorlink=Max Nettlau|year=1996|publisher=[[Freedom Press]]|isbn=0-900384-89-1|ref=harv}}
*{{Cite book| editor1-last = Drachkovitch | editor1-first = Milorad M. |first = Max |last = Nomad |contribution = The Anarchist Tradition |title = Revolutionary Internationals 1864 1943 |publisher = [[Stanford University Press]] |page = 88 |year = 1966 |isbn = 0-8047-0293-4 |ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|first=Michael|last= Ossar|title=Anarchism in the Dramas of Ernst Toller: The Realm of Necessity and the Realm of Freedom|url=https://books.google.com/books?id=jAr6iCh4_HAC|year=1980|publisher=[[SUNY Press]]|isbn=978-0-87395-393-1}}
*{{cite book|editor1= Rubel Maximilien|editor2= Crump John|publisher = [[St. Martin's Press]]|year=1987 |title =
Non-Market Socialism in the Nineteenth and Twentieth Centuries |chapter=Anarchist-Communism|first= Alain |last= Pengam|isbn =0312005245|ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|last=Pernicone|first=Nunzio |title=Italian Anarchism, 1864-1892|url=https://books.google.com/books?id=3ttgjwEACAAJ|year=2016|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-63268-1}}
*{{cite book|ref=harv|last=Pugliese|first=Stanislao G. |title=Fascism, Anti-Fascism, and the Resistance in Italy: 1919 to the Present|url=https://books.google.com/books?id=CRxtAAAAQBAJ&pg=PP1|date=13 January 2004|publisher=Rowman & Littlefield Publishers|isbn=978-0-7425-7971-2}}
*{{cite book|ref=harv|last=Ramnath|first=Maia |editor1-last=Levy|editor1-first=Carl |editor1-link=Carl Levy (political scientist)|editor2-last=Adams|editor2-first=Matthew S.|title=The Palgrave Handbook of Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=m7BhDwAAQBAJ&pg=PA340|year=2019|publisher=Springer|isbn=978-3-319-75620-2|chapter=Non-Western Anarchisms and Postcolonialism|authormask=|trans_title=|format=|origyear=|oclc=|doi=|bibcode=|id=|trans_chapter=|chapterurl=|quote=|laysummary=|laydate=}}
*{{cite book|ref=harv|last=Rapp|first=John A. |authorlink=John Rapp|title=Daoism and Anarchism: Critiques of State Autonomy in Ancient and Modern China|url=https://books.google.com/books?id=rau9DJ7fwggC|date=9 August 2012|publisher=[[A&C Black]]|isbn=978-1-4411-3223-9|authormask=|trans_title=|format=|origyear=|oclc=|doi=|bibcode=|id=|quote=|laysummary=|laydate=}}
* {{cite journal | last=Roslak | first=Robyn S. | title=The Politics of Aesthetic Harmony: Neo-Impressionism, Science, and Anarchism | journal=[[The Art Bulletin]] | publisher=[[JSTOR]] | volume=73 | issue=3 | year=1991 | issn=0004-3079 | doi=10.2307/3045811 | page=381 | ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|last1= Ross|first1= Carne|author-link1= Carne Ross|chapter=Preface|editor1-last=Levy|editor1-first=Carl |editor1-link=Carl Levy (political scientist)|editor2-last=Adams|editor2-first=Matthew S. |title=The Palgrave Handbook of Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=m7BhDwAAQBAJ&pg=PA340|year=2019|publisher=Springer|isbn=978-3-319-75620-2}}
*{{Cite book |page = 66 |last = Rupert |first = Mark |title = Globalization and International Political Economy |publisher = Rowman & Littlefield Publishers |location = Lanham |year = 2006 |isbn = 0-7425-2943-6 |ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|last1= Ryley |first1= Constance |chapter=Individualism|editor1-last=Levy|editor1-first=Carl |editor1-link=Carl Levy (political scientist)|editor2-last=Adams|editor2-first=Matthew S. |title=The Palgrave Handbook of Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=m7BhDwAAQBAJ&pg=PA340|year=2019|publisher=Springer|isbn=978-3-319-75620-2}}
*{{cite book|ref=harv|last=Schofield|first=Malcolm|title=The Stoic Idea of the City|url=https://books.google.com/books?id=S1fmW90VX6QC|date=July 1999|publisher=[[University of Chicago Press]]|isbn=978-0-226-74006-5}}
*{{cite book|ref=harv|last=Sheehan|first=Seán |title=Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=G0PnKy_W2IwC|year=2003|publisher=[[Reaktion Books]]|isbn=978-1-86189-169-3}}
*{{cite book|ref=harv|first=Alexandre|last=Skirda|author-link=Alexandre Skirda|title=Facing the Enemy: A History of Anarchist Organization from Proudhon to May 1968|url=https://books.google.com/books?id=nznVNAW0lbAC|year=2002|publisher=AK Press in conjunction with Kate Sharpley Library|isbn=978-1-902593-19-7}}
* {{cite web |last1=Schmidt|last2= van der Walt|first1=Michael|first2=Lucien| title=Still fanning the flames: An interview with Michael Schmidt and Lucien van der Walt - Revolution by the Book : The AK Press Blog | website=revolutionbythebook.akpress.org | year=2009 | url=http://www.revolutionbythebook.akpress.org/still-fanning-the-flames-an-interview-with-michael-schmidt-and-lucien-van-der-walt | archive-url=https://web.archive.org/web/20091221053839/http://www.revolutionbythebook.akpress.org/still-fanning-the-flames-an-interview-with-michael-schmidt-and-lucien-van-der-walt | archive-date=2009-12-21 | dead-url=yes | access-date=2019-01-16|ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|last=Sochen|first=June |title=The New Woman: Feminism in Greenwich Village, 1910-1920|url=https://books.google.com/books?id=-0UqAAAAYAAJ|year=1972|publisher=[[Quadrangle Books]]|isbn=978-0-8129-0257-0}}
*{{Cite book |last = Thomas |first = Paul |title = Karl Marx and the Anarchists |publisher = [[Routledge]]/[[Kegan Paul]] |location = London |year = 1985 |isbn = 0-7102-0685-2 |page = 142 |ref=harv}}
*{{cite book|last=Thomas|first=Hugh|title=The Spanish Civil War|year=2001|publisher=[[Penguin Books]]|location=London|isbn=978-0-14-101161-5|ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|last= Turcato|first= Davide |chapter=Anarchist Communism|editor1-last=Levy|editor1-first=Carl |editor1-link=Carl Levy (political scientist)|editor2-last=Adams|editor2-first=Matthew S. |title=The Palgrave Handbook of Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=m7BhDwAAQBAJ&pg=PA340|year=2019|publisher=Springer|isbn=978-3-319-75620-2}}
*{{cite book|ref=harv|last=White|first=Stephen |authorlink=Stephen White (political scientist)|title=Communism and Its Collapse|url=https://books.google.com/books?id=MwD66oWu20IC|year=2001|publisher=[[Psychology Press]]|isbn=978-0-415-24423-7}}
*{{cite book | last=Wilbur| first=Shawn P.| title=The Palgrave Handbook of Anarchism | chapter=Mutualism | publication-place=Cham | doi=10.1007/978-3-319-75620-2_25 | ref=harv|editor1-last=Levy|editor1-first=Carl |editor1-link=Carl Levy (political scientist)|editor2-last=Adams|editor2-first=Matthew S.|date=2019}}
*{{cite book |last = Woodcock |first = G. |authorlink = George Woodcock |title = Anarchism: A History of Libertarian Ideas and Movements |year = 1962 |publisher = Penguin |location = Melbourne|ref=harv}}
*{{cite book | last=Yeoman | first=James Michael | title=The Palgrave Handbook of Anarchism | chapter=The Spanish Civil War | publication-place=Cham | doi=10.1007/978-3-319-75620-2_25 | ref=harv|editor1-last=Levy|editor1-first=Carl |editor1-link=Carl Levy (political scientist)|editor2-last=Adams|editor2-first=Matthew S.|date=2019}}
*{{cite book|ref=harv|last1= Zimmer|first1= Kenyon|chapter=Haymarket and the Rise of Syndicalism|editor1-last=Levy|editor1-first=Carl |editor1-link=Carl Levy (political scientist)|editor2-last=Adams|editor2-first=Matthew S. |title=The Palgrave Handbook of Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=m7BhDwAAQBAJ&pg=PA340|year=2019|publisher=Springer|isbn=978-3-319-75620-2}}


{{refend}}
=== Πρωτογενείς πηγές===


===Τριτογενείς πηγές (Εγκυκλοπαίδειες και λεξικά)===
*{{cite book|first=Πιερ-Ζοζέφ|last= Προυντόν|author-link=Πιερ-Ζοζέφ Προυντόν|title = Τι είναι ιδιοκτησία|year=1840|ref=harv|url=https://www.marxists.org/reference/subject/economics/proudhon/property/}}


{{refbegin|30em}}
=== Δευτερογενείς πηγές ===


*{{cite web | last=Fiala | first=Andrew | title=Anarchism | website=Stanford Encyclopedia of Philosophy | date=2017-10-03 | url=https://plato.stanford.edu/entries/anarchism/ | ref=harv | access-date=14 January 2019}}
*{{Cite book |last=Ντανιέλ|first= Γκουερίν|title = Ο αναρχισμός, Δ έκδοση|year =1973|publisher = Ελεύθερος τύπος|ref =harv}}
*{{cite book|ref=harv|last=Forman|first=Michael|editor=[[Immanuel Ness]]|title=The International Encyclopedia of Revolution and Protest, 8 Volume Set: 1500 to the Present|url=https://books.google.com/books?id=pXoxtQEACAAJ|date=13 April 2009|publisher=[[Wiley (publisher)|Wiley]]|isbn=978-1-4051-8464-9}}
*{{cite web | website=Dictionary of the History of Ideas | author-link=Arthur Lehning|first=Arthur|last= Lehning|title=Anarchism| year =2003 | url=http://etext.lib.virginia.edu/cgi-local/DHI/dhi.cgi?id=dv1-12 | archive-url=https://web.archive.org/web/20060909192326/http://etext.lib.virginia.edu/cgi-local/DHI/dhi.cgi?id=dv1-12 | archive-date= September 2006 | dead-url=yes | ref= harv| access-date=2018-12-23}}
*{{cite SEP |url=https://plato.stanford.edu/entries/max-stirner/|title=Max Stirner |last=Leopold |first=David|date = 2015|editor = [[Edward N. Zalta]]|publisher= Metaphysics Research Lab, [[Stanford University]]|ref= harv}}
*{{cite web | title=Anarchism | first= Martin A.|last= Miller | first2=George|last2= Woodcock | first3=Arif |last3=Dirlik | first4=Franklin |last4=Rosemont |website=Encyclopedia Britannica | date=14 September 2018 | url=https://www.britannica.com/topic/anarchism | archive-url=https://web.archive.org/web/20180914175154/https://www.britannica.com/topic/anarchism | archive-date=14 September 2018 | dead-url=no | ref={{sfnref | Encyclopedia Britannica | 2018}} | access-date=21 December 2018}} The current version of ''Anarchism'' in Britanicca
*{{cite book|ref=harv|first=David|last= Miller|title=The Blackwell Encyclopaedia of Political Thought|url=https://books.google.com/books?id=NIZfQTd3nSMC|year = 1991|publisher=Wiley|isbn=978-0-631-17944-3}}
*{{cite SEP |url-id=godwin |title=William Godwin |last=Philip |first=Mark|date=20 May 2006|ref=harv}}


{{refend}}
*{{Cite book |last = Carlson |first = Andrew |title = Anarchism in Germany |publisher = Scarecrow Press |location = Metuchen |year = 1972 |isbn = 0-8108-0484-0 |chapterurl = http://tmh.floonet.net/articles/carlson.html | |accessdate = 4 December 2008 }}
*{{cite book|last=Graham|first=Robert|title=Anarchism: a Documentary History of Libertarian Ideas: from Anarchy to Anarchism|publisher=Black Rose Books|location=Montréal|year=2005|isbn=1-55164-250-6||url=http://robertgraham.wordpress.com/anarchism-a-documentary-history-of-libertarian-ideas-volume-one-from-anarchy-to-anarchism-300ce-1939/|access-date=5 March 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20101130131904/http://robertgraham.wordpress.com/anarchism-a-documentary-history-of-libertarian-ideas-volume-one-from-anarchy-to-anarchism-300ce-1939/|archive-date=30 November 2010|ref=harv}}
*{{cite book|ref=harv|author-link=Daniel Guérin|first=Daniel|last= Guerin|title=Anarchism: From Theory to Practice|url=https://books.google.com/books?id=-mZQBAAAQBAJ|date=1 January 1970|publisher=NYU Press|isbn=978-1-58367-492-5}}

*{{cite book|ref=harv|author=David Miller|title=The Blackwell Encyclopaedia of Political Thought|url=https://books.google.com/books?id=NIZfQTd3nSMC|date=26 August 1991|publisher=Wiley|isbn=978-0-631-17944-3}}

*{{cite book|ref=harv|first=Peter H.|last = Marshall|title=Demanding the Impossible: A History of Anarchism|url=https://books.google.com/books?id=yPl0QgAACAAJ|year=1993|publisher=Fontana|isbn=978-0-00-686245-1}}

*{{cite book|ref= harv|first = Max |last = Nettlau||year = 1999| title = ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΡΧΙΑΣ| translator = Σύλβια και Μ.Κ.|publisher = Διεθνής Βιβλιοθήκη}} Το πρωτότυπο ‘’Histoire de l’ Anarchie’’, Edition du Cercle - Edition de la Tete de Feuilles, 1971.

*{{cite journal|url=http://i-studies.com/journal/n/pdf/nsi-17.pdf#page=13 |title=The union of egoists |journal=Non Serviam |volume=1 |first=Svein Olav |last=Nyberg |year = 2012|location=Oslo, Norway |publisher=Svein Olav Nyberg |oclc=47758413 |accessdate=1 September 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101207042220/http://i-studies.com/journal/n/pdf/nsi-17.pdf |archivedate=7 December 2010  }}

*{{cite book|ref=harv|author=Michael Ossar|title=Anarchism in the Dramas of Ernst Toller: The Realm of Necessity and the Realm of Freedom|url=https://books.google.com/books?id=jAr6iCh4_HAC|year=1980|publisher=SUNY Press|isbn=978-0-87395-393-1}}
*{{Cite book |last = Thomas |first = Paul |title = Karl Marx and the Anarchists |publisher = [[Routledge]]/[[Kegan Paul]] |location = London |year = 1985 |isbn = 0-7102-0685-2 |page = 142 }}
*{{cite journal|first = Andrew|last=  Fiala| title =Political Skepticism and Anarchist Themes in the American Tradition| journal = European Journal of Pragmatism and American Philosophy| volume=  V-2 | year = 2013| url = http://journals.openedition.org/ejpap/545|doi = 10.4000/ejpap.545|ref = harv}}

* {{cite web | last=Fiala | first=Andrew | title=Anarchism | website=Stanford Encyclopedia of Philosophy | date=2017-10-03 | url=https://plato.stanford.edu/entries/anarchism/ | ref=harv | access-date=2019-01-14}}

*{{Cite book|title=Anarchism|first=George|last= Woodcock|author-link=George Woodcock|title=The Encyclopedia of Philosophy|isbn= 0-02-865780-2| year=1967 |location=|page=|url=https://theanarchistlibrary.org/library/george-woodcock-anarchism|ref=harv}}
=== Τριτογενείς πηγές (εγκυκλοπαίδειες και λεξικά) ===

*{{cite encyclopedia |last= Κροπότκιν|first= Πιότρ|author-link= Πιοτρ Κροπότκιν| title= Αναρχισμός|encyclopedia= [[Encyclopædia Britannica]]|date= 1910|url= |access-date= |ref=harv }}

*The Encyclopedia Americana: A Library of Universal Knowledge. Encyclopedia Corporation.

*{{cite encyclopedia |title=Max Stirner |last=Leopold  |first=David| | encyclopedia= [[Stanford Encyclopedia of Philosophy]]|date= | |url= |access-date= 4 August 2006|ref= harv}}


== Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι==

Έκδοση από την 14:15, 27 Φεβρουαρίου 2019

Τμήμα μιας σειράς λημμάτων
Σχολές σκέψης
  • Θεωρία
  • Πρακτική
  • Ταξική πάλη
  • Αντιρρησίας συνείδησης
  • Αποκέντρωση
  • Άμεση δημοκρατία
  • Ατομικισμός
  • Προλεταριακός διεθνισμός
  • Μουτουαλισμός
  • Κοινωνική οικολογία
  • Το Α σε κύκλο
  • Επανάσταση
    		•
    Πρόσωπα
    Σχετικά θέματα
    Αναρχισμός
    Πολιτική
    		 Η ουδέτερη οπτική γωνία αυτού του λήμματος αμφισβητείται. Πιθανότατα παρουσιάζει κάποια γεγονότα ή απόψεις μονομερώς ή με δυσανάλογη ισορροπία σε σχέση με την αντίστοιχη βαρύτητά τους. Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος.
    		Αυτό το λήμμα χρειάζεται επιμέλεια ώστε να ανταποκρίνεται σε υψηλότερες προδιαγραφές ορθογραφικής και συντακτικής ποιότητας ή μορφοποίησης.
    Αίτιο: ορθογραφικά και συντακτικά λάθη
    Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τα λήμματα πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και τον οδηγό μορφοποίησης λημμάτων.

    Οι πρώτες ρίζες της αναρχικής σκέψης μπορούν να βρεθούν στην Αρχαία Ελλάδα και Κίνα, όπου πολλοί φιλόσοφοι αμφισβήτησαν την αναγκαιότητα του Κράτους και διακήρυξαν το ηθικό δικαίωμα του ανθρώπου να αποφασίζει για τον εαυτό του. Κατά την διάρκεια του μεσαίωνα μερικές θρησκευτικές σέχτες παρουσίασαν ελευθεριακές τάσεις και κατά την εποχή του Διαφωτισμού, η άνοδος του ρασιοναλισμού και της επιστήμης, σήμαινε και την γέννηση του σύγχρονου αναρχικού κινήματος.

    Ο μοντέρνος αναρχισμός ήταν σημαντικό μέρος του εργατικού κινήματος στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου. Ο μοντερνισμός, βιομηχανοποίηση, η αντίδραση στον καπιταλισμό και τα μαζικά μεταναστευτικά ρεύματα βοήθησαν τον αναρχισμό να ανθίσει και να εξαπλωθεί σε πολλά μέρη της γης. Οι κυριότερες τάσεις του αναρχισμού ως κοινωνικό κίνημα ήταν ο αναρχοκολλεκτιβισμός, ο αναρχοκομμουνισμός, ο αναρχοσυνδικαλισμός ενώ ο παράλληλα εμφανίστηκε και ο ατομικιστικός αναρχισμός. Όσο το εργατικό κίνημα μεγάλωνε, η σύγκρουση μεταξύ αναρχικών και Μαρξιστών κομμουνιστών γινόταν αναπόφευκτη. Τα δυο ρεύμα χωρίστηκαν στο 5 Κογκρέσο της Πρώτης Διεθνούς το 1872. Τα γεγονότα που ακολούθησαν δεν βοήθησαν να κλείσει το χάσμα. Οι αναρχικοί συμμετείχαν με ενθουσιασμό στην Ρωσική Επανάσταση, αλλά όταν οι Μπολσεβίκοι ανέβηκαν στην εξουσία, οι αναρχικοί δέχτηκαν καταπίεση, με χαρακτηριστικά παραδείγματα την εξέγερση της Κροστάνδης και την Ελεύθερη Περιοχή στην Ουκρανία. Η μεγαλύτερη στιγμή του Αναρχισμού ήταν στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο, ο οποίος έληξε με ήττα των αναρχικών και των συμμάχων του. Ο αναρχισμός ως κίνημα φαινόταν νεκρός μετά το τέλος του δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο την δεκαετία του 1960 επανεμφανίστηκε με πολλές μορφές, ιδίως μέσα στο κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης.

    Ορισμοί και Ιστορία του Αναρχισμού

    Το ζήτημα του ορισμού της Αναρχίας και συνεπακόλουθα της ιστορίας του, είναι αμφιλεγόμενο.[1] Μια ομάδα μελετητών θεωρεί τον αναρχισμό ότι σχετίζεται αυστηρά με την εργατική πάλη. Άλλοι θεωρούνε ότι αυτή η προσέγγιση είναι υπερβολικά στενή.[2] Οι πρώτοι, θεωρούν ότι ο Αναρχισμός εμφανίστηκε κατά τον 19ο αιώνα ενώ η δεύτερη υποστηρίζει πως οι ρίζες του αναρχισμού απλώνονται ως τον αρχαίο κόσμο.[3] Ο αναρχικός φιλόσοφος Μάρεϋ Μπούκτσιν θεωρεί τον αναρχισμό ως συνέχιση της «παράδοσης της ελευθερίας» της ανθρωπότητας (δηλαδή τις επαναστατικές στιγμές) οι οποίες υπήρχαν σε όλη την ιστορία, σε αντίθεση με την «παράδοση της κυριαρχίας» την οποία αποτελούνε τα κράτη, ο καπιταλισμός και άλλες οργανωτικές δομές.[4]

    Συνήθως ο αναρχισμός ορίζεται με τρεις τρόπους. Ο πρώτος είναι ο ετυμολογικός, (α στερητικό -αρχή, δηλαδή εξουσία), ωστόσο ο Αναρχισμός δεν είναι απλά μια άρνηση. Ο δεύτερος τρόπος είναι ο αντικρατικός, ωστόσο παρόλο που η άρνηση του κράτους φαίνεται θεμελιώδης, ωστόσο δεν περιγράφει την ουσία του αναρχισμού. Ο τρίτος είναι ο "αντιεξουσιαστικός" ορισμός, δηλαδή άρνηση κάθε είδους εξουσίας, ωστόσο αυτό αποτελεί υπεραπλούστευση του αναρχσιμου.[5][6]. Πέρα από τις συζητήσεις για τον ορισμό, υπάρχει διαφωνία για το τι είναι ο Αναρχισμός: είναι φιλοσοφία, θεωρία ή σειρά από δράσεις; [7] Ο Alejandro de Agosta προτείνει πως ο αναρχισμός είναι μια «αποκεντρωμένη ομοσπονδία φιλοσοφιών καθώς και πρακτικών και τρόπων ζωής, που επαναλαμβάνεται σε διάφορες κοινότητες και προσφέρει μια ποικίλη γεωιστορία" [8]

    Απαρχές

    Προϊστορία και αρχαίος κόσμος

    Κατά την προϊστορική εποχή, για δεκάδες χιλιάδες χρόνια, στην ανθρώπινη κοινωνία δεν υπήρχε κάποια διακριτή κατηγορία (είδος) θεσμοθετημένης εξουσίας ή επίσημος πολιτικός θεσμός.[9] Πριν από περίπου 6 χιλιετίες εμφανίστηκαν οι πρώτες κοινωνίες με δομές ιεραρχίας, ελέγχου και υπακοής.[10]Πολύ πριν ο Αναρχισμός εμφανιστεί ως διακριτή προοπτική για την ανθρωπότητα, οι άνθρωποι ζούσαν σε αυτοκυβερνώμενες κοινωνίες χωρίς κάποια επίσημη πολιτική τάξη[11]. Μόνο μετά την άνοδο των ιεραρχικών κοινωνιών οι αναρχικές ιδέες διαμορφώθηκαν ως κριτική απάντηση και απόρριψη των καταναγκαστικών πολιτικών θεσμών και των ιεραρχικών κοινωνικών σχέσεων.[12][13]

    Ο Ταοϊσμός που αναπτύχθηκε στην αρχαία Κίνα, εμφάνισε κάποιες τάσεις παρόμοιες με τον αναρχισμό. Οι Ταοϊστικές σχολές του Lao Tzu και Zhuang Zhou, των οποίων οι φιλοσοφίες βασιζόταν σε μια αντιπολιτική στάση και απόρριψη κάθε συμμετοχής σε πολιτικά κινήματα ή οργανισμούς, ανέπτυξε την φιλοσοφία της "μη-εξουσίας" την οποία πρότειναν στους άρχοντες της Κίνας.[14] Υπάρχει συζήτηση αν το να ζητάς από τους εξουσιαστές να μην εξουσιάζουν, ανήκει στον χώρο του αναρχισμού.[15] Μια νέα γενιά Ταοϊστων η οποία έτεινε προς αναρχισμό, εμφανίστηκε κατά την διάρκεια της χαοτικής περιόδου ανάμεσα στον 3ο και 5ο αιώνα. Ο Ταοιστικός αναρχισμός ήταν είδος φιλοσοφικού αναρχισμού που προσπαθούσε να απονομιμοποιήσει το κράτος και να αμφισβητήσει την ηθική του. Ο Ταοϊστικός αναρχισμός ήταν πασιφιστική σχολή σκέψης, σε αντίθεση με το δυτικό κίνημα που εμφανίστηκε μερικές αιώνες αργότερα.[16]

    Ο Διογένης στην αρχαία Αθήνα

    Κάποιοι φιλόσοφοι της Αρχαίας Ελλάδας είχαν εκφράσει θέσεις οι οποίες βρίσκονται στον πυρήνα της αναρχικής σκέψης.[17][18] Η πρώτη γνωστή πολιτικά χρήση της λέξης αναρχία[α] εμφανίζεται στο έργο «Επτά επί Θήβες» από τον Αισχύλο, το 467 ΠΚΕ. Εκεί η Αντιγόνη, αρνήται δημόσιο να υποταχθεί στην εξουσία της Πόλης και να μην θάψει τον αδελφό της Πολυνίκη. Με το ίδιο θέμα ασχολήθηκε ο Σοφοκλής, περίπου 50 χρόνια αργότερα, με το έργο του "Αντιγόνη", όπου η ηρωϊδα έρχετσαι σε σύγκρουση με τις αρχές της πόλης.[21]

    Στην αρχαιά Ελλάδα εντοπίζονται οι αξίες του δυτικού αναρχισμού, ως φιλοσοφία αλλά όχι μόνο, από τους Κυνικούς και τους Στωικούς. Ο κυνικός Διογένης της Σινώπης και ο Κράτης ο Θηβαίος, έχει υποστηριχθεί πως υποστήριζαν μια αναρχική μορφή της κοινωνίας, αν και λίγα παραμένουν από τα γραπτά τους. Οι πιο σημαντικές συνεισφορές τους ήταν η ριζική προσέγγιση του Νόμου και της Φύσις. Σε αντίθεση με τους υπόλοιπους φιλοσόφους της Αρχαίας Ελλάδας οι οποίοι στόχευαν να αναμίξουν αρμονικά τα δύο, οι Κυνικοί απέρριπταν εντελώς τον Νόμο - και συνεπακόλουθα το κράτους, ιεραρχίες και τους άλλους θεσμούς που προκύπτουν εξ αυτών. Παράλληλα, υπερασπιζόντουσαν ενα τρόπο ζωής βασισμένο μόνο πάνω στην Φύσις.[22][23] Ο Ζήνων ο Κιτιεύς, ο ιδρυτής του Στωικισμού περιέγραψε την ουτοπία του περίπου το 300ΠΚΕ.[24] Υποστήριξε ένα είδος αναρχισμού όπου δεν θα υπήρχε ανάγκη για κράτους, βασισμένο στην κοινωνικοποίηση των ανθρώπων.[25][26]

    Ο Σωκράτης, παρόλο που δεν ήταν αναρχικός, είχε ορισμένες ιδέες που ήταν ελευθεριακές. Συνεχώς αμφισβητούσε τις Αρχές και στο κέντρο της φιλοσοφίας του, ήταν το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να ακολουθεί την συνείδηση του.[27] Ο μαθητής του, ο Αρίστιππος, υποστήριζε πως δεν θέλει να κυβερνά ούτε να κυβερνάτε και καθώς θεωρούσε το Κράτος ως κίνδυνο στην προσωπική αυτονομία. [22]

    Μεσαίωνας

    Στην Περσία εμφανίστηκε τον 5ο αιώνα, ένας προφήτης ονόματι Mazdak, με επιρροές κυρίως απο τον Ζωροαστρισμό, που καλούσε από την κατάργηση της ιδιωτικής περιουσίας ως την ανατροπή του Βασιλιά. Ο ίδιος καθώς και χιλιάδες οπαδοί του σφαγιάστηκαν το 528, ωστόσο αργότερα εμφανίστηκαν κινήματα στον ισλαμικό κόσμο επηρεασμένα από την διδασκαλία του.[28]

    Μετά την καθολική επικράτηση του Χριστιανισμού, κατά τόπους αναπτύχθηκαν διάφορα κινήματα τα οποία υπέσκαπταν την πανίσχυρη Εκκλησία και τους Άρχοντες. Κυριότερο εξ' αυτών ήταν η «Αίρεση του Ελεύθερου Πνεύματος», κίνημα το οποίο αρχικά αναπτύχθηκε στο σουφιτικό Ισλάμ της Σεβίλλης τον 12ο αιώνα και πέρασε από εκεί στην υπόλοιπη Ευρώπη μέχρι τον 14ο αιώνα. Τα μέλη του πίστευαν στην ιδέα της απόλυτης ελευθερίας ενώ είχαν απόψεις κατά του Κλήρου και της Καθολικής Εκκλησίας. Παρότι οι ιδέες τους ήταν περισσότερο ατομικιστικές, είχαν κοινωνικό αντίκτυπο. [29] Αργότερα τον 16ο αιώνα, εμφανίστηκαν οι Αναβαπτιστές, οι οποίοι θεωρείται πως δημιούργησαν τις θρησκευτικές βάσεις του μοντέρνου Αναρχισμού. Στο βιβλίο του ‘’Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας’’, ο Μπέρτραντ Ράσελ έγραψε πως οι Αναβαπτιστές «..αρνούνταν κάθε νόμο, αφού πίστευαν πως ο καλός άνθρωπος οδηγείται κάθε στιγμή από το Άγιο Πνεύμα .. από αυτή την βάση, καταλήξανε στον Κομμουνισμό». [30]

    O Τζέημς Τζολ παρατήρησε την αντίθεση δυο ρευμάτων του Αναρχισμού. Αρχικά, το Μεσαίωνα, εμφανίστηκαν θρησκευτικά κινήματα τα οποία με ασκητικό ζήλο απέρριπταν τους θεσμούς, τους νόμους και την καθεστηκυία τάξη. Αργότερα, τον 18ο αιώνα εμφανίστηκε ένα άλλο αναρχικό ρεύμα, βασισμένο στον Ορθολογισμό και την λογική. Σύμφωνα με τον Τζολ, ο συγκερασμός των δύο ρευμάτων από την μια εμφάνιζε τον Αναρχισμό ως κάτι το αντιφατικό, από την άλλη του προσέφερε παγκόσμια απήχηση.[31]

    Μεταρρύθμιση και Αναγέννηση

    Με την επίδραση των ιδεών της Αναγέννησης, δίνοντας βαρύτητα στο δικαίωμα του ανθρώπου στην αυτονομία, τέθηκαν ζητήματα απελευθέρωσης από την Τυραννία, μέσω διάφορων διεκδικήσεων που πήραν τη μορφή εξεγέρσεων. [32] Κατά την Αγγλική Επανάσταση ιδρύθηκε μάλιστα και μια κοινότητα στο Σάρρεϋ η οποία πλησίαζε αρκετά τον ενσυνείδητο αναρχισμό, οι ονομαζόμενοι Nτίγγερς (Diggers)[33][34] Ηγετικό πρόσωπο στους Ντίγγερς ήταν ο Gerrard Winstanley, o οποίος καλούσε για κοινοκτημοσύνη και κατάργηση των αφεντικών, βασιζόμενος σε διδασκαλίες από την Βίβλο.[35] Την ίδια περίπου εποχή εμφανίστηκαν και οι Ranters, οι οποίοι επίσης επηρεασμένοι απο την “αίρεση του ελεύθερου πνεύματος” είχαν ριζοσπαστικά κοινωνικά και οικονομικά αιτήματα. Υποστήριζαν μεταξύ άλλων τον ελεύθερο έρωτα. [36]

    Στην Αγγλία η πολιτική σκέψη πήρε διαφορετική τροπή. Κυρίαρχη προσωπικότητα ήταν ο Τζων Λοκ που υπερασπίστηκε το ρόλο της κυβέρνησης ως προϋπόθεση για την προστασία της ελευθερίας και της ιδιοκτησίας- μια όχι αναρχική προσέγγιση, αλλά τουλάχιστον διαφοροποιούνταν από την ελέω Θεού μοναρχία.[37] Άλλοι διανοητές θα πήγαιναν πιο μακριά, για παράδειγμα ο Τζόναθαν Σουίφτ στα ‘’Ταξίδια του Γκιούλιβερ ‘’ σκιαγράφησε μια λογική αλλά ταυτόχρονα παράδοξη αναρχική κοινωνία. Ο Έντμουντ Μπερκ εξετάζοντας τις μορφές διακυβέρνησης κατέληξε σε αναρχικές δομές, όπως και ο Τόμας Πέιν, χωρίς όμως κανένας τους να μπορεί να χαρακτηριστεί αναρχικός.[38]

    Ωστόσο ήταν στην Γαλλία που αναπτύχθηκε περισσότερο από κάθε άλλη χώρα η ελευθεριακή σκέψη, ίσως ως αντίδραση στο συγκεντρωτικό τότε κράτος. Συγγραφείς όπως ο Ραμπελαί, ο Etienne de la Boitie (Discourse on Voluntary Servitude), ο Gabriel de Foigny, ο Φρανσουά Φενελόν, και άλλοι, έγραφαν για ένα ουτοπικό κόσμο -ως μεταφορικό σχήμα για να αποφύγουν την λογοκρισία- αμφισβητώντας την αξία των κυβερνήσεων, ενώ έδειχναν εμπιστοσύνη στην κοινωνία ότι μπορεί να οργανωθεί μόνη της χωρίς άρχοντες. [39] ο αποτέλεσμα του πνευματικού έργου των φιλοσόφων αυτής της εποχής ήταν να εμπνεύσουν τον Διαφωτισμό του 18ου αιώνα, παρόλο που λίγοι και σχετικά άγνωστοι φιλόσοφοι πρωτόλειες αναρχικές ιδέες.[40]

    Από τον Διαφωτισμό ως και τον 18ο αιώνα

    William Godwin, ιδρυτής της σύγχρονης αναρχικής θεωρίας

    Η άνθηση των ελευθεριακών ιδεών συνεχιζόταν ως και την Γαλλική Επανάσταση. Φιλόσοφοι, Ουμανιστές και καλλιτέχνες από αρκετές χώρες εμπνέονταν από την ιδέα της υποχώρησης του κράτους, κάτι το οποίο ήταν κατά την άποψη τους ένα βήμα προς τον εξανθρωπισμό της κοινωνίας. [41] Οι αντικοινοβουλευτικοί Enragés (Εξοργισμένοι) εναντιώθηκαν στην επαναστατική κυβέρνηση ως αντιφατική έννοια. [42] Στο ‘’Μανιφέστο των Ίσων’’ ο Sylvain Maréchal επιθυμούσε την εξαφάνιση κάθε διάκρισης ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς, μεγάλους και μικρούς, αφεντικά και υπηρέτες, κυβερνήτες και κυβερνωμένους.[42] H λέξη “αναρχικός” χρησιμοποιούνταν συνήθως ως βρισιά, αν και ορισμένοι την αποδέχτηκαν με περηφάνια.[43]

    Το κατά πόσο η Γαλλική επανάσταση βοήθησε την διάδοση των αντιεξουσιαστικών ιδεών είναι κάτι που ακόμη συζητιέται. Σύμφωνα με τον ιστορικό της Αναρχίας, Μαξ Νετλάου, η επανάσταση απλώς εκσυγχρόνισε το κράτος και τον μιλιταρισμό.[44] Ο Κροπότκιν όμως είδε τις ρίζες του σύγχρονου αναρχισμού να εμφανίζονται στους αγώνες των επαναστατών.[45]

    Την ίδια εποχή με την Γαλλική Επανάσταση, ο Ουίλιαμ Γκοντγουϊν θεμελίωνε τις αντιεξουσιαστικές ιδέες στην Βρετανία. Ο Γκόντουϊν δημοσίευσε το έργο του «Έρευνα πάνω στην Πολιτική δικαιοσύνη και η επίδραση της στην γενική Αρετή και Ευτυχία»[β] στο οποίο αναδείκνυε τον καταστροφικό ρόλο που ενέχει η κυβέρνηση. [46] Ο Γκόντουϊν επηρεάστηκε από τις ιδέες του Edmund Burke [47] και θεωρείται ως ο ιδρυτής του “φιλοσοφικού αναρχισμού”, σύμφωνα με τον οποίο οι κυβερνήσεις έχουν στον πυρήνα τους βλαπτικό χαρακτήρα για την κοινωνία, ενώ υποστήριζε πως η Λογική θα απελευθέρωνε τον κόσμο.[48]

    19ος αιώνας: Η εμφάνιση του κλασσικού Αναρχισμού

    Πιερ-Ζοζέφ Προυντόν και Μαξ Στίρνερ

    Πιερ-Ζοζέφ Προυντόν
    Αρχείο:MaxStirner4.svg
    Ο Μαξ Στίρνερ

    Ο Προυντόν θεωρείται ο ιδρυτής του μοντέρνου αναρχικού κινήματος, με το ριζοσπαστικό του έργο ”Τι είναι ιδιοκτησία” (Qu'est-ce que la propriété), το οποίο εκδόθηκε το 1840.Η απάντηση του στην ερώτηση «Τι είναι ιδιοκτησία» είναι ακόμη πιο γνωστή: «Η ιδιοκτησία είναι κλοπή».[49] H θεωρία του Προυντόν, ο μουτουαλισμός, απορρίπτει το κράτος, τον καπιταλισμό και τον κομμουνισμό,[50] καλεί δε σε μια συνεργατική κοινωνία όπου τα άτομα θα σχηματίζουν ελεύθερες συνεργατικές ενώσεις με βάση την αμοιβαιότητα.[51][52] Οι μουτουαλιστές έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην Πρώτη Διεθνή, ιδίως στα δύο πρώτα κογκρέσα, ωστόσο καθώς ο αναρχο-κομμουνισμός κέρδιζε έδαφος, η επιροή των μουτουαλιστών ξεθώριασε. Στην Αμερική πάντως, ο μουτουαλισμός βρήκε γόνιμο έδαφος ανάμεσα στους Ατομικιστές στο τέλος του 19ου αιώνα. [52]

    Στην Ισπανία, ο Ramón de la Sagra ίδρυσε το αναρχικό περιοδικό El Porvenir στην Λα Κορούνια το 1845 το οποίο εμπνεόταν από τις ιδέες του Προυντόν.[53] Ο καταλανός πολιτικός Francesc Pi i Margall έγινε ο κύριος μεταφραστής των έργων του Προυντόν στα Ισπανικά, και οταν αργότερα έγινε για ενα συντομο χρονικό διάστημα πρόεδρος της ισπανίας, προσπάθησε να εφαρμόσει μερικές απο τις ιδέες του Προυντόν.[54].[53]

    Μια μορφή του ατομικίστικου αναρχισμού, ο εγωιστικός αναρχισμός, εμφανίστηκε στην Γερμανία, με τον Μαξ Στίρνερ να είναι ο πιο γνωστός υπέρμαχος του.[55][56] Έγραψε το βιβλίο «ο Μοναδικός και η ιδιοκτησία του» το 1844, το οποίο θεωρείται θεμελιώδες έργο της συγκεκριμένης φιλοσοφίας.[56] Σύμφωνα με τον Στίρνερ, ο μόνος περιορισμός των δικαιωμάτων του ατόμου είναι η στέρηση της δυνατότητας να αποκτά ότι επιθυμεί χωρίς να λαμβάνει υπόψιν του Θεό, Κράτος ή Ηθική.[57] Για τον Στίρνερ, τα δικαιώματα ήταν «φαντάσματα στο μυαλό» και η Κοινωνία δεν υπάρχει, υπάρχει μόνο το Άτομο που είναι η πραγμάτωση τους.[58] Ο Στίρνερ υποστήριζε τις «Ενώσεις εγωιστών», δηλαδή μέλη τα οποία εθελοντικά συμμετέχουν για να πραγματοποιηθεί μια πράξη την οποία επιθυμούν.[59] Ο Στίρνερ πρότεινε αυτή τη μορφή οργάνωσης ως εναλλακτική στην θέση του Κράτους.[60] Οι εγωιστές αναρχικοί ισχυρίζονται πως ο εγωισμός θα δημιουργήσει γνήσιες και αυθόρμητες ενώσεις μεταξύ των ατόμων.[61]

    Ο Ατομικίστικος αναρχισμός στις ΗΠΑ

    Ο Χένρι Ντέιβιντ Θόρω (1817 -1862), υπήρξε σκεπτικιστής ως προς την κυβέρνηση και επηρέασε την αναρχική σκέψη. Αξιοσημείωτο έργο του είναι το Civil Disobedience (Κοινωνική ανυπακοή) όπου διακηρύσει οτι «η καλύτερη κυβέρνηση είναι αυτή που κυβερνάει λιγότερο». Αρκετοί τον έχουν χαρακτηρίσει ως αναρχοατομικιστή.[62][23]

    Ήδη από τον 18ο αιώνα, οι ιδέες υπέρ της ελάχιστης κυβέρνησης ακουγόταν από τους πρώτους προέδρους των ΗΠΑ, και είχαν αρκετή απήχηση στον αμερικανικό λαό. [63] Η κατεύθυνση του αναρχισμού, κυρίως στις ανατολικές πολιτείες, ήταν προς τον Ατομικισμό[64], χωρίς ωστόσο να γίνεται κριτική στον καπιταλισμό. Αντιθέτως υιοθετήθηκε μια προυντονική στάση, θεωρώντας οτι η ιδιοκτησία εγγυάται την αυτονομία του ατόμου. [65] Χαρακτηριστικό των αμερικάνων αναρχικών του 19ου αιώνα, πέρα απο τον Ατομικισμό, ήταν και ο Υπερβατισμός. Προεξέχων αυτής της κίνησης ηταν ο Θορώ. Ο αναρχοατομικιστής Μπέντζαμιν Τάκερ καθόρισε περισσότερο το αμερικανικο κίνημα, με το περιοδικό Liberty. [66], ενώ στην σκιά του αμερικάνικου αναρχοατομικισμού αναπτύχθηκε ο αναρχοχριστιανισμός[66]. Σοσιαλεπαναστάτες μετανάστες από την κεντρική Ευρώπη ίδρυσαν την International Working People's Association, ενώ μια άλλη ομάδα στο Σαν Φρανσίσκο αποτελούμενη από Αμερικάνους δημιούργησε μυστική κοινότητα.[66] Τα αιματηρά γεγονότα του 1886 στα οποία πρωταγωνίστησαν οι αναρχικοί του Σικάγο, έκαναν το κίνημα γνωστό σε όλη την χώρα.[67] Ωστόσο σύντομα παραγκωνίστηκαν ξανά, όταν συνδέθηκαν με την τρομοκρατική βία. [68]

    Ο αμερικάνικος Αναρχοατομικισμός έδινε ιδιαίτερη σημασία στην σεξουαλική απελευθέρωση[69] και τα γυναικεία δικαιώματα (τότε αρκετοί νόμοι σχετικοί με το σεξ έκαναν διακρίσεις κατά των γυναικών).[70]

    Η Πρώτη Διεθνής και ο αναρχοκολλεκτιβισμός

    O αναρχοκολλεκτιβιστής Μιχαήλ Μπακούνιν είναι ιδιαίτερα γνωστός για την κριτική του στον Μάρξ.[71]

    Στην Ισπανία, ο Ramón de la Sagra ίδρυσε το αναρχικό περιοδικό El Porvenir στην Λα Κορούνια το 1845, η οποία ήταν επηρεασμένη από τις ιδέες του Προυντόν.[53] Ο Καταλανός πολιτικός Πι υ Μαργκάλ έγινε ο κύριος μεταφραστής των έργων του Προυντόν στα Ισπανικά[54] και αργότερα έγινε για ένα μικρό διάστημα πρόεδρος της Ισπανίας το 1873, όσο ήταν επικεφαλής του Δημοκρατικού Ρεπουπλικανικού Φεντεραλιστικού Κόμματος. Οι ιδέες του Προυντόν βοήθησαν στην ανάπτυξη του φεντεραλιστικού κινήματος το οποίο εμφανίστηκε το 1860, ενώ ο Πι υ Μαργκάλ προσπάθησε να εφαρμόσει ενα αποκεντρωμένο «προυντονικό» σύστημα διοίκησης. [54] [53]

    Στην Ευρώπη, μετά τις επαναστάσεις του 1848 ακολούθησε σκληρή καταστολή.[72] To 1864 η Διεθνής Ένωση Εργατών (ή αλλιώς Πρώτη Διεθνής) σχηματίστηκε ενώνοντας διαφορετικά επαναστατικά ρεύματα εντός της, συμπεριλαμβανομένων των Γάλλων οπαδών του Πιερ-Τζόσεφ Προυντόν[73]. H Διεθνής έγινε σύντομα σημαντική οργάνωση. Ο  Καρλ Μαρξ αναδύθηκε ως ηγέτης της, αλλά οι οπαδοί του προυντονισμού (μουτουαλισμού) ήταν αντίθετοι με την θέση του Μαρξ υπέρ του κρατικού σοσιαλισμού και υπερασπίστηκαν την αποχή από τις πολιτικές εκλογικές διαδικασίες, ενώ ήταν υπέρ της μικροϊδιοκτησίας.[74] Το 1868, μετά την ανεπιτυχή συμμετοχή τους στην Λίγκα της Ειρήνης και Ελευθερίας, ο Μπακούνιν και οι σύντροφοι του εντάχθηκαν στην Πρώτη Διεθνή. [75] Συντάχθηκαν με ομάδες των φεντεραλιστών σοσιαλιστών της Διεθνούς[76] οι οποίες υποστήριζαν την επαναστατική ανατροπή του κράτους και την κολλεκτιβοποίηση της περιουσίας. Στην αρχή, συνεργαζόταν με τους μαρξιστές για να προωθήσουν μια πιο επαναστατική γραμμή στην Διεθνή . Τελικά προέκυψαν δυο πόλοι, με τους Μαρξ και Μπακούνιν ως κεντρικά πρόσωπα αναφοράς.[77]

    Το 1872, στο Συνέδριο της Χάγης, το διεθνές εργατικό κίνημα διασπάστηκε όταν συγκρούστηκαν οι Μπακούνιν και Μαρξ. O Μαρξ κατηγόρησε τον Μπακούνιν ότι προσπαθούσε να πάρει τον έλεγχο της Διεθνούς με δόλιους τρόπους, με αποτέλεσμα ο Μπακούνιν να εκδιωχθεί απο την Διεθνή. Οι αναρχικοί που έφυγαν ίδρυσαν νέα διεθνή ομοσπονδία με έδρα το Saint-Imier.[78][79][80] Πέρα απο τις προσωπικές κατηγορίες όμως, υπήρχαν και ιδεολογικές διαφορές:

    • Στο ζήτημα του κράτους, ο Μπακούνιν καλούσε σε άμεση κατάλυση του, ενώ οι Μαρξιστές διαφωνούσαν.
    • Ο Μπακούνιν ήθελε την Διεθνή να μην έχει πολιτικό ρόλο, παρά μόνο να αγωνίζεται για οικονομικά θέματα, σε αντίθεση με τους Μαρξιστές.
    • Ο Μπακούνιν διαφωνούσε με τον ιστορικό υλισμό του Μαρξ και αρνιόταν στο προλεταριάτο τον επαναστατικό ρόλο που του έδινε ο Μαρξ, ενώ αναφερόταν κολακευτικά στο λούμπεν προλεταριάτο.[81]

    Ο Μπακούνιν χαρακτήριζε τις ιδέες του Μαρξ ως συγκεντρωτικές και προέβλεψε πως αν ένα μαρξιστικό κόμμα ερχόταν στην εξουσία, οι ηγέτες του απλά θα αντικαθιστούσαν την άρχουσα τάξη εναντίον της οποίας έδωσαν μάχη.[82]. Έγραψε χαρακτηριστικά ο Μπακούνιν:

    «Το δήθεν λαϊκό κράτος δεν είναι τίποτα άλλο απο τον δεσποτικό έλεγχο του λαού από μια πολύ μικρή αριθμητικά αριστοκρατία μορφωμένων ή ψευτομορφωμένων. Οι αμόρφωτοι, εκτοπισμένοι πλήρως απο την διακυβέρνηση, θα μετατραπούν σε ένα πειθήνιο κοπάδι. Τι θαυμάσια απελευθέρωση πραγματικά!...[Οι Μαρξιστές] ισχυρίζονται οτι μόνο η δικτατορία, η δική τους φυσικά, μπορεί να εκφράσει την λαϊκή θέληση. Απαντούμε: καμιά δικτατορία δεν έχει άλλο σκοπό παρά την αυτοσυντήρηση της.»[83]

    Παρόλο που ο Μαρξ πέρασε την γραμμή του στο παγκόσμιο εργατικό κίνημα, σύμφωνα με τον Πήτερ Μάρσαλ, δικαιωθήκαν οι προβλέψεις του για την καταπιεστική φύση των κομμουνιστικών κρατών, για τον μιλιταρισμό και την νέα άρχουσα τάξη η οποία θα εμφανιζόταν. [71][84]  Αντίθετα, ο Μπακούνιν είχε εκφραστεί υπέρ μιας «αόρατης δικτατορίας».[85] Έγραψε χαρακτηριστικά:

    «Πρέπει να υλοποιήσουμε την αναρχία, και εν μέσω της λαϊκής καταιγίδας, πρέπει να είμαστε οι αόρατοι καπετάνιοι που θα καθοδηγούν την Επανάσταση, όχι με κάποιου είδους φανερή εξουσία, αλλά με την συλλογική δικτατορία όλων των συμμάχων μας».[86]

    Σύμφωνα με τον  Μάρσαλ, ο Μπακούνιν διεφθαρμένος από την αγάπη για την εξουσία απέτυχε να καταλάβει ότι οι κίνδυνοι της δικτατορίας του Μαρξ ήταν εφαρμοστέοι και στη δική του δικτατορία[87] η οποία κατά την γνώμη του ίδιου συγγραφέα, θα μπορούσε να είναι περισσότερο τυραννική. [88]

    20ός αιώνας

    Αναρχοσυνδικαλισμός

    Μια γκραβούρα από τον Walter Crane, των εκτελεσμένων αναρχικών του Σικάγο, μετά την εξέγερση και τα επεισόδια στην πλατεία Haymarket.

    Η βασική αρχή του αναρχοκομμουνισμού, οτι οι εργατικοί αγώνες προηγούνται των πολιτικών, ανάγεται στο έργο του Προυντόν. [89] Ήταν το ίδιο ζήτημα που οδήγησε στο σχίσμα της Πρώτης Διεθνούς, καθώς ο Μπακούνιν επέμενε σε ένα αυτόνομο εργατικό κίνημα[90]. Από αυτό το σχίσμα προήλθαν ομάδες που αποτέλεσαν τους προπομπούς του αναρχοσυνδικαλισμού.[91]

    Το Σικάγο ήταν το κέντρο του αμερικάνικου αναρχικού κινήματος από τον 19ο αιώνα λόγω του μαζικής μετανάστευσης αρκετών Ευρωπαίων πολιτών. Την Πρωτομαγιά του 1886, οργανώθηκε γενική απεργία σε πολλές αμερικανικές πολιτείες με κύριο αίτημα την καθιέρωση του οκταώρου. Οι αναρχικοί, παρότι θεώρησαν το αίτημα ρεφορμιστικό, συμμετείχαν στην απεργία. Η κατάσταση οξύνθηκε δραματικά στις 3 και 4 Μαΐου.[92] Στις 3 Μαΐου ξέσπασαν ταραχές όταν απεργοσπάστες επιχείρησαν να διασπάσουν την γραμμή των απεργών και δύο εργάτες σκοτώθηκαν αφού οι αστυνομικοί άνοιξαν πυρ εναντίον του πλήθους. [93] Στις 4 Μαΐου, αναρχικοί οργάνωσαν πορεία στην πλατεία του Σικάγο Haymarket Square.[94] Μια βόμβα ρίχτηκε απο ένα σοκάκι.[95] Στον πανικό που ακολούθησε, η αστυνομία άνοιξε πάλι πυρ στοχεύοντας το πλήθος αλλά ακούσια και άλλους αστυνομικούς. [96] Επτά αστυνομικοί και τουλάχιστον τέσσερις εργάτες σκοτώθηκαν.[97] Οκτώ αναρχικοί, άμεσα ή έμμεσα συνδεδεμένοι με τους διοργανωτές συνελήφθησαν κατηγορούμενοι για δολοφονία αστυνομικών. Οι συλληφθέντες έγιναν διεθνώς διάσημοι ανάμεσα στις τάξεις του εργατικού κινήματος. Τέσσερις απο αυτούς εκτελέστηκαν και ένας πέμπτος αυτοκτόνησε στο κελί του. Τα γεγονότα έγιναν γνωστά ως Υπόθεση Χέιμαρκετ, και αποτέλεσε πλήγμα για το εργατικό κίνημα και στον αγώνα για την καθιέρωση του 8ώρου. Το 1890 μια δεύτερη απόπειρα, αυτή τη φορά με διεθνή εμβέλεια, υπέρ της καθιέρωσης του οκταώρου έλαβε χώρα. Η εκδήλωση είχε ως δευτερεύων σκοπό να τιμηθεί η μνήμη των εργατών που σκοτώθηκαν κατά τα προηγούμενα γεγονότα. Αν και δεν υπήρχε πρόθεση επανάληψης της εκδήλωσης, από τον επόμενο χρόνο καθιερώθηκε ως ημερομηνία εορτασμού των εργατών, ενώ διεθνώς κατοχυρώθηκε ως αργία.[98]

    H Confederation Generale du Travail (CGT) ήταν μια από τις πιο σημαντικές συνδικαλιστικές οργανώσεις της Ευρώπης με σημαντικές επιρροές από τον αναρχισμό.[99] H CGT ήταν μια οργάνωση λαϊκής βάσης και αποτέλεσε γόνιμο έδαφος για επαναστατικές ιδέες, ενώ η δομή της αντιγράφηκε από αντίστοιχες ευρωπαϊκές οργανώσεις. Μετά το 1914, η οργάνωση στράφηκε στον ρεφορμισμό.[100]

    To 1907, το Διεθνές Αναρχικό Συνέδριο του Άμστερνταμ συγκέντρωσε αντιπροσώπους απο σχεδόν κάθε Ευρωπαϊκή χώρα, τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την Λατινική Αμερική.[101] Το κεντρικό θέμα συζήτησης αφορούσε την σχέση μεταξύ αναρχισμού και συνδικαλισμού.[102] Ο Ερρίκο Μαλατέστα και ο Πιέρ Μονατ συγκρούστηκαν γι' αυτό το ζήτημα, καθώς ο τελευταίος αντιλαμβανόταν τον συνδικαλισμό ως επαναστατικό και θεωρούσε πως μέσω αυτού θα δημιουργούνταν οι συνθήκες για κοινωνική επανάσταση, ενώ ο Μαλατέστα δεν θεωρούσε τον συνδικαλισμό ικανό για κάτι τέτοιο.[103][104] Πίστευε πως το συνδικαλιστικό κίνημα ήταν ρεφορμιστικό και ακόμα περισσότερο συντηρητικό, χαρακτηρίζοντας ως κατ' ουσία αστικό και αντιεργατικό το φαινόμενο των επαγγελματιών συνδικαλιστών. Ο Μαλατέστα προειδοποίησε οτι οι συνδικαλιστικοί στόχοι διαιώνιζαν τον ίδιο τον συνδικαλισμό, ενώ οι αναρχικοί πρέπει να έχουν την Αναρχία ως τελικό τους σκοπό, και συνεπώς να απέχουν από οποιαδήποτε μεθοδολογία αντίθετη στην επίτευξη αυτού του σκοπού.[105]

    Η Ιβηρική Ομοσπονδία Αναρχικών (Federación Anarquista Ibérica) ήταν η πρώτη σημαντική αναρχοσυνδικαλιστική ένωση, σε μια χώρα όπου οι αναρχικές ομοσπονδίες διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο. Η πιο σημαντική ήταν η Εθνική Ομοσπονδία Εργατών (CNT: Confederación Nacional del Trabajo), η οποία ιδρύθηκε το 1910. Πριν την δεκαετία του 1940, η CNT ηταν η σημαντικότερη δύναμη της εργατικής τάξης έχοντας προσελκύσει 1,58 εκατομμύρια μέλη και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην Ισπανική Επανάσταση του 1936[106] Η CNT εντάχθηκε στην Διεθνή Ένωση Εργατών, μια ομοσπονδία αναρχοσυνδικαλιστικών σωματείων που ιδρύθηκε το 1922.[107] Η λάμψη της CNT έδωσε ώθηση στον αναρχοσυνδικαλισμό της Λατινικής Αμερικής.[108] Η Federación Obrera Regional Argentina έφτασε τα 250.000 μέλη ξεπερνώντας της σοσιαλδημοκρατικές ενώσεις.[108]                              

    Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, ο αναρχοσυνδικαλισμός και ο αναρχισμος είχαν εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο, από την Λατινική Αμερική ως την ανατολική Ευρώπη και την Ασία, με την δραστηριότητα να λαμβάνει χώρα κατά κύριο λόγο εκτός Δυτικής Ευρώπης.[109]

    Προπαγάνδα δια της πράξης και Ιλλεγκαλισμός

    Ο Ιταλό-Αμερικάνος αναρχικός Λουίτζι Γκαλεάνι, του οποίου οι συνεχιστές ονομάζονται Γκαλεανιστές, πραγματοποίησε μια σειρά από βομβιστικές επιθέσεις και δολοφονικές απόπειρες απο το 1914 έως το 1932 απέναντι σε αυτούς που κατονόμαζε ως «τυρράνους» και «εχθρούς του λαού»

    Προπαγάνδα δια της πράξης, δηλαδή η χρήση βίας για να επιτευχθούν οι πολιτικοί στόχοι, χρησιμοποιήθηκε από ενα περιθωριακό μεν τμήμα, το οποίο όμως είχε μεγάλη επίδραση. Εμφανίστηκε την δεκαετία του 1880 και διατηρήθηκε για περίπου τέσσερις δεκαετίες. [110] Ήταν η εποχή όπου οι αναρχικοί αντιμετώπιζαν την κρατική καταστολή και οι επαναστάτες απομονωνόταν.[111][112] Η κρατική καταστολή των αναρχικών και του εργατικού κινήματος, συμπεριλαμβανομένης της διαβόητης σειράς νόμων lois scélérates στη Γαλλία του 1894, μετά απο ορισμένες βομβιστικές επιθέσεις και δολοφονίες, συνέβαλε στην εγκατάλειψη αυτών των τακτικών, αν και η ίδια η κρατική καταστολή αρχικά, ίσως να έπαιξε ένα ρόλο για αυτές τις πράξεις. H διάλυση του γαλλικού σοσιαλιστικού κινήματος σε πολλές μικρότερες ομάδες και η καταστολή της Παρισινής Κομμούνας του 1871, η εκτέλεση και ο εξορισμός αρκετών συντρόφων, οδήγησαν στην ατομικίστικη πολιτική προσέγγιση και δράση.[113] Όμως ο πιο σημαντικός παράγοντας φαίνεται πως ήταν τα γραπτά των Μπακούνιν και Σεργκέι Νετσάγιεφ, οι οποίοι προσπαθούσαν να ξεκινήσουν την επανάσταση το συντομότερο δυνατόν.[114] Η μοντέρνα εποχή με την εκβιομηχανοποίηση και την ακραία αδικία που υπήρχε εκείνο το καιρό, συνέβαλαν επίσης με την σειρά τους.[114]

    Ήταν ο Paul Brousse, ιατρός και δραστήριος ακτιβιστής ο οποίος επιθυμούσε μια βίαιη εξέγερση, αυτός που έκανε διάσημη την φράση «προπαγάνδα δια της πράξης».[115][116] Ο Γιόχαν Μοστ στις ΗΠΑ προπαγάνδιζε υπέρ της πράξεων βίας ως εκδίκηση προς τους αντι-επαναστάτες «..επειδή κηρύττουμε όχι μόνο την δράση για την δράση, αλλά και την δράση ως προπαγάνδα».[117][118] Οι Ρώσοι αντισυνδικαλιστές και αναρχοκομμουνιστές μετά το 1905 χρησιμοποίησαν τρομοκρατικές μεθόδους και παράνομες δράσεις (π.χ απαλλοτριώσεις) στον αγώνα τους.[119] Πλήθος ηγετών κρατών δολοφονήθηκαν ή υπήρξαν απόπειρες κατά της ζωής τους από αναρχικούς.[114] Το 1901 ο αναρχικός Leon Czolgosz δολοφόνησε τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ουίλλιαμ ΜακΚίνλεϊ. H Έμμα Γκόλντμαν, η οποία θεωρήθηκε ύποπτη για τη συμμετοχή της, υποστήριξε τον Czolgosz και έλαβε αρκετή αρνητική δημοσιότητα.[120] Η Γκόλντμαν υποστήριξε επίσης τον Αλεξάντερ Μπέρκμαν (αναρχικό ο οποίος προσπάθησε να σκοτώσει ένα επιχειρηματία), καθώς θεωρούσε πως αυτές οι πράξεις βίας δεν συγκρίνονται με τη συνδυασμένη βία του κράτους και του κεφαλαίου.[121] Στην Ευρώπη οι Marius Jacob, Fran/Yois-Claudius Ravachol, ο διανοούμενος Emile Henry και η πολύ πιο ακραία συμμορία Μποννό ήταν χαρακτηριστικά παραδείγματα.[122][123] Στην Ρωσία η Narodnaya Volya (Λαϊκή Θέληση) δολοφόνησε τον Τσάρο το 1881 και κέρδισε λαϊκό έρεισμα.[124] Ο ιλλεγκαλισμός, δηλαδή παράνομες πράξεις όπως ένοπλες ληστείες, εμφανίστηκαν κυρίως μέσα στο γαλλικό ατομικιστικό κίνημα, το οποίο τις αποδέχτηκε σαν ηθικές πράξεις που «παίρνουν πίσω» ιδιοκτησία η οποία δεν άνηκε ηθικά στους καπιταλιστές.[125]

    Ωστόσο, από το 1887, σημαντικές προσωπικότητες του αναρχικού κινήματος πήραν αποστάσεις απο τέτοιες πρακτικές. Ένας από αυτούς ήταν ο Κροπότκιν, ο οποίος εκείνη τη χρονιά έγραψε στο Le Révolté: «Μια δομή η οποία υπήρξε για αιώνες δεν μπορεί να διαλυθεί με λίγα κιλά δυναμίτη».[126][127] Αρκετοί αναρχικοί εγκατέλειψαν τις τρομοκρατικές τακτικές και υπερασπίστηκαν τη συλλογική επαναστατική δράση, όπως για παράδειγμα μέσω του αναρχοσυνδικαλιστικού κινήματος.[128][129][130]

    Η προπαγάνδα δια της πράξης, όχι μόνο δεν κατάφερε να ξεκινήσει μια επανάσταση, αντίθετα παρόλο που ήταν σημαντική αν και μειοψηφική, έδωσε στον Αναρχισμό κακό όνομα, περιθωριοποιώντας τον περαιτέρω. [131] Εγκαταλείφθηκε στον μεγαλύτερο βαθμό, από τους αναρχικούς με την έναρξη του νέου αιώνα.[132]

    Ευρωπαϊκός ατομικισμός και η επίδραση του στις τέχνες

    O ευρωπαϊκός ατομικισμός έχει τις ρίζες του στα έργα του Ουίλιαμ Γκόντγουιν και του Μαξ Στίρνερ.[133] Πολλοί καλλιτέχνες, ποιητές, συγγραφείς, οι οποίοι ενδιαφέρονταν για την έννοια της ελευθερίας εξέταζαν διαφορετικές πτυχές του αναρχισμού.[134] Οι αναρχο-ατομιστές ενδιαφέρονταν περισσότερο για την προσωπική ανάπτυξη προκαλώντας τα τότε κοινωνικά ήθη και διατυπώνοντας αιτήματα για σεξουαλική απελευθέρωση, ενώ απέφευγαν να ασχοληθούν με κοινωνικούς αγώνες.[135]

    Ο αναρχισμός στην αλλαγή του αιώνα αναμφίβολα προσέλκυσε αρκετούς μποέμ ατομικιστές, και για ένα διάστημα εξελίχθηκε σε ένα ευρύ πολιτιστικό κίνημα.[136] Ιμπρεσιονιστές και μετα-ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι προσελκύθηκαν από την ιδέα του αναρχισμού, με κυρίαρχη μορφή τον Καμίλ Πισαρό, ο οποίος εγκαταστάθηκε στο Βέλγιο προκειμένου να αποφύγει τις διώξεις των αναρχικών από την πολιτεία.[137] Ορισμένοι συγγραφείς του ρεύματος του μοντερνισμού παρουσίασαν αναρχικές τάσεις, όπως ο Ερρίκος Ίψεν και ο Τζέιμς Τζόυς, δημιουργώντας έτσι την εντύπωση πως "ο μοντερνισμός μπορεί να κατανοηθεί ως μια αισθητική πραγμάτωση της αναρχικής πολιτικής".[138]

    Ο Ντανταϊσμός δημιουργήθηκε απο ατομικιστές που επιθυμούσαν να χρησιμοποιήσουν την τέχνη για να επιτύχουν «ολοκληρωτική ελευθερία» Ο ντανταϊσμός επηρέασε και άλλα κινήματα, όπως ο Σουρεαλισμός και πολλοί οπαδοί του ντανταϊσμού συμμετείχαν στην εξέγερση του Βερολίνου το 1918.[139] Ένα από τα κύρια αναρχο-ατομικιστικά περιοδικά στην Γαλλία, το  L’Anarchie ιδρύθηκε το 1905.[140]

    Στάση των αναρχικών στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο

    Ο Ζαν Γκραβ.

    Οι αναρχικοί στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, συντάχθηκαν κυρίως με την αντιπολεμική πλευρά, αν και υπήρξε ένα κομμάτι που ζητούσε να ληφθεί θέση υπέρ του πολέμου, με προεξάρχοντα τον Κροπότκιν. Ο Κροπότκιν ύστερα από το 1905 ζητούσε να υπάρξει προετοιμασία για τον διαφαινόμενο πόλεμο εναντίον της Γερμανίας, για αυτό με το ξέσπασμα των συγκρούσεων το 1914 διακήρυξε δημόσια την υποστήριξη του στις δυνάμεις της Αντάντ.[141] Αντίθετα, τον Μάρτιο του 1915, 35 αναρχικές προσωπικότητες (Μαλατέστα, Μπέρκμαν) με εντυπωσιακή εμβέλεια κύρους αλλά και από πολλά έθνη, υπέγραψαν το αντιπολεμικό "Διεθνές αναρχικό μανιφέστο για τον πόλεμο", το οποίο ανέφερε πως ο πόλεμος ήταν προϊόν ενός συστήματος που εκμεταλλευόταν τους εργάτες και επαναδιατύπωναν την διάθεση τους για αγώνα κατά του κράτους.[142]  Αντίθετα, το 1916 ο Κροπότκιν μαζί με άλλες εξέχουσες αναρχικές προσωπικότητες -κυρίως Γάλλοι- (Ζαν Γκραβ, Christian Cornelissen) υπέγραψαν το «Μανιφέστο των 16» όπου υποστήριζαν την νίκη της Ρωσίας και των συμμαχικών της δυνάμεων εναντίον της Γερμανίας.[143] Το αναρχικό κίνημα διασπάστηκε επίσης στην Αγγλία, όπως και στην Αμερική. Και και στις δύο χώρες, η πιο διαδεδομένη αναρχική θέση ήταν αυτή εναντίον του πολέμου,[144]. Στη Γερμανία ο Erich Mühsam ανέστειλε (πιθανόν) υπό πίεση, την λειτουργία του αναρχικού περιοδικού Kain, επικαλούμενος πατριωτικούς λόγους.[145] Στη Γαλλία, οι περισσότεροι αναρχικοί στήριξαν τον πόλεμο[146]. Γενικότερα όμως, οι αναρχικοί συντάχθηκαν κυρίως με την αντιπολεμική πλευρά, αν και όπως αναγνωρίστηκε από τους Μαλατέστα και Μπέρκμαν, η αντίθετη άποψη στην οποία πρωτοστάτησε ο Κροπότκιν ήταν αρκετά διαδεδομένη.[147]

    Επαναστατικό κύμα

    Ο Νέστωρ Μάχνο (στο κέντρο με μαύρα ρουχα) με μέλη του Επαναστατικού εξεγερσιακού Στρατού της Ουκρανίας

    Οι Φερντινάντο Νικάολα Σάκκο και Βαρθολομαίος Βανζέττι ήταν δυο Ιταλοί μετανάστες στις ΗΠΑ, και οι δυο αναρχικοί οι οποίοι υποστήριξαν μια ένοπλη αναρχική εξέγερση. Συνελήφθησαν για την συμμετοχή σε ενοπλη αιματηρή ληστεία και καταδικάστηκαν για την δολοφονία δυο ατόμων το 1920. Μετά απο μια αμφιλεγόμενη δίκη εκτελέστηκαν στις 23 Αυγούστου 1927. [148][149] Η γενική αίσθηση μετά τον θάνατο τους, ήταν πως καταδικάστηκαν λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων και εκτελέστηκαν αδίκως. [150] Μετά την υπόθεση και παρά τις διαδηλώσεις που υπήρξαν σε ολο τον κόσμο, ο αναρχισμός ως κίνημα στις ΗΠΑ ξεθώριασε.[149][151]

    Οι αναρχικοί συμμετείχαν στην πρώτη ρωσική επανάσταση του 1905 και παρόλη την αποτυχία της, ο αναρχοσυνδικαλισμός έγινε μετρήσιμο μέγεθος στην Ρωσσία[124] Οι αναρχικοί συμμετείχαν και στην Φεβρουανή και Οκτωμβριανή επανάσταση του 191 διπλα στους μπολσεβίκους, με αρκετό ενθουσιασμό αρχικά. [152][153] O Λένιν είχε εγκωμιάσει τους αναρχικούς πριν την επανάσταση.[154] Οι αντιρρήσεις των αναρχικών για την κατεύθυνση της επανάστασης εμφανίστηκαν αρκετά νωρίς, πχ εκδήλωσαν την αντίθεση τους στο σύνθημα «όλη η εξουσία στα Σοβιέτ».[154] Οι μπολσεβίκοι στράφηκαν κατά των αναρχικών και άλλων αριστεριστών καθώς η δικτατορία του προλεταριάτου ήταν ασύμβατη με της ελευθεριακές ιδέες των αναρχικών, έτσι ο μήνας του μέλιτος μεταξύ των αναρχικών και μπολσεβίκων δεν κράτησε μεγάλο διάστημα.[155] H σύγκρουση εντάθηκε το 1921 κατά την διάρκεια της εξέγερσης της Κροστάνδης, την οποία έπνιξε στο αίμα η νέα κυβέρνηση. Οι αναρχικοί στην κεντρική Ρωσία είτε φυλακίστηκαν, είτε κατέφυγαν στην παρανομία, ή εντάχθηκαν στους Μπολσεβίκους, οι αναρχικοί από την Πετρούπολη και την Μόσχα κατέφυγαν στην Ουκρανία.[156] Στην Ουκρανία η «ελεύθερη περιοχή», απλωνόταν σε 4 εκατοντάδες τετραγωνικά μιλια και είχε πληθυσμό 7 περίπου εκατομμυρίων κατοίκων, οργανώθηκε με βάση αναρχικές ιδέες. Οι αναρχικοί που είχαν πολεμήσει στον εμφύλιο κατά των Λευκοφρουρών (πιστοί στον Τσάρο κατά την διάρκεια της οκτωβριανής επανάστασης) πολέμησαν και κατά των μπολσεβίκων, ουκρανών εθνικιστών, καθώς και Γερμανών και Αυστριακών οι οποίοι βρέθηκαν εκεί μετά την Συνθήκη του Μπρεστ - Λιτόφσκ. [157] H αντίσταση του Επαναστατικού εξεγερσιακού Στρατού της Ουκρανίας η οποία είχε ως καθοδηγητή τον Νέστωρ Μάχνο, κατάφερε να οργανώσει μια αναρχική κοινωνία στην περιοχή, η οποία άντεξε ως τον Αύγουστο του 1921, όταν συνετρίβη από το κράτος.[158][159]

    Η Έμα Γκόλντμαν και ο Αλεξάντερ Μπέργκμαν ήταν από τους πρώτους που εκφράσανε τις ανησυχίες τους για την πολιτική των Μπολσεβίκων και την καταστολή της εξέγερσης της Κροστάνδης, πριν εγκαταλείψουν την Ρωσία. Εγραψαν και οι δυο τις εμπειρίες τους. Σύμφωνα με αυτούς, οι προβλέψεις του Μιχαήλ Μπακούνιν για τις συνέπειες μιας Μαρξιστικής εξουσίας, ότι δηλαδή οι νέοι εξουσιαστές του νέου «σοσιαλιστικού» κράτους θα γινόντουσαν η νέα αριστοκρατία, αποδείχτηκαν αληθινές.[160][161][162] Ο Πιοτρ Κροπότκιν, σε ενα «Μήνυμα για τους Εργάτες της Δύσης», έγραφε για τον λανθασμένο δρόμο προς τον σοσιαλισμό ο οποίος ηταν καταδικασμένος να αποτύχει.[163] Απογοητευμένοι απο την πορεία των γεγονότων, οι Goldman και Berkman έφυγαν από την ΕΣΣΔ το 1921, τον χρόνο όπου πέθανε ο Κροπότκιν. Το 1925, ο αναρχισμός απαγορεύτηκε απο το Μπολσεβίκο καθεστώς. [164] H νίκη των μπολσεβίκων στην Οκτωβριανή επανάσταση στάθηκε εμπόδιο στην ανάπτυξη των αναρχικών διεθνώς γιατί αρκετοί εργάτες και ακτιβιστές, έβλεπαν τους μπολσεβίκους ως παράδειγμα προς μίμηση. Κομμουνιστικά κόμματα αναπτύχθηκαν, εκτοπίζοντας αναρχικά ή άλλα σοσιαλιστικά κινήματα. Στην Γαλλία και τις ΗΠΑ για παράδειγμα, μέλη κύριων συνδικαλιστικών οργανώσεων, όπως την CGT και τους IWW εγκατέλειψαν τις οργανώσεις τους και εντάχθηκαν στην Κομιντερ.[165]

    Μετά την κατάρρευση του αναρχισμού στην νεοσύστατη Σοβιετική Ένωση, δυο αναρχικά ρεύματα προέκυψαν. Το ένα ήταν οι πλατφορμιστές, η οποία δημιουργήθηκε από ένα γκρουπ Ρώσσων εξόριστων ( Dielo Truda) που συμπεριλάμβαναν τον Νέστωρ Μάχνο. Ο κεντρικός τους στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένα μη ιεραρχικό κόμμα, το οποίο θα οργάνωνε τις δυνάμεις των αναρχικών στην βάση της συλλογικής ευθύνης και μεθόδου δράσης. [166][164] Υποστήριζαν πως η έλλειψη οργάνωσης ήταν ο βασικός λόγος γιατί ο αναρχισμός απότυχε και η πλατφόρμα ευελπιστούσε πως θα παρείχε μια στρατηγική για την ταξική πάλη, όπως είχαν εισηγηθεί οι Μπακούνιν και ο Κροπότκιν παλιότερα.[167]. Στον αντίποδα τους, μια άλλη τάση εμφανίστηκε από αναρχικούς που πίστευαν ότι η πλατφόρμα είχε αρκετές ομοιότητες με τις δομές των κομμάτων. Ο Βολίν, ο πιο γνωστός αντίπαλος της πλατφόρμας, υποστήριξε τον συνθετικό αναρχισμό.[168]

    Ρικάρδο Φλόρες Μαγόν, σημαντικός αναρχικός στο Μεξικό

    Στο κύμα επαναστάσεων της περιόδου 1917-23 συμμετείχαν οι αναρχικοί σε διαφορετικό βαθμό κάθε φορά. Στην Γερμανία, στην γνωστή ως Γερμανική Επανάσταση του 1918-19, της Βαυαρικής Σοβιετικής Δημοκρατίας, οι αναρχικοί Γκούσταβ Λαντάουερ και Erich Mühsam ανέλαβαν σημαντικές θέσεις στο επαναστατικό κομμουνιστικό συμβούλιο.[169] Στην Ιταλία, η συνδικαλιστική ένωση,Unione Sindacale Italiana,η οποία προσέγγιζε την αναρχία, είχε μέλη μισό εκατομμύριο, και έπαιξε σημαντικό ρόλο στα γεγονότα γνωστά ως biennio rosso και settimana rosa (κόκκινη εβδομάδα). Κατά την κόκκινη εβδομάδα, η μοναρχία παραλίγο να πέσει.[170]

    Στο Μεξικό, το Mexican Liberal Party ιδρύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1910 και εξαπόλυσε μια σειρά από επιθέσεις που οδήγησαν σε κατάληψη μεγάλης περιοχής στην Baja California υπό την καθοδήγηση του αναρχοκομουνιστή Ρικάρδο Φλόρες Μαγόν με το σλόγκαν Tierr a y Libertad (Γη και Ελευθερία).[171] Το περιοδικό του Μαγόν, Regeneracion είχε σημαντική κυκλοφορία και με τον Μαγκόν, αρκετοί εργάτες στράφηκαν στον αναρχοσυνδικαλισμό. Επηρέασε επίσης και το κίνημα Ζαπάτα.[172]

    H άνοδος του φασισμού

    Erich Mühsam, Γερμανός αναρχικός ο οποίος δολοφονήθηκε από τους Ναζί

    Στην Ιταλία υπήρξαν οι πρώτες συγκρούσεις μεταξύ αναρχικών και φασιστών. Ιταλοί αναρχικοί έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αντιφασιστική οργάνωση Arditi del Popolo (AdP) (The People's Daring Ones), η οποία ήταν δυνατή σε περιοχές με αναρχική παράδοση. Κατάφεραν μερικές επιτυχίες όπως για παράδειγμα την εκδίωξη των μελανοχιτώνων από την Πάρμα τον Αύγουστο του 1922.[173] AdP μεγάλωσε όταν το Ιταλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα συμφώνησε στην με τους φασίστες το «πακέτο ειρήνευσης».[174] Στο AdP υπήρχαν προλετάριοι, αναρχικοί, κομμουνιστές και ακόμη σοσιαλιστές. Υπήρχαν 20 χιλιάδες μέλη σε 144 τμήματα.[175] Ο Ιταλός βετεράνος αναρχικός Luigi Fabbri, ήταν ένας από τους πρώτους που κατάκριναν τον φασισμό περιγράφοντας τον ως «προληπτική αντεπανάσταση» [176] Οι Ιταλοί αναρχικοί Gino Lucetti και Anteo Zamboni παραλίγο να καταφέρουν να δολοφονήσουν του Μπενίτο Μουσολίνι. Οι Ιταλοί αναρχικοί δημιούργησαν αρκετές παρτιζάνικες ομάδες κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. [177] Στην Γαλλία, όταν ακροδεξιές ομάδες ήταν στα πρόθυρα της εξέγερσης το Φεβράρη του 1936, οι αναρχικοί διαιρέθηκαν.[178]

    Στην Γερμανία, οι Ναζί συνέτριψαν τον αναρχισμό μόλις κατέλαβαν την εξουσία.[179] Πέρα από την Ισπανία, πουθενά αλλού το αναρχικό κίνημα δεν κατάφερε να προβάλει σθεναρή αντίσταση στα φασιστικά καθεστώτα της Ευρώπης[180]

    Η ισπανική επανάσταση

    Ερείπια στην Γκουέρνικα μετά τον βομβαρδισμό της από την αεροπορία της Ναζιστικής Γερμανίας και της Φασιστικής Ιταλίας, συμμάχων του Φρανθίσκο Φράνκο, ο οποίος ζήτησε τον βομβαρδισμό.

    Η ισπανική επανάσταση του 1936 ήταν η πρώτη και μόνη φορά όπου ο Ελευθεριακός κομμουνισμός παραλίγο να πραγματωθεί- ή είχε πραγματωθεί σε κάποιο βαθμό. Είχε βάσεις το ισχυρό αναρχικό κίνημα στην Ισπανία, το οποίο είχε παράδοση από τον 19ο αιώνα. Αναρχικές ομάδες είχαν μαζική λαϊκή στήριξη ιδίως στην Βαρκελώνη, Αραγονία, Ανδαλουσία, Λεβάντε και αλλού. Ο αναρχισμός στην Ισπανία έγερε προς τον συνδικαλισμό και αυτό οδήγησε στην ίδρυση της Confederación Nacional del Trabajo (CNT) το 1910.[181] Η CNT διακήρυξε πως ο στόχος της ήταν μια ελευθεριακή κομμουνιστική κοινωνία και οργάνωνε απεργίες σε όλη της Ισπανία.[182] Η Federación Anarquista Ibérica (FAI) ιδρύθηκε αργότερα (to 1927) με σκοπό να διατηρήσει την CNT σε ένα γνήσια αναρχικό δρόμο καθώς ο δικτάτορας Miguel Primo de Rivera προσπάθησε να εξοντώσει τα εργατικά κινήματα.[181][183] Η δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία ανακηρύχθηκε το 1931 και έφερε στην εξουσία μια Ρεπουπλικανο-Σοσιαλιστική συμμαχία. Αλλά παρόλες τις προσδοκίες της CNT (ιδίως όσων πίστευαν στην σταδιακή προσέγγιση της αναρχίας, σε αντιδιαστολή με τους "επαναστάτες"), η καταπίεση του εργατικού κινήματος συνεχιζόταν. Η FAI κέρδισε περισσότερο έλεγχο στην CNT. [184]

    Χάρτης της Ισπανίας τον Σεπτέμβρη του 1936

    Το 1936, το Λαϊκό Μέτωπο (μια εκλογική συμμαχία αποτελούμενη από αριστεριστές) κέρδισε τις εκλογές και μερικούς μήνες αργότερα, οι πρώην κατέχοντες την εξουσία επιχείρησαν πραξικοπηματικά να την ανακαταλάβουν, προκαλώντας τον Ισπανικό Εμφύλιο πόλεμο.(1936–1939)[185][186] Ως αντίδραση στην στρατιωτική εξέγερση, το κίνημα τον εργατών και αγροτών, το οποίο εμπνεόταν από τον αναρχισμό, υποστηριζόμενο από ένοπλους επαναστάτες, πήρε έλεγχο μεγάλο μέρος της Ισπανίας και κολλεκτιβοποίησαν την γη.[187] Η Βαρκελώνη ήταν το σημείο της πιο δραματικής αλλαγής, καθώς οι εργάτες ξέφυγαν από τις αστικές συνήθειες και ακόμη από τις πατριαρχικές παραδόσεις. Το αναρχοφεμινιστικό γκρουπ Mujeres Libres (MMLL) (Ελεύθερες γυναίκες) είχαν ενεργό ρόλο στην κοινωνική μεταμόρφωσης της Βαρκελώνης. Αυτή η επαναστατική κουλτούρα εντυπωσίασε τους εθελοντές, όπως τον Τζορτζ Όργουελ. Επιχειρήσεις και αγροτικές φάρμες κολλεκτιβοποιήθηκαν. Οι εργατικές συνθήκες βελτιώθηκαν εντυπωσιακά. Στην επαρχιακή Αραγονία το χρήμα καταργήθηκε και η οικονομία κολλεκτιβοποήθηκε.[188][189] Τα χωριά διοικούνταν από εργατικές συνελεύσεις με αμεσοδημοκρατικό τρόπο, χωρίς να καταναγκάζουν τους ανθρώπους να συμμετέχουν.[190] Αναρχικές ομάδες που ήταν στην πρώτη γραμμή της μάχης πολεμούσαν χωρίς στρατιωτική πειθαρχία ή ιεραρχία, και παρόλες τις έλλειψες σε στρατιωτικά υλικά, έκαναν σημαντική πρόοδο στην πρώτη γραμμή.[191]

    Οι αναρχικοί του CNT-FAI ήρθαν αντιμέτωπο με ένα σημαντικό δίλλημα μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος το 1936: ή θα συνέχιζαν τον πόλεμο κατά του κράτους, είτε θα ένωναν τις δυνάμεις τους με αντιφασιστικές αριστερές δυνάμεις και θα σχημάτιζαν κυβέρνηση. Επέλεξαν το δεύτερο και ως τον Νοέμβρη του 1936, τέσσερα μέλη της CNT-FAI έγιναν μέλη της κυβέρνησης του Francisco Largo Caballero. Αυτό δικαιολογήθηκε από την CNT-FAI ως ιστορική αναγκαιότητα καθώς υπήρχε πόλεμος, αλλά αλλοι αναρχικοί διαφώνησαν, τόσο για λόγους αρχής όσο και για τακτική κίνηση.[192] Τον Νοέμβριο του 1936, η αναρχοφεμινίστρια Federica Montseny τοποθετήθηκε ως υπουργός Υγείας, η πρώτη γυναίκα στην ιστορία της Ισπανίας, η οποία έγινε υπουργός.[193]

    Κατά την διαρκεί της Ισπανικής Επανάστασης, οι αναρχικοί έχαναν έδαφος σε μια σκληρή κόντρα που είχαν με το σταλινικό Ισπανικό κομμουνιστικό Κόμμα, το οποίο έλεγχε την διανομή της στρατιωτικής βοήθειας την οποία λάμβαναν από την ΕΣΣΔ.[194] Οι ένοπλες δυνάμεις που οδηγούνταν από το ισπανικό κομμουνιστικό κόμμα, κατέστελλαν τις κολεκτίβες και καταδίωκαν πρώην Μαρξιστές και αναρχικούς. [195] Ο Ιταλός αναρχικός Camillo Berneri, ο οποίος κατατάχτηκε ως εθελοντής να πολεμήσει εναντίον του Φράνκο, αλλά σκοτώθηκε από μέλος του ισπανικού κομμουνιστικού κόμματος.[194][196]

    Η ισπανική επανάσταση κράτησε ως το 1939, και με την ΄λήξη της τερματίστηκε η ισπανική ελευθεριακή παράδοση.[197][198] Λόγω των συνεχιζόμενων ηττών του 19ου αιώνα, κάποιος μπορεί να υποστηρίξει πως η αναρχική σκέψη του 19ου αιώνα ήταν αφελής. Το καθεστώς, κράτος και καπιταλισμός ήταν πολύ ισχυρό για να καταστραφεί. Αλλά τι φταίει; Ήταν ένα δομικό λάθος της αναρχικής φιλοσοφίας όπως εισηγήθηκαν διανοούμενοι της Νέας Αριστεράς μετά από ορισμένες δεκαετίες ή ήταν η κοινωνικά θέματα τα οποία εμπόδισαν τους αναρχικούς να πραγματοποιήσουν τα όνειρα τους; Όπως και να έχει, η κριτική τους για το κράτος και τον καπιταλισμό αποδεικτικέ σωστή, καθώς ο κόσμος βάδιζε προς τον ολοκληρωτισμό και τον φασισμό.[199]

    Μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο

    Μετά το τέλος της ισπανικής επανάστασης και του Β ΠΠ, το αναρχικό κίνημα ήταν φάντασμα του εαυτού του, όπως έχει ισχυριστεί ο αναρχικός ιστορικός George Woodcock.[200] Καθώς κοιτούσε την ιστορία του Αναρχισμού το 1962, έγραψε πως μετά το 1936, ο αναρχισμός ήταν «ένα φάντασμα το οποίου δεν εμπνέει ούτε τον φόβο ανάμεσα στις κυβερνήσεις, ούτε την ελπίδα στους ανθρώπους, ούτε καν το ενδιαφέρον των εφημερίδων».[201] Ο καπιταλισμός ισχυροποιούσε την θέση του στον καπιταλιστικό κόσμο, παρόλες τις μαρξιστικές αναλύσεις ότι θα κατάρρεέ έτσι το ξαφνικό ενδιαφέρον στον αναρχισμό το 1960, ήταν έκπληξη. Οι πιο πιθανοί λόγοι για αυτό ήταν η σταδιακή απομυθοποίηση της Σοβιετικής Ένωσης και η ένταση του Ψυχρού Πολέμου.[202][203] Η Νέα Αριστερά, η οποία ξεπήδησε το 1050, ήταν ένα ελευθεριακό σοσιαλιστικό κίνημα το οποίο ήταν κοντά στον αναρχισμό. Διανοούμενοι όπως ο Χέρμπερτ Μαρκούζε και ο Wright Mills ασκούσαν κριτική τόσο στις ΗΠΑ όσο και την ΕΣΣΔ..[204]

    O Γαλλικός Μάης του 1968

    Ένα κύμα διαδηλώσεων ξέσπασε στην Γαλλία τον Μάη του 1968, χρονιά που κυβερνούσε η δεξιά κυβέρνηση του Ντε Γκολ. Παρότι οι αναρχικοί είχαν μικρό ρόλο, τα γεγονότα του Μάη είχαν σημαντικό αντίκτυπο στον αναρχισμό. [205][206] Το γαλλικό ορθόδοξο κομμουνιστικό κόμμα, καταδίκασε τους διαδηλωτές όταν ξεκίνησαν να απλώνονται οι διαδηλώσεις.[207] Οι διαδηλώσεις ήταν μαζικές με τους συμμετέχοντες να πλησιάζουν το ένα εκατομμύριο μερικές φορές, όλες οργανωμένες αυθόρμητα από την βάση.[207] Διάφορες επιτροπές δημιουργήθηκαν στα πανεπιστήμια, λύκεια και γειτονίες, έχοντας αντιεξουσιαστικές τάσεις.[208] Τα σλόγκαν που απηχούσαν ελευθεριακές ιδέες ήταν δημοφιλή.[209] Αν και το πνεύμα των γεγονότων έτεινε περισσότερο προς τον ελευθεριακό κομμουνισμό, ορισμένοι συγγραφείς έκανα την σύνδεση με τον Αναρχισμό.[210] Το κύμα των διαδηλώσεων κόπασε όταν μια αύξηση 10% δόθηκε και προκηρύχθηκαν εθνικές εκλογές. Οι πέτρες των οδοστρωμάτων του Παρισιού έκρυβαν τελικά μόνο μερικές ρεφορμιστικές νίκες.[211]

    Το αγγλικό πανκ ροκ συγκρότημα Crass (1984), ιδρυτές του αναρχο-ροκ κινήματος, εδώ επι σκηνής με το σλόγκαν από πίσω να γράφει «δεν υπάρχει καμία εξουσία παρά μόνο ο εαυτός σου».

    Μετά τα γεγονότα του 1968, οι Καταστασιακοί εμφανίστηκαν. Το κύριο επιχείρημα τους ήταν ότι η ζωή είχε μετατραπεί σε "θέαμα" λόγω της διαβρωτικής δράσης του καπιταλισμού.[212]. Διαλύθηκαν το 1972.[213] Η δεκαετία του 1960 είδε την ανάπτυξη του αναρχοφεμινισμού. O αναρχοφεμινισμός έκανε επίθεση στο κράτος, τον καπιταλισμό και την πατριαρχεία και ήταν οργανωμένος με ένα αποκεντρωμένο τρόπο.[214] Καθώς η περιβαλλοντική κρίση μεγάλωνε ο Μάρεϋ Μπούκτσιν προχώρησε την αναρχική σκέψη. Στην Θεωρία του για την κοινωνική οικολογία, ισχυρίζεται πως ορισμένες κοινωνικές τακτικές και προτεραιότητες, απειλούνε την ζωή στην Γη, και συνεχίζει στο να ανιχνεύσει την αιτία αυτών την πρακτικών στην κοινωνική καταπίεση. Ο Ελευθεριακός κοινοτισμός ήταν η κύρια προσθήκη του στην αναρχική φιλοσοφία- μια πρόταση που αφορούσε την συμμετοχή των ανθρώπων σε πολιτικούς αγώνες σε αποκεντρωμένα και ομοσπονδιακά χωριά ή πόλεις.[215]

    Σύγχρονος αναρχισμός

    Πρωτομαγία 2010, διαδήλωση της CNT στο Μπιλμπάο, στην χώρα των Βάσκων

    Το Μεξικό είδε άλλη μια εξέγερση στα τέλη του 20ου αιώνα. Οι Ζαπατίστας πήραν τον έλεγχο μιας μεγάλης περιοχής στην επαρχεία Τσιάπας. Οργανώθηκαν με ένα αυτόνομο, αυτό-κύβερνητο μοντέλο το οποίο είχε αρκετά κοινά με τον αναρχισμό, εμπνέοντας αρκετούς νεαρούς αναρχικούς στην Δύση.[216] Μια άλλη περιοχή χωρίς κρατικό έλεγχο η οποία έχει συνδεθεί με τον αναρχισμό ήταν η Κουρδική περιοχή της Ροζάβα, στην βόρεια Συρία. Εμφανίστηκε κατά την διάρκεια του Συριακού Εμφυλίου πολέμου και βασίστηκε πάνω στις ιδέες του Μπούκτσιν για ελευθεριακό κοινοτισμό και κοινωνική οικολογία σε ένα κοσμικό πλαίσιο σεβόμενο το γεγονός πως ο πληθυσμός της περιοχής προερχόταν απο διαφορετικά έθνη.[217] Η Τσιάπας η Ροζάβα, έχουν τον ίδιο στόχο , να δημιουργήσουν μια ελευθεριακή κοινότητα παρότι είναι περικλεισμένη από το Κράτος.[217]

    Η ανθρωπολογία των αναρχικών έχει αλλάξει την νέα εποχή, καθώς οι παραδοσιακές ιδέες του 19ου αιώνα έχουν πλέον εγκαταλειφθεί. Οι περισσότεροι αναρχικοί είναι πλέον νεαροι ακτιβιστές, ενημερωμένη με φεμινιστικές και οικολογικές ανησυχίες. Ενδιαφέρονται για το κίνημα της Αντικουλτούρας, για το Black Power και δημιουργούνε προσωρινά αυτόνομες ζώνες και δραστηριότητες όπως το καρναβάλι κατά του καπιταλισμού[218][219] Αυτά τα κινήματα δεν είναι αναρχικά αλλά αναρχιστικά .[219]

    Ο Αναρχισμός ανάπτυξε μεγαλύτερη βάση και επιρροή ως μέρος του αντί-πολεμικού, αντί-καπιταλιστικού κινήματος.[220] Η Maia Ramnath περιέγραψε εκεινα τα κοινωνικά κινήματα τα οποία εφαρμόζουν αναρχικό τρόπο οργάνωσης ως αναρχικούς με μικρό «α» ενώ τις παραδοσιακές μορφές αναρχισμού με κεφαλαίο «Α». [221] Οι αναρχικοί έγιναν γνωστοί για την συμμετοχή τους στο διαδηλώσεις κατά του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου στο Σιάτλ το 1999, για την σύνοδο των G8 το 2001 και στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ως μέρος του κινήματος κατά της παγκοσμιοποίησης. Μερικές ομάδες αναρχικών ενεπλάκησαν σε καταστροφές περιουσιών και βίαιες αντιπαραθέσεις με την αστυνομία. Σε αυτές τις δράσεις πρωταγωνιστικό ρόλο είχε τα Black Blocs. Άλλες μορφές οργανώσεις αυτή την περίοδο είναι οι ομάδες συγγένειες και η χρήση αποκεντρωμένων τεχνολογιών όπως το διαδύκτιο.[220][222]

    Σημειώσεις

    1. ↑ H χρήση των λέξεων "αναρχία" και "άναρχος", μπορεί να εντοπιστεί στην Ομήρου Ιλιάδα και την Ηροδότου Ιστορία. [19][20]
    2. ↑ Στην δεύτερη έκδοση, το «γενική αρετή» μετατράπηκε σε «στην ηθική»

    Παραπομπές

    1. ↑ Levy 2011, σελ. 1.
    2. ↑ Levy 2011, σελ. 2.
    3. ↑ Levy 2011, σελ. 4.
    4. ↑ McLaughlin 2007, σελ. 165.
    5. ↑ Levy 2011, σελ. 6.
    6. ↑ McLaughlin 2007, σελίδες 27-29.
    7. ↑ de Acosta 2009, σελ. 26.
    8. ↑ de Acosta 2009, σελ. 33.
    9. ↑ Graham 2005, σελίδες xi-xiv.
    10. ↑ Graham 2005, Στον πρόλογο: "For tens of thousands of years, human beings lived in societies without any formal political institutions or constituted authority"..
    11. ↑ Barclay 1982.
    12. ↑ Graham 2005, Στον πρόλογο
    13. ↑ Barclay 1990, σελίδες 15–16.
    14. ↑ Graham 2005, σελ. 1.
    15. ↑ Rapp 2012, σελ. 20.
    16. ↑ Rapp 2012, σελίδες 45–46.
    17. ↑ Woodcock 1962, σελ. 38-39.
    18. ↑ Long 2013, σελ. 217.
    19. ↑ Histories IX, 23, quote (in ancient greek)=ἐδόκεε δέ σφι ἀναρχίης ἐούσης ἀπελαύνειν παρὰ Μαρδόνιον
    20. ↑ Jun & Wahl 2010, σελ. 68: Iliad II, 703. , quote (in ancient greek) = "οὐδὲ μὲν οὐδ᾽ οἳ ἄναρχοι ἔσαν, πόθεόν γε μὲν ἀρχόν"
    21. ↑ Jun & Wahl 2010, σελίδες 68–70: Antigone's famous words:"even if no one else is willing to share in burying him I will bury him alone and risk the peril of burying my own brother. Nor am I ashamed to act in defiant opposition to the rulers of the city" (Ἒχουσα ἄπιστων τήν ἀναρχίαν πόλει; Ekhousa apistõn tēn anarkhian polei)
    22. ↑ 22,0 22,1 Marshall 1993, σελ. 68.
    23. ↑ 23,0 23,1 Fiala 2017.
    24. ↑ Schofield 1999, σελ. 56.
    25. ↑ Graham 2005, σελίδες xi-xiv
    26. ↑ Marshall 1993, σελίδες 70–71.
    27. ↑ Marshall 1993, σελ. 67.
    28. ↑ Marshall 1993, σελ. 86.
    29. ↑ Marshall 1993, σελ. 86-89Σύμφωνα με τον Marshall, τις “‘’English Peasants' Revolt in 1381, the Hussite Revolution in Bohemia at Tabor in 1419-21, την German PeaSants' Revolt υπό του Thomas Munzer in 1525, και την Munster Commune του 1534’’”
    30. ↑ Russel 2004, σελ. 8.
    31. ↑ Τζολ 1975, σελ. 23.
    32. ↑ Marshall 1993, σελ. 96:Γράφει ο Μάρσαλ: ‘’“Ήταν μόνο με την Μεταρρύθμιση και την Αναγέννηση στην Ευρώπη, όπου το άτομο θεωρήθηκε πλέον ως αυτόνομο πρόσωπο με δικαίωμα στην δική του άποψη”’’ (It was only with the Reformation and Renaissance in Europe that the individual was considered to be an autonomous person with a right of private judgement)
    33. ↑ Sheehan 2003, σελ. 81
    34. ↑ & Marshall 1993, σελ. 96
    35. ↑ Graham 2005, σελ. xi-xiv
    36. ↑ Marshall 1993, σελ. 102.
    37. ↑ Marshall 1993, σελ. 129.
    38. ↑ Marshall 1993, σελ. 133-139.
    39. ↑ Marshall 1993, σελ. 108-114.
    40. ↑ [[#CITEREFMarshall1993ps:O Μάρσαλ αναφέρει τους Ζαν Μελιέ, Morelly και Denis Diderot. Για τον Ντιτερό μάλιστα αναφέρει "With impeccable anarchist sentiments, he declared that he did not want to obey any law or make them for others"|Marshall, 1993 & ps:O Μάρσαλ αναφέρει τους Ζαν Μελιέ, Morelly και Denis Diderot. Για τον Ντιτερό μάλιστα αναφέρει "With impeccable anarchist sentiments, he declared that he did not want to obey any law or make them for others"]], σελ. 115-21.
    41. ↑ Netllau 1999, σελ. 22-25.
    42. ↑ 42,0 42,1 Graham 2005, σελ. xi–xiv.
    43. ↑ Marshall 1993, σελ. 432: O Marshall αναφέρει ένα απόσπασμα από μια επιστολή των αβράκωτους του Beaucaire
    44. ↑ Netllau 1999, σελ. 30-31.
    45. ↑ Marshall 1993, σελ. 432.
    46. ↑ Netllau 1999, σελ. 33.
    47. ↑ Godwin himself attributed the first anarchist writing to Edmund Burke's A Vindication of Natural Society. "Most of the above arguments may be found much more at large in Burke's Vindication of Natural Society; a treatise in which the evils of the existing political institutions are displayed with incomparable force of reasoning and lustre of eloquence ..." – footnote, Ch. 2 Political Justice by William Godwin.
    48. ↑ Netllau 1999, σελ. 33-34.
    49. ↑ Firth 2019, σελ. 492.
    50. ↑ Marshall 1993, σελίδες 7 & 239.
    51. ↑ Marshall 1993, σελ. 7.
    52. ↑ 52,0 52,1 Wilbur 2019, σελ. 216.
    53. ↑ 53,0 53,1 53,2 53,3 Encyclopedia Britannica 2018, Anarchism in Spain.
    54. ↑ 54,0 54,1 54,2 Woodcock 1962, σελ. 357.
    55. ↑ Goodway 2006, σελ. 99.
    56. ↑ 56,0 56,1 Leopold 2006.
    57. ↑ Beyond Ethics to PostEthics: A Preface to a New Theory of Morality and Immorality & Peter Baofu 2011, σελ. 228.
    58. ↑ Ossar 1980, σελ. 27: Απόσπασμα: "What my might reaches is my property; and let me claim as property everything I feel myself strong enough to attain, and let me extend my actual property as fas as I entitle, that is, empower myself to take..."
    59. ↑ Nyberg 2012, σελ. 13-14.
    60. ↑ Thomas 1985, σελ. 142.
    61. ↑ Carlson 1972.
    62. ↑ Fiala 2013, Emerson and Thoreau on Anarchy and Civil Disobedience.
    63. ↑ Marshall & 1993 496-97.
    64. ↑ Netllau 1999, σελ. 45-47.
    65. ↑ Marshall & 1993 497.
    66. ↑ 66,0 66,1 66,2 Marshall & 1993 498.
    67. ↑ Marshall 1993, σελ. 499
    68. ↑ Marshall & 1993 500.
    69. ↑ McElroy 1981.
    70. ↑ McElroy 1996.
    71. ↑ 71,0 71,1 Marshall 1993, σελ. 305.
    72. ↑ Breuning 1977.
    73. ↑ Blin 2007, σελ. 116.
    74. ↑ Dodson 2002, σελ. 312.
    75. ↑ Thomas 1980, σελ. 340.
    76. ↑ Bak 1991, σελ. 236.
    77. ↑ Engel 2000, σελ. 140.
    78. ↑ Marshall 1993, σελ. 301-03.
    79. ↑ Graham 2005, σελ. 98.
    80. ↑ Woodcock 1962, σελ. 178-181.
    81. ↑ Marshall 1993, σελ. 301-04.
    82. ↑ Πρωτογενείς πηγές
      Δευτερογενείς πηγές
    83. ↑ Gouldner 1982, σελ. 866.
    84. ↑ Gouldner 1982, σελ. 886.
    85. ↑ Hal Draper, Karl Marx’s Theory of Revolution III, στο Κεφάλαιο Bakunin and the secret dictatorship, σελ 94 εκδόσεις aakar.
    86. ↑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ ΣΤΟΝ ΤΑΞΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ, εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος σελ 9, 2000
    87. ↑ Marshall 1993, σελ. 306-7
    88. ↑ Marshall 1993, σελ. 287
    89. ↑ Marshall 1993, σελ. 236.
    90. ↑ Marshall 1993, σελ. 264:Ο Marshall σημειώνει όταν συζητά τον Γαλλικό αναρχοσυνδικαλισμό, οτι το σκλόγκαν που είχε υιοθετηθεί στην Πρώτη Διεθνή ηταν το «η χειραφέτηση των εργατών θα είναι έργο των ίδιων των εργατών» σ 441
    91. ↑ Marshall 1993, σελ. 280.
    92. ↑ Marshall 1993, σελ. 498-99.
    93. ↑ Avrich 1984, σελ. 190.
    94. ↑ Avrich 1984, σελ. 193.
    95. ↑ Marshall 1993, σελ. 499.
    96. ↑ Avrich 1984, σελ. 209: Avrich is quoting Chicago Tribune, 27 June 1886
    97. ↑ Chicago Historical Society.
    98. ↑ Foner 1986, σελ. 42.
    99. ↑ Marshall 1993, σελ. 441-42.
    100. ↑ Marshall 1993, σελ. 441-43.
    101. ↑ Woodcock 1962, σελ. 266.
    102. ↑ Graham & 2005 206.
    103. ↑ Marshall 1993, σελ. 444.
    104. ↑ Graham & 2005 206-08.
    105. ↑ Skirda 2002, σελ. 89.
    106. ↑ Beevor 2006, σελ. 24.
    107. ↑ Woodcock 1962, σελ. 375.
    108. ↑ 108,0 108,1 Woodcock 1962, σελ. 426.
    109. ↑ Lucien van der Walt 2009.
    110. ↑ Bantman 2018, σελ. 371-72.
    111. ↑ Woodcock 1962, σελ. 315.
    112. ↑ Graham 2018, σελ. 340.
    113. ↑ Benedict 2004.
    114. ↑ 114,0 114,1 114,2 Bantman 2018, σελ. 373.
    115. ↑ Graham 2005, σελ. 150.
    116. ↑ Marshall 1993, σελ. 436.
    117. ↑ Most 1885.
    118. ↑ Marshall 1993, σελ. 415.
    119. ↑ Pengam 1987, The Reformulation of Communist Anarchism in the ‘International Working Men’s Association’ (IWMA).
    120. ↑ Marshall 1993, σελ. 398.
    121. ↑ Marshall 1993, σελ. 404.
    122. ↑ Woodcock 1962, σελ. 316.
    123. ↑ Marshall 1993, σελ. 439.
    124. ↑ 124,0 124,1 Marshall 1993, σελ. 470.
    125. ↑ Bantman 2018, σελ. 374.
    126. ↑ Billington 1998, σελ. 417.
    127. ↑ Marshall & 1993 633: Ο Μάρσαλ παραθέτει τον Κροπότκιν: «Προσωπικά απεχθάνομαι αυτές τις εκρήξεις αλλά δεν μπορώ να σταθώ ως δικαστής και να καταδικάσω όλους αυτούς που έχουν οδηγηθεί εκεί από απελπισία» και αλλού «Από όλα τα κόμματα βλέπω μόνο ένα- το αναρχικό- το οποίο σέβεται την ανθρώπινη ζωή και ηχηρά επιμένει στην εγκατάλειψη της θανατικής ποινής, των βασανιστηρίων και της τιμωρίας. Όλα τα άλλα κόμματα διδάσκουν κάθε μέρα την απόλυτη ασέβεια προς την ανθρώπινη ζωή.»"
    128. ↑ Marshall 1993, σελ. 411 και 635:Ο Μάρσαλ αναφέρει τους  Bart de Ligt, Randolph Bourne, Λέων Τολστόυ
    129. ↑ Graham 2005, σελ. 193-196.
    130. ↑ Woodcock 1962, σελ. 15: Ο Woodcock αναφέρει επίσης τον Μαλατέστα και άλλους γνωστούς αναρχικούς απο την Ιταλία. στην σελ. 346
    131. ↑ Marshall 1993, σελ. 633-34.
    132. ↑ Marshall 1993, σελ. 634-36.
    133. ↑ Woodcock 1962, σελ. 20.
    134. ↑ Goodway 2006, σελ. 9.
    135. ↑ Bookchin 1995, 2. Individualist Anarchism and Reaction.
    136. ↑ Marshall 1993, σελ. 440.
    137. ↑ Conversi 2016, σελ. 8: Ο Conversi αναφέρει επίσης τους Henri Toulouse-Lautrec, Paul Signac, Steinlen και Maximilien Luce
    138. ↑ Conversi 2016, σελ. 8=: Ο Conversi επίσης αναφέρει τους  Fyodor Dostoyevsky, Matthew Arnold, Henry James, Hugo Ball, και Luis Buñuel
    139. ↑ Marshall 1993, σελ. 440-41.
    140. ↑ Woodcock 1962, σελ. 315-16.
    141. ↑ Marshall 1993, σελ. 332 When the war broke out in 1914, he gave immediate support for the allies.
    142. ↑ THE PALGRAVE HANDBOOK OF ANARCHISM, Edited by Carl Levy and Matthew S. Adams, εκδόσεις Palgrave Macmillan, 2019 σελ 397 International Anarchist Manifesto on the War published in Freedom in March 1915. It
    143. ↑ Kropotkin, Read, and the Intellectual History of British Anarchism Between Reason and Romanticism, M. Adams 2015 εκδόσεις PALGRAVE MACMILLAN σελίδα 101
    144. ↑ Anarchism 1914-18: Internationalism, Anti-Militarism and Waredited by Matthew S. Adams, Ruth Kinna σελίδες 210]
    145. ↑ THE PALGRAVE HANDBOOK OF ANARCHISM, Edited by Carl Levy and Matthew S. Adams, σελ 399 εκδόσεις Palgrave Macmillan, 2019 Erich Müsham, for example, next only to (...), famously suspended his journal Kain in 1914, concluding with the statement that ‘I am united with all Germans in the wish to keep foreign hordes away from our women and children’.49 Regardless of whether or not Müsham’s subsequent comment that these words were written under duress is true, it highlights the weight of pressure—both moral and practical—applied to dissidents who might have been expected to maintain an anti-war position.
    146. ↑ Marshall 1993, σελ 444 but most anarchists either joined the army or declared their support for the allies
    147. ↑ THE PALGRAVE HANDBOOK OF ANARCHISM, Edited by Carl Levy and Matthew S. Adams, σελ 404 εκδόσεις Palgrave Macmillan, 2019
    148. ↑ New York Times, 23 August 1927
    149. ↑ 149,0 149,1 Marshall 1993, σελ. 501.
    150. ↑ Montgomery 1960, σελ. v.
    151. ↑ Woodcock 1962, σελ. 467.
    152. ↑ Dirlik 1991.
    153. ↑ D’Agostino 2018, σελ. 423.
    154. ↑ 154,0 154,1 Marshall 1993, σελ. 471-72.
    155. ↑ Marshall 1993, σελ. 471-73.
    156. ↑ Avrich 2006, σελ. 204.
    157. ↑ Marshall 1993, σελ. 473.
    158. ↑ Marshall 1993, σελ. 475.
    159. ↑ D’Agostino 2018, σελ. 426.
    160. ↑ Marshall 1993, σελ. 477=: Marshall writes "The result, anticipated so forcefully by Bakunin, was that the Bolshevik revolution made in the name of Marxism had degenerated into a form of State capitalism which operated in the interests of a new bureaucratic and managerial class."
    161. ↑ Bakunin 1971.
    162. ↑ Goldman 2003, σελ. xx:My critic further charged me with believing that "had the Russians made the Revolution à la Bakunin instead of à la Marx" the result would have been different and more satisfactory. I plead guilty to the charge. In truth, I not only believe so; I am certain of it.
    163. ↑ Marshall 1993, σελ. 476.
    164. ↑ 164,0 164,1 Marshall 1993, σελ. 477.
    165. ↑ Nomad 1966, σελ. 88.
    166. ↑ Skirda 2002, σελ. 122-23.
    167. ↑ Skirda 2002, σελ. 123-24.
    168. ↑ Skirda 2002, σελ. 123.
    169. ↑ Marshall 1933, σελ. 482.
    170. ↑ Marshall 1993, σελ. 450.
    171. ↑ Marshall 1993, σελ. 510-11.
    172. ↑ Woodcock 1962, σελ. 427.
    173. ↑ Holborow 1993.
    174. ↑ Pugliese 2004, σελίδες 55–56.
    175. ↑ Pugliese 2004, σελίδες 55–58.
    176. ↑ Graham 2005, σελ. 408.
    177. ↑ Goodway 2013, σελίδες 73–74.
    178. ↑ Berry 1999, σελ. 53.
    179. ↑ Marshall 1993, σελ. 482.
    180. ↑ Woodcock 1962, σελ. 473.
    181. ↑ 181,0 181,1 Yeoman 2019, σελίδες 429–430.
    182. ↑ Marshall 1993, σελ. 455.
    183. ↑ Marshall 1993, σελ. 458.
    184. ↑ Yeoman 2019, σελ. 430.
    185. ↑ Beevor 2006, σελ. 46.
    186. ↑ Yeoman 2019, σελίδες 430–431.
    187. ↑ Bolloten 1984, σελ. 54.
    188. ↑ Yeoman 2019, σελίδες 433–435.
    189. ↑ Marshall1993, σελ. 461.
    190. ↑ Marshall1993, σελ. 462.
    191. ↑ Yeoman 2019, σελ. 436.
    192. ↑ Yeoman 2019, σελίδες 438–439.
    193. ↑ Thomas 2001, σελ. 458.
    194. ↑ 194,0 194,1 Marshall 1993, σελ. 466.
    195. ↑ Birchall 2004, σελ. 29.
    196. ↑ Avrich 2005, σελ. 916.
    197. ↑ Kinna & Prichard 2009, σελ. 270.
    198. ↑ Yeoman 2019, σελ. 441.
    199. ↑ Kinna & Prichard 2009, σελίδες 272–273.
    200. ↑ Evren & Kinna 2015, σελ. 47.
    201. ↑ Woodcock 1962, epilogue, σελ. 468.
    202. ↑ Marshall 1993, σελ. 539
    203. ↑ Thomas 1985, σελ. 4
    204. ↑ Marshall 1993, σελίδες 540–542
    205. ↑ Marshall 1993, σελ. 548
    206. ↑ Berry 2019, σελ. 449.
    207. ↑ 207,0 207,1 Berry 2019, σελ. 453.
    208. ↑ Berry 2019, σελ. 455.
    209. ↑ Marshall 1993, σελ. 548: Marshall mentions some other slogans on page 547: Neither gods nor masters; The more you consume the less you live; All power to the imagination; It is forbidden to forbid; Be realistic: demand the impossible.
    210. ↑ Marshall 1993, σελίδες 546–547:Marshall names Daniel Guerin, Tom Nairn, Jean Maitron
    211. ↑ Marshall 1993, σελ. 546:Peter Marshall makes a pun, commenting on the protestors: "They had failed to uncover the beach under the paving stones of Paris."
    212. ↑ Marshall 1993, σελ. 551.
    213. ↑ Marshall 1993, σελ. 553.
    214. ↑ Marshall 1993, σελ. 557.
    215. ↑ McLaughlin 2007, σελίδες 164-65.
    216. ↑ Dupuis-Déri 2019, σελίδες 471–472.
    217. ↑ 217,0 217,1 Ramnath 2019, σελ. 691.
    218. ↑ Graeber & Grubacic 2004.
    219. ↑ 219,0 219,1 Kinna & Prichard 2009, σελ. 273.
    220. ↑ 220,0 220,1 Rupert 2006, σελ. 66.
    221. ↑ Dupuis-Déri 2019, σελ. 474.
    222. ↑ Dupuis-Déri 2019, σελ. 478:Dupuis-Déri also mentions "Washington (April 2000), the Summit of the Americas in Québec (April 2001), the European Union meeting in Gothenburg (June 2001), the G8 Summit in Genoa (July 2001),the G20 summit in Toronto (2010) and the G20 summit in Hamburg (2017)."

    Δευτερογενείς πηγές

    Τριτογενείς πηγές (Εγκυκλοπαίδειες και λεξικά)

    Εξωτερικοί σύνδεσμοι

    Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ιστορία_του_αναρχισμού&oldid=7435642"