Έμμα Γκόλντμαν

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Έμμα Γκόλντμαν
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Emma Goldman (Αγγλικά)
Γέννηση27  Ιουνίου 1869[1][2][3]
Κάουνας[4]
Θάνατος14  Μαΐου 1940[3][5]
Τορόντο[6]
Αιτία θανάτουεγκεφαλικό επεισόδιο
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςΙλινόι και Haymarket Martyrs' Monument[7]
Χώρα πολιτογράφησηςΡωσική Αυτοκρατορία
Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (1887–1908)[8]
Ηνωμένο Βασίλειο (από 1925)[8]
Θρησκείααθεϊσμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά
Γερμανικά
Ρωσικά
Γίντις
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταπολιτική ακτιβίστρια
αναρχικός
δημοσιογράφος
πολιτικός φιλόσοφος
ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών
ομιλήτρια
εκδότρια
ακτιβίστρια για την ειρήνη
αυτοβιογράφος[9]
νοσηλεύτρια[10]
συγγραφέας[11][12]
φιλόσοφος
Αξιοσημείωτο έργοLiving My Life[13]
Anarchism and Other Essays[14]
The Social Significance of the Modern Drama
My Disillusionment in Russia[15]
My Further Disillusionment in Russia[16]
Επηρεάστηκε απόΡαλφ Ουάλντο Εμερσον
Φρειδερίκος Νίτσε
Γιόχαν Μοστ
Χένρι Ντέιβιντ Θόρω
Πιοτρ Κροπότκιν
Μιχαήλ Μπακούνιν
Μαίρη Γουόλστονκραφτ
Nikolay Chernyshevsky
Όσκαρ Ουάιλντ
Μαξ Στίρνερ
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτική ιδεολογίααναρχισμός
Ποινική κατάσταση
Κατηγορίες εγκλήματοςEspionage Act of 1917
Οικογένεια
ΣύζυγοςJacob Kershner
ΣύντροφοςΑλεξάντερ Μπέρκμαν[17]
ΣυγγενείςStella Cominsky Ballantine (ανιψιά)[18]
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Η Έμμα Γκόλντμαν (Emma Goldman, 27 Ιουνίου 186914 Μαΐου 1940) ήταν αναρχοκομμουνίστρια, γνωστή για τα αναρχικά γραπτά και ομιλίες της. Υιοθετήθηκε από τις φεμινίστριες δεύτερου κύματος και ανάχθηκε σε πρότυπη εικόνα “επαναστάτριας γυναίκας” φεμινίστριας. Ωστόσο, η Γκόλντμαν διαδραμάτισε και ζωτικής σπουδαιότητας ρόλο στην ανάπτυξη του αναρχισμού στις ΗΠΑ και την Ευρώπη καθ’όλο το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα. Γεννημένη στη Λιθουανία, μετανάστευσε στις ΗΠΑ στα δεκαεπτά της και αργότερα εκτοπίστηκε στη Ρωσία, όπου έγινε μάρτυρας της Ρωσικής Επανάστασης. Πέρασε κάποια χρόνια στο νότο της Γαλλίας όπου συνέγραψε την αυτοβιογραφία της, Ζώντας τη ζωή μου (Living my life), και άλλα έργα, προτού λάβει μέρος στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο το 1936 ως η αγγλόφωνη εκπρόσωπος στο Λονδίνο του CNT-FAI (Αναρχική Ιβηρική Ομοσπονδία).

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γέννηση και πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Έμμα Γκόλντμαν μεγάλωσε σε μια μικρομεσοαστική Εβραϊκή οικογένεια στο Κάουνας της Λιθουανίας (την εποχή εκείνη υπό τον έλεγχο της Ρωσίας, και αποκαλούμενο Κόβνο από τους Ρώσους), όπου η οικογένειά της διηύθυνε ένα μικρό πανδοχείο. Την περίοδο της πολιτικής καταστολής μετά την δολοφονία του Αλέξανδρου Β’, μετακόμισε με την οικογένειά της στην Αγία Πετρούπολη στην ηλικία των δεκατριών. Εκεί, η οικογένειά της γνώρισε οικονομικές δυσκολίες και η Έμμα αποφάσισε να δουλέψει σε ένα εργοστάσιο ως κατασκευάστρια κορσέδων. Στον εργασιακό αυτό χώρο η Γκόλντμαν ήρθε σε επαφή με επαναστατικές ιδέες, καθώς στην περιοχή είχε απλωθεί ένα επαναστατικό αίσθημα. Απέκτησε ένα αντίγραφο του Τί Πρέπει να Γίνει, του Τσερνισέφσκι, που καλλιέργησε μέσα της τους σπόρους των αναρχικών ιδεών της και της ανεξάρτητης στάσης της.

Μετανάστευση στην Αμερική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην ηλικία των 17 μετανάστευσε με την αδελφή της, Helene, στο Ρότσεστερ των ΗΠΑ, για να ζήσουν με την αδελφή τους Lena. Η Γκόλντμαν δούλεψε για μερικά χρόνια σε ένα εργοστάσιο υφασμάτων, και το 1887 παντρεύτηκε τον συνάδελφό της στο εργοστάσιο Jacob Kersner. Το κρέμασμα τεσσάρων αναρχικών μετά την εξέγερση του Χέιμαρκετ έφερε την νεαρή Έμμα Γκόλντμαν στο αναρχικό κίνημα, και στα είκοσί της έγινε ενεργή επαναστάτρια. Παράτησε το γάμο της και την οικογένειά της και ταξίδευσε στο Νιου Χέιβεν και μετά στην πόλη της Νέας Υόρκης. Η Γκόλντμαν και ο Κέρσνερ παρέμειναν νόμιμα παντρεμένοι, γεγονός που της επέτρεψε να διατηρήσει την Αμερικανική της υπηκοότητα.

Νέα Υόρκη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην πόλη της Νέας Υόρκης συνάντησε και έμεινε μαζί με τον Αλεξάντερ Μπέρκμαν (Alexander Berkman), ο οποίος ήταν μια σημαντική μορφή του αναρχικού κινήματος στις Ηνωμένες Πολιτείες εκείνη την περίοδο. Η υπεράσπισή της για την απόπειρα δολοφονίας του Μπέρκμαν εναντίον του Χένρι Κλέι Φρικ (Henry Clay Frick) -ιδιοκτήτη της Εταιρίας Carnegie Steel Company που αντιμετώπισε μια απεργία με βία- τον Ιούλιο του 1892 την έκανε πολύ αντιπαθή στις αρχές. Ο Μπέρκμαν (ή Sasha όπως στοργικά αναφερόταν σ’αυτόν) φυλακίστηκε για δεκατέσσερα χρόνια, και του δόθηκε χάρη το 1906.

Την ίδια περίοδο έγινε φίλη και με τον Hippolyte Havel.

Φυλάκιση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Έμμα Γκόλντμαν μιλά σε συγκέντρωση εργατών στη Νέα Υόρκη, 1916

Το 1893 φυλακίστηκε στις φυλακές του Blackwell’s Island επειδή δημοσίως προέτεινε στους άνεργους εργάτες πως έπρεπε “Να ζητήσετε δουλειά. Αν δεν σας δώσουν δουλειά, ζητείστε ψωμί. Αν δεν σας δώσουν δουλειά ή ψωμί, πάρτε το ψωμί.” (η δήλωση αυτή είναι μια σύνοψη της αρχής της απαλλοτρίωσης που υποστηρίχτηκε από αναρχοκομμουνιστές όπως ο Πέτρος Κροπότκιν). Καταδικάστηκε ως “υποκινήτρια ταραχών” από ένα ποινικό δικαστήριο της Νέας Υόρκης, παρά τις ένορκες καταθέσεις δώδεκα μαρτύρων προς υπεράσπισή της. Το σώμα των ενόρκων βάσισε την ετυμηγορία του στην κατάθεση ενός μόνο ατόμου, κάποιου Ντετέκτιβ Jacobs. Σαν απάντηση στην φυλάκιση αυτή η Voltairine de Cleyre έδωσε τη διάλεξη Προς Υπεράσπιση της Έμμα Γκόλντμαν (In Defense of Emma Goldman). Ενώ εξέτιε την μονοετή καταδίκη της, ανέπτυξε ένα δυνατό ενδιαφέρον για την νοσηλευτική.

Συνωμοσία για τη δολοφονία του Προέδρου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 10 Σεπτεμβρίου του 1901 συνελήφθη, μαζί με εννέα άλλους, στο Σικάγο, κατηγορούμενη για συνωμοσία για τη δολοφονία του προέδρου Ουίλλιαμ ΜακΚίνλεϊ. Ο Leon Czolgosz, ένας μοναχικός οπαδός του αναρχισμού, είχε πυροβολήσει τον πρόεδρο μερικές μέρες πρωτύτερα. Η προσπάθεια των αρχών να συνδέσουν την Γκόλντμαν και τους άλλους εννέα αναρχικούς με τον θάνατο του ΜακΚίνλεϋ είχε ιδεολογικό σκοπό: να δυσφημήσει όσο ήταν δυνατόν τον αναρχισμό εξαιτίας των δεσμών του με το ανερχόμενο εργατικό κίνημα των αρχών της δεκαετίας του 1900. Μέχρι τον καιρό των συλλήψεων η Γκόλντμαν ήταν μία από τους πιο μανιώδεις οργανωτές του και είχε ήδη κερδίσει δημόσια φήμη. Μετά από έντονες ανακρίσεις σε συνθήκες απομόνωσης για αρκετές εβδομάδες, απελευθερώθηκαν εξαιτίας της πλήρους έλλειψης στοιχείων που θα μπορούσαν να τους συνδέσουν με τις πράξεις του Czolgosz. Η Γκόλντμαν είχε συναντήσει τον Czolgosz μόνο μία φορά για λίγο, αρκετές εβδομάδες πριν από τη δολοφονία του Προέδρου, όπου ζήτησε τις συμβουλές της Γκόλντμαν για μια σειρά μαθημάτων για τις αναρχικές ιδέες. Ο Leon Czolgosz βρέθηκε ένοχος για φόνο και εκτελέστηκε.

Φεμινιστική δράση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την 1 Φεβρουαρίου του 1916, συνελήφθη και φυλακίστηκε ξανά για την διανομή προκηρύξεων υπέρ της αντισύλληψης. Η Γκόλντμαν, όπως και άλλοι πρώιμοι φεμινιστές, έβλεπε την έκτρωση ως μια τραγική συνέπεια των κοινωνικών συνθηκών. Η Γκόλντμαν έγραψε στο Μητέρα Γη (Mother Earth):

Η συνήθεια της παροχής εκτρώσεων έχει λάβει τόσο τρομακτικές διαστάστεις στην Αμερική ώστε να είναι πέρα από κάθε πίστη... Τόσο μεγάλη είναι η εξαθλίωση των εργατικών τάξεων που γίνονται δεκαεπτά εκτρώσεις για κάθε εκατό εγκυμοσύνες.

Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Γκόλντμαν με τον Μπέρκμαν το 1917

Η τρίτη φυλάκισή της έγινε το 1917, αυτή τη φορά για συνωμοσία για την παρακώλυση της στρατολόγησης: ο Μπέρκμαν και η Γκόλντμαν είχαν αναμειχθεί στην δημιουργία Ομοσπονδιών εναντίον της Στρατολόγησης και στην οργάνωση συλλαλητηρίων εναντίον του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Φυλακίστηκε για δύο χρόνια, και έπειτα εκτοπίστηκε στη Ρωσία. Ο Τζέι Έντγκαρ Χούβερ, τότε διευθυντής της Υπηρεσίας Πληροφοριών και μετέπειτα του FBI,είχε έμμεσα υποδείξει τον εκτοπισμό της καθώς την θεωρούσε “μία από τους πιο επικίνδυνους αναρχικούς στην Αμερική” και πίστευε ότι η απελευθέρωσή της θα δημιουργούσε κι άλλα προβλήματα.

Απέλαση και Ρωσική Επανάσταση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η απέλαση αυτή σήμαινε πως η Γκόλντμαν, μαζί με τον Μπέρκμαν, μπορούσε να γίνει μάρτυρας της Ρωσικής Επανάστασης. Με την άφιξή της στη Ρωσία, ήταν έτοιμη να υποστηρίξει τους Μπολσεβίκους παρόλες τις διαμάχες μεταξύ αναρχικών και κρατιστών κομμουνιστών στην Πρώτη Διεθνή. Όμως, βλέποντας την πολιτική καταπίεση, τη γραφειοκρατία και την εξαναγκασμένη εργασία στη Ρωσία οδηγήθηκε στο να γράψει τα βιβλία Η Απογοήτευσή μου στη Ρωσία (My Disillusionment in Russia) και Η Επιπλέον Απογοήτευσή μου στη Ρωσία (My Further Disillusionment in Russia). Συγκλονίστηκε επίσης από τη μαζική καταστροφή και τους θανάτους που προκλήθηκαν από τον Ρωσικό Εμφύλιο Πόλεμο. Η Γκόλντμαν ήταν φίλη με τους κομμουνιστές και Νεοϋορκέζους Τζον Ριντ και Λουίζ Μπράιαντ, οι οποίοι ήταν επίσης στη Ρωσία εκείνη την περίοδο. Ενδέχεται να είχαν μοιραστεί και ένα διαμέρισμα.

Οι εμπειρίες της στη Ρωσία τη βοήθησαν να αλλάξει τις ιδέες της για τη χρήση της βίας. Αφού ο Κόκκινος Στρατός είχε χρησιμοποιηθεί εναντίον απεργών, η Γκόλντμαν άρχισε να απορρίπτει τη βία, εκτός από την περίπτωση της αυτοάμυνας.

Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1936, η Γκόλντμαν πήγε στην Ισπανία για να υποστηρίξει την Ισπανική Επανάσταση και τον αγώνα ενάντια στον φασισμό του Φρανσίσκο Φράνκο, γεγονότα που έμειναν γνωστά ως Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος. Εκείνη την περίοδο συνέγραψε την νεκρολογία του διακεκριμένου Ισπανού αναρχικού Μπουεναβεντούρα Ντουρρούτι (Buenavantura Durruti) σε ένα κομμάτι πρόζας γεμάτης ζωντάνια που τιτλοφορείται Ο Ντουρρούτι είναι Νεκρός, Κι όμως Ζωντανός (Durruti is Dead, Yet Living) που αντηχεί το Adonais του Σέλλεϋ.

Θάνατος και ταφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο τάφος της Γκόλντμαν

Η Έμμα Γκόλντμαν πέθανε από καρδιακή προσβολή στο Τορόντο, στις 14 Μαΐου του 1940. Η αμερικανική Υπηρεσία Μετανάστευσης και Πολιτογράφησης επέτρεψε τη μεταφορά της σορού της πίσω στις ΗΠΑ, και ετάφη στο German Waldheim Cemetery στο Forest Park, Illinois, ένα προάστιο του Σικάγου κοντά στο μέρος που είναι θαμμένοι οι μάρτυρες του Χέιμαρκετ. Η επιγραφή στον τάφο της αναγράφει: «Η ελευθερία δε θα κατέβει στον λαό, ο λαός πρέπει να ανυψωθεί στην Ελευθερία».

Η Έμμα Γκόλντμαν στη μυθοπλασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο χαρακτήρας Emmanuel Goldstein στο μυθιστόρημα 1984 του Τζορτζ Όργουελ μπορεί να αναφέρεται στην Έμμα Γκόλντμαν.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 (Αγγλικά) Find A Grave. Ανακτήθηκε στις 30  Αυγούστου 2019.
  2. 2,0 2,1 «Emma Goldman: An Intimate Life» (Αγγλικά) Pantheon Books. 1984.
  3. 3,0 3,1 3,2 «Gran Enciclopèdia Catalana» (Καταλανικά) Grup Enciclopèdia. 0030359.
  4. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11  Δεκεμβρίου 2014.
  5. «Proleksis enciklopedija» (Κροατικά) 55270.
  6. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30  Δεκεμβρίου 2014.
  7. 7,0 7,1 npgallery.nps.gov/pdfhost/docs/NHLS/Text/97000343.pdf.
  8. 8,0 8,1 (Αγγλικά) NNDB. 840/000024768.
  9. Ανακτήθηκε στις 14  Ιουνίου 2019.
  10. Ανακτήθηκε στις 17  Ιουνίου 2019.
  11. Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
  12. «American Women Writers» (Αγγλικά) 1979.
  13. openlibrary.org/works/OL2983647W/Living_my_life. Ανακτήθηκε στις 4  Μαρτίου 2017.
  14. openlibrary.org/books/OL6527268M/Anarchism_and_other_essays. Ανακτήθηκε στις 29  Νοεμβρίου 2022.
  15. openlibrary.org/books/OL7023874M/My_disillusionment_in_Russia. Ανακτήθηκε στις 29  Νοεμβρίου 2022.
  16. openlibrary.org/works/OL2983639W/My_further_disillusionment_in_Russia. Ανακτήθηκε στις 29  Νοεμβρίου 2022.
  17. Virginia Blain, Isobel Grundy, Patricia Clements: «The Feminist Companion to Literature in English» (Αγγλικά) 1990. σελ. 435.
  18. www.elisarolle.com/queerplaces/pqrst/Stella%20Cominsky%20Ballantine.html.
  • Falk, Candace, et al. Emma Goldman: A Documentary History Of The American Years, Volume 1 - Made for America, 1890-1901. Berkeley: U of California P, 2003. ISBN 0-520-08670-8
  • Falk, Candace, et al. Emma Goldman: A Documentary History Of The American Years, Volume 2 - Making Speech Free, 1902-1909. Berkeley: U of California P, 2004. ISBN 0-520-22569-4
  • Goldman, Emma. The Tragedy of Woman's Emancipation, New York, Mother Earth Publishing Association, 1906,
  • Goldman, Emma. My Disillusionment in Russia. London: C. W. Daniel Co., 1925. ISBN 0-486-43270-X
  • Goldman, Emma. Living My Life. New York: A. A. Knopf, 1931. ISBN 0-486-22543-7
  • Moritz, Theresa. The World's Most Dangerous Woman: A New Biography of Emma Goldman. Vancouver: Subway Books, 2001. ISBN 0-9687163-1-8

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]