Σωτήρια 1899 αθλητικοί αγώνες

Τα "Σωτήρια" ήταν πανελλήνιοι αγώνες στίβου που διοργανώθηκαν από τον Πανελλήνιο Γ.Σ. από τις 14 ως τις 16 Μαΐου 1899 στο ποδηλατοδρόμιο του Νέου Φαλήρου (σημερινό Στάδιο Καραϊσκάκη). Ονομάστηκαν "Σωτήρια", διότι ο σύλλογος αφιέρωσε τους αγώνες στην ανάμνηση της σωτηρίας του βασιλιά Γεωργίου Α΄ και της θυγατέρας του Μαρίας από δολοφονική απόπειρα που είχε γίνει εναντίον του στις 14 Φεβρουαρίου 1898 στη λεωφόρο Συγγρού, στο ύψος του σημερινού Αγίου Σώστη. Μετά το Δοκιμαστικό πρωτάθλημα του 1896 και τους αγώνες της Α΄ Ολυμπιάδας, τα Σωτήρια υπήρξαν οι μοναδικοί αγώνες που έγιναν στο ελληνικό κράτος με ευρεία συμμετοχή αθλητών και συλλόγων, με άξιες λόγου επιδόσεις, ως το Πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου 1901.

Το πρόγραμμα περιλάμβανε 21 αγωνίσματα ανδρών (13 στίβου και 8 άλλων αθλημάτων: 4 ενόργανης γυμναστικής, 2 άρσης βαρών, πάλης, και αναρρίχησης), 3 εφήβων και γυμναστικές επιδείξεις σχολείων. Στους νικητές κάθε αγωνίσματος απονεμήθηκαν στέφανοι δάφνης, διπλώματα και διάφορα δώρα, όπως ωρολόγια κλπ. Στους δεύτερους απονεμήθηκε κλάδος δάφνης. Πολυνίκης αναδείχθηκε ο Εθνικός Γ.Σ. με 11 νίκες. Συμμετείχαν συνολικά 130 περίπου αθλητές από έξι σωματεία: Πανελλήνιος (70), Εθνικός Γ.Σ. (50), Πειραϊκός Σύνδεσμος (5), Πανιώνιος (2), Βόλος (2), Καλαμάτα (1).^[1]

Πρόθεση του συλλόγου ήταν να καθιερωθούν σε ετήσια βάση αλλά αυτό δεν συνέβη. Όμως, σηματοδότησαν μια ενδιάμεση κατάσταση, δεδομένης της αδυναμίας του ΣΕΓΑΣ, που είχε ιδρυθεί το 1897, να διοργανώσει Πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου. Στι 8 Μαΐου 1902 ο Πανελλήνιος διοργάνωσε ξανά Αθλητικούς Αγώνες "Σωτήρια", αμέσως μετά τη λήξη των Ιππικών και Γυμνικών Αγώνων του Ποδονίφτη. Από μεταγενέστερους οι αγώνες αυτοί αναφέρονται ως "Β΄ Σωτήρια".

Χρονικό των αγώνων

Από τις προηγούμενες ημέρες είχε προαναγγελθεί με ανακοινώσεις στον τύπο πως διοργανώνονται:

"εν τω ποδηλατοδρομίω του Ν. Φαλήρου τα "Σωτήρια", οι μεγάλοι πανελλήνιοι αγώνες οι διοργανωθέντες υπό του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου... Η έναρξις θα γίνη μετά πάσης επισημότητος στις 4 1/2 μ.μ. παρισταμένων των Βασιλέων, του υπουργικού συμβουλίου και των αρχών... Εισιτήρια πωλούνται εις τα δύο καφφενεία Ζαχαράτου εν τη πλατεία Ομονοίας και Συντάγματος."

Την παραμονή, με έκτακτο τραίνο, είχαν μεταβεί στο Φάληρο οι μαθητές των γυμνασίων της Αθήνας και μαζί με του Πειραιά έκαναν δοκιμαστικές ασκήσεις, στις οποίες ξεχώρισαν τα γυμνάσια Πλάκας, Μητροπόλεως και Πειραιά. Τους μαθητές συνόδευε η μπάντα του Ορφανοτροφείου Πειραιά. Στους αγώνες μετείχαν αθλητές τεσσάρων συλλόγων: Πανελλήνιος Γ.Σ., Εθνικός Γ.Σ., Πανιώνιος Σμύρνης^[2] και Πειραϊκός Σύνδεσμος, ενώ κάποιες πηγές αναφέρουν τη συμμετοχή και αθλητών του Γ.Σ. Βόλου. Επίσης, μαθητές δημοτικών σχολείων, γυμνασίων, του Διδασκαλείου και της Γυμναστικής Σχολής παρουσίασαν γυμναστικές ασκήσεις. Οι αγώνες διεξήχθησαν με αρκετή τάξη και κάποια μικροπροβλήματα της πρώτης ημέρας επιλύθηκαν τις επόμενες ημέρες. Υπήρχε ειδική κερκίδα για τους δημοσιογράφους και ο τύπος έδωσε συγχαρητήρια στο γραμματέα του συλλόγου κ. Αθανασιάδη για τις διευκολύνσεις που παρείχε στους εκπροσώπους του τύπου.

Πρώτη ημέρα, 14 Μαΐου 1899: Ο βροχερός καιρός εμπόδισε την αθρόα προσέλευση του κόσμου. Όμως, είχαν προσέλθει πολλοί επίσημοι προσκεκλημένοι: ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ και η βασιλική οικογένεια, ο μητροπολίτης Αθηνών, υπουργοί, οι πρέσβεις της Ρουμανίας και της Γερμανίας κ.ά. Με την άφιξη του βασιλιά στις 5 μ.μ. έγινε η επίσημη έναρξη. Προηγήθηκε προσφώνηση του προέδρου του συλλόγου κ. Θων, ο οποίος τόνισε ότι "ο σύλλογος απεφάσισεν εις μνήμην της σωτηρίας του Βασιλέως να τελή ετησίως αγώνας, οι οποίοι θα συνδέσωσι το ευτυχές τούτο γεγονός μετά της αναγεννήσεως του αθλητισμού εν Ελλάδι" και προσκάλεσε τον βασιλιά να κηρύξει την έναρξη των αγώνων. Ακολούθως, οι παραταγμένοι μαθητές της Γυμναστικής Σχολής και του Διδασκαλείου έψαλαν τον ύμνο του Πανελληνίου Γ.Σ. υπό τη διεύθυνση του κ. Μπαμιέρου. Το αθλητικό πρόγραμμα ξεκίνησε με την εκτέλεση ομαδικών "ασκήσεων μεθ' αλτήρων" από τους μαθητές υπό τη διεύθυνση του κ. Πέπα και ακολούθησαν τα αγωνίσματα: 100μ εφήβων και ανδρών προκριματικοί, ασκήσεις επί διζύγου κατ' άνδρα και καθ' ομάδας και δισκοβολία ως τις 7.30 μ.μ.

Δεύτερη ημέρα, 15 Μαΐου 1899: Παρουσία λίγου κόσμου και χωρίς επισήμους συνεχίστηκε το πρόγραμμα από τις 5 μ.μ. με το άλμα εις ύψος που δεν είχε προλάβει να διεξαχθεί την προηγούμενη μέρα. Στη συνέχεια 500 μικροί μαθητές δημοτικών σχολείων εκτέλεσαν ελεύθερες ασκήσεις με τη συνοδεία ασμάτων και ακολούθησαν οι άποροι παίδες του συλλόγου "Παρνασσός". Στο αγωνιστικό πρόγραμμα έγιναν κατά σειρά: 400μ ανδρών και εφήβων, 800μ, λιθοβολία, άρση βαρών, δρόμος εμποδίων και 1500μ.

Τρίτη ημέρα, 16 Μαΐου 1899: Το πρωί από τις 7 π.μ. διεξήχθησαν τα παραληφθέντα αγωνίσματα της προηγούμενης ημέρας: σφαιροβολία και άλμα τριπλούν. Το απόγευμα, τελευταία ημέρα των αγώνων, οι κερκιδες του ποδηλατοδρομίου σχεδόν γέμισαν: "Από της 4ης μ.μ. ήρξατο πληρούμενον το Ποδηλατοδρόμιον υπό κόσμου πάσης τάξεως και φύλου". Στις 5 μ.μ. προσήλθε ο βασιλιάς Γεώργιος με τους γιους του πρίγκηπες Ανδρέα και Χριστόφορο και τον υπασπιστή του κ. Βότσαρη. Παρίσταντο επίσης οι υπουργοί Εξωτερικών κ. Ρωμανός και Δικαιοσύνης κ. Καραπαύλος. Έγιναν τα αγωνίσματα: 100μ εφήβων και ανδρών τελικοί, κρίκοι, μονόζυγο, άρση βαρών με ένα χέρι, 400μ εφήβων τελικός, πάλη, άλμα επί κοντώ, δρόμος 10 χλμ, αναρρίχηση επί κάλω. Ενδιάμεσα εκτέλεσαν γυμναστικές ασκήσεις μαθητές της Σχολής Απόρων και των γυμνασίων Αθήνας και Περαιά και ασκήσεις επί διζύγου οι σπουδαστές της Γυμναστικής Σχολής. Στις 7μ.μ. περατώθηκε το πρόγραμμα και ξεκίνησε η διαδικασία των απονομών των βραβείων στους νικητές και των τιμητικών επάθλων στους προγυμναστές των σχολείων. Πολυνίκης αναδείχθηκε ο Εθνικός Γ.Σ. με 11 νίκες. Μετά τη λήξη των αγώνων οι νικητές με τη συνοδεία της Φιλαρμονικής του Πειραιά περιήλθαν την πλατεία του Φαλήρου χειροκροτούμενοι από το πλήθος.

Οι νικητές

Αγωνίσματα στίβου	Νικητής	Σωματείο	Επίδοση
100μ	1. Παναγιώτης Παρασκευόπουλος^[3] 2. Ιωάννης Αμπελάς	Εθνικός Γ.Σ. Εθνικός Γ.Σ.	12.6 ;
400μ	1. Χ. Νικολαΐδης	Εθνικός Γ.Σ.	57.6
800μ	1. Δημήτριος Σαμοθράκης	Πανιώνιος Σμύρνης	2.17.6
1500μ	1. Δημήτριος Σαμοθράκης	Πανιώνιος Σμύρνης	4.44.0 (ν.π.ρ.)
10.000μ σε δρόμο	1. Δημήτριος Σαμοθράκης 2. Δ. Γολέμης 3. Δ. Κουντούρης 4. Λ. Πατρίκιος 5, Μπελούλης	Πανιώνιος Σμύρνης Πανελλήνιος Γ.Σ. Πανελλήνιος Γ.Σ. Πανελλήνιος Γ.Σ. ;	36.05.2 36.09.2 ; ; ;
110μ εμπ.	1. Θ. Ξενάκης	Εθνικός Γ.Σ.	19.6
Μήκος	1. Παναγιώτης Παρασκευόπουλος 2. Κ. Λεβεντάκος	Εθνικός Γ.Σ. Πειραϊκός Σύνδεσμος	5,69 5,62
Τριπλούν^[4]	1. Κ. Λεβεντάκος	Πειραϊκός Σύνδεσμος	12,325
Ύψος	1. Γεωργίου 2. Αδριανός 2. Καρελάς	Εθνικός Γ.Σ. ; ;	1,60 1,50 1,50
Επι κοντώ^[5]	1. Π. Αγγελίδης 1. Χ. Νικολαΐδης	Εθνικός Γ.Σ. Πανελλήνιος Γ.Σ.	2,825 2,825
Σφαιροβολία	1. Παναγιώτης Παρασκευόπουλος 2. Περικλής Κακούσης	Εθνικός Γ.Σ. Πειραϊκός Σύνδεσμος	10,795 10,39
Δισκοβολία	1. Περικλής Κακούσης^[6] 2. Δ. Σπηλιωτόπουλος	Πειραϊκός Σύνδεσμος Πανελλήνιος Γ.Σ.	31,98 (ν.π.ρ.) 28,00
Λιθοβολία μετά φοράς^[7]	1. Παναγιώτης Παρασκευόπουλος 2. Γεώργιος Τσίτας	Εθνικός Γ.Σ. Πανελλήνιος Γ.Σ.	16,39 14,11
Διάφορα αγωνίσματα	Νικητής	Σωματείο	Επίδοση
Κρίκοι	1. Φ. Καρβελλάς 2. Α. Λακκιώτης	Πανελλήνιος Γ.Σ. Εθνικός Γ.Σ.
Μονόζυγο	1. Φ. Καρβελλάς 2. Μ. Βρανάς	Πανελλήνιος Γ.Σ. Εθνικός Γ.Σ.
Δίζυγο κατ’ άνδρα	1. Ι. Καρβελάς 2. Ν. Αφεντάκης	Πανελλήνιος Γ.Σ. Πανελλήνιος Γ.Σ.
Δίζυγο καθ’ ομάδας^[8]	1. Θ. Ξενάκης 1. Π. Κουντούρης 2. Δ. Γολέμης	Εθνικός Γ.Σ. Πανελλήνιος Γ.Σ. Πανελλήνιος Γ.Σ.
Άρση βαρών με ένα χέρι	1. Γ. Μάνεσης 2. Γεώργιος Τσίτας	Εθνικός Γ.Σ. Πανελλήνιος Γ.Σ.	63 οκάδες 60 οκάδες
Άρση βαρών με δύο χέρια	1. Γ. Μάνεσης 2. Περικλής Κακούσης	Εθνικός Γ.Σ. Πειραϊκός Σύνδεσμος	90 οκάδες 88 οκάδες
Πάλη	1. Γεώργιος Τσίτας 2. Π. Καραλής	Πανελλήνιος Γ.Σ. Εθνικός Γ.Σ.
Αναρρίχηση επί κάλω	1. Αθ. Λευκαδίτης 2. Ι. Βάλλας	Πανελλήνιος Γ.Σ. Πανελλήνιος Γ.Σ.	17.2 18.6
Αγωνίσματα εφήβων	Νικητής	Σωματείο	Επίδοση
100μ	1. Π. Βάρβογλης 2. Β. Στουρνάρας	Εθνικός Γ.Σ. Πανελλήνιος Γ.Σ.	12.2 ;
400μ	1. Χ. Χατζηιωάννου 2. Γ. Βραχινός	Εθνικός Γ.Σ. Εθνικός Γ.Σ.	1.00.0 ;
Σφαιροβολία	1. Α. Γεωργίου 2. Μπέλλιας	Πανελλήνιος Γ.Σ. Εθνικός Γ.Σ.	12,19 12,155
Αγώνες επίδειξης	Υπεύθυνος γυμναστής	Σύλλογος	Έπαθλο
Ασκήσεις μεθ' αλτήρων	Σωτήριος Πέπας	Εθνική Γυμναστική Σχολή	Στέφανος με ανάγλυφο της Νίκης Παιωνίου
Ασκήσεις επί διζύγου καθ' ομάδας	Σωτήριος Πέπας	Εθνική Γυμναστική Σχολή	Στέφανος με ανάγλυφο της Νίκης Παιωνίου
Ελεύθερες ασκήσεις	Μπαλίλης ;	Σχολή Απόρων Παίδων Φ.Σ. Παρνασσού 500 μαθητές νομαρχιακών σχολείων	Στέφανος με αγαλματίδιο ;
Ανόργανες ασκήσεις	Μπαλίλης	Σχολή Απόρων Παίδων Φ.Σ. Παρνασσού	Στέφανος με αγαλματίδιο
Ασκήσεις Σουηδικής γυμναστικής		Γυμνάσιο Πλάκας Γυμνάσιο Μητροπόλεως Γυμνάσιο Πειραιώς

Κατάταξη

Θέση	Σύλλογος	Αθλητές	Νίκες ανδρών*	Νίκες εφήβων
1	Εθνικός Γ.Σ.	50	12*	2
2	Πανελλήνιος Γ.Σ.	70	7*	1
3	Πανιώνιος Σμύρνης	2	3	0
4	Πειραϊκός Σύνδεσμος	5	2	0
5	Γ.Σ. Βόλου	2	0	0
6	Μεσσηνιακός Γ.Σ. Καλαμών	1	0	0

*Πανελλήνιος και Εθνικός Γ.Σ. είχαν μια νίκη από κοινού στο δίζυγο καθ' ομάδας και στο επί κοντώ.

Πηγές

"Εμπρός", 14/5/1899.
"Εμπρός", 15/5/1899.
"Εμπρός", 16/5/1899.
"Εμπρός", 17/5/1899.
Πέτρος Λινάρδος, "Η Σμύρνη του Πανιωνίου", Ν. Σμύρνη, 1998, σσ. 47-48 και 79.

Αναφορές

↑ "Αθλητική ανασκόπησις μιας τριακονταετίας (1899-1939)", εφ. "Η Αθλητική", 11/2/1929, ψηφ. σελ. 171. Αρχειοθετήθηκε 2016-03-17 στο Wayback Machine.
↑ Ο Πανιώνιος αποδέχθηκε την πρόσκληση και έστειλε δύο αθλητές, το Σαμοθράκη και τον Κονταξόπουλο αλλά για λόγους εθνικούς-πολιτικούς (ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος (1897) ήταν ακόμα πρόσφατος) μετείχαν ως ιδιώτες. Μάλιστα, εγγράφηκαν προσωρινά στον Πανελλήνιο και γι' αυτό κάποιες φορές φέρονται ως αθλητές του αθηναϊκού συλλόγου.
↑ Ο Παρασκευόπουλος χειροκροτήθηκε ιδιαίτερα, διότι ως πρώην ολυμπιονίκης στη δισκοβολία ξαναθύμισε στους θεατές τις ωραίες στιγμές του 1896. Τότε ήταν αθλητής του Α.Ο. Αθηνών.
↑ Με το παλαιό στυλ: βήμα-βήμα-άλμα.
↑ Αναφέρεται πως λόγω ισοπαλίας, «ο αγών κριθήσεται μετά τινας ημέρας», εφ. Εμπρός, 17/5/1899, σ. 2.
↑ Μεταγενέστερα αναφέρεται ως αθλητής του Πανελληνίου.
↑ "Λιθοβολία μετά φοράς": ρίψη λίθου πέντε οκάδων.
↑ Η αναφορά στο αποτέλεσμα είναι ασαφής, αφού αναφέρεται σε άτομα και όχι σε ομάδες: «… επηκολούθησε το δίζυγον καθ’ ομάδας, καθ’ ο ενίκησαν της πρώτης ομάδος οι Θ. Ξενάκης του Εθνικού και Π. Κουντούρης του Πανελληνίου και είτα ο Δ. Γολέμης του Πανελληνίου», εφ. Εμπρός, 15/5/1899, σ. 3.

[1] "Αθλητική ανασκόπησις μιας τριακονταετίας (1899-1939)", εφ. "Η Αθλητική", 11/2/1929, ψηφ. σελ. 171. Αρχειοθετήθηκε 2016-03-17 στο Wayback Machine.

[2] Ο Πανιώνιος αποδέχθηκε την πρόσκληση και έστειλε δύο αθλητές, το Σαμοθράκη και τον Κονταξόπουλο αλλά για λόγους εθνικούς-πολιτικούς (ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος (1897) ήταν ακόμα πρόσφατος) μετείχαν ως ιδιώτες. Μάλιστα, εγγράφηκαν προσωρινά στον Πανελλήνιο και γι' αυτό κάποιες φορές φέρονται ως αθλητές του αθηναϊκού συλλόγου.

[3] Ο Παρασκευόπουλος χειροκροτήθηκε ιδιαίτερα, διότι ως πρώην ολυμπιονίκης στη δισκοβολία ξαναθύμισε στους θεατές τις ωραίες στιγμές του 1896. Τότε ήταν αθλητής του Α.Ο. Αθηνών.

[4] Με το παλαιό στυλ: βήμα-βήμα-άλμα.

[5] Αναφέρεται πως λόγω ισοπαλίας, «ο αγών κριθήσεται μετά τινας ημέρας», εφ. Εμπρός, 17/5/1899, σ. 2.

[6] Μεταγενέστερα αναφέρεται ως αθλητής του Πανελληνίου.

[7] "Λιθοβολία μετά φοράς": ρίψη λίθου πέντε οκάδων.

[8] Η αναφορά στο αποτέλεσμα είναι ασαφής, αφού αναφέρεται σε άτομα και όχι σε ομάδες: «… επηκολούθησε το δίζυγον καθ’ ομάδας, καθ’ ο ενίκησαν της πρώτης ομάδος οι Θ. Ξενάκης του Εθνικού και Π. Κουντούρης του Πανελληνίου και είτα ο Δ. Γολέμης του Πανελληνίου», εφ. Εμπρός, 15/5/1899, σ. 3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]