Μπισκάγια

Βισκαΐα


Πρωτεύουσα	Μπιλμπάο
Αυτόνομη κοινότητα	Χώρα των Βάσκων
Χώρα	Ισπανία
Συντεταγμένες	43°15′N 2°59′W / 43.250°N 2.983°W / 43.250; -2.983
Επιφάνεια	2,217 km², 80 km ακτογραμμή.
Πληθυσμός - Πυκνότητα	1,133,444 κατ. 512.34 κατ./km²
Ιστότοπος	Biscay Government

Η Βισκαΐα (βασκικά: Bizkaia, ισπανικά: Vizcaya)^[1] είναι επαρχία και ιστορική περιοχή της περιφέρειας της Χώρας των Βάσκων στη βόρεια Ισπανία. Πρωτεύουσά της είναι το Μπιλμπάο, όντας η ευρύτερη επικράτειά του το πληθυσμιακό και οικονομικό κέντρο της επαρχίας και αποτελεί την πιο πολυπληθή και πλούσια επαρχία της περιφέρειας. Έτερα αστικά κέντρα αποτελούν η Γκερνίκα, συμβολικό κέντρο της επαρχίας, και το Ντουράνγκο.

Η σημερινή επαρχία είναι εξέλιξη της μεσαιωνικής κυριότητας της Βισκαΐας, επικράτεια του βασιλείου της Καστίλης, και διαχρονικά οι κάτοικοί της ασχολήθηκαν με τη μεταλλουργία και την αλιεία, φτάνοντας μέχρι τον σημερινό Καναδά. Ο σίδηρος των τοπικών ορυχείων, γνωστός ήδη από την αρχαιότητα, οδήγησε σε στενές σχέσεις με τη Μεγάλη Βρετανία και προώθησε τον εκβιομηχανισμό της επαρχίας κατά τον 19ο και 20ό αιώνα, εποχή κατά την οποία υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα βιομηχανικά κέντρα της Ισπανίας. Μετά την αποβιομηχάνιση των δεκαετιών 1970 και 1980 και την επακόλουθη κρίση, σήμερα η επαρχία κυριαρχείται από τον τομέα των υπηρεσιών και τον τουρισμό, διατηρώντας παράλληλα μια αξιόλογη βιομηχανία.^[2]

Ετυμολογία

Η ετυμολογία του ονόματος της επαρχίας δεν είναι ξεκάθαρη αλλά θεωρείται ότι το Bizkaia, ο αυθεντικός βασκικός όρος, είναι συγγενής με το bizkar ('χαμηλή κορυφογραμμή', Βισκαρρός στην Ακουιτανία).

Ιστορία

Όσον αφορά την πρϊστορία, στη σημερινή Βισκαΐα έχουν εντοπιστεί σπήλαια με τοιχογραφίες, με αυτές του Σαντιμαμίνε να αποτελούν Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, ενταγμένα στο σύνολο της παλαιολιθικής της Βόρειας Ισπανίας.^[3] Η εισβολή κελτικών φύλων θεωρείται δεδομένη κατά την πρώτη χιλιετία π.Χ. και σηματοδότησε την έναρξη της Εποχής του Σιδήρου, γεγονός που αποδεικνύουν τόσο οι αρχαιολογικοί χώροι όπως τα castros της Αρόλα, Μαλμασίν ή Μπολούμπουρου.Την εποχή της ενσωμάτωσής του στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, οι τοπικές φυλές ονομάζονταν Καρίστιοι, Αυτριγόνες και Βάρδυλοι. Σύμφωνα με τις τελευταίες θεωρίες, εκείνη την εποχή οι κάτοικοι της περιοχής ήταν πιθανότατα στην πλειοψηφία τους γλωσσολογικά Ινδοευρωπαίοι και παρουσίαζαν ένα ιδιαίτερα αυξημένο βαθμό εκρωμαϊσμού ενώ ως επικράτεια ήταν ενταγμένη πλήρως στο συγκοινωνιακό σύστημα της αυτοκρατορίας.^[4]

Πέραν τούτου, κατά την ύστερη αρχαιότητα, δεν φαίνεται να έφτασαν στο σημερινό Εουσκάδι ούτε οι Βησιγότθοι ούτε και οι μουσουλμάνοι μετά την κατάκτηση της Ιβηρικής μεταξύ 711 και 714. Το Βασίλειο των Βησιγότθων, κατά της διάρκεια των τριών αιώνων ύπαρξής του, έφερε εις πέρας διάφορες εκστρατείες εναντίον των Βάσκων δίχως ωστόσο να κυριαρχήσει ποτέ ολοκληρωτικά.^[5] Θεωρείται ότι οι μικροί λιμένες της περιοχής έπεσαν θύματα σποραδικών επιδρομών των Βίκινγκς κατά τον 8ο αιώνα και ότι Νορμανδοί εγκαταστάθηκαν εκεί λόγω της ενσωμάτωσης της ακτής στο ευρύτερο σύστημα ναυσιπλοΐας, πειρατίας και εμπορίου της βορειοδυτικής Ευρώπης.^[6]

Από το 900 κι έπειτα, η Βισκαΐα εξαρχής φαίνεται να ενσωματώθηκε στη σφαίρα επιρροής του βασιλείου των Αστουριών (από την εποχή του Αλφόνσου Γ' όταν και για πρώτη φορά εντοπίζονται προρομανικές εκκλησίες αντίστοιχες των Αστουριών) και των διαδόχων του, βασίλειο του Λεόν και βασίλειο της Καστίλης^[7] παρότι για μερικές δεκαετίας μέρη της τέθηκαν υπό την εξουσία της Ναβάρας. Η περιοχή οργανώθηκε ως κυριότητα (τα σύνορά της οποίας άλλαζαν με την πάροδο του χρόνου), με πρώτο κύριό της να είναι ο Ίνιγο Λόπεθ στο δεύτερο τρίτο του 11ου αιώνα.^[8] Σημαντικός ευγενικός οίκος υπήρξε ο οίκος των Άρο. Οι σχέσεις των κατοίκων και της κυριότητας με τον μονάρχη της Καστίλης οργανώνονταν κάτω από τους ιστορικούς νόμους της Βισκαΐας και κέντρο σύγκλισης του συμβουλίου υπήρξε διαχρονικά η Γκερνίκα.

Κατά την ευρύτερη κρίση του 14ου αιώνα στη δυτική Ευρώπη, τα βασκικά εδάφη είδαν να αναπτύσσεται το φαινόμενο των πολέμου των φατριών που επηρέασε και τη γειτονική Ναβάρα. Η έλλειψη τροφίμων και η αύξηση της θνησιμότητας λόγω και της μαύρης πανώλης επέφεραν μείωση του πληθυσμού των υποτελών των φεουδαρχικών κυρίων οι οποίοι, στην προσπάθειά τους να βρουν νέους τρόπους αύξησης των εσόδων τους, επιδώθηκαν σε συγκυριακές επιδρομές στις κτήσεις των γειτόνων τους. Το φαινόμενο αυτό διατηρήθηκε μέχρι τον 15ο αιώνα και οι παράγοντες που συνέβαλαν στην ξερίζωσή του υπήρξαν η αύξηση του ελέγχου της καστιλιανικής μοναρχίας στις βασκικές πόλεις και η παραχώρηση της ευγενικής ιδιότητας στο σύνολο των κατοίκων της Βισκαΐας και της Γκιπούθκοα.^[9]

Η ευρύτερη Χώρα των Βάσκων υπήρξε μαζί με τη γειτονική Κανταβρία η περιοχή που τροφοδότησε το ναυτικό της Καστίλης με έμπειρους ναυτικούς. Οι κύριοι λιμένες του Κανταβρικού πελάγους ήταν οργανωμένοι στην Ναυτική Αδελφότητα που συγκέντρωνε το βασκικά λιμάνια Μπερμέο, Γκετάρια, Σαν Σεμπαστιάν, Ονταρίμπια και τη Βιτόρια μαζί με τα κανταβρικά Λαρέδο, Κάστρο Ουρδιάλες και Σανταντέρ (Hermandad de las Villas de la Marina de Castilla con Vitoria o Hermandad de las Marismas). Βάσκοι ναυτικοί συμμετείχαν έκτοτε τόσο στην κατάκτηση της Ανδαλουσίας κατά τον 13ο και 15ο αιώνα και στην επάνδρωση των καστιλιανικών στόλων για την Αμερική από τον 1492 κι έπειτα. Την ίδια εποχή το Μπιλμπάο αναδεικνύεται σταδιακά στο κέντρο εξουσίας της περιοχής, πέρνοντας τη θέση του γειτονικού Μπερμέο. Η εξαγωγή του μαλλιού από την Καστίλη και η ναυπηγία αποτέλεσαν μαζί με την αλιεία την κύρια ασχολία και πηγή εσόδων των κατοίκων.

Νεότερη και σύγχρονη εποχή

Πριν και κατά τη διάρκεια της παρουσίας των Ναπολεόντειων στρατευμάτων στη Βισκαΐα μεταξύ 1808 και 1814, η επαρχία υπέφερε ιδιαίτερα, με την πρωτεύουσά της να αλλάζει χέρια πολλάκις μεταξύ των εισβολέων και των ισπανικών δυνάμεων.^[10] Ο υπόλοιπος 19ος αιώνας είδε την επαρχία να υποφέρει τις εμφύλιες διαμάχες γνωστές ως Καρλικοί Πόλεμοι. Κατά τους δύο από τους τρεις συνολικά καρλικούς πολέμους, 1833-1840 και 1872-1876, οι Καρλιστές διεκδικητές του ισπανικού θρόνου βρήκαν στις αγροτικές περιοχές της Χώρας των Βάσκων και δη της Βισκαΐας πρόθυμους στρατιώτες που αποτέλεσαν τη βάση του στρατού τους λόγω της ταύτισης των περισσότερων από αυτών με την παραδιοσιαρχία και την καθολική εκκλησία.^[11]

Η αποτυχία των Καρλιστών επέφερε την μετατροπή των παραδοσιακών νόμων σε μια οικονομική συμφωνία που όρισε ότι οι βασκικές επαρχίες υποχρεούντο να πληρώνουν μόνο ένα συγκεκριμένο ποσό στο Ισπανικό κράτος (η αξία του οποίου καθοριζόταν ανάλογα με βάση διάφορες μεταβλητές όπως η οικονομική ανάπτυξη) και από εκεί και πέρα ήταν ελεύθερες να διαχειρίζονται τα υπολοιπόμενα κεφάλαια κατά το δοκούν. Μια τέτοια φορολογική αυτονομία προώθησε την ανάπτυξη στην περιοχή και διατηρείται μέχρι σήμερα. Στα τέλη του 19ου αιώνα η περιοχή του Μπιλμπάο εκβιομηχανίστηκε μαζικά και προσέλκυσε μεγάλο αριθμό μεταναστών από τις πτωχότερες περιφέρειες της Ισπανίας. Η προσέλευση των ισπανικού προλεταριάτου συνέβαλε στην άνθηση δύο πολιτικών κινημάτων, του σοσιαλισμού και του βασκικού εθνικισμού, ο μεν ως μέσο πολιτικοποίησης των προλετάριων και ο δεν ως πολιτική έκφραση της αναδυόμενης μέσης τάξης που διατηρούσε στενές επαφές με την παραδοσιακή ταυτότητα της χώρας. Με πρωταγωνιστικό κόμμα το Βασκικό Εθνικιστικό Κόμμα το 1936 επετεύχθη η ψήφιση από τη Δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία του πρώτου βασκικού καθεστώτος αυτοδιοίκησης που εντούτοις δεν πρόλαβε να τεθεί σε ισχύ για μεγάλο διάστημα λόγω της κατάκτησης της Χώρας των Βάσκων από τα στρατεύματα του στρατηγού Φράνκο κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο. Η επακόλουθη ήττα των δημοκρατικών και η επιβολή της δικτατορίας επέφερε την καταδίκη των επαρχιών της Βισκαΐας και της Γκιπούθκοα και τον χαρακτηρισμό τους ως «προδοτικές επαρχίες» από το νέο καθεστώς λόγω ακριβώς της αντίστασής τους στις δυνάμεις του Φράνκο και είχε ως αποτέλεσμα την παύση των φορολογικών προνομίων τους, Η μαζική καταπίεση της βασκικής ιδιαιτερότητας κατά τη διάρκεια της δικτατορίας είδε την άνθηση διαφόρων αντιστασιακών οργανώσεων, η γνωστότερη των οποίων υπήρξε η ΕΤΑ που επέφερε σημαντικό πλήγμα στο καθεστώς με τη δολοφονία του υπουργού και στενού συνεργάτη του δικτάτορα, Καρέρο Μπλάνκο.

Εντούτοις, παρά την κανονικοποίηση και θεσμοποίηση της αυτοδιοίκησης της Χώρας των Βάσκων με την ισπανική μεταπολίτευση από το 1975 και τη θέσπιση ενός νέου καθεστώτος αυτοδιοίκησης το 1979, η ΕΤΑ συνέχισε την τρομοκρατική της δράσης αποτελώντας ένα από τα κύρια προβλήματα της περιφέρειας (που επεκτάθηκε και στο υπόλοιπο κράτος) μέχρι την διάλυσή της το 2018. Το έτερο πρόβλημα ήταν η αποβιομηχάνιση που προκάλεσε ιδιαίτερα υψηλούς δείκτες ανεργίας και κοινωνικά προβλήματα όπως την εξάπλωση των ναρκωτικών. Παρά ταύτα, σταδιακά, με το πέρας των δεκαετιών του 1980 και 1990, η περιοχή αναδείχθηκε εκ νέου σε μία από τις πλουσιότερες του Ισπανικού κράτους, μειώνοντας την ανεργία και επικεντρώνοντας την οικονομία είτε σε σύγχρονες βιομηχανίες είτε στον τουρισμό. Σε αυτά τα πλαίσια το Μπιλμπάο έγινε έδρα ενός μουσείο Γούγκενχαϊμ.

Πληθυσμός

Από τους 1.133.444 κατοίκους που ζουν στη Βισκαϊκή, περίπου το 35% ζουν στην πρωτεύουσα, το Μπιλμπάο και 88% στην μητροπολιτική περιοχή του. Η πυκνότητα του πληθυσμού είναι 512.34 /τ.χλμ. Η Γκερνίκα, μια πόλη που θεωρείται το πνευματικό κέντρο της παραδοσιακής Χώρας των Βάσκων, βρίσκεται στη Βισκαϊκή.

Άλλες σημαντικές πόλεις είναι το Μπακαράλδο, το Γκέτσο, το Πορτουγαλέτε, το Ντουράνγκο, το Γκέτσο, το Σαντούρτσι, το Μπασαούρι, το Γκαλντακάο και το Σεστάο. Συνολικά η επαρχία έχει 111 δήμους.

Γεωγραφία

Η Βισκαΐα συνορεύει με τις επαρχίες της Κανταβρίας και του Μπούργος στα δυτικά, την Γκιπούθκοα στα ανατολικά, και την Άλαβα στα νότια, και με το κανταβρικό πέλαγος στα βόρεια. Η Ορδούνια (Urduña) είναι ένας Βισκαϊκός θύλακος που βρίσκεται μεταξύ των επαρχιών της Άλαβα και του Μπούργος.

Untxillaitz, στην οροσειρά της Ουρκιόλα.

Κλίμα

Το κλίμα είναι ωκεάνιο, με υψηλά ποσοστά κατακρημνισμάτων (βροχοπτώσεων, χιονοπτώσεων) όλο το χρόνο και ήπιες θερμοκρασίες, που επιτρέπουν στην πλούσια βλάστηση να αναπτυχθεί. Οι θερμοκρασίες είναι πιο ακραίες στις ψηλότερες περιοχές στην εσωτερική Βισκαϊκή, όπου το χιόνι είναι πιο συχνό κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Διοικητική οργάνωση

Η επαρχία χωρίζεται σε επτά κομάρκας που ακολουθούν τόσο ιστορικά όσο και γεωγραφικά κριτήρια. Οι μεγαλύτεροι αστικοί πυρήνες (με τον πληθυσμό του 2017)^[12] είναι οι εξής:

Municipios más poblados (2017)^[12]
Puesto	Municipio	Habitantes	Κομάρκα
1.ª	Μπιλμπάο	345 110	Μείζον Μπιλμπάο
2.ª	Μπαρακάλντο	100 313	Μείζον Μπιλμπάο
3.ª	Γκέτσο	78 406	Μείζον Μπιλμπάο
4.ª	Πορτουγαλέτε	46.120	Μείζον Μπιλμπάο
5.ª	Σαντούρτσι	45 765	Μείζον Μπιλμπάο
6.ª	Μπασάουρι	40 877	Μείζον Μπιλμπάο
7.ª	Λεϊόα	31 197	Μείζον Μπιλμπάο
8.ª	Γκαλντάκαο	29 334	Μείζον Μπιλμπάο
9.ª	Ντουράνγκο	29 328	Ντουρανγκαλντέα
10.ª	Σεστάο	27 744	Μείζον Μπιλμπάο
11.ª	Εράντιο	24 056	Μείζον Μπιλμπάο
12.ª	Αμορεμπιέτα-Ετσάνο	18 955	Ντουρανγκαλντέα
13.ª	Μουνγκία	17 384	Ουρίμπε
14.ª	Γκερνίκα-Λούνο	16 915	Μπουστούριαλντέα
15.ª	Μπερμέο	16 777	Μπουστούριαλντέα

Παραπομπές

↑ Στα ελληνικά το όνομα της ιστορικής περιοχής έχει αποδοθεί ως Βισκαΐα. Εναλλακτικές μορφές αποτελούν η Βισκαϊκή, Μπισκάια ή Μπισκάγια (ως απόδοση της βασκικής μορφή Bizkaia) και Μπιθκάγια (ως απόδοση της ισπανικής Vizcaya).
↑ VV AA (2017): «La economía del País Vasco: Diagnóstico estratégico.» 'La Caixa', Centro de Estudios. Βαρκελώνη.
↑ Centre, UNESCO World Heritage. «Centro del Patrimonio Mundial -». whc.unesco.org (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2018.
↑ Μεταξύ πολλών βιβλίων και δημοσιεύσεων που έχουν αναφερθεί στο θέμα: Villar και Prósper (2005) (eds.): Indoeuropeos y euskaldunes en el País Vasco y Navarra. Genes, lenguas y topónimos; en Vascos, celtas e indoeuropeos. Genes y lenguas. Πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα.
↑ Llanos, A (1968): «Notas Breves. Estudios arqueológicos de los orígenes de la ciudad de Vitoria». Στο Estudios de Arqueología Alavesa 3, 1968, σελ. 150 και πέρα.
↑ Duo, Gonzalo (1988): «La enseñanza de Nautica en Vizcaya». Cuadernos de Sección. Historia. Nº 10. San Sebastián. Sociedad de Estudios Vascos.
↑ Euskal Telebista (2016): «Una historia de vasconia. Capítulo 5: Juego de Reyes y Reynas.».
↑ Martín Duque, Ángel J. (2002). «Vasconia en la alta edad media: somera aproximación histórica». Príncipe de Viana (227): 871-908.
↑ Díaz de Durana Ortiz de Urbina, J. R. (2004). «La hidalguía universal en el País Vasco: sus orígenes y causas de su desigual generalización.»
↑ Sánchez Arreseigor, Juan José (2010): Vascos contra Napoleón. Actas, Madrid.
↑ Carr, Raymond. Spain, 1808-1975 (1982), σσ. 184-95.
↑ ^12,0 ^12,1 Fuente: INE Instituto Nacional de Estadística de España (01-01-2017). Cifras oficiales de población resultantes de la revisión del Padrón municipal a 1 de enero de 2018

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Biscay στο Wikimedia Commons

[1] Στα ελληνικά το όνομα της ιστορικής περιοχής έχει αποδοθεί ως Βισκαΐα. Εναλλακτικές μορφές αποτελούν η Βισκαϊκή, Μπισκάια ή Μπισκάγια (ως απόδοση της βασκικής μορφή Bizkaia) και Μπιθκάγια (ως απόδοση της ισπανικής Vizcaya).

[2] VV AA (2017): «La economía del País Vasco: Diagnóstico estratégico.» 'La Caixa', Centro de Estudios. Βαρκελώνη.

[3] Centre, UNESCO World Heritage. «Centro del Patrimonio Mundial -». whc.unesco.org (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2018.

[4] Μεταξύ πολλών βιβλίων και δημοσιεύσεων που έχουν αναφερθεί στο θέμα: Villar και Prósper (2005) (eds.): Indoeuropeos y euskaldunes en el País Vasco y Navarra. Genes, lenguas y topónimos; en Vascos, celtas e indoeuropeos. Genes y lenguas. Πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα.

[5] Llanos, A (1968): «Notas Breves. Estudios arqueológicos de los orígenes de la ciudad de Vitoria». Στο Estudios de Arqueología Alavesa 3, 1968, σελ. 150 και πέρα.

[6] Duo, Gonzalo (1988): «La enseñanza de Nautica en Vizcaya». Cuadernos de Sección. Historia. Nº 10. San Sebastián. Sociedad de Estudios Vascos.

[7] Euskal Telebista (2016): «Una historia de vasconia. Capítulo 5: Juego de Reyes y Reynas.».

[8] Martín Duque, Ángel J. (2002). «Vasconia en la alta edad media: somera aproximación histórica». Príncipe de Viana (227): 871-908.

[9] Díaz de Durana Ortiz de Urbina, J. R. (2004). «La hidalguía universal en el País Vasco: sus orígenes y causas de su desigual generalización.»

[10] Sánchez Arreseigor, Juan José (2010): Vascos contra Napoleón. Actas, Madrid.

[11] Carr, Raymond. Spain, 1808-1975 (1982), σσ. 184-95.

[:0-12] 12,0 ^12,1 Fuente: INE Instituto Nacional de Estadística de España (01-01-2017). Cifras oficiales de población resultantes de la revisión del Padrón municipal a 1 de enero de 2018

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]