Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μπεάρν

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μπεάρν
819 – 1790
Τοποθεσία {{{κοινό_όνομα}}}
Θέση του Μπεάρν στο χάρτη της Γαλλίας
Πρωτεύουσα Μπενεάρνουμ
Μορλαάς
Ορτέζ
Πω
Γλώσσες Γαλλικά, Μπεαρναί
Πολίτευμα Υποκομητεία,
Ανεξάρτητο πριγκιπάτο,
Επαρχία
Ιστορία
 -  Ίδρυση
 -  Κατάλυση
Σήμερα Νομοί Ατλαντικά Πυρηναία στην περιοχή Νέα Ακουιτανία

Το Μπεάρν (γαλλικά: Béarn) είναι ιστορική και πολιτισμική περιοχή της νοτιοδυτικής Γαλλίας, που περιλάμβανε το μεγαλύτερο μέρος του νομού Ατλαντικών Πυρηναίων.

Ιστορικά υπήρξε από τον 9ο αιώνα υποκομητεία, ανεξάρτητο πριγκιπάτο και από το 1620 παλαιά επαρχία του Γαλλικού βασιλείου [1], τμήμα της Γασκώνης.

Γεωγραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η σημαία του Μπεάρν και στο βάθος τα Πυρηναία
Το Μπεάρν στα ανατολικά του νομού Ατλαντικών Πυρηναίων

Το Μπεάρν βρίσκεται στις βορειοδυτικές πλαγιές των Πυρηναίων και στην πεδιάδα στους πρόποδές τους, στη νοτιοδυτική Γαλλία.

Πρωτεύουσες του Μπεάρν υπήρξαν το Μπενεάρνουμ (Beneharnum, σύγχρονο Λεσκάρ) μέχρι το 841, όταν το κατέστρεψαν οι Βίκινγκς, το Μορλαάς από το 1100 περίπου, το Ορτέζ από το δεύτερο μισό του 13ου αιώνα, και έπειτα το Πω από τα μέσα του 15ου αιώνα.[2]

Το Μπεάρν συνορεύει με τις βασκικές επαρχίες Σουλ και Κάτω Ναβάρρα στα δυτικά, με τη Γασκώνη (Λαντ και Αρμανιάκ) στα βόρεια, με τη Μπιγκόρ στα ανατολικά και με την Ισπανία στα νότια.

Στο ανατολικό τμήμα της επαρχίας υπάρχουν δύο μικροί θύλακες που ανήκουν στο Μπιγκόρ. Είναι το αποτέλεσμα της πρώιμης αύξησης του Μπεάρν στα παραδοσιακά όρια:  κάποιες παλιές μικρότερες υποκομητείες προστέθηκαν συνήθως μέσω επιγαμιών και απορροφήθηκαν από το Μπεάρν: το Ολορόν στα νοτιοδυτικά περίπου το 1050, το Μοντανερές στα ανατολικά το 1085, και το Νταξ στα δυτικά το 1194.[3] Όταν προστέθηκε το Μοντανερές, πέντε ενορίες δεν συμπεριλαμβάνονταν και παρέμειναν ή έγιναν μέρος του Μπιγκόρ.[4] Η προσκόλλησή τους στο Μπιγκόρ συνεχίζεται μέχρι σήμερα, καθώς το ακολούθησαν στο νομό Άνω Πυρηναία, αντί να ενσωματωθούν στα Ατλαντικά Πυρηναία.[5]

Το Μπεάρν μαζί με τις τρεις βασκικές επαρχίες Σουλ, Κάτω Ναβάρρα και Λαμπούρ (που αποτελούν τη Γαλλική χώρα των Βάσκων), την ηγεμονία του Μπιντάς, καθώς και μικρά τμήματα της Γασκώνης, σχημάτισαν από το 1790 τον σημερινό νομό των Ατλαντικών Πυρηναίων.

Τοπωνυμία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομα Μπεάρν προέρχεται από το Μπενεάρνουμ (Beneharnum), την πρωτεύουσα του αρχαίου λαού των Βενάρνων, που καταστράφηκαν από τους Βίκινγκς το 840.[6] Η σύγχρονη πόλη Λεσκάρ είναι χτισμένη στη θέση του Μπενεάρνουμ.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προϊστορία

Το ντολμέν του Μπυζί

Ίχνη αγροτικής καλλιέργειας και μεταλλουργίας βρέθηκαν στην περιοχή και χρονολογούνται πριν από περίπου 4.000 χρόνια.

Πολλά ντολμέν, τύμβοι και μεγάλιθοι έχουν βρεθεί στο Μπεάρν που χρονολογούνται από αυτή την εποχή, υποδηλώνοντας ότι η λατρεία των προγόνων ήταν μια σημαντική θρησκευτική δραστηριότητα στη νεολιθική εποχή.[7] Η κατασκευή κρόμλεχ στην περιοχή συνεχίστηκε και κατά την εποχή του Χαλκού.[8]

Κατά τη νεολιθική εποχή στην περιοχή του Μπεάρν χτίστηκαν επίσης οχυρωμένα χωριά και ερείπια αυτών έχουν βρεθεί κοντά στις κοινότητες Ασσόν, Μπουγκαρμπέ και Λακ.

Αρχαιότητα

Οι λαοί της Νοβεμποπουλάνια

Το Μπεάρν καταλήφθηκε από τους Λίγυρες πριν από περίπου 3.000 χρόνια. Γύρω το 500 π.Χ., οι Ίβηρες φαίνεται να τους έχουν αντικαταστήσει. Τα ονόματα πολλών πόλεων στο Μπεάρν καταλήγουν σε -os (π.χ. Gelos, Urdos και Arros) που υποδηλώνει ιβηρική προέλευση.

Η περιοχή έγινε μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας τον 1ο αιώνα π.Χ. Τον 3ο αιώνα, ο Διοκλητιανός συμπεριέλαβε το Μπεάρν στη ρωμαϊκή επαρχία  Νοβεμποπουλάνα (ή χώρα των εννέα λαών). Με την παρακμή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, η ρωμαϊκή επιρροή στην περιοχή εξαφανίστηκε τον 5ο αιώνα μ.Χ. και το Μπεάρν βίωσε πολλές βαρβαρικές εισβολές.

Κατακτήθηκε διαδοχικά από τους Βανδάλους, τους Βησιγότθους, τις φραγκικές δυναστείες των Μεροβίγκειων και αργότερα των Καρολιδών.

Ο 5ος αιώνας μ.Χ. είδε την άφιξη του Χριστιανισμού στο Μπεάρν. Ο αγροτικός χαρακτήρας της περιοχής σήμαινε ότι ο Χριστιανισμός χρειάστηκε περισσότερο χρόνο για να εγκατασταθεί εκεί από ό, τι αλλού στη Γαλλία.[9]

Μεσαίωνας

Το Μπεάρν κατακτήθηκε από τους Βάσκονες (πρόγονοι των σύγχρονων Βάσκων) τον 6ο αιώνα και το 819 δημιουργήθηκε η υποκομητεία του Μπεάρν, φεουδαρχικά εξαρτώμενη από τους δούκες της Ακουιτανίας. Τον 11ο αιώνα οι υποκόμητες έπαψαν να αναγνωρίζουν την κυριαρχία. Ήδη από τον 11ο αιώνα, απολάμβανε σημαντική αυτονομία και απέκτησε πλήρη κυριαρχία με τον Γκαστόν Γ΄ της Φουά. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την ουδετερότητα του Μπεάρν στον Εκατονταετή πόλεμο που ξέσπασε ανάμεσα στο βασίλειο της Αγγλίας και της Γαλλίας.

Χάρτης του 1477, θέση του Μπεάρν στο νότο

Παρά το γεγονός ότι το Μπεάρν είχε συμπεριληφθεί στη Συνθήκη του Βερντέν (843) στα αρχικά όρια του βασιλείου της Δυτικής Φραγκίας, η υπαγωγή του για μεγάλο χρονικό διάστημα αμφισβητήθηκε.

Το 1290 η υποκομητεία μεταβιβάστηκε στους κόμητες της Φουά.[10] Ενώ το Μπεάρν ανήκε στην Κομητεία της Φουά και ο κόμης Γκαστόν Γ΄ της Φουά  δήλωσε υποτέλεια στον Γάλλο βασιλιά για τη Φουά, το 1347 αρνήθηκε να κάνει το ίδιο για το Μπεάρν, που ισχυρίστηκε, ότι ήταν ανεξάρτητο φέουδο. Διοικούνταν από καταστατικούς χάρτες που ρύθμιζαν τις σχέσεις του υποκόμη και των υπηκόων του, στους οποίους αναγνωρίζονταν πολλές ελευθερίες. Οι συνελεύσεις των Τάξεων (états) αποτελούμενες από ευγενείς, κληρικούς και αντιπροσώπους των πόλεων έπαιζαν σημαντικό ρόλο στη διακυβέρνηση.[11]

Αργότερα, η επαρχία βρέθηκε στην περιοχή του βασιλείου της Ναβάρας. Τέλος, το Μπεάρν πέρασε στην ιδιοκτησία της μητέρας του μελλοντικού Ερρίκου Δ'. Η εισαγωγή της προτεσταντικής μεταρρύθμισης από τη Μαργαρίτα της Ναβάρρας είναι ένα εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του 16ου αιώνα, η κόρη της Ιωάννα ντ'Αλμπρέ κατέστησε το Μπεάρν ένα προτεσταντικό πριγκιπάτο.

Ο Ερρίκος Δ', μετά την ανάρρησή του στο θρόνο, υπέκυψε στο συνεχές αίτημα του Κοινοβουλίου και ένωσε τυπικά το Μπεάρν με τις κτήσεις του βασιλικού στέμματος, διότι σύμφωνα με την παράδοση ο βασιλιάς της Γαλλίας δεν έπρεπε να έχει προσωπικές κτήσεις. Η τελική ενσωμάτωση του Μπεάρν με τη Γαλλία, ωστόσο, πραγματοποιήθηκε μόνο το 1620, την εποχή του Λουδοβίκου ΙΓ', ο οποίος οδήγησε στρατιωτική εκστρατεία στο Μπεάρν, τόσο για την προσάρτησή του όσο και για την αποκατάσταση της καθολικής λατρείας. Από τότε, η περιοχή έχασε την ανεξαρτησία της, αλλά διατήρησε μεγάλη αυτονομία ως γαλλική επαρχία, με τη σύσταση Κοινοβουλίου, τη διατήρηση των νόμων και τη μπεαρναί ως θεσμική γλώσσα.

Στη δημοσίευση του διατάγματος του Βιλέ-Κοτερέ το 1539, το οποίο, μεταξύ άλλων, διέταξε τη σύνταξη όλων των νομικών πράξεων και επίσημων εγγράφων στη γαλλική γλώσσα (κυρίως εις βάρος των λατινικών, αλλά μερικές φορές και των τοπικών γλωσσών), η επαρχία Μπεάρν δεν ήταν ακόμη γαλλική και το διάταγμα δεν εφαρμόστηκε σε αυτήν. Οπότε όλες οι νομικές πράξεις στο Μπεάρν γράφτηκαν στην Οξιτανική γλώσσα μέχρι τη Γαλλική Επανάσταση.

Γλώσσα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γλωσσικά, το Μπεάρν είναι οξιτανικό, καθώς η παραδοσιακή του γλώσσα, τα μπεαρναί, είναι μια μορφή γασκωνικών, τα οποία θεωρούνται διάλεκτος της οξιτανικής γλώσσας.

Από τις αρχές του 20ού αιώνα, η γαλλική γλώσσα είναι η γλώσσα που χρησιμοποιείται από το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.

Οικονομία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η κτηνοτροφία βρίσκεται στο επίκεντρο της γεωργικής δραστηριότητας στις κοιλάδες του Μπεάρν
Η έδρα της εταιρείας Εuralis στο Λεσκάρ

Το Μπεάρν είναι ιδιαίτερα αγροτική περιοχή, ο βορράς κυριαρχείται από την γεωργία, κυρίως αμπελουργία και καλλιέργεια αραβοσίτου και ο νότος ανέπτυξε περισσότερο την κτηνοτροφία και τυροκομία.

Στα περίχωρα των πόλεων δημιουργήθηκαν επιχειρηματικά πάρκα με μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Στην κοινότητα Λακ, χτίστηκε ένα μεγάλο συγκρότημα διυλιστηρίων, με βάση τα κοιτάσματα φυσικού αερίου και θείου που ανακαλύφθηκαν εκεί.

Πέρα από την αγροτική παραγωγή, οι οικονομικοί πυλώνες της περιοχής Μπεάρν είναι

  • η πετρελαϊκή βιομηχανία. Το Πω είναι η πόλη που δημιουργήθηκε η Elf Aquitaine, η οποία έχει πλέον γίνει μέλος της εταιρείας Total S.A. πετρελαίου.
  • η αεροδιαστημική βιομηχανία μέσω του κατασκευαστή Turbomeca
  • η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων αερίου
  • ο τουρισμός.

Λογοτεχνία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στους Τρεις σωματοφύλακες του Αλέξανδρου Δουμά, ο πρωταγωνιστής ντ'Αρτανιάν κατάγονταν από το Μπεάρν (στο δεύτερο βιβλίο Είκοσι χρόνια μετά, αναφέρεται ότι παρακολούθησε την κηδεία του πατέρα του). Αυτός ο ντ'Αρτανιάν συνήθως αναφέρεται ως Γασκώνος, αναφορά σωστή, καθώς το Μπεάρν αποτελούσε τμήμα της Γασκώνης.

Παραδοσιακή ενδυμασία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραδοσιακή φορεσιά του Μπεάρν

Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, στην περιοχή συνηθίζονταν ενδυμασίες με αρκετά κοινά χαρακτηριστικά στοιχεία. Οι γυναίκες φορούσαν πάντα κάλυμμα στο κεφάλι. Τα καθημερινά ρούχα ήταν πιο απλά σε σχέση με αυτά που φορούσαν στις τελετές και τις αργίες. Το φόρεμα-κορσάζ (rauba) ήταν αντικείμενο ιδιαίτερης προσοχής. Το κοστούμι του άντρα είναι λιγότερο διαφοροποιημένο από αυτό της γυναίκας. Η ανδρική στολή περιλάμβανε ένα γιλέκο και μια μπλούζα καμισέλα. Ο μπερές ήταν απαραίτητος και παραδοσιακά χρώματος καφέ, πριν επικρατήσει το μαύρο χρώμα.[12]

Η εσπαντρίγια, το παραδοσιακό σανδάλι της χώρας, κατασκευάστηκε στο Μπεάρν από τον 18ο αιώνα στο Μωλεόν.[13] Σήμερα, το Μωλεόν παραμένει η πρωτεύουσα της εσπαντρίγιας και παρόλο που το εργατικό δυναμικό της βιομηχανίας έχει υποχωρήσει, υπάρχει ακόμη μια αυξανόμενη ζήτηση από μια πελατεία που απαιτεί την ποιότητα του προϊόντος.

Ο μπερές

Ο μπερές είναι το παραδοσιακό καπέλο του Μπεάρν. Αρχικά το φορούσαν οι βοσκοί της κοιλάδας του Οσσώ, σταδιακά εξαπλώθηκε σε όλη τη νοτιοδυτική Γαλλία και βόρεια Ισπανία και έγινε ένα πραγματικό γαλλικό σύμβολο. Οι κοινότητες Ναι και Ολορόν-Σαιντ-Μαρί είναι οι δύο πόλεις του Μπεάρν με βιομηχανική παραγωγή του μπερέ.[14]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Pierre Tucoo-Chala,Petite histoire du Béarn (du Moyen-Âge au xxe siècle) , Princi Negue p. 21
  2. ↑ Bidot-Germa, Grosclaude, Duchon, Histoire de Béarn, 1986
  3. ↑ Bidot-Germa, Grosclaude, Duchon, Histoire de Béarn, 1986, p. 23
  4. ↑ . «our-territory/history». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιανουαρίου 2009. CS1 maint: Unfit url (link)
  5. ↑ . «larepubliquedespyrenees». 
  6. ↑ Pliny the Elder. Natural History.
  7. ↑ Laborde, Jean Baptiste (1943). Le Béarn aux temps préhistoriques. p. 378.
  8. ↑ . «megalit-secret/bearn». 
  9. ↑ . «Histoire-du-Bearn» (PDF). 
  10. ↑ . «britannica.com/place/Bearn». 
  11. ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα τομ.43, σελ. 239
  12. ↑ . «le-costume-bearnais». 
  13. ↑ . «Histoire-de-l-espadille». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2019. 
  14. ↑ . «la-beret-mania-fait-tourner-les-tetes». 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μπεάρν&oldid=9986363"