Το Μαυσωλείο Χουμαγιούν (Ουρντού: ہمایوں کا مقبرہ - Χουμαγιούν κα Μακμπάρα) είναι ο τάφος του Μουγκάλ (ινδομογγόλου) αυτοκράτορα Χουμαγιούν και βρίσκεται στο Δελχί στην Ινδία. Η κατασκευή του μαυσωλείου παραγγέλθηκε από την γυναίκα του Χουμαγιούν, την Χαμίντα Μπανού Μπεγκούμ το 1562. Σχεδιάστηκε από τον Πέρση αρχιτέκτονα Μιράκ Μιρζά Γχιγάθ και χτίστηκε μεταξύ 1569-1571.[1] Το μαυσωλείο αυτό ήταν το πρώτο μαυσωλείο μαζί με κήπο στην Ινδική υποήπειρο και βρίσκεται στο κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.[2]
Ο Χουμαγιούν ήταν ο δεύτερος Μουγκάλ αυτοκράτορας, και κυβέρνησε μεταξύ 1530 έως το θάνατό του το 1556.[3] Μετά το θάνατό του, το σώμα του αρχικά τάφηκε στο παλάτι του Πουράνα Κουίλα στο Δελχί. Στην συνέχεια μεταφέρθηκε στο Σιρχίντ, στο Πουντζάπ από τον Κχαντζάρ Μπέγκ γιατί υπήρχε ο φόβος ότι ο Ινδουιστής Βασιλιάς Χέμου -ο οποίος κέρδισε την μάχη κατά των Μουγκάλ δυνάμεων στην Άγκρα και στο Δελχί τον Οκτώβριο 1556 και κατέλαβε το παλάτι Πουράνα Κουίλα- θα κατέστρεφε τον τάφο. Το σώμα θα πρέπει να επιστράφηκε στο Δελχί πριν το 1568. Ο Πέρσης αρχιτέκτονας Μιράκ Μιρζά Γχιγάθ πριν αναλάβει το σχεδιασμό του μαυσωλείου δούλευε στο Χεράτ (σήμερα στο Αφγανιστάν) και στην Μπουχάρα (σήμερα στο Ουζμπεκιστάν).[4] Το μαυσωλείο αργότερα χρησιμοποιήθηκε για να ταφούν και άλλα μέλη της οικογένειας του Χουμαγιούν και σήμερα υπάρχουν εκεί 150 τάφοι.[2]
Το μνημείο έφερε πολλές αρχιτεκτονικές καινοτομίες στην Μουγκάλ (ινδομογγολική) αρχιτεκτονική οι οποίες επηρέασαν την κατασκευή του Τατζ Μαχάλ, ένα αιώνα αργότερα.[2]
Μασωλείο Χουμαγιούν
Μη κανονικό οκτάγωνο.
Εσωτερικό μαυσωλείου.
Λεπτομέρεια κόγχης
Το αρχιτεκτονικό σχέδιο του μνημείου είναι μη κανονικό οκτάγωνο με τέσσερις μεγάλες και τέσσερις μικρές πλευρές. Ο Χουμαγιούν είχε ταξιδέψει σε περιοχές όπως η Περσία και η Κεντρική Ασία, από όπου έφερε καινοτόμες ιδέες οι οποίες εφαρμόστηκαν από την γυναίκα του κατά την κατασκευή του μαυσωλείου.[2]
Γύρω από την περιοχή του Μαυσωλείου Χουμαγιούν υπάρχουν και άλλα μνημεία:
Άλλα μνημεία γύρω από το Μασωλείο Χουμαγιούν
Τέμενος/μαυσωλείο Ισά Κχαν.
Τέμενος/μαυσωλείο Αφσαλβάλα.
Αράμπ Σαράϊ.
Μαυσωλείο Νέλα Γουμπάτ.
Το συγκρότημα του μαυσωλείου Ισά Κχαν μαζί με το ισλαμικό τέμενος: Χτίστηκε το 1547 και είναι στο συγκρότημα είναι θαμμένος ο Αφγανός ευγενής Ισά Κχαν Νιγιαζί.[5]
Το συγκρότημα του μαυσωλείου Αφσαλβάλα μαζί με το ισλαμικό τέμενος: Το ισλαμικό τέμενος χρονολογείται από το 1530 και βρίσκεται νοτιοδυτικά του μαυσωλείου Χουμαγιούν. Το μαυσωλείο χρονολογείται από το 1566.[6]
Αράμπ Σαράϊ: Βρίσκεται δίπλα στο τέμενος/μαυσωλείο του Αφσαλβάλα. Σύμφωνα με μια θεωρία αυτό το Σαράϊ ανοικοδομήθηκε από την Χατζί Μπεγούμ την χήρα του Χουμαγιούν το 1560-1 για να φιλοξενήσει 300 άραβες ιερείς που έφερε μετά την επίσκεψή της στην Μέκκα. Κατά μια άλλη θεωρία ήταν ο χώρος διαμονής Περσών τεχνιτών και εργατών που εργάστηκαν στην ανοικοδόμηση του μαυσωλείου Χουμαγιούν.[7]
Μαυσωλείο Νέλα Γουμπάτ: Χρονολογείται από το 17ο αιώνα.[8]