Μαξιμίλιαν φον Σπέε

Αυτό είναι ένα καλό λήμμα. Πατήστε εδώ για περισσότερες πληροφορίες.
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μαξιμίλιαν φον Σπέε
Ο Μαξιμίλιαν φον Σπέε
Γέννηση22 Ιουνίου 1861
Κοπεγχάγη
Θάνατος8 Δεκεμβρίου 1914
σκοτώθηκε σε ναυμαχία στα ανοικτά των νήσων Φώκλαντ
ΧώραΓερμανική Αυτοκρατορία
ΚλάδοςΓερμανικό Αυτοκρατορικό Ναυτικό
ΒαθμόςΑντιναύαρχος
Μάχες/πόλεμοι
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Κόμης Μαξιμίλιαν φον Σπέε (Maximilian Reichsgraf von Spee, 22 Ιουνίου 1861 – 8 Δεκεμβρίου 1914) ήταν αξιωματικός του Γερμανικού Αυτοκρατορικού Ναυτικού (Kaiserliche Marine), κυρίως γνωστός από τη δράση του ως διοικητής της Μοίρας Ανατολικής Ασίας στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Σπέε ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του στο Ναυτικό το 1878 και υπηρέτησε σε διάφορες περιοχές και ρόλους, όπως σε κανονιοφόρο στη Γερμανική Δυτική Αφρική τη δεκαετία του 1880, την Ασιατική Μοίρα στα τέλη της δεκαετίας του 1890 και ως διοικητής διάφορων πολεμικών σκαφών του κύριου γερμανικού στόλου. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Γερμανία παντρεύτηκε την Margareta με την οποία έκανε τρία παιδιά. Το 1912 επέστρεψε στην Ασιατική Μοίρα, της οποίας ανέλαβε την διοίκηση, ενώ τον επόμενο χρόνο προήχθη σε αντιναύαρχο.

Όταν ξέσπασε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος ο Σπέε διέσχισε με τα πλοία του τον Ειρηνικό και έφτασε στiς ακτές της Νοτίου Αμερικής. Εκεί αντιμετώπισε και κατανίκησε την 4η Μοίρα Καταδρομικών του Βασιλικού Ναυτικού στην περίφημη ναυμαχία του Κορονέλ, βυθίζοντας, μάλιστα, δύο εχθρικά καταδρομικά και τρέποντας τα υπόλοιπα σε φυγή. Ένα μήνα αργότερα αποφάσισε να επιτεθεί στη βρετανική ναυτική βάση στις νήσους Φώκλαντ. Στη ναυμαχία που επακολούθησε η βρετανική δύναμη, στην οποία περιλαμβάνονταν και δύο ισχυρά καταδρομικά μάχης, κατέστρεψε την Ασιατική Μοίρα. Ο Σπέε καθώς και οι δύο υιοί του, που υπηρετούσαν σε πλοία της γερμανικής δύναμης, έχασαν τη ζωή τους, όπως και άλλοι 2.200 άνθρωποι. Πίσω στη Γερμανία ο Σπέε τιμήθηκε ως ήρωας και πολλά πλοία ονομάστηκαν προς τιμήν του, συμπεριλαμβανομένου και του περίφημου βαρέος καταδρομικού Admiral Graf Spee του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Νεανικά χρόνια και σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

To αβιζό SMS Hela, κυβερνήτης του οποίο διετέλεσε για ένα διάστημα ο Σπέε

Ο Μαξιμίλιαν φον Σπέε γεννήθηκε στην Κοπεγχάγη στις 22 Ιουνίου 1861 και μεγάλωσε στη Ρηνανία, όπου η οικογένειά του είχε κτήματα. Κατετάγη στο Αυτοκρατορικό Ναυτικό το 1878 και αρχικά υπηρέτησε στην κύρια βάση του στο Κίελο.[1][2] Έγινε αξιωματικός (Leutnant zur See) και ανέλαβε τη διοίκηση της κανονιοφόρου SMS Möwe στη δυτική Αφρική. Ενώ ήταν εν πλω προς τα εκεί, η Γερμανία υπέγραψε συμφωνίες με ντόπιους αρχηγούς και έτσι συγκροτήθηκαν οι αποικίες του Τόγκολαντ και του Καμερούν.[3] Το 1887 ο Σπέε μετατέθηκε στο Καμερούν όπου και ανέλαβε τη διοίκηση του λιμένα της Ντουάλα. Εξαιτίας, όμως, ρευματικού πυρετού αναγκάστηκε να επιστρέψει στην πατρίδα για να αναρρώσει.[1][2] Κατά περιόδους υπέφερε από ρευματισμούς για την υπόλοιπη ζωή του.[1][2] Το 1889, παντρεύτηκε την Margareta, βαρόνη του Osten-Sacken.[4] Μαζί της απέκτησε δύο υιούς, τον Όττο και τον Χάινριχ, καθώς και μία κόρη την Ουμπέρτα.[5]

Τον Δεκέμβριο του 1897, μετατέθηκε στη Μοίρα Ανατολικής Ασίας, που είχε για βάση της τον λιμένα του Τσινγκτάο, στην Κίνα. Εκεί διετέλεσε επιτελικός αξιωματικός του αντιναυάρχου Ότο φον Ντίντεριχς (Otto von Diederichs).[3][4] Κατά την εξέγερση των Μπόερς το 1900, ο Σπέε γνώρισε για πρώτη φορά πολεμική δράση στο Τσινγκτάο και τον Γιανγκτσέ.[2] Μετά την επιστροφή του στη Γερμανία προήχθη σε Korvettenkapitän και ανέλαβε θέση Υπάρχου στο θωρηκτό SMS Brandenburg.[4] Την περίοδο 1900-1908 ανέλαβε τη διοίκηση διάφορων πλοίων, όπως το αβιζό SMS Hela, η ναρκοθέτιδα SMS Pelikan και, τελικά, το θωρηκτό SMS Wittelsbach. Την ίδια περίοδο προήχθη σε Fregattenkapitän και στη συνέχεια σε Kapitän zur See. To 1908 ανέλαβε Αρχηγός του Επιτελείου της Διοίκησης Βόρειας Θάλασσας και το 1910 έγινε Konteradmiral.[1][3][4] Στη συνέχεια ανέλαβε υποδιοικητής των δυνάμεων αναγνώρισης του κύριου γερμανικού στόλου (Hochseeflotte).[2]

Μοίρα Ανατολικής Ασίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

To θωρακισμένο καταδρομικό SMS Scharnhorst ήταν η ναυαρχίδα του Σπέε

Στις 4 Δεκεμβρίου 1912, ο Σπέε ανέλαβε καθήκοντα Διοικητού της Μοίρας Ανατολικής Ασίας. Ναυαρχίδα του ήταν το θωρακισμένο καταδρομικό SMS Scharnhorst, το οποίο απέπλευσε μαζί με το αδελφό του πλοίο SMS Gneisenau, για ταξίδι στον Ειρηνικό. Πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις καλής θέλησης σε διάφορα λιμάνια, συμπεριλαμβανομένης της Σιγκαπούρης και της Τζακάρτα.[6] Τον επόμενο χρόνο ο Σπέε έγινε αντιναύαρχος (Vizeadmiral). Επίσης, συναντήθηκε με ηγέτες χωρών της περιοχής: το 1913 με τον Ιάπωνα Αυτοκράτορα[6] και τον βασιλιά του Σιάμ.[6] Τον Μάιο του 1914 το SMS Scharnhorst επισκέφτηκε το Πορτ Άρθουρ και το Τιαντζίν. Ο Σπέε συνέχισε στο Πεκίνο, όπου συνάντησε τον Γουάν Σικάι, τον πρώτο Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Κίνας.

Στις 20 Ιουνίου, τα Scharnhorst και Gneisenau ξεκίνησαν με προορισμό τη Γερμανική Νέα Γουινέα. Βρίσκονταν εν πλω, με προορισμό τις Καρολίνες, όταν έφτασαν τα νέα για τη δολοφονία του διαδόχου του θρόνου της Αυστροουγγαρίας, Φραγκίσκου Φερδινάρδου, που πυροδότησε τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.[7] Στις 17 Ιουλίου η Μοίρα Ανατολικής Ασίας έφτασε στο Ponape στις Καρολίνες, όπου και παρέμεινε, ενώ η κατάσταση επιδεινώνονταν ραγδαία στην Ευρώπη. Εκεί ο Σπέε έμαθε ότι η Αυστροουγγαρία κήρυξε τον πόλεμο στη Σερβία. Στις 2 Αυγούστου, ο Γερμανός αυτοκράτορας διέταξε επιστράτευση, προκειμένου η χώρα του να αντιμετωπίσει τη Ρωσία και τη Γαλλία,[8] ενώ μετά την παραβίαση της βελγικής ουδετερότητας από τα γερμανικά στρατεύματα, μπήκε στον πόλεμο και η Μεγάλη Βρετανία.[9]

Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάρτης με τις κινήσεις της Μοίρας Ανατολικής Ασίας

Η Μοίρα του Σπέε αποτελούνταν από τα Scharnhorst και Gneisenau, καθώς και τα ελαφρά καταδρομικά SMS Emden, SMS Nürnberg και SMS Leipzig.[10] Εκείνη τη χρονική συγκυρία τo Nürnberg επέστρεφε από τη δυτική ακτή των ΗΠΑ, το Leipzig μόλις το είχε αντικαταστήσει και το Emden βρίσκονταν ακόμα στο Τσινγκντάο.[11] Το Nürnberg έφτασε στις 6 Αυγούστου και τα τρία καταδρομικά μαζί με τα πλοία ανεφοδιασμού τους πήγαν στη νήσο Παγκάν, τότε γερμανική αποικία, στις Μαριάνες.[11] Το Emden και το μετασκευασμένο βοηθητικό καταδρομικό Prinz Eitel Friedrich έφθασαν εκεί στις 12 Αυγούστου.[11] Η γερμανική δύναμη απέπλευσε από τον κεντρικό Ειρηνικό με προορισμό τη Χιλή.[12] Στις 13 Αυγούστου, ο πλοίαρχος του Emden, Καρλ φον Μύλλερ (Karl von Müller), έπεισε τον Σπέε να του επιτρέψει να πλεύσει ανεξάρτητα με το πλοίο του, που θα δρούσε ως επιδρομικό.

Προκειμένου να ενημερώσει την Ανωτάτη Διοίκηση, ο Σπέε απέσπασε στις 8 Σεπτεμβρίου το Nürnberg και το έστειλε στη Χονολουλού, ώστε να υπάρξει επικοινωνία μέσω ουδέτερων χωρών. Το καταδρομικό επέστρεψε με νέα για την κατάληψη της γερμανικής Σαμόα. Τα Scharnhorst και Gneisenau έπλευσαν στην Άπια προκειμένου να διερευνηθεί η κατάσταση.[13] Ο Σπέε ήλπιζε πως θα εντόπιζε εκεί κάποιο εχθρικό πλοίο, αλλά δεν βρήκε κανένα, όταν μπήκε στο λιμάνι.[14] Αποφάσισε να μην πλήξει τις αντίπαλες δυνάμεις στην ξηρά, διότι υπήρχε κίνδυνος να σκοτωθούν άμαχοι και να καταστραφούν περιουσίες Γερμανών πολιτών.[15] Στις 22 Σεπτεμβρίου η Μοίρα Ανατολικής Ασίας έφτασε στη γαλλική αποικία Παπεέτε, την οποία και βομβάρδισαν. Βύθισαν, επίσης, τη γαλλική κανονιοφόρο Zélée. Τα γερμανικά σκάφη δέχτηκαν τα πυρά των γαλλικών παράκτιων πυροβολαρχιών, χωρίς να υποστούν ζημιές.[16] Φοβούμενος την ύπαρξη ναρκών στο λιμάνι, ο Σπέε δεν πήρε τα αποθέματα άνθρακα που βρίσκονταν εκεί.[17] Η γερμανική Μοίρα συνέχισε την πορεία της διαμέσου του Ειρηνικού, παίρνοντας προμήθειες από τις Νήσους Μαρκέζας.[18] Στις 12 Οκτωβρίου έφτασε στη Νήσο του Πάσχα, όπου και ενισχύθηκε από τα καταδρομικά Leipzig και Dresden και τέσσερα ακόμα πλοία ανεφοδιασμού. Η Μοίρα βρίσκονταν, την 1η Νοεμβρίου, στα ανοιχτά της Χιλής. Εκείνη την ημέρα ο Σπέε έμαθε πως το βρετανικό καταδρομικό HMS Glasgow ελλιμενίζονταν στο Κορονέλ και αποφάσισε να προσπαθήσει να το βυθίσει.[19]

Ναυμαχία του Κορονέλ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Ναυμαχία του Κορονέλ
Η Μοίρα Ανατολικής Ασίας αφήνει το Βαλπαραΐσο (3 Νοεμβρίου)

Το Glasgow ανήκε στην 4η Μοίρα Καταδρομικών του Βασιλικού Ναυτικού υπό τον υποναύαρχο Κρίστοφερ Κράντοκ (Christopher Cradock) και δεν ήταν μόνο του: μαζί βρίσκονταν τα θωρακισμένα καταδρομικά HMS Good Hope και HMS Monmouth και το βοηθητικό καταδρομικό HMS Otranto.

Παρόλο που διαπίστωσε πως θα αντιμετώπιζε ισχυρή εχθρική δύναμη, ο Σπέε αποφάσισε να την εμπλέξει, καθυστερώντας, όμως, την αναμέτρηση μέχρι το ηλιοβασίλεμα, ώστε η σιλουέτα των βρετανικών σκαφών να είναι εύκολα διακριτή. Εν τω μεταξύ τα γερμανικά πλοία θα είχαν πίσω τους τις χιλιανές ακτές, συνεπώς θα ήταν δυσδιάκριτα.[20] Στις 18:07 ο Σπέε έδωσε εντολή στα πλοία του, που ήταν βαρύτερα από τα βρετανικά, να ανοίξουν πυρ. Μέχρι τις 18:50 το Gneisenau είχε θέσει εκτός μάχης το Monmouth και έστρεψε τα πυρά του στο Good Hope, το οποίο επίσης εξουδετέρωσε σε συνδυασμό με το Scharnhorst στις 19:23. Εν συνεχεία τα δύο πλοία αποσύρθηκαν και τα ελαφρά καταδρομικά της γερμανικής μοίρας ανέλαβαν να αποτελειώσουν τα λαβωμένα βρετανικά πλοία.[21] Οι απώλειες για το Βασιλικό Ναυτικό ήταν βαρύτατες: χάθηκαν 1.600 άνδρες, συμπεριλαμβανομένου του Κράντοκ.[22] Ήταν η βαρύτερη ήττα του βρετανικού στόλου από την περίοδο των Ναπολεόντειων Πολέμων.[23]

Μετά τη ναυμαχία, ο Σπέε έπλευσε προς βορά με προορισμό το Βαλπαραΐσο. Επειδή η Χιλή ήταν ουδέτερη χώρα, μόνο τρία πλοία του μπορούσαν να βρίσκονται στο λιμάνι ανά πάσα στιγμή. Ενώ τα σκάφη του ανεφοδιάζονταν, ο Σπέε πληροφορήθηκε από την Ανωτάτη Διοίκηση για τις υπόλοιπες βρετανικές δυνάμεις στην περιοχή.[24] Παρά την μεγάλη επιτυχία του, γνώριζε πως η κατάσταση ήταν πολύ δυσχερής για αυτόν και τη μονάδα του. Ανέφερε χαρακτηριστικά:

Μην ξεχνάτε πως είμαι επί της ουσίας "άστεγος". Δεν μπορώ να φτάσω στη Γερμανία. Δεν έχουμε άλλο ασφαλές λιμάνι. Είμαι αναγκασμένος να πολεμήσω διαμέσου των θαλασσών προκαλώντας όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ζημιά, μέχρι να εξαντληθούν τα πυρομαχικά μου ή να καταφέρει να με πιάσει αντίπαλος κατά πολύ ισχυρότερος. Αλλά θα του κοστίσει ακριβά μέχρι να με νικήσει.[25]

Ενώ βρίσκονταν στο Βαλπαραΐσο, έλαβε εντολή να επιχειρήσει να φτάσει στη Γερμανία.[26] Στις 6 Νοεμβρίου βρίσκονταν στην Mas a Fuera, όπου εκ νέου ανεφοδιάστηκαν με κάρβουνα από αιχμαλωτισμένα Βρετανικά και Γαλλικά πλοία.[27] Ο στολίσκος πέρασε το Ακρωτήριο Χορν και ανοίχτηκε στο νότιο Ατλαντικό.[26] Παράλληλα το Βασιλικό Ναυτικό είχε στείλει δύο ισχυρά καταδρομικά μάχης, τα HMS Invincible και HMS Inflexible, υπό τον Doveton Sturdee, με αποστολή την οριστική αντιμετώπιση της γερμανικής απειλής.[23]

Ναυμαχία των Νήσων Φώκλαντ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Ναυμαχία των Νήσων Φώκλαντ
Η βύθιση του Scharnhorst

Το πρωί της 6ης Δεκεμβρίου ο Σπέε συζήτησε με τους ανώτερους αξιωματικούς του τους πιθανούς τρόπους αντίδρασης και περαιτέρω πορείας. Υπήρχαν πληροφορίες για την ύπαρξη βρετανικής ναυτικής δύναμης, όμως ήταν συγκεχυμένες, όσον αφορούσε στην ισχύ της. Τελικά αποφασίστηκε να επιτεθούν τα γερμανικά πλοία στα νησιά Φώκλαντ και να καταστρέψουν τον βρετανικό σταθμό ασυρμάτου εκεί. Έφθασαν στον στόχο τους στις 8 Δεκεμβρίου και τα Gneisenau και Nürnberg ανέλαβαν την επίθεση. Καθώς προσέγγιζαν, είδαν στήλες μαύρου καπνού, αλλά θεώρησαν λανθασμένα πως οι Βρετανοί κατέστρεφαν τα αποθέματα κάρβουνού τους για να μην πέσουν σε γερμανικά χέρια.[28] Το παλαιό θωρηκτό HMS Canopus ήταν το πρώτο που έβαλε ενάντια στα γερμανικά πλοία, τα οποία αποσύρθηκαν. Παράλληλα ο Sturdee κινητοποίησε τη δύναμη του για να καταδιώξει τους Γερμανούς.[29]

Ο Σπέε συνειδητοποίησε πως θα ήταν αδύνατο να ξεφύγει από τα κατά πολύ ταχύτερα καταδρομικά μάχης του αντιπάλου. Διέταξε τα τρία ελαφρά καταδρομικά του να επιχειρήσουν να διαφύγουν, ενώ ο ίδιος θα επιχειρούσε να καθυστερήσει τα εχθρικά πλοία με τα Scharnhorst και Gneisenau.[30] Από την άλλη ο Sturdee διέταξε τα δικά του καταδρομικά να καταδιώξουν τα ελαφρά γερμανικά πλοία και ενέπλεξε με τα Invincible and Inflexible τα Scharnhorst και Gneisenau. Τα πλοία του Σπέε αμύνθηκαν ηρωικά απέναντι σε κατά πολύ ισχυρότερους αντιπάλους. Το Scharnhorst κατάφερε μάλιστα να πλήξει το Invincible.[31]

Παρόλα αυτά η βρετανική υπεροπλία έκρινε τη μάχη: μέχρι τις 16:00 το Scharnhorst είχε χτυπηθεί και στις 16:17 ανετράπη και βυθίστηκε αύτανδρο. Τα Gneisenau, Leipzig και Nürnberg επίσης βυθίστηκαν. Μόνο το Dresden κατάφερε να διαφύγει, αλλά και αυτό το εντόπισε τελικά το Βασιλικό Ναυτικό και το κατέστρεψε. Η ολοκληρωτική καταστροφή της Μοίρας Ανατολικής Ασίας επέφερε τον θάνατο 2.200 Γερμανών αξιωματικών και ναυτών, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Σπέε και των δύο υιών του που υπηρετούσαν σε πλοία του στολίσκου.[32][33]

Η κληρονομιά του Σπέε[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Σεπτέμβριο του 1917 ονομάστηκε προς τιμήν του μεγάλου ναυάρχου το δεύτερο καταδρομικό μάχης κλάσης Mackensen.[34] Στην τελετή συμμετείχε η χήρα του Σπέε, Margarete.[34] Το σκάφος αυτό παρέμεινε ανολοκλήρωτο μέχρι το τέλος του πολέμου και αργότερα διαλύθηκε για σκραπ.[35] Ένα άλλο καταδρομικό του 1934 ονομάστηκε επίσης Admiral Graf Spee.[36] Αυτό γνώρισε σημαντική δράση το πρώτο έτος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, όμως εξαναγκάστηκε τελικά από το Βασιλικό Ναυτικό να αυτοβυθιστεί στα ανοικτά της Ουρουγουάης τον Δεκέμβριο του 1939.[37] Το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Ναυτικό (Bundesmarine) διέθετε την περίοδο 1959-1964 μία φρεγάτα που επίσης έφερε το όνομα του μεγάλου ναυτικού.[38]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Stewart, p. 283
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Tucker & Roberts, p. 1108
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Callo & Wilson, p. 290
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 McNally, p. 32
  5. ↑ Kirchhoff, p. 8
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Hildebrand, Röhr & Steinmetz Vol.7, p. 109
  7. ↑ Hough, pp. 11–12
  8. ↑ Hough, p. 17–18
  9. ↑ Sondaus, p. 98
  10. ↑ Halpern, p. 66
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Staff, p. 29
  12. ↑ Hough, p. 23
  13. ↑ Strachan, p. 471
  14. ↑ Staff, pp. 29–30
  15. ↑ Sondhaus, pp. 70–71
  16. ↑ Staff, p. 30
  17. ↑ Halpern, p. 89
  18. ↑ Sondhaus, p. 72
  19. ↑ Staff, pp. 30–31
  20. ↑ Staff, p. 32
  21. ↑ Staff, pp. 33–36
  22. ↑ Halpern, p. 93
  23. ↑ 23,0 23,1 Sondhaus, p. 79
  24. ↑ Staff, pp. 58–59
  25. ↑ Sondhaus, p. 77
  26. ↑ 26,0 26,1 Sondhaus, p. 78
  27. ↑ Staff, p. 59
  28. ↑ Staff, pp. 61–62
  29. ↑ Strachan, p. 47
  30. ↑ Bennett, p. 117
  31. ↑ Staff, p. 66
  32. ↑ Herwig, p. 158
  33. ↑ Sondhaus, p. 82
  34. ↑ 34,0 34,1 Hildebrand, Röhr & Steinmetz Vol.3, p. 238
  35. ↑ Gröner, p. 58
  36. ↑ Williamson, p. 39
  37. ↑ Bidlingmaier, p. 93
  38. ↑ Hildebrand, Röhr & Steinmetz Vol.3, pp. 239–240

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Bidlingmaier, Gerhard (1971). «KM Admiral Graf Spee». Warship Profile 4. Windsor: Profile Publications. σελίδες 73–96. OCLC 20229321. 
  • Gray, J.A.C. (1960). Amerika Samoa, A History of American Samoa and its United States Naval Administration. Annapolis: Naval Institute Press. OCLC 498821. 
  • Gröner, Erich (1990). German Warships: 1815–1945. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-0-87021-790-6. 
  • Hildebrand, Hans H.· Röhr, Albert & Steinmetz, Hans-Otto (1993). Die Deutschen Kriegsschiffe (Band 3) [The German Warships (Volume 3)]. Ratingen: Mundus Verlag. ISBN 3-78220-211-2. 
  • Hildebrand, Hans H.· Röhr, Albert & Steinmetz, Hans-Otto (1993). Die Deutschen Kriegsschiffe (Band 7) [The German Warships (Volume 7)]. Ratingen: Mundus Verlag. OCLC 310653560. 
  • Hough, Richard (1980). Falklands 1914: The Pursuit of Admiral Von Spee. Penzance: Periscope Publishing. ISBN 978-1-904381-12-9. 
  • Kirchhoff, Hermann (1915). Maximilian, graf von Spee, der Sieger von Coronel: das Lebensbild und die Erinnerungen eines deutsches Seemanns (στα German). Berlin: Marinedank-Verlag. OCLC 11653122. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  • McNally, Michael (2012). Coronel and Falklands 1914: Duel in the South Atlantic. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 9781782002987. 
  • Sondhaus, Lawrence (2014). The Great War at Sea: A Naval History of the First World War. Cambridge: Cambridge University Press. 
  • Stewart, William (2009). Admirals of the World: A Biographical Dictionary, 1500 to the Present. Jefferson: McFarland & Co. ISBN 9780786438099. 
  • Tucker, Spencer & Roberts, Priscilla (2005). World War I: A Student Encyclopedia. Santa Barbara: ABC-CLIO. ISBN 1-85109-879-8. 
  • van der Vat, Dan (1984). Gentlemen of War, The Amazing Story of Captain Karl von Müller and the SMS EmdenΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. New York: William Morrow and Company, Inc. ISBN 0-688-03115-3. 
Καθιερωμένοι όροι
CC-BY-SA
Μετάφραση 		Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Maximilian von Spee (έκδοση 675437399) της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μαξιμίλιαν_φον_Σπέε&oldid=10026420"