Νέα Υόρκη

Αυτό το λήμμα αφορά την πόλη της Νέας Υόρκης. Για την πολιτεία, δείτε: Νέα Υόρκη (πολιτεία).

Πρότυπο:Πόλη (Η.Π.Α.) Η Νέα Υόρκη (New York/Νιου Γιορκ) , πρώην "Νέο Άμστερνταμ", είναι μεγαλούπολη των Ηνωμένων Πολιτειών. Βρίσκεται στην ανατολική ακτή της χώρας και είναι η πιο πυκνοκατοικημένη πόλη των ΗΠΑ, όπου ο μεν πληθυσμός της υπερβαίνει τα 8 εκατομμύρια ενώ η έκτασή της φθάνει τα 780 τ.χλμ.. Το σύγχρονο όνομά της το έλαβε προς τιμήν του τότε δούκα της ιστορικής πόλης της Αγγλίας, της Υόρκης. Αποτελεί ένα από τα βασικότερα οικονομικά κέντρα της χώρας αλλά και ολόκληρου του πλανήτη. Στην Νέα Υόρκη βρίσκονται τα κεντρικά γραφεία του ΟΗΕ και παλιότερα οι δίδυμοι πύργοι του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου, που καταστράφηκαν κατά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, η περίφημη Γουώλ Στρητ (= δρόμος φράγματος), το άγαλμα της ελευθερίας και το Κτήριο Εμπάιαρ Στέιτ. Είναι φημισμένη για τους ουρανοξύστες της και τις πολλές συνοικίες της (μεταξύ των οποίων και η φημισμένη Αστόρια των Ελλήνων)

Γεωγραφική θέση

Η Νέα Υόρκη βρίσκεται στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ, στα βορειοανατολικά της χώρας. Το κέντρο της πόλης είναι χτισμένο επί της νήσου Μανχάταν στις εκβολές του ποταμού Χάντσον (Hudson) στον Ατλαντικό ωκεανό, με υψόμετρο περίπου 6 μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας. Σήμερα η πόλη έχει επεκταθεί και στις γύρω όχθες του ποταμού Hudson αλλά και ενδότερα αυτών.

Διαμερίσματα

Η Νέα Υόρκη αποτελείται από 5 μεγάλα διαμερίσματα (που ονομάζονται boroughs στα Αγγλικά). Το καθένα απ' αυτά αποτελεί μια ξεχωριστή κομητεία.

Τα πέντε διαμερίσματα: Μανχάταν, Μπρούκλιν, Κουίνς, Μπρονξ, Στάτεν Άιλαντ

Κουίνς

Το Κουίνς (Queens) είναι η μεγαλύτερη σε έκταση περιοχή της Νέας Υόρκης με πληθυσμό 2.250.000 κατοίκων περίπου και έκταση 282 τ.χ. Ιδρύθηκε το 1683. Εκεί βρίσκονται και τα 2 μεγάλα αεροδρόμια της Νέας Υόρκης, το La Guardia και το JFK Airport.

Μανχάταν

Το Μανχάταν (Manhattan) έχει περίπου 1.600.000 κατοίκους και έκταση 59 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Eίναι η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή των Η.Π.Α. με πυκνότητα πληθυσμού 66.940,1 κάτοικοι ανά τετραγωνικό μίλι. Ουσιαστικά αυτή η περιοχή αποτελείται από 4 νησιά συνολικά: το ίδιο το Μανχάταν, που είναι μακράν το μεγαλύτερο από τα 4 νησιά, το μακρόστενο Roosevelt Island, το Ward's Island και το Governors Island.

Μπρονξ

Το Μπρονξ (Bronx) έχει 1.300.000 κατοίκους και έκταση 108 τ.χ. Είναι το μοναδικό τμήμα της Νέας Υόρκης που βρίσκεται στην ενδοχώρα και όχι πάνω σε νησί. Ονομάστηκε έτσι από έναν Σουηδό μετανάστη, ο οποίος ήταν ο πρώτος άποικος σε αυτή την περιοχή.

Μπρούκλιν

Το Μπρούκλιν (Brooklyn) έχει 2.400.000 κατοίκους και είναι το πολυπληθέστερο τμήμα της Νέας Υόρκης. Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό κομμάτι της πόλης και έχει έκταση 182 τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Στάτεν Άιλαντ

Το Στάτεν Άιλαντ (Staten Island) έχει μόνο 500.000 κατοίκους και έκταση 151 τ.χ.

Κλίμα

Η πόλη της Νέας Υόρκης έχει εύκρατο κλίμα. Επηρεάζεται κυρίως από τις ηπειρωτικές αέριες μάζες δυτικά της περιοχής. Τα καλοκαίρια είναι γενικά αρκετά ζεστά, ενώ οι χειμώνες πολύ κρύοι, με συχνές χιονοθύελλες. Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο καταγράφονται σχεδόν καθημερινά θερμοκρασίες πάνω από 30 βαθμούς, ενώ τον Ιανουάριο η θερμοκρασία πέφτει μερικές φορές και κάτω των -7 βαθμών. Η μέση βροχόπτωση είναι 1000 mm και η μέση θερμοκρασία 12 βαθμοί Κελσίου.

Ιστορία

17ος αιώνας

Οι πρώτες αποστολές στην σημερινή περιοχή της Νέας Υόρκης πρωτοέγιναν το 1524 και το 1609. Από το 1610 ξεκίνησαν Ολλανδοί έμποροι ένα επικερδές εμπόριο γούνας με τους εκεί κατοικούντες Ινδιάνους. Στις 27. 3. 1614 ιδρύθηκε η εταιρεία των Καινούριων Κάτω Χωρών. Οι πρώτοι άποικοι άρχισαν να φθάνουν στην Νέα Υόρκη το 1624 και ήταν Ολλανδοί. Το 1626 αγοράστηκε το νησί Μανχάταν από τους Ινδιάνους για 24 δολάρια και έτσι εγκαταστάθηκαν περισσότεροι Ολλανδοί. Η νέα αυτή αποικία πήρε το όνομα Νέο Αμστερνταμ. Με το πέρασμα των χρόνων χτίστηκε το πρώτο νοσοκομείο, το πρώτο σχολείο και η πρώτη φυλακή. Το 1652 χτίστηκε, εκεί που σήμερα βρίσκεται η περίφημη Wall Street, ένα προστατευτικό τείχος. Το 1664 η εξουσία πέρασε από τους Ολλανδούς στους Άγγλους, οι οποίοι επιτέθηκαν στην πόλη και την κατέλαβαν αναίμακτα. Τότε μετονομάστηκε σε Νέα Υόρκη προς τιμήν του δούκα της Υόρκης, αδελφό του τότε Βασιλέα της Αγγλίας. Το 1673 η αποικία πέρασε και πάλι στα χέρια των Ολλανδών, για λίγο όμως , καθώς από το 1674 η Νέα Υόρκη βρέθηκε οριστικά στα χέρια των Άγγλων.

18ος αιώνας

Στον 18ο αιώνα η Νέα Υόρκη συμμετείχε έντονα στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας των Αμερικανών. Το 1776 έγινε το κυρίως καταφύγιο του Τζόρτζ Ουάσινγκτον. To 1783 οι τελευταίοι Άγγλοι εγκατέλειψαν την Νέα Υόρκη, καθώς αναγνωρίστηκε η Ανεξαρτησία της Αμερικής. Από το 1788 ως το 1790 η Νέα Υόρκη ήταν η πρωτεύουσα των (τότε) Η.Π.Α. Το 1792 ιδρύθηκε το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης.

Το άγαλμα της ελευθερίας

19ος αιώνας

Στις αρχές του 19ου αιώνα η πόλη άρχισε να μεγαλώνει όσο ποτέ πριν. Το 1811 κατασκευάστηκαν σε ολόκληρο το Μανχάταν δρόμοι. Το 1825 εγκαινιάστηκε το κανάλι της λίμνης Ήρι, και έτσι οι Μεγάλες Λίμνες συνδέονταν με την Νέα Υόρκη και τον Ατλαντικό Ωκεανό. Η Νέα Υόρκη έγινε το επίκεντρο του αμερικανικού κράτους. Στα μέσα του 19ου αιώνα ξεκίνησαν τα σχέδια για ένα μεγάλο κεντρικό πάρκο, το Σέντραλ Παρκ. Το 1866 αυτό το τεράστιο πάρκο ήταν έτοιμο. Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα αυξήθηκε πάρα πολύ η μετανάστευση στην Νέα Υόρκη. Κυρίως μετανάστευαν Ιρλανδοί, Ιταλοί και Γερμανοί με την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Η εγκληματικότητα όμως ήταν μεγάλη και οι συνθήκες ζωής για τους νεοφερμένους αποίκους πολύ άσχημες.

20ός αιώνας

Ήδη στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, η Νέα Υόρκη έγινε το κέντρο του διεθνούς εμπορίου και της βιομηχανίας. Ωστόσο, η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929, επηρέασε πολύ βαθιά την πόλη (κραχ). Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε στο 25%. Η κατάσταση άρχισε να βελτιώνεται το 1933. Τότε άρχισαν να χτίζονται οι πρώτοι ουρανοξύστες. Μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο παρατηρήθηκε νέα οικονομική ύφεση. Η μεσαία αστική τάξη μετακινήθηκε στα προάστια και η βιομηχανία παρήκμασε. Στην δεκαετία του 1960 έγιναν έντονες και οι εκδηλώσεις ρατσισμού, κυρίως προς τους Αφροαμερικανούς. Μετά το 1980 άρχισε μία μεγάλη οικονομική ανάπτυξη. Η Γουόλ Στριτ, όπως αποκαλείται το Χρηματιστήριο της πόλης, που εδρεύει στον ομώνυμο δρόμο, έγινε και πάλι παγκόσμια δύναμη. Παράλληλα σημειώθηκε σημαντική μείωση της εγκληματικότητας με τη φιλοσοφία της "μηδενικής ανοχής" του τότε Δημάρχου Τζουλιάνι (Juliani).

21ος αιώνας

Στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001, η Νέα Υόρκη επλήγη από τρομοκρατικό χτύπημα. Οι Δίδυμοι Πύργοι, το επονομαζόμενο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου (World Trade Center), χτυπήθηκαν από δύο μεγάλα επιβατικά αεροσκάφη. Το αποτέλεσμα ήταν οι Πύργοι να καταρρεύσουν και να χάσουν την ζωή τους συνολικά 3.000 άνθρωποι.

Η γέφυρα του Μπρούκλιν

Αυτή η τεράστια τρομοκρατική επίθεση έκανε ολόκληρο τον πλανήτη να σοκαριστεί.Ωστόσο από το πρώτο λεπτό οι υποψίες έπεσαν στην τρομοκρατική οργάνωση Αλ Κάιντα.

Πολιτισμός και αξιοθέατα

Η Νέα Υόρκη διαθέτει πολλά αξιοθέατα, περίπου 500 γκαλερί τέχνης, 150 μουσεία, πάνω από 100 θέατρα, δεκάδες εμπορικά καταστήματα και 17.000 εστιατόρια. Η πόλη θεωρείται ως πολιτιστικό και καλλιτεχνικό κέντρο της Ανατολικής Ακτής των ΗΠΑ. Στο Μανχάταν βρίσκονται αποκλειστικά και μόνο πανύψηλοι ουρανοξύστες. Το 1902 χτίστηκε ο πρώτος ουρανοξύστης, ενώ κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού του 20ού αιώνα κατασκευάστηκαν ουρανοξύστες γοτθικού και Αρ Ντεκό ρυθμού, όπως το κτήριο της Chrysler το 1930, ενώ το 1931 κατασκευάστηκε το Empire State Building, ψηλότερο κτίριο στο κόσμο για πάνω από 40 χρόνια.

Αναμφίβολα το ορόσημο της Νέας Υόρκης είναι το άγαλμα της ελευθερίας, που το 1886 τοποθετήθηκε στο νησί της Ελευθερίας, νότια του Μανχάταν, ως δώρο της Γαλλικής Δημοκρατίας. Δημιουργός του ήταν ο γλύπτης Φρεντερίκ Μπαρτολντί (Frédéric Auguste Bartholdi). Άλλα αξιοθέατα είναι η γέφυρα του Μπρούκλιν, το Madison Square Garden, και ο τεράστιος σιδηροδρομικός σταθμός "Grand Central Terminal", κατασκευασμένος το 1903. Παγκοσμίου φήμης είναι επίσης τα μουσεία Γκούγκενχάιμ (Guggenheim), Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (Νέα Υόρκη) και Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (ΜοΜΑ), αλλά υπάρχουν και δεκάδες άλλα αξιόλογα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• NYC.gov Η επίσημη ιστοσελίδα της Νέας Υόρκης
• NYCvisit.com Ο επίσημος τουριστικός οδηγός της Νέας Υόρκης

Παραπομπές

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ

• Εξάντας: Η γη της ελευθερίας (μέρος 1ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Εξάντας: Η γη της ελευθερίας (μέρος 2ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Εξάντας: Η γη της ελευθερίας (μέρος 3ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)