Διοικητική Επιτροπή της Ελλάδος (1832)

Διοικητική Επιτροπή της Ελλάδος (1832)

Ελληνική Πολιτεία
Ημερομηνία σχηματισμού	28 Μαρτίου 1832
Ημερομηνία διάλυσης	25 Ιανουαρίου 1833
Πρόσωπα και δομές
Αρχηγός Κράτους	δεν υπήρχε τέτοιο αξίωμα
Πρόεδρος Κυβέρνησης	Γεώργιος Κουντουριώτης (από 2 Απριλίου έως 9 Σεπτεμβρίου 1832)
Κατάσταση στο νομοθετικό σώμα	νομιμοποιήθηκε από την Γερουσία και από την Δ΄ κατά συνέχειαν Εθνική των Ελλήνων Συνέλευση
Ιστορία
Προηγούμενη	Κυβέρνηση Αυγουστίνου Καποδίστρια
Διάδοχη	Κυβέρνηση Σπυρίδωνα Τρικούπη Ιανουαρίου 1833

Διοικητική Επιτροπή της Ελλάδος (28 Μαρτίου 1832 - 25 Ιανουαρίου 1833) ονομάστηκε το κυβερνητικό σχήμα που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα από την παραίτηση του Αυγουστίνου Καποδίστρια μέχρι και την έλευση του βασιλιά Όθωνα (Αντιβασιλεία).

Αμέσως μετά την παραίτηση και αποχώρηση από την Ελλάδα του Αυγουστίνου Καποδίστρια, και με έντονες τις πιέσεις των ξένων Αντιπρέσβεων (Edward Dawkins, Βρετανική Αυτοκρατορία, βαρώνος Achille de Rouen, Ιουλιανή Μοναρχία,Γαλλία και βαρώνος Rückmann, Ρωσική Αυτοκρατορία) που είχαν πάρει εντολή από την μόνιμη Διάσκεψη του Λονδίνου (με το πρωτόκολλο της 7ης Μαρτίου του 1832), να επιδιώξουν κυβέρνηση με την συμμετοχή όλων των παρατάξεων, η Γερουσία αποφάσισε να δημιουργήσει την Διοικητική Επιτροπή της Ελλάδος, για να κατευθύνει τις τύχες της χώρας μέχρι την προγραμματισμένη έλευση του βασιλιά.

(...)...Η σύνθεση της νέας Διοικητικής Επιτροπής, που προέκυψε μετά από ατέρμονες διαπραγματεύσεις ανάμεσα στον Κωλέττη, την Καποδιστριακή Γερουσία, τους Ρουμελιώτες οπλαρχηγούς και τους αντιπρέσβεις, αντιπροσώπευε ένα μείγμα αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων σε τέτοια αναλογία που η λήψη οποιασδήποτε απόφασης, ακόμα και για επουσιώδη ζητήματα, ήταν πρακτικά αδύνατη.Στο εξής, η εκτελεστική εξουσία παρέλυσε εντελώς. Επί εννέα μήνες η χώρα τελούσε εν αναμονή της αντιβασιλείας.(...)

Κύριο έργο της «Διοικητικής Επιτροπής» ήταν η σύγκληση νέας Εθνοσυνέλευσης, η οποία ως μόνη αρμόδια θα έλυνε το κυβερνητικό αδιέξοδο. Η επίσημη έναρξη των συνεδριάσεων, έγινε στις 14 Ιουλίου (π. ημ.) του 1832 και η συνέλευση ονομάστηκε Δ΄ κατά συνέχειαν Εθνική των Ελλήνων Συνέλευση. Το σημαντικότερο ίσως ψήφισμα της Εθνοσυνέλευσης και αυτό που σίγουρα προκάλεσε την μεγαλύτερη αναρχία τους επόμενους μήνες ήταν το «Γ΄ Ψήφισμα»της 27ης Ιουλίου 1832, το οποίο διέλυσε τη Γερουσία και ζήτησε την αυθημερόν παράδοση του αρχείου της και της σφραγίδας της.
Η Γερουσία, αντέδρασε και αρνήθηκε να διαλυθεί, καταγγέλοντας μάλιστα την Εθνοσυνέλευση, (ότι...) ήθελε παραβή ουσιωδώς τα καθήκοντα της, εάν παρέδιδε την δύναμιν, την οποίαν ενεπιστεύθη εις ταύτην η ομόφωνος θέλησις του Έθνους εις την εν Αργεί Συνέλευσιν του αειμνήστου Κυβερνήτου Ι. Καποδίστρια (...). Η Εθνοσυνέλευση μετά από αυτήν την πράξη διαλύθηκε βίαια, και δεν τελείωσε ποτέ τις εργασίες της.
Μετά τη διάλυση της Εθνοσυνελεύσεως και την μείωση των μελών της «Διοικητικής Επιτροπής» (θάνατος Δ. Υψηλάντη, αναχώρηση για το Μόναχο, των Μπότσαρη και Πλαπούτα προκειμένου να συνοδεύσουν στην Ελλάδα τον Όθωνα), η αναρχία κορυφώθηκε. Η Ελλάδα, και κυρίως η Πελοπόννησος, είχαν παραδοθεί στα άτακτα σώματα στρατιωτών που λεηλατούσαν αδιάκοπα. Οι οπλαρχηγοί - Ρουμελιώτες και Πελοποννήσιοι- αποφάσισαν προκειμένου να επιβάλλουν την τάξη να ιδρύσουν μια «Στρατιωτική επιτροπή», η οποία διαιρεμένη σε τρεις γεωγραφικές περιφέρειες, προσπάθησε να επιβάλει την τάξη.
Τον Σεπτέμβριο του 1832 μετά την αποχώρηση και του Γ. Κουντουριώτη η Γερουσία (που δεν είχε, φυσικά, αποδεχτεί την διάλυσή της) διόρισε τα εναπομείναντα μέλη (Ζαΐμη, Μεταξά και Κωλέττη) ως νέα «Διοικητική επιτροπή». Οι διαφωνίες των μελών της επιτροπής ήταν τόσες που ουσιαστικά δεν της επέτρεπαν να λειτουργεί, ενώ το υπουργικό συμβούλιο είχε αναλάβει (παράτυπα) το κυβερνητικό έργο και την έκδοση διαταγμάτων. Πάντως, η εξουσία και των δυο αυτών οργάνων περιορίζονταν μέσα στην πόλη του Ναυπλίου μόνο, και αυτό χάρις στην δύναμη των όπλων του Γαλλικού στρατού, ενώ στο υπόλοιπο κράτος τοπικές αρχές προσπαθούσαν να διατηρήσουν τον έλεγχο.
Η Γερουσία, αρχές Νοεμβρίου του 1832 κατέφυγε στο Άστρος και από εκεί, μαζί με όλους τους Έλληνες, περίμενε την Αντιβασιλεία.

Επιστολή του κατοίκων Καλίανης προς τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη Προς τον εκλαμπρότατον αρχιστράτηγον της Πελοποννήσου. Δια επίτηδες χωριανού μας σας εστείλαμεν αναφοράν μας παρακαλούντας θερμώς να μας θεραπεύσετε, και γλυτώσετε, από τον Σπύρον Μήλιον, διότι μας εκυνήγησαν μέσα εις τα όρη, και σπήλαια, μας εχάλασεν τα γεννήματά μας; μας ζητούν και ήδη 17 χιλιάδες γρόσια και μας φοβερίζουν αν δεν δώσωμεν τα γρόσια θέλουν μας εξολοθρεύσει, καθώς είδατε και τα γράμματά του όπου προχθές εις την αναφοράν μας, σας επερικλείσαμεν. Διά τούτο σπεύδομεν να σας ειδοποιήσωμεν πάλιν παρακαλούντας σας θερμώς και μετά δακρύων, όπου να κάμετε ένα έλεος εις ημάς τους δυστυχείς, διότι από το ένα μέρος φοβερίζει ο Σπύρος Μήλιος να μας κατακαύση και λεϊλατήση και από το άλλο μέρος έστειλεν ο Κ. Γιαννάκης Γιουρούκος και επάτησε το χωρίον μας με 150 στρατιώτας, και ένεκα τούτου ημπορεί να ανοίξη κανένας πόλεμος εις το μεταξύ των και να αφανισθώμεν παντάπασιν. Αναπαρακαλούμεν λοιπόν να μας ταχύνετε την ταχείαν σας βοήθεια δια να γλυτώσωμεν από τον νυν κίνδυνον, και είμεθα πεπεισμένοι ότι δεν θέλετε παρακούσει τα μεγάλα παράπονα και μένομεν με όλην την βαθύτατην υπόληψιν. Τη 26 Αυγούστου 1832. εκ του σπηλαίου Καλιανίου Οι κάτοικοι του χωριού Καλίανη Ο δημογέρων Αναστάσης Καρατάσης, Γεωρ. Παππαδόπουλος, Δημ. Καρκιώτης, και λοιποί κάτοικοι

Μέλη της Διοικητικής Επιτροπής

Καθώς ο σχηματισμός της «Διοικητικής Επιτροπής της Ελλάδος» ήταν προϊόν ατέρμονων διαβουλεύσεων και συναλλαγών μεταξύ καποδιστριακών και συνταγματικών, τα μέλη της άλλαξαν πολλές φορές. Έτσι έχουμε:

ΜΑΡΤΙΟΣ 1832

Η πρώτη «Διοικητική Επιτροπή» διορίστηκε από την Γερουσία στις 28 Μαρτίου 1832. Αποτελούνταν δε από τους:

• Θεόδωρο Κολοκοτρώνη καποδιστριακός
• Ανδρέα Ζαΐμη καποδιστριακός
• Ιωάννης Κωλέττη συνταγματικός
• Ανδρέα Μεταξά καποδιστριακός
• Βασίλειο Μπουντούρη καποδιστριακός

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1832

Αυτήν την απόφαση της Γερουσίας δεν την παραδέχτηκαν οι συνταγματικοί ζητώντας μεγαλύτερη συμμετοχή στην κυβέρνηση. Έτσι στις 2 Απριλίου 1832, και με δεδομένη την απόφαση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη να μην συμμετέχει στην Επιτροπή η Γερουσία αποφάσισε «(...)η συσταθείσα διοικητική επιτροπή καθίσταται επταμελής συγκειμένη εκ των κυρίων Γ. Κουντουριώτου, Δ. Υψηλάντου, Α. Ζαιμη, Α. Μεταξά, Ιω. Κωλέττη, Δ. Πλαπούτα και Σ. Τρικούπη (τον Τρικούπη τελικά, αντικατέστησε ο Κώστας Μπότσαρης) και αύτη θέλει αναλάβη τα χρέη της νομοτελεστικής εξουσίας υπό το όνομα διοικητική επιτροπή της Ελλάδος και θέλει κυβερνήσει μέχρι της ελεύσεως του ηγεμόνος της Ελλάδος,ή του τοποτηρητού αυτού, και κατά τα υπ' αριθμ. 277 καθήκοντα της παυσάσης τριμελούς διοικητικής επιτροπής (...)»

• Πρόεδρος της Διοικητικής Επιτροπής

Γεώργιος Κουντουριώτης συνταγματικός - παραιτήθηκε και αναχώρησε για την Ύδρα στις 9 Σεπτεμβρίου

• Δημήτριος Υψηλάντης συνταγματικός - ο Δ. Υψηλάντης απεβίωσε στις 5 Αυγούστου του 1832
• Ανδρέας Ζαΐμης καποδιστριακός
• Ανδρέας Μεταξάς καποδιστριακός
• Ιωάννης Κωλέττης συνταγματικός
• Δημήτριος Πλαπούτας καποδιστριακός - αναχώρησε στις 7 Σεπτεμβρίου για το Μόναχο, ως μέλος της Επιτροπής υποδοχής του νέου Βασιλιά
• Κώστας Μπότσαρης ανεξάρτητος - αναχώρησε στις 7 Σεπτεμβρίου για το Μόναχο ως μέλος της Επιτροπής υποδοχής του νέου Βασιλιά.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1832

Στις 21 Σεπτεμβρίου 1832 η Γερουσία, διόρισε ως Διοικητική Επιτροπή τα τρία εναπομείναντα μέλη:

• Ανδρέας Ζαΐμης
• Ανδρέας Μεταξάς
• Ιωάννης Κωλέττης, οι οποίοι και παρέδωσαν την εξουσία στο βασιλιά Όθωνα και στην Αντιβασιλεία, στις 25 Ιανουαρίου (π. ημ.) 1832

Γραμματείς (Υπουργοί)

• Γραμματεύς Επικρατείας (ή επί των Εσωτερικών) : Δημήτριος Χρηστίδης (14 Απριλίου 1832 - 25 Ιανουαρίου 1833)
• Γραμματεύς επί των Εξωτερικών και του Εμπορικού Ναυτικού : Σπυρίδων Τρικούπης (8 Απριλίου 1832 - 25 Ιανουαρίου 1833)
• Γραμματεύς Δικαίου : Χριστόδουλος Κλωνάρης (30 Απριλίου - 25 Ιανουαρίου 1833)
• Γραμματεύς Δημοσίας Εκπαιδεύσεως και Θρησκευτικών : Νικόλαος Χρυσόγελος (27 Μαρτίου - 30 Απριλίου 1832)

αντικαταστάθηκε από τον Ιάκωβο Ρίζο Νερουλό (30 Απριλίου 1832 - 25 Ιανουαρίου 1833)

• Γραμματεύς επί των Ναυτικών : Δημήτριος Βούλγαρης (14 Απριλίου 1832 - 25 Ιανουαρίου 1833)
• Γραμματεύς επί των Στρατιωτικών : Κωνσταντίνος Ζωγράφος (14 Απριλίου 1832 - 25 Ιανουαρίου 1833)
• Γραμματεύς επί της Οικονομίας : Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (14 Απριλίου 1832 - 25 Ιανουαρίου 1833)

Πηγές

• Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, Ελένη (1985). «Ο ρόλος της Διάσκεψης του Λονδίνου στην πτώση του Αυγουστίνου Καποδίστρια» (pdf). Μνήμων (Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού) 10: 248–269. doi:10.12681/mnimon.338. http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/view/8032. 
• Δημακόπουλος, Γεώργιος (1966). «Αι Κυβερνητικαί Αρχαί της Ελληνικής Πολιτείας (1827 - 1833)» (pdf). Ο Ερανιστής (Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού) 4: 117 - 154. doi:http://dx.doi.org/10.12681/er.9654. https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/eranistis/article/view/9654. 
• Φιλαδελφεύς, Χ.Ν., επιμ. (1855). Διάφορα έγγραφα και επιστολαί εκ της συλλογής του υποστρατήγου Γενναίου Κολοκοτρώνη, αφορώντα τας κατά το 1832 μετά τον θάνατον του Κυβερνήτου Ι. Καποδίστρια συμβάσας κατά την Ελλάδα ανωμαλίας και αναρχίας. Αθήνησι.