Δημήτριος Χωματηνός

Δημήτριος Χωματηνός
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Δημήτριος Χωματιανος (Ελληνικά)
Γέννηση	1165 Κέα
Θάνατος	13ος αιώνας Οχρίδα
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Θρησκεία	Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	μεσαιωνική ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ιερέας συγγραφέας

Ο Δημήτριος Χωματηνός ή Χωματιανός καταγόταν από την Κέα και ήταν Ορθόδοξος Αρχιεπίσκοπος Πρώτης Ιουστινιανής, Αχριδών και πάσης Βουλγαρίας από το 1216 έως το 1236, βυζαντινός ιερωμένος και δικαστής.

Η μεγάλη νομική του παιδεία του επέτρεψε να ασκήσει σημαντική επιρροή ως δικαστής, μεσολαβητής, εξομολόγος και σύμβουλος της βυζαντινής αυτοκρατορικής αυλής. Αυτό τον καθιστά χαρακτηριστικό εκπρόσωπο μιας εποχής όπου η δικαστική εξουσία μεταβιβάστηκε από τις αποδυναμωμένες κοσμικές αρχές στην Εκκλησία, και επίσης ένας από τους τελευταίους νομικούς που είχαν πλήρη γνώση των νόμων του Ιουστινιανού στην εποχή της νομικής αναγέννησης την εποχή της Μακεδονικής Δυναστείας.

Σύμφωνα με τον περίφημο Βυζαντινολόγο Ντόναλντ Νίκολ, το δικαστήριο του Χωματηνού στην Οχρίδα ήταν ένα σπάνιο κέντρο σταθερότητας και νόμου σε μια αβέβαιη και ταραχώδη εποχή. «Από την Κέρκυρα στα δυτικά μέχρι τη Δράμα στα ανατολικά, από το Δυρράχιο στα βόρεια μέχρι τα Ιωάννινα και την Άρτα στα νότια, ενάγοντες και κατηγορούμενοι έφερναν τα προβλήματά τους στον ανθρώπινο και μορφωμένο Αρχιεπίσκοπο». Σώζονται περί τα 150 αρχεία υποθέσεων που χειρίστηκε ο Χωματηνός, πράγμα που επέτρεψε στους ιστορικούς να αναπλάσουν μια σχετικά πλήρη εικόνα του νομικού και θεσμικού πλαισίου της ύστερης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Μια σημαντική εκκλησιαστική διαμάχη δικαιοδοσίας ανέκυψε αμέσως μετά την άφιξή του στην Οχρίδα (1216). Εκείνη την εποχή, οι Ανατολικές Ορθόδοξες επαρχίες στη Σερβία (Raška, Lipljan και Prizren) ήταν ακόμη υπό τη δικαιοδοσία του Αρχιεπισκόπου της Οχρίδας. Αυτό άλλαξε το 1219, όταν ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Μανουήλ Σαραντηνός, που τότε έδρευε στη Νίκαια, δημιούργησε μια νέα Αρχιεπισκοπή για τη Σερβία, διορίζοντας τον Σάββα Νεμάνιτς ως τον πρώτο Σέρβο Αρχιεπίσκοπο. Ο Δημήτριος Χωματηνός διαμαρτυρήθηκε και την άνοιξη του 1220 έστειλε τον επίσκοπο Ιωάννη των Σκοπίων ως απεσταλμένο στον Αρχιεπίσκοπο Σάββα, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Η Σερβία αποσπάστηκε από τη δικαιοδοσία του, και οι μετέπειτα προσπάθειές του να διορθώσει την κατάσταση το 1233 απέβησαν όλες άκαρπες.

Ο Δημήτριος Χωματηνός έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στην αντιπαλότητα των δύο κύριων διαδόχων κρατών μετά την Δ΄ Σταυροφορία, της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας και του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Μαζί με τον Ιωάννη Απόκαυκο και τον Γεώργιο Βαρδάνη, ο Χωματηνός υπερασπίστηκε το αίτημα των Ηπειρωτών για πολιτική και εκκλησιαστική ανεξαρτησία από τη Νίκαια (όπου είχε εγκατασταθεί το εξόριστο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως), και το 1225 ή 1227, ήταν αυτός που έστεψε τον Ηπειρώτη μονάρχη Θεόδωρο Κομνηνό Δούκα ως Βυζαντινό Αυτοκράτορα στη Θεσσαλονίκη. Αυτό προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Πατριάρχη Γερμανού Β΄, ο οποίος του έγραψε σε έντονο ύφος για το ζήτημα.

Πηγές

• Günter Prinzing (εκδ. Corpus Fontium Historiae Byzantinae 38). Βερολίνο 2002.(ISBN 3-11-015612-1)
• Nicol, Donald M. (1976). «Refugees, Mixed Population and Local Patriotism in Epiros and Western Macedonia after the Fourth Crusade». XVe Congrès international d'études byzantines (Athènes, 1976), Rapports et corapports I. Athens. σελίδες 3–33. 
• Simon, Dieter (2001). «Chomatian, Demetrios». Στο: Michael Stolleis. Juristen: ein biographisches Lexikon; von der Antike bis zum 20. Jahrhundert (στα Γερμανικά) (2nd έκδοση). München: Beck. σελ. 129. ISBN 3-406-45957-9. 
• Popović, Svetlana (2002). «The Serbian Episcopal sees in the thirteenth century (Српска епископска седишта у XIII веку)». Старинар (51: 2001): 171–184. https://books.google.com/books?id=yuAVAQAAMAAJ. 
• Ćirković, Sima (2004). The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. ISBN 9781405142915. 
• Tudorie, Ionuț-Alexandru (2011). «Old and New in the Byzantine Imperial Coronation in the 13th Century». Ostkirchliche Studien 60. https://www.academia.edu/36256761/_Old_and_New_in_the_Byzantine_Imperial_Coronation_in_the_13th_Century_in_Ostkirchliche_Studien_60_2011_1_pp_69_109?email_work_card=title. Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2021.