Μετάβαση στο περιεχόμενο

Βούρμπιανη Ιωαννίνων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 40°14′22″N 20°47′27″E / 40.23944°N 20.79083°E / 40.23944; 20.79083

Βούρμπιανη
Βούρμπιανη is located in Greece
Βούρμπιανη
Βούρμπιανη
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΗπείρου
Περιφερειακή ΕνότηταΙωαννίνων
ΔήμοςΚόνιτσας
Δημοτική ΕνότηταΜαστροχωρίων
Γεωγραφία
Υψόμετρο900
Έκταση26,227
Πληθυσμός
Μόνιμος81
Έτος απογραφής2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας44015
Τηλ. κωδικός265 50

Η Βούρμπιανη είναι χωριό της Ηπείρου που βρίσκεται στον δήμο Κόνιτσας του νομό Ιωαννίνων. Ανήκει στα Μαστοροχώρια[1] και έφτασε στην ακμή του τον 18ο και το 19ο αιώνα.

Η Βούρμπιανη απέχει 26 χιλιόμετρα από την Κόνιτσα. Διοικητικά, υπαγόταν μέχρι το 1997 στην επαρχία Κονίτσης. Έπειτα αποτέλεσε τμήμα του δήμου Μαστοροχωρίων[2], ενώ από το 2011 υπάγεται στο δήμο Κόνιτσας. Εκκλησιαστικά υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης, ενώ διαθέτει τον ιερό ναό της Παναγίας που χρονολογείται κατά τον 16ο αιώνα.[3] Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, ο πληθυσμός της ανέρχεται σε 68 κατοίκους.

Ιστορικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, η Βούρμπιανη ήταν γνωστή για τους ντόπιους κτίστες της[2] καθώς και για τους τεχνίτες ξυλογλυπτικής.[4] Υποστηρίζεται πως μετά το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821, υπό τον φόβο των ληστών και των λεηλασιών, πολλοί κάτοικοι των χωριών του Σαραντάπορου βρήκαν καταφύγιο στη Βούρμπιανη.[5] Κατά το β΄ μισό του 19ου η Βούρμπιανη ήταν πληθυσμιακά το δεύτερο μεγαλύτερο χωριό της ευρύτερης περιοχής, μετά την Κόνιτσα, με 384 οικογένειες[3] κατά το 1854 και αντίστοιχα πάνω από 350 οικογένειες[6] γύρω στο 1870. Τη δεκαετία του 1870 εντάθηκε το μεταναστευτικό ρεύμα προς αναζήτηση εργασίας, με επακόλουθο αρκετοί κάτοικοι να εγκατασταθούν σε περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, της Ελλάδας και της Ρουμανίας.[6][7]

Το 1878, σύμφωνα με αναφορά του γενικού πρόξενου Ιωαννίνων προς τον τότε υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας, Θεόδωρο Δηλιγιάννη, η Βούρμπιανη παρουσιάζεται ως μια από τις βορειότερες περιοχές της Ηπείρου όπου γλωσσικά κυριαρχούσαν τα ελληνικά.[8] Το 1883 ιδρύθηκε η Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα που μερίμνησε για την ίδρυση του πρώτου σχολαρχείου της περιοχής[9], το οποίο στεγαζόταν σε διώροφο πέτρινο κτίριο και λειτούργησε μέχρι το 1986 ως δημοτικό Σχολείο, γυμνάσιο και οικοτροφείο[3], ενώ κατά τα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα ιδρύθηκε Παρθεναγωγείο.[10]

Κατά την ύστερη Τουρκοκρατία, υπαγόταν στον καζά Λεσκοβικίου[11], ενώ παράλληλα υπέφερε, όπως και άλλοι οικισμοί της ευρύτερης περιοχής, από εκτεταμένα κρούσματα ληστειών, δολοφονιών και απαγωγών.[12] Μετά την προσάρτηση στο ελληνικό κράτος, ο οικισμός αποτέλεσε έδρα στρατιωτικής εποπτείας της μεθορίου.[13]

Κατά τις πρώτες ημέρες του Ελληνοϊταλικού πολέμου, η Βούρμπιανη κατελήφθη από τις ιταλικές δυνάμεις αλλά στις 7 Νοεμβρίου του 1940 απελευθερώθηκε από αποσπάσματα της Α΄ Μεραρχίας Πεζικού.[14] Την περίοδο 1941 - 1944 σκοτώθηκαν, επί αλβανικού εδάφους, από τις δυνάμεις Κατοχής τέσσερις κάτοικοι του οικισμού.[15] Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, η Βούρμπιανη απετέλεσε επανειλημμένως πεδίο συγκρούσεων μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών.[16][17][18][19]

Επιφανείς κάτοικοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τη Βούρμπιανη κατάγονταν ο αξιωματούχος της αυλής του Αλή πασά, Κώστας Γραμματικός[20], ο ποιητής Τέλλος Άγρας,[21] ο οφθαλμίατρος και ευεργέτης Αλέξιος Τράντας[22][23] και ο στρατιωτικός και πολιτικός Σωκράτης Δημάρατος.[24]

Απογραφές πληθυσμού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Απογραφή 1895 1928 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011
Πληθυσμός 1.779[11] 890[13] 514[2] 640[2] 216[2] 194[2] 232[2] 148[2] 141[25] 68[26]
  1. Ηπειρωτικά Χρονικά, Εν Ιωαννίνοις, 1930, σελ. 162.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βαμβά-Σταματελάτου, Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας, ΤΑ ΝΕΑ, 2012, Α΄ τόμος, σελ. 145.
  3. 3,0 3,1 3,2 Δήμος Κόνιτσας: Βούρμπιανη.
  4. Ρέα Κακαμπούρα, Ανάμεσα στο αστικό κέντρο και τις τοπικές κοινωνίες - Οι σύλλογοι της επαρχίας Κόνιτσας στην Αθήνα, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, 1998, σελ. 85.
  5. Ρέα Κακαμπούρα, 1998, σελ. 77.
  6. 6,0 6,1 Αναστασίου Ευθυμίου, Η Βούρμπιανη της Ηπείρου. Η ιστορία και λαογραφία της Αρχειοθετήθηκε 2021-01-16 στο Wayback Machine., Ιωάννινα 1987, τόμος Α΄, τεύχος Β΄, σελ. 85.
  7. Μιχαήλ Α. Γιόσης (επιμ.), Το ιστορικό της λειτουργίας και δράσεως του συνδέσμου της κοινότητας Βούρμπιανης από το 1883 έως το 1983 Αρχειοθετήθηκε 2020-06-14 στο Wayback Machine., Σύνδεσμος της Κοινότητας Βούρμπιανης, Αθήναι, Ιανουάριος 1983, σελ. 5.
  8. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόμος ΙΓ΄, Αθήναι 1977, σελ. 388.
  9. Μιχαήλ Α. Γιόσης (επιμ.), 1983, σελ. 5-7.
  10. «Παρασκευή Σκαμνέλου, Η ελληνική δημοτική εκπαίδευση στην Ήπειρο της ύστερης τουρκοκρατίας (1861 - 1913) - θεωρία και πράξη, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 2001, σελ. 336». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2015. 
  11. 11,0 11,1 Μιχάλης Κοκολάκης, Η τουρκική στατιστική της Ηπείρου στο Σαλναμέ του 1895, στο Τετράδια Εργασίας, τεύχος 18, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών, Αθήνα 2008, σελ. 273.
  12. Νικόλαος Αναστασόπουλος, Κοινωνία και ποινική πραγματικότητα στο νομό Ιωαννίνων την δεκαετία του 1930, Διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2007, σελ. 57-59.
  13. 13,0 13,1 Σύγχρονος Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, τόμος 5ος, σελ. 494.
  14. ΓΕΣ, Ιστορία Ιππικού - Τεθωρακισμένων, Τυπογραφείο Ελληνικού Στρατού, Αθήνα, Μάρτιος 1995, σελ. 51.
  15. Αγόρω Τσίου, Ο εμφύλιος πόλεμος στα Μαστοροχώρια και την Αετομηλίτσα της Κόνιτσας Αρχειοθετήθηκε 2018-02-16 στο Wayback Machine., Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Αθήνα 2009, σελ. 39.
  16. Δημητρίου Γ. Ζαφειροπούλου, Ο αντισυμμοριακός αγών 1945 - 1949, Αθήναι 1956, σελ. 246.
  17. Εφημερίδα Εμπρός, 27 Ιανουαρίου 1948, σελ. 4.
  18. Εφημερίδα Εμπρός, 24 Ιουνίου 1948, σελ. 4.
  19. Εφημερίδα Εμπρός, 10 Αυγούστου 1948, σελ. 1.
  20. Μιχαήλ Α. Γιόσης, Κώστας ο Βουρμπιανίτης. Γραμματικός του Αλή Πασά Αρχειοθετήθηκε 2020-11-23 στο Wayback Machine., Αθήνα 2014, σελ. 7.
  21. Η Δωδώνη - Δεκάτομος Μεγάλη Πανηπειρωτική Εγκυκλοπαίδεια, γ΄έκδοσις, Αθήναι 1959 - 1960, σελ. 508.
  22. Η Δωδώνη, 1959 - 1960, σελ. 476.
  23. Σύγχρονος Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, συμπλήρωμα, τόμος 23ος, σελ. 1034.
  24. Σύγχρονος Εγκυκλοπαιδεία Ελευθερουδάκη, τόμος 8ος, συμπλήρωμα, σελ. 767.
  25. Απογραφή 2001, σελ. 144.
  26. «Εφημερίς της Κυβερνήσεως, 28 Δεκεμβρίου 2012, σελ. 51425» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 17 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2016.