Αξός Πέλλας
Συντεταγμένες: 40°48′3.6″N 22°21′46.8″E / 40.801000°N 22.363000°E
| Αξός | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κεντρικής Μακεδονίας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Πέλλας |
| Δήμος | Πέλλας |
| Δημοτική Ενότητα | Κύρρου |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Μακεδονία |
| Νομός | Πέλλας |
| Υψόμετρο | 40 |
| Έκταση | 16,096 (η κοινότητα) |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 1.022 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Εσκιτζέ (μέχρι 1928) Παλαιό (1928-1940, 1954-1961) Νέο Παλαιό (μέχρι 1954)[1] |
| Ονομασία κατοίκων | Αξώτες[2] |
| Ταχ. κώδικας | 581 00 |
Η Αξός είναι χωριό και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας της δημοτικής ενότητας (τέως δήμου) Κύρρου, του δήμου Πέλλας, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Πέλλας, στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης.[3][4] Πριν το σχέδιο Καποδίστριας και το πρόγραμμα Καλλικράτης, ανήκε στην επαρχία Γιαννιτσών του νομού Πέλλας, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Μακεδονίας.[5][6]
- Μέχρι το 1928 ο οικισμός ονομαζόταν Εσκιτζέ, μέχρι το 1954 Νέο Παλαιό και μέχρι το 1956 Παλαιό.[4]
Γεωγραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Αξός είναι μεγάλο πεδινό χωριό στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Πέλλας. Βρίσκεται στον εύφορο κάμπο των Γιαννιτσών, στις ανατολικές όχθες του Ξηροπόταμου και λίγο δυτικότερα των Γιαννιτσών (4 χλμ.), σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 40. Απέχει 35 χλμ. περίπου Α. της Έδεσσας.[5][6][7][8][9]
Τοπική κοινότητα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η τοπική κοινότητα Αξού είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός πεδινός οικισμός, με έκταση 16,096 χμ² (2011). Περιλαμβάνει και τον οικισμό Ποντοχώρι.[3]
Πληθυσμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1991 | 1.993 (2.055) |
| 2001 | 1.434 (1.492) |
| 2011 | 1.197 (1.245) |
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1961 | 1.459 (1.625) |
| 1971 | 962 (1.050) |
| 1981 | 1.111 (1.156) |
| 1991 | 1.976 (2.038) |
| 2001 | 1.442 (1.500) |
| 2011 | 1.186 (1.232) |
(σε παρένθεση ο πληθυσμός της τοπικής κοινότητας)
Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο οικισμός αναγνωρίστηκε το 1940 ως Νέο Παλαιό και προσαρτήθηκε στην κοινότητα Παλαιού του νομού Πέλλας. Το 1954 μετονομάστηκε σε Παλαιό και το 1956 σε Αξός. Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 αποσπάστηκε από την κοινότητα Αξού και προσαρτήθηκε στον δήμο Κύρρου. Με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 αποσπάστηκε από τον δήμο Κύρρου και προσαρτήθηκε στον δήμο Πέλλας.[4]
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]H ανασκαφική έρευνα στην Αξό έφερε στο φως νεολιθικό οικισμό έκτασης 30 στρεμμάτων. Αποκάλυψε στοιχεία για τις οικιστικές κατασκευές και τα δομικά υλικά. Συγκεντρώθηκαν σημαντική ποσότητα κεραμικής, εργαλεία, καθώς και ποσότητες οστών και απανθρακωμένων σπόρων καταδεικνύοντας τη σπουδαιότητα της θέσης και παρέχοντας δεδομένα για το περιβάλλον, τη καθημερινή ζωή, την τεχνογνωσία και τις συνήθειες διατροφής του νεολιθικού ανθρώπου.
Οι περισσότεροι από τους κατοίκους ήταν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και την Καππαδοκία. Στην "πατρίδα" οι Αξώτες εργάζονταν ως αγωγιάτες, αραμπατζήδες και κυρατζήδες. Φορτώνανε εμπορεύματα, σιτηρά, καλαμπόκια και τα εμπορεύονταν στην ευρύτερη περιοχή της Καππαδοκίας. Η ευμάρεια της Αξού κατά τις μεταπολεμικές δεκαετίες οφείλεται στην ενασχόληση των κατοίκων με τις διεθνείς οδικές μεταφορές.[13][14]
Αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο βόρειο τμήμα του οικισμού
Προσωπικότητες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Κυριάκος Βελόπουλος, Έλληνας πολιτικός, Πρόεδρος «Ελληνική Λύση»
- Δημήτρης Βενιέρης - Βελόπουλος, Έλληνας πολιτικός, βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας, ΤΑ ΝΕΑ, 2012, Α΄ τόμος, σελ. 88.
- ↑ Αγνή Κ. Κολιαδήμου, Από την Αξό της Καππαδοκίας στο νομό Πέλλας. Προσφυγικές διαδρομές (1890-1940), University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2015, σελ. 132.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
- ↑ 4,0 4,1 4,2 https://www.eetaa.gr/metaboles/oikmet_details.php?id=23097
- ↑ 5,0 5,1 5,2 ΠΛ 3:360
- ↑ 6,0 6,1 6,2 ΠΛΜ 10:108
- ↑ Εκδόσεις «Ελλάδα»
- ↑ Google Earth
- ↑ «Διακοπές», σ. 958
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_monimos.pdf
- ↑ https://www.giannitsa.gr/index.php/%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%B5%CE%BD%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B5%CF%82-2/%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B5%CE%BD%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1-%CE%BA%CF%8D%CF%81%CF%81%CE%BF%CF%85/%CE%B1%CE%BE%CF%8C%CF%82.html
- ↑ Συμεών Κοιμίσογλου, Καππαδοκία. Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Ελλήνων Ιστορία, Πίστη, Πολιτισμός, ILP Productions, Θεσσαλονίκη 2005, σελ. 450, 454.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1996, 2006 (ΠΛΜ)
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς , 1963 (ΠΛ)
- Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010
- Google Earth
- Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς)
- eetaa.gr