Κιλελέρ
Συντεταγμένες: 39°30′18.7″N 22°38′27.2″E / 39.505194°N 22.640889°E
| Κιλελέρ | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Θεσσαλίας |
| Δήμος | Κιλελέρ |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Λάρισας |
| Υψόμετρο | 75 |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 383 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
Το Κιλελέρ ή Κυψέλη είναι χωριό του Δήμου Κιλελέρ, του οποίου αποτελεί την ιστορική έδρα, στην Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας (πρώην νομός) της Θεσσαλίας. Σύμφωνα με την Απογραφή του 2011, έχει μόνιμο πληθυσμό 481 κατοίκους. Με το πρόγραμμα Καποδίστριας ήταν έδρα του δήμου Κιλελέρ.
Το χωριό είναι γνωστό για την αιματηρή αγροτική εξέγερση στις 6 Μαρτίου 1910, όταν οι χωροφύλακες πυροβόλησαν εν ψυχρώ τους κολίγες οι οποίοι διεκδικούσαν να τους μοιραστούν τα τσιφλίκια της Θεσσαλίας. Η εξέγερση στη συνέχεια επεκτάθηκε και σε άλλες περιοχές της Θεσσαλίας και θεωρείται ορόσημο στην επίλυση του αγροτικού ζητήματος της Ελλάδας.
Τοποθεσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Κιλελέρ βρίσκεται στον θεσσαλικό κάμπο, 28 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Λάρισας, σε υψόμετρο 75 μέτρων. Στα νότια-νοτιοανατολικά του οικισμού βρίσκεται το ύψωμα «Τζαμί», με επίμηκες σχήμα και πεπλατυσμένη κορυφή. Σήμερα εκεί βρίσκεται το υδραγωγείο του χωριού. Κοντά στο χωριό βρίσκονται επίσης οι μαγούλες «Τσανάκα» και «Κυριακή» στα βόρεια-βορειοδυτικά, «Γρίβα» στα δυτικά-βορειοδυτικά και «Βρωμόπετρα» στα νότια.[1]
Όνομα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το όνομα Κιλελέρ είναι τουρκικό. Ετυμολογικά ίσως παράγεται από την λέξη göl (γκιολ), που σημαίνει λίμνη, λάκκος, έλος. Παλαιότερα υπήρχαν πολλά έλη στην περιοχή. Ο πληθυντικός της λέξης είναι göller (με τα δύο λάμδα να προφέρονται ξεχωριστά και ευδιάκριτα), και τελικά Κιλελέρ που σημαίνει ελώδης τόπος. Λερ και Λαρ είναι καταλήξεις πληθυντικού αριθμού ονομάτων στην τουρκική γλώσσα[2].
Ο οικισμός από το 1919 (με το ΦΕΚ 29Β - 10/05/1919) μέχρι το 1985 (με το ΦΕΚ 74Α - 26/04/1985) ονομαζόταν Κυψέλη.[3]
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην περιοχή έχουν ανασκαφεί οικισμοί της νεολιθικής εποχής και έχουν ανακαλυφθεί ευρήματα εκείνης της περιόδου. Στο ύψωμα «Τζαμί» βρέθηκε μυκηναϊκός λακκοειδής τάφος. Στον τάφο βρέθηκαν 5 μυκηναϊκά αλάβαστρα και χάντρες από ορεία κρύσταλλο. Το ύψωμα Τζαμί πήρε το όνομά του από το τζαμί που ήταν κατασκευασμένο εκεί. Σήμερα σώζονται μόνο μερικά ερείπια.[1] Ο Αργύρης Φιλιππίδης στο έργο του Μερική Γεωγραφία, το οποίο γράφηκε το 1815, αναφέρει ότι στο Κιλελέρ υπήρχαν 30 σπίτια Χριστιανών και 10 Μουσουλμάνων (Τούρκων), οι οποίοι όμως παλιότερα ήταν περισσότεροι, γι'αυτό και στην περιοχή κατασκευάστηκε τζαμί.[4]
Εξέγερση του Κιλελέρ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
 |
Η ενότητα αυτή είναι κενή, ανεπαρκώς ανεπτυγμένη ή ανολοκλήρωτη. Η βοήθειά σας είναι καλοδεχούμενη! |
Στις 6 Μαρτίου του 1910, τα αιματηρά επεισόδια που ξεκίνησαν από το χωριό Κιλελέρ και εξαπλώθηκαν σε άλλες πόλεις της Θεσσαλίας, αποτέλεσαν το πιο βίαιο και σημαίνον γεγονός κατά τη διάρκεια της αγροτικής μεταρρύθμισης στην Ελλάδα, η οποία κατά τ' άλλα κύλησε χωρίς μεγάλες εντάσεις. Η εξέγερση κράτησε τρεις ημέρες και άφησε πίσω της τρεις νεκρούς.[5]
Σήμερα στο Κιλελέρ καλλιεργούνται βαμβάκι, σιτηρά και ντομάτες και εκτρέφονται βοοειδή και αιγοπρόβατα.[1]
Διοικητικές μεταβολές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά την ένταξή του στο ελληνικό κράτος, ο οικισμός προσαρτήθηκε στο δήμο Αρμενίου. Το 1912, το Κιλελέρ ορίζεται έδρα της κοινότητας Κιλελέρ. Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997, αποσπάται από την κοινότητα Κιλελέρ και ορίζεται έδρα του καποδιστριακού δήμου Κιλελέρ, ενώ με το πρόγραμμα Καλλικράτης (ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010), ο ορίζεται ιστορική έδρα του δήμου Κιλελέρ.[3]
Αξιοθεάτα - Πολιτισμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στο χωριό λειτουργεί από το 2010 λαογραφικό μουσείο, το οποίο στεγάζεται στο πρώην δημαρχείο του Κιλελέρ. Στη συλλογή του μουσείου συμπεριλαμβάνονται οικιακά σκεύη, υφαντά, τοπικές ενδυμασίες και άλλα καθημερινά αντικείμενα από τον 18ο αιώνα, τα οποία συνέλεξε ο σύλλογος γυναικών Κιλελέρ.[6]
Κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή του Μαρτίου διοργανώνονται από το δήμο τα «Κιλελέρεια», για να τιμήσουν την επέτειο της εξέγερσης. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης γίνεται δέηση στους πεσόντες και κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο του Αγρότη.[1] Το μνημείο αποκαλύφθηκε το 1997 και είναι έργο του Βολιώτη γλύπτη Δημητρίου Γκεντέκου. Απεικονίζει έναν κολίγο που κρατάει κοσιά και φοράει τραγιάσκα.[7]
Αρχές Σεπτεμβρίου διοργανώνεται η «Γιορτή Βάμβακος», με πολλές κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Λαογραφικό Μουσείο Κιλελέρ
Το Μουσείο στεγάζεται στο κτίριο του παλιού Δημαρχείου της Τοπικής Κοινότητας Κιλελέρ το οποίο παραχωρήθηκε από το Δήμο και λειτουργεί καθημερινά.
Κιλελέρ: πανηγυρίζει στη μνήμη του Αγ. Γεωργίου και στον οικισμό Κοκκίνες της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Αθανασίου.
Απογραφές Πληθυσμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Απογραφή | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 494[8] | 563[8] | 646[8] | 717[8] | 644[8] | 595[8] | 644[8] | 698[9] | 481 |
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Κιλελέρ». e-city.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ «Καταλήξεις στα Τούρκικα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ 3,0 3,1 «Κιλελέρ Ν. Λαρίσης». Διοικητικές μεταβολές Οικισμών των ΟΤΑ. Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Δημήτρης Δημητρόπουλος. «Πληθυσμιακά δεδομένα οικισμών της Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας που αναγράφονται στη Μερική Γεωγραφία του Αργύρη Φιλιππίδη (1815)» (PDF). Εθνικό Κέντρο Μελετών. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Δερτιλής, Γεώργιος (2014). Ιστορία του Ελληνικού Κράτους 1830-1920 (8η έκδοση). Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. σελ. 780. ISBN 978-960-524-428-6.
- ↑ «Λαογραφικό Μουσείο Κιλελέρ». Δήμος Κιλελέρ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Δήμος Κιλελέρ Αρχειοθετήθηκε 2015-02-19 στο Wayback Machine. Π.Ε.Δ. Θεσσαλίας
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 Μιχαήλ Σταματελάτος - Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, Επίτομο Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδος, Ερμής, Αθήνα 2001, σελ. 339.
- ↑ «ΕΣΥΕ: Απογραφή 2001, σελ. 75» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 14 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2014.
