Colloquium Dominarum
Το Colloquium Dominarum (Σύνοδος των Ισχυρών Γυναικών) ήταν μία σύσκεψη που έγινε το καλοκαίρι του 985[1] με σκοπό να διευθετηθεί το ζήτημα της διεκδίκησης του γερμανικού θρόνου και της διεκδίκησης της κυριαρχίας της Λοθαριγγίας στην οποία συμμετείχαν πολλές από τις πιο ισχυρές γυναίκες του 10ου αιώνα. Το μέρος που έλαβε χώρα αυτή η σύνοδος είναι ασαφές και μπορεί να ήταν η Φρανκφούρτη, το Μετζ ή το Αββαείο του Κέτλιμπεργκ. Στην σύνοδο αυτή επικυρώθηκε η διεκδίκηση του Όθωνα Γ΄ στον θρόνο της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας[2] και αποκαταστάθηκε η κυριαρχία των Οθωνιδών στην Λοθαριγγία. Για τους σύγχρονους ιστορικούς η σύνοδος αυτή καταδεικνύει τον υψηλό βαθμό πολιτικής εξουσίας και επιρροής που διέθεταν οι ευγενείς γυναίκες τον 10ο αιώνα.[3]
Ο λόγος της συνόδου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το πρόβλημα ξεκίνησε με τις διαμάχες που ξέσπασαν σχετικά με την διεκδίκηση του γερμανικού θρόνου μετά τον θάνατο του Όθωνα Β΄ το 983. Ο Όθωνας είχε έναν γιο, τον Όθωνα Γ΄, που ήταν ορισμένος διάδοχός του αλλά τότε ήταν μόλις τριών ετών και για να διοικήσει χρειαζόταν αντιβασιλέα. Το προφανές άτομο για την θέση αυτή ήταν η μητέρα του, Θεοφανώ, καθώς ήταν πολύ συνηθισμένο η μητέρα ενός ανήλικου βασιλιά να κυβερνά εξ΄ ονόματός του μέχρι την ενηλικίωσή του. Η Θεοφανώ, για να εξασφαλίσει το κληρονομικό δικαίωμα του γιου της φρόντισε εκείνος να στεφθεί σχεδόν αμέσως μετά τον θάνατο του πατέρα του βασιλιάς στην Βερόνα.
Τότε όμως ο θείος του Ερρίκος Β΄ ο Εριστικός (που ήταν εξάδελφος του Όθωνα Β΄) διεκδίκησε την αντιβασιλεία με το να απαγάγει τον μικρό Όθωνα και να δηλώσει πως εκείνος ήταν ο νόμιμος προστάτης του και άρα συμβασιλέας (consors regni), τίτλος που μέχρι τότε είχε μόνο η Θεοφανώ. Για μερικούς μήνες μάλιστα φερόταν σαν να ήταν πραγματικά ο βασιλιάς της Γερμανίας.[3]
Όμως οι άλλοι ευγενείς δεν το δέχτηκαν αυτό. Ο Λοθάριος, που μέσω της μητέρας του, της Γερβέργη της Σαξονίας, ήταν κι αυτός εξάδελφος του Όθωνα Β΄, διεκδίκησε κι αυτός την κηδεμονία του μικρού Όθωνα και την αντιβασιλεία. Εισέβαλε στην Λοθαριγγία, στην οποία η οικογένειά του είχε μακροχρόνιες διεκδικήσεις μέσω τόσο της μητέρας του, Γκερμπέργκας, που ήταν μέλος της οικογένειας των Οθωνιδών όσο και μέσω του πατέρα του, του Λουδοβίκου Δ΄, που ήταν απόγονος των Καρολιδών, και πήρε ομήρους πολλούς από τους ευγενείς της περιοχής. Ανάμεσά τους ήταν και ο ανήλικος γιος της δούκισσας Βεατρίκης.
Όμως οι υποστηρικτές της οθωνικής βασιλικής οικογένειας ήταν πολλοί και αποφασισμένοι να μην αφήσουν ούτε τον Ερρίκο ούτε τον Λοθάριο να πάρει τον θρόνο από τον Όθωνα Γ΄. Πέρα από την μητέρα του Όθωνα Γ΄, την Θεοφανώ, που δεν ήταν διατεθειμένη να χάσει τον θρόνο από τα χέρια της, η Αδελαΐδα της Ιταλίας, η γιαγιά του Όθωνα Γ΄ και εστεμμένη αυτοκράτειρα και εκείνη, φυσικά ήταν ταγμένη με το συμφέρον του εγγονού της. Ο πανίσχυρος επίσκοπος Μπρούνο ο Μέγας ήταν επίσης θείος του Όθωνα Γ΄ και φυσικά υπέρ της διαδοχής του. Η δούκισσα Βεατρίκη πάλι, όχι μόνο υποστήριζε τον Όθωνα Γ΄ αλλά επιθυμούσε και την επιστροφή του γιου της και την αποκατάσταση της οικογένειάς της στο δουκάτο της Λοθαριγγίας. Πολλές ηγουμένισσες, βασίλισσες, δούκισσες και άλλες ευγενείς γυναίκες επίσης με μεγάλη εξουσία και επιρροή στην πολιτική σκηνή της εποχής όπως η Γερβέργη Β΄ του Γκάντερσχαϊμ και η Ματθίλδη του Κέντλινμπεργκ είχαν άμεση συγγένεια με τον μικρό Όθωνα καθώς ήταν θείες ή εξαδέλφες του. Γενικά το πολιτικό κατεστημένο της εποχής δεν ήταν ευνοϊκά διατεθειμένο προς τις διεκδικήσεις του Ερρίκου ή του Λοθάριου και κινητοποιήθηκε για την αποκατάσταση του Όθωνα Γ΄στον θρόνο. Το διπλωματικό δίκτυο που είχαν φροντίσει να δημιουργήσουν οι γυναίκες της οθωνικής δυναστείας ενεργοποιήθηκε και μετά από μία σειρά μυστικών διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων ορίστηκε το λεγόμενο colloquium dominarum, η σύνοδος των ισχυρών γυναικών, για το καλοκαίρι του 985.
Η σύνοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ακριβής τοποθεσία στην οποία έγινε η σύνοδος δεν είναι σαφής. Κάποιοι λένε ότι ήταν η Φρανκφούρτη,[4] άλλοι ότι ήταν το Μετζ[5] και κάποιοι άλλοι το Αββαείο του Κέτλιμπεργκ. O Ζερμπέρ ντ' Ωριγιάκ σε επιστολή του προς τον επίσκοπο Νότκερ προσπαθούσε να τον πείσει να συμμετέχει στο “colloquium dominarum” που, σύμφωνα με εκείνη την επιστολή, θα γινόταν στο Μετζ. Δεν είναι γνωστό αν έγινε όμως τελικά αυτή η συνάντηση ή αν έγινε τελικά σε αυτό το μέρος. Υπάρχει και το ενδεχόμενο η σύνοδος στην Φρανκφούρτη να ήταν μία άλλη ξεχωριστή σύνοδος στην οποία έτσι κι αλλιώς προήδρευαν η Θεοφανώ, η Αδελαΐδα και η Ματθίλδη.
Η σύνοδος αυτή εμφανίζεται και σε μία άλλη επιστολή του Ζερμπέρ ντ' Ωριγιάκ προς την δούκισσα Βεατρίκη στην οποία την συγχαίρει που τα πράγματα πηγαίνουν σύμφωνα με τις επιθυμίες της (καθώς πρόκειται να της επιστρέψουν τον γιο που είχαν απαγάγει) και ρωτάει γιατί ο Ερρίκος θα εμφανιστεί «μόνος» στην σύσκεψη και ποιοι άλλοι θα είναι παρόντες. Αν και στην επιστολή δεν αναφέρονται συγκεκριμένα ονόματα οι ιστορικοί έχουν υποθέσει ότι στην σύνοδο παραβρέθηκαν όλες ή σχεδόν όλες οι ισχυρές γυναίκες της εποχής: Η αυτοκράτειρα Θεοφανώ, η αυτοκράτειρα Αδελαΐδα, η βασίλισσα Έμμα, η Ματθίλδη του Κέντλινμπεργκ, η Ματθίλδη της Βουργουνδίας, η Γκιζέλα, η Γερβέργη Β΄ του Γκάντερσχαϊμ, η Αδελαΐδα της Ακουιτανίας και η δούκισσα Βεατρίκη.[1] [6] Υπάρχει όμως και το ενδεχόμενο η σύνοδος αυτή να μην ήταν μία συγκέντρωση όλων των ισχυρών γυναικών αλλά μία σύνοδος στην οποία προήδρευαν οι «dominae imperiales», οι «κυρίαρχες αυτοκράτειρες» η Θεοφανώ, η Αδελαΐδα και η Ματθίλδη.[7] Δεν είναι γνωστό αν οι γυναίκες που τελικά συμμετείχαν εμφανίστηκαν αυτοπροσώπως ή μέσω αντιπροσώπων αλλά ούτως ή άλλως, όποιο πρόσωπο και αν ήταν παρόν την συγκεκριμένη στιγμή, μιλούσε εξ’ ονόματός τους.
Τελικά η σύνοδος έληξε με τον Ερρίκο να δηλώνει υποταγή στον Όθωνα Γ΄και την Θεοφανώ με αντάλλαγμα το δουκάτο της Λωρραίνης που με τις πράξεις του είχε απωλέσει. Αυτό το γεγονός προκάλεσε την μεταστροφή των συμμάχων του Λοθάριου που σταμάτησαν να τον υποστηρίζουν και δήλωσαν την στήριξή τους στην Θεοφανώ. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίστηκε η διεκδίκηση του Όθωνα Γ΄στον θρόνο, η Λοθαριγγία επέστρεψε υπό τον έλεγχο των Οθωνιδών και οι τρεις ισχυρές γυναίκες της οικογένειας, η Θεοφανώ, η Αδελαΐδα και η Ματθίλδη, μητέρα, γιαγιά και θεία αντίστοιχα του νεαρού βασιλιά Όθωνα Γ΄, επισφράγισαν την εξουσία τους.[4]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 MacLean, Simon (2017). Ottonian queenship (First edition έκδοση). Oxford. σελ. 171. ISBN 9780198800101. 961410084.
- ↑ Schaus, Margaret (2006). Women and gender in medieval Europe : an encyclopedia. New York: Routledge. σελ. 468. ISBN 0415969441. 71045066.
- ↑ 3,0 3,1 MacLean, Simon (2017). Ottonian queenship (First edition έκδοση). Oxford. σελ. 167. ISBN 9780198800101. 961410084.
- ↑ 4,0 4,1 MacLean, Simon (2017). Ottonian queenship (1η έκδοση). Oxford. σελ. 170. ISBN 9780198800101. 961410084.
- ↑ Althoff, Gerd (2003). «A child on the throne». Otto III. University Park: The Pennsylvania State University Press. σελ. 45. ISBN 9780271024011. 442171768.
- ↑ Collins, Paul (2014). «"That Greek woman" Theophano, Otto II, and her mother-in-law». The birth of the West : Rome, Germany, France, and the creation of Europe in the tenth century (First edition έκδοση). New York. ISBN 9781610390132. 812081149.
- ↑ MacLean, Simon. Ottonian queenship (First edition έκδοση). Oxford. σελ. 173. ISBN 9780198800101. 961410084.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- MacLean, Simon (2017). Ottonian Queenship. Oxford University Press. ISBN 9780198800101
- Collins, Paul (2014). The Birth of the West: Rome, Germany, France, and the creation of Europe in the tenth century. PublicAffairs. ISBN 9781610390132
- Althoff, Gerd (2003). Otto III. The Pennsylvania State University Press. ISBN 0271024011