Χόμπιτ (σειρά ταινιών)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Χόμπιτ
Το εξώφυλλο του DVD The Hobbit: The Motion Picture Trilogy
ΣκηνοθεσίαΠίτερ Τζάκσον
ΠαραγωγήΠίτερ Τζάκσον
ΣενάριοΦραν Γουόλς, Γκιγιέρμο ντελ Τόρο και Φιλίπα Μπόγιενς
Βασισμένο σεΤο Χόμπιτ
ΠρωταγωνιστέςΊαν ΜακΚέλεν, Μάρτιν Φρίμαν, Ρίτσαρντ Αρμιτέιτζ, Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, Κρίστοφερ Λι και Κέιτ Μπλάνσετ
ΜουσικήΧάουαρντ Σορ
ΦωτογραφίαΆντριου Λέσνι
ΜοντάζΤζέιμπεζ Όλσεν
Εταιρεία παραγωγήςWingNut Films
ΔιανομήWarner Bros.
Πρώτη προβολή2012
Διάρκεια203 λεπτά
ΠροέλευσηΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής και Νέα Ζηλανδία
ΓλώσσαΑγγλικά
ΠροηγείταιΤριλογία του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών

Το Χόμπιτ είναι σειρά τριών επικών ταινιών high fantasy που σκηνοθετήθηκαν από τον Πίτερ Τζάκσον. Οι ταινίες της τριλογίας είναι τα Ένα Αναπάντεχο Ταξίδι (2012), Η Ερημιά του Νοσφιστή (2013), και Η Μάχη των Πέντε Στρατών (2014). Οι ταινίες βασίζονται στο μυθιστόρημα του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν Το Χόμπιτ (1937), ενώ δημιουργήθηκε και καινούργιο υλικό και χαρακτήρες για τις ταινίες. Μαζί έχουν τον ρόλο του πρίκουελ της τριλογίας Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών του Τζάκσον.

Τα σενάρια των ταινιών γράφτηκαν από τους Φραν Γουόλς, Φιλίπα Μπόγιενς, Τζάκσον, και Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο, με τον τελευταίο να ήταν αρχικά ο σκηνοθέτης της τριλογίας. Οι ταινίες τοποθετούνται στην Μέση Γη εξήντα χρόνια πριν από το ξεκίνημα των ταινιών Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών και ακολουθούν το χόμπιτ Μπίλμπο Μπάγκινς (Μάρτιν Φρίμαν), ο οποίος πείθεται από τον μάγο Γκάνταλφ τον Γκρίζο (Ίαν ΜακΚέλεν) για να συνοδέχψουν δεκατρείς νάνους, υπό την ηγεσία του Θόριν Δρύασπις (Ρίτσαρντ Άρμιτατζ), σε ένα ταξίδι για να ανακτήσουν το Μοναχικό Βουνό από τον δράκο Νοσφιστή (Μπένεντικτ Κάμπερμπατς).

Στις ταινίες εμφανίζεται ένα μεγάλο σύνολο ηθοποιών, περιλαμβάνοντας τους Τζέιμς Νέσμπιτ, Κεν Σκοτ, Εβάντζελιν Λίλι, Λι Πέις, και Λουκ Έβανς, με διάφορους ηθοποιούς να επαναλαμβάνουν τους ρόλους τους από το Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών, περιλαμβάνοντας τους Κέιτ Μπλάνσετ, Ορλάντο Μπλουμ, Ίαν Χολμ, Κρίστοφερ Λι, Χιούγκο Γουίβινγκ, Ελάιτζα Γουντ, και Άντι Σέρκις. Οι ταινίες επίσης περιλαμβάνοντας τους Μάνου Μπένετ, Σιλβέστερ ΜακΚόι, Μίκαελ Πέρσμπραντ, Λόρενς Μακόαρ, και Στίβεν Φράι.

Η σειρά έλαβε μικτά σχόλια από τους κριτικούς και θεωρήθηκε κατώτερη από τον προκάτοχό της, αλλά ήταν εισπρακτική επιτυχία, εισπράττοντας συνολικά $2.938 δισεκατομμύρια παγκοσμίως. Έλαβε διάφορες διακρίσεις, κερδίζοντας πολλά βραβεία, αλλά δεν κέρδισε όσα κέρδισε η αρχική τριλογία.

Παραγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρώτα στάδια ανάπτυξης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Πίτερ Τζάκσον, σκηνοθέτης, παραγωγός και συνσεναριογράφος της ταινίας

Ο Πίτερ Τζάκσον και η Φραν Γουόλς είχαν εκφράσει ενδιαφέρον για το Χόμπιτ (The Hobbit) το 1995, με το όραμα να αποτελεί το πρώτο μέρος μιας τριλογίας, με τα υπόλοιπα δύο μέρη να βασίζονται στα βιβλία Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών (The Lord of the Rings).[1] Προέκυψε απογοήτευση από τον Χάρβεϊ Γουάινσταϊν, παραγωγό του Τζάκσον, όταν ανακάλυψε ότι ο παραγωγός Σολ Ζάεντζ είχε τα δικαιώματα παραγωγής του Χόμπιτ και τα δικαιώματα διανομής ανήκαν στην United Artists.[2] Οι προσπάθειες του Γουάινσταϊν να αποκτήσει τα δικαιώματα απέτυχαν και έτσι ζήτησε από τον Τζάκσον να προχωρήσει με την κινηματογραφική μεταφορά του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών.[3] Αισίως, η τριλογία Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών έγινε σε παραγωγή της New Line Cinema και τα δικαιώματα για το Χόμπιτ έληγαν το 2010.[4] Τον Σεπτέμβριο του 2006, η Metro-Goldwyn-Mayer (MGM), ιδιοκτήτρια τώρα της United Artists, εξέφρασε ενδιαφέρον να συνεργαστεί με τη New Line Cinema και τον Τζάκσον και να γυρίσουν το Χόμπιτ.[5]

Τον Μάρτιο του 2005, ο Τζάκσον προχώρησε σε μήνυση κατά της New Line Cinema, ισχυριζόμενος ότι είχε απώλεια εσόδων από την εμπορευματοποίηση, βίντεο και παιχνιδιών ηλεκτρονικού υπολογιστή που σχετίστηκαν με την ταινία Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών: Η Συντροφιά του Δαχτυλιδιού (The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring, 2001).[6] Δεν επιδίωξε έναν συγκεκριμένο κανονισμό, αλλά ζήτησε εφοριακό έλεγχο για να δει αν η New Line Cinema του στέρησε χρήματα.[4] Αν και ο Τζάκσον ήθελε το θέμα να διευθετηθεί πριν την ταινία[4], πίστευε ότι η μήνυση δεν θα επηρέαζε τη New Line Cinema από το να τον εμποδίσει να σκηνοθετήσει την ταινία.[7] Ο συνιδρυτής της New Line Cinema, Ρόμπερτ Σέι, ενοχλήθηκε με τη μήνυση και δήλωσε τον Ιανουάριο του 2007 ότι ο Τζάκσον δεν θα σκηνοθετούσε ποτέ ξανά ταινία για τη New Line Cinema, κατηγορώντας τον για απληστία.[8] Στέλεχος της MGM, ο Χάρι Σλόουν, εμπόδισε την ανάπτυξη της ταινίας καθώς επιθυμούσε την ανάμιξη του Τζάκσον.[9] Τον Αύγουστο, ο Σέι προσπάθησε να βελτιώσει την κατάσταση με τον σκηνοθέτη, λέγοντας "Σέβομαι και θαυμάζω πραγματικά τον Πίτερ [Τζάκσον] και θα ήθελα να υπάρχει η συμμετοχή του με κάποιο τρόπο στο 'Χόμπιτ'".[10] Τον επόμενο μήνα, δόθηκε στη New Line Cinema πρόστιμο 125.000 δολαρίων επειδή δεν έδωσε τον απαραίτητο αριθμό εγγράφων.[4]

Στις 16 Δεκεμβρίου 2007, ανακοινώθηκε ότι ο Τζάκσον θα εκτελούσε χρέη executive producer στην ταινία και στη συνέχεια της. Οι New Line Cinema και MGM θα χρηματοδοτούσαν την ταινία και η MGM (μέσω της 20th Century Fox) θα αναλάμβανε τη διανομή εκτός Ηνωμένων Πολιτειών.[11] Ο προϋπολογισμός κάθε ταινίας ξεχωριστά κυμαίνεται στα 150 εκατομμύρια δολάρια.[12]

Αργότερα, η οικογένεια του Τόλκιν, κατέθεσε μήνυση ενάντια στη New Line Cinema για παραβίαση συμβολαίου και απάτης, ζητώντας 220 εκατομμύρια δολάρια αποζημίωση. Η υπόθεση έληξε τον Σεπτέμβριο του 2009 με το ποσό του συμβιβασμού να παραμένει άγνωστο.[13][14]

Συμμετοχή του Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο ήταν αρχικά ο σκηνοθέτης της ταινίας. Ο Τζάκσον δήλωσε πως το "δημιουργικό DNA" του Ντελ Τόρο παραμένει στο σενάριο και στα σχέδια

Παρά τις μηνύσεις, η ανάπτυξη της ταινίας προχώρησε τον Απρίλιο του 2008 με τον Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο στην καρέκλα του σκηνοθέτη. Ο Ντελ Τόρο δήλωσε πως ήταν θαυμαστής της τριλογίας του Τζάκσον και βρίσκονταν σε συζητήσεις το 2005 να σκηνοθετήσουν μαζί μια κινηματογραφική προσαρμογή της σειράς ηλεκτρονικών παιχνιδιών Halo. Αν και το πρότζεκτ δεν προχώρησε, κράτησαν επαφές.[15] Σε μια συνέντευξή του το 2006, ο Ντελ Τόρο δήλωσε "Δεν μου αρέσουν οι κοντοί τύποι και οι δράκοι, τα τριχωτά πόδια, τα Χόμπιτ... Δεν μου αρέσουν τα ξίφη και η μαγεία, τα μισώ όλα αυτά".[16] Αφού υπέγραψε να σκηνοθετήσει τον Απρίλιο του 2008[17], ο Ντελ Τόρο δήλωσε πως μαγεύτηκε με το Χόμπιτ ως παιδί αλλά θεωρεί πως τα άλλα βιβλία του Τόλκιν περιείχαν γεωγραφία και γενεολογία πολύ περίπλοκη για τον προεφηβικό εγκέφαλό του.[15]

Η διαδικασία του pre-production ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2008, με τους Ντελ Τόρο, Τζάκσον, Γουόλς και Φιλίπα Μπόγιενς να γράφουν τα σενάρια.[18] Ο Ντελ Τόρο πέρναγε τα πρωινά του γράφοντας και τα απογεύματά του κοιτάζοντας υλικό σχετικό με τον Τόλκιν, ώστε να τον βοηθήσει να καταλάβει το έργο του συγγραφέα. Παρακολούθησε ντοκιμαντέρ σχετικά με τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και ζήτησε προτάσεις από τον Τζάκσον, γνωστό συλλέκτη αναμνηστικών του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Ντελ Τόρο πίστευε ότι οι εμπειρίες του Τόλκιν στον Πόλεμο επηρέασαν τις ιστορίες του.[19]

Τον Νοέμβριο του 2008, ο Ντελ Τόρο είπε ότι μαζί με τους Τζάκσον, Γουόλς και Μπόγιενς συνειδητοποιούσαν κάτι καινούριο για την ιστορία κάθε εβδομάδα και το σενάριο άλλαζε συνεχώς.[20] Στα τέλη του Νοεμβρίου του 2009 ο Τζάκσον αποκάλυψε ότι το σενάριο δεν θα έχει ολοκληρωθεί παρά μέχρι τις αρχές του 2010, καθυστερώντας το ξεκίνημα της παραγωγής μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού.[21] Η ανακοίνωση αυτή προκάλεσε αμφιβολίες για το αν η ταινία θα κατάφερνε να ολοκληρωθεί ώστε να είναι έτοιμη να κυκλοφορήσει την προγραμματισμένη ημερομηνία, τον Δεκέμβριο του 2011.[21] Στις 22 Ιανουαρίου 2010, ο Άλαν Χορν, δήλωσε πως η ταινία δεν θα κυκλοφορήσει παρά μέχρι τα τέλη του 2012.[22]

Αποχώρηση του Ντελ Τόρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2010 ο Ντελ Τόρο αποχώρησε από το πρότζεκτ εξαιτίας των καθυστερήσεων. Στις 28 Μαΐου εξήγησε σε μια συνέντευξη τύπου ότι εξαιτίας των οικονομικών προβλημάτων της MGM, το Χόμπιτ δεν είχε πάρει επισήμως το πράσινο φως. "Δεν μπορούν να υπάρξουν ημερομηνίες έναρξης μέχρι η κατάσταση στην MGM να επιλυθεί... Σχεδιάσαμε όλα τα πλάσματα. Σχεδιάσαμε τα σκηνικά και τα κοστούμια. Τελειώσαμε τα ανιμάτικς και σχεδιάσαμε μακροσκελής σκηνές δράσης. Έχουμε τρομακτικές σκηνές και αστείες σκηνές και είμαστε πολύ, πολύ προετοιμασμένοι αλλά δεν ξέρουμε τίποτα μέχρι το πρόβλημα της MGM να λυθεί".[23][24] Γρήγορα άρχισε να γίνεται λόγος για πιθανό σκηνοθέτη, προφανώς τα στούντιο ήθελαν τον Τζάκσον, αλλά ονόματα όπως Νιλ Μπόμκαμπ, Μπρετ Ράτνερ, Ντέιβιντ Γέιτς και Ντέιβιντ Ντόμπκιν αναφέρθηκαν.[25]

Ωστόσο, αυτό το περιστατικό προκάλεσε αρνητική αντίδραση από πολλούς θαυμαστές του Χόμπιτ, οι οποίοι ήταν εκνευρισμένοι με την MGM για την καθυστέρηση του πρότζεκτ. Προσπάθησαν επίσης να πείσουν το στούντιο να πουλήσουν τα δικαιώματα στη Warner Bros. Στις 27 Ιουλίου, ο Ντελ Τόρο απάντησε στους θυμωμένους φαν, λέγοντας "Δεν ήταν μόνο η MGM. Αυτές είναι πολύ περίπλοκες ταινίες, οικονομικά και πολιτικά".[26]

Στις 25 Ιουνίου 2010, κυκλοφόρησαν φήμες ότι ο Τζάκσον βρισκόταν σε διαπραγματεύσεις να σκηνοθετήσει τις δύο ταινίες.[27] Στις 15 Οκτωβρίου 2010, η New Line Cinema και η Warner Bros. επιβεβαίωσαν ότι το Χόμπιτ θα προχωρούσε με τον Τζάκσον ως σκηνοθέτη και ότι η ταινία θα είναι σε μορφή 3D.[28] Με την επιβεβαίωση του Τζάκσον, η ταινία πήρε το πράσινο φως, με τα γυρίσματα να ξεκινούν τον Φεβρουάριο του 2011.[29] Ο Τζάκσον δήλωσε ότι "Η εξερεύνηση της Μέσης Γης του Τόλκιν ξεπερνά την εμπειρία γυρίσματος μιας φυσιολογικής ταινίας. Είναι ένα ταξίδι μέσα σε ένα μέρος φαντασίας, ομορφιάς και δράματος".[30]

Υποδοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εισπράξεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ταινία Ημερομηνία κυκλοφορίας Εισπράξεις Κατάταξη

εισητηρίων

Προϋπολογισμός Παρ.
ΗΠΑ και Καναδάς Άλλες περιοχές Παγκοσμίως
Χόμπιτ: Ένα Αναπάντεχο Ταξίδι 14 Δεκεμβρίου 2012 $303.030.651 $714.000.000 $1.017.030.651 47 $200,000,000 [31][32][33]
Χόμπιτ: Η Ερημιά του Νοσφιστή 13 Δεκεμβρίου 2013 $258.387.334 $700.640.658 $959.027.992 56 $250,000,000 [31][34][35]
Χόμπιτ: Η Μάχη των Πέντε Στρατών 17 Δεκεμβρίου 2014 $255.138.261 $707.063.077 $962.201.338 54 $250,000,000 [31][36][37]
Σύνολο $816.556.246 $2.121.703.735 $2.938.259.981 - $700,000,000 [38][39][40][41]

Ανταπόκριση κριτικών και κοινού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ταινία Κριτικοί Κοινό
Rotten Tomatoes Metacritic CinemaScore
Χόμπιτ: Ένα Αναπάντεχο Ταξίδι 64% (307 σχόλια)[42] 58 (40 σχόλια)[43] A[44]
Χόμπιτ: Η Ερημιά του Νοσφιστή 74% (253 σχόλια)[45] 66 (44 σχόλια)[46] A–[44]
Χόμπιτ: Η Μάχη των Πέντε Στρατών 59% (268 σχόλια)[47] 59 (46 σχόλια)[48] A–[44]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Brian Sibley (2006). Peter Jackson: A Film-maker's Journey. London: HarperCollins. σελίδες 313–16. ISBN 0-00-717558-2. 
  2. Tom Ambrose (Μάρτιος 2009). «The Return of the Ring». Empire: σελ. 67. 
  3. Brian Sibley (2006). Peter Jackson: A Film-maker's Journey. London: HarperCollins. σελίδες 323–25. ISBN 0-00-717558-2. 
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Benjamin Svetkey (4 Οκτωβρίου 2007). «The Hobbit: Peace in Middle-Earth?». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-10-05. https://web.archive.org/web/20071005021459/http://www.ew.com/ew/article/0%2C%2C20036782_20037403_20142132%2C00.html. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  5. Stax (11 Σεπτεμβρίου 2006). «MGM Eyes Hobbit, T4». ΙGN. http://movies.ign.com/articles/732/732006p1.html. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  6. «Director sues over Rings profits». BBC News. 2 Μαρτίου 2005. http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/film/4312463.stm. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  7. Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα action.
  8. «Jackson ruled out of Hobbit film». BBC News. 11 Ιανουαρίου 2007. http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/6251099.stm. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  9. Dade Hayes, Dave McNary (28 Φεβρουαρίου 2008). «New Line in Warner's corner». Variety. http://www.variety.com/article/VR1117981598.html?categoryid=10&cs=1. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  10. Patrick Goldstein (10 Αυγούστου 2007). «THE BIG PICTURE: New Line's midlife crisis». Los Angeles Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-01-14. https://web.archive.org/web/20090114044341/http://articles.latimes.com/2007/aug/10/entertainment/et-goldstein10. Ανακτήθηκε στις 2007-08-17. 
  11. Michael Fleming (18 Δεκεμβρίου 2007). «'Hobbit' back on track as twin bill». Variety. http://www.variety.com/article/VR1117977891.html?categoryid=13&cs=1. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  12. Kit, Borys (28 Ιανουαρίου 2008). «Del Toro doubles up for 'Hobbit'». The Hollywood Reporter. http://www.hollywoodreporter.com/news/del-toro-doubles-up-hobbit-103547. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  13. Alex Dobuzinskis (8 Σεπτεμβρίου 2009). «Legal settlement clears way for "Hobbit" movie». Reuters. http://www.reuters.com/article/entertainmentNews/idUSTRE5875BK20090908. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  14. «Legal path clear for Hobbit movie». BBC. 10 Σεπτεμβρίου 2009. http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/8245300.stm. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  15. 15,0 15,1 «An Unexpected Party Chat transcript now available!». Weta Holics. 25 Μαΐου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  16. «Conversations: Guillermo del Toro». Salon.com. 12 Οκτωβρίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-10-20. https://web.archive.org/web/20091020104509/http://www.salon.com/ent/audiofile/2006/10/12/conversations_toro/. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  17. «Guillermo del Toro Chats with TORN About 'The Hobbit' Films!». theonering.net. 25 Απριλίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2012. 
  18. Nicole Sperling (19 Αυγούστου 2008). «Peter Jackson, Fran Walsh, Philippa Boyens join Guillermo Del Toro penning The Hobbit». Entertainment Weekly. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-08-28. https://web.archive.org/web/20080828024418/http://hollywoodinsider.ew.com/2008/08/the-hobbit.html. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  19. Max Evry (5 Οκτωβρίου 2008). «Guillermo del Toro on The Hobbit and Frankenstein». ComingSoon.net. http://www.comingsoon.net/news/hobbitnews.php?id=49378. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  20. Ryan Rotten (12 Νοεμβρίου 2008). «Guillermo del Toro Gives Hobbit Update». ComingSoon.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-08-20. https://web.archive.org/web/20190820164735/https://www.comingsoon.net/movies/news/50460-guillermo-del-toro-gives-hobbit-update. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  21. 21,0 21,1 McNary, Dave (30 Νοεμβρίου 2009). «Jackson, del Toro Still Working on 'Hobbit' Scripts.». Variety. http://www.variety.com/article/VR1118011977.html?categoryid=1236&cs=1. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  22. McNary, Dave (22 Ιανουαρίου 2010). «Leaner New Line ready for a tentpole again». Variety. http://www.variety.com/article/VR1118014180.html?categoryid=2520&cs=1. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2012. 
  23. «Interview: Guillermo del Toro on Splice». ShockTillYouDrop.com. 28 Μαΐου 2010. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2012. 
  24. Silas Lesnick (28 Μαΐου 2010). «Guillermo del Toro Confirms Hobbit Delay». ComingSoon.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-05-31. https://web.archive.org/web/20100531170616/http://www.comingsoon.net/news/movienews.php?id=66472. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2012. 
  25. «MGM and WB Want Jackson For The Hobbit». The Film Stage. 14 Ιουνίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Αυγούστου 2010. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2012. 
  26. «Guillermo del Toro opens up on 'The Hobbit': 'It wasn't just MGM'». Los Angeles Times. 27 Ιουλίου 2010. http://latimesblogs.latimes.com/movies/2010/07/guillermo-del-toro-hobbit-peter-jackson-at-mountains-madness.html. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2012. 
  27. «Peter Jackson in Negotiations to Direct The Hobbit Films!». ComingSoon.net. 25 Ιουνίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουνίου 2010. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2012. 
  28. Tom Cardy (16 Οκτωβρίου 2010). «Peter Jackson to direct The Hobbit in 3-D». The Dominion Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-02-07. https://wayback.archive-it.org/all/20110207205905/http://www.stuff.co.nz/4241119/Jackson-to-direct-The-Hobbit-in-3-D. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2012. 
  29. «'The Hobbit' Gets Its Greenlight, With Jackson Directing». TheWrap.com. 16 Οκτωβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2012. 
  30. Bevan Hurley (17 Οκτωβρίου 2010). «Jackson casts his net worldwide for Hobbit cast». The New Zealand Herald News. http://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=10681118. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2012. 
  31. 31,0 31,1 31,2 «Top Lifetime Grosses». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  32. «The Hobbit: An Unexpected Journey». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  33. «The Hobbit: An Unexpected Journey (2012) - Financial Information». The Numbers. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  34. «The Hobbit: The Desolation of Smaug». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  35. «The Hobbit: The Desolation of Smaug (2013) - Financial Information». The Numbers. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  36. «The Hobbit: The Battle of the Five Armies». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  37. «The Hobbit: The Battle of the Five Armies (2014) - Financial Information». The Numbers. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  38. «The Hobbit Franchise Box Office History». The Numbers. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  39. Bulbeck, Pip (21 Οκτωβρίου 2014). «'Hobbit' Trilogy Reportedly Cost $745 Million to Make». The Hollywood Reporter (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  40. «How Does 'The Hobbit' Budget Compare To Other Blockbuster Trilogies?». International Business Times (στα Αγγλικά). 23 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  41. «Cost of making 'Hobbit' movies up to $745 million». AP News (στα Αγγλικά). 21 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  42. «The Hobbit: An Unexpected Journey - Rotten Tomatoes». www.rottentomatoes.com (στα Αγγλικά). 14 Δεκεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  43. «The Hobbit: An Unexpected Journey». www.metacritic.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  44. 44,0 44,1 44,2 «Home». Cinemascore (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  45. «The Hobbit: The Desolation of Smaug - Rotten Tomatoes». www.rottentomatoes.com (στα Αγγλικά). 13 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  46. «The Hobbit: The Desolation of Smaug». www.metacritic.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  47. «The Hobbit: The Battle of the Five Armies - Rotten Tomatoes». www.rottentomatoes.com (στα Αγγλικά). 17 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 
  48. «The Hobbit: The Battle of the Five Armies». www.metacritic.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2023. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]