Υδατοσφαίριση

Στιγμιότυπο από αγώνα υδατοσφαίρισης

Η Υδατοσφαίριση (αγγλικά: water polo‎‎) είναι ομαδικό άθλημα, το οποίο διεξάγεται σε πισίνα, από δύο επταμελείς ομάδες - έξι παίκτες πεδίου και έναν τερματοφύλακα. Ο σκοπός του παιχνιδιού είναι η επίτευξη τερμάτων με τη ρίψη της μπάλας μέσα στο τέρμα που φυλάσσεται από τον τερματοφύλακα, και νικήτρια είναι η ομάδα με τα περισσότερα γκολ.

Το παιχνίδι έχει ομοιότητες με τη χειροσφαίριση. Στην Ελλάδα μεγαλύτερη κατηγορία είναι η Α1 Κατηγορία υδατοσφαίρισης ανδρών. Μεγάλη απήχηση έχουν επίσης και τα πρωταθλήματα υποδομών, με συμμετοχή ομάδων από όλη την Ελλάδα.

Ιστορία

Το άθλημα της υδατοσφαίρισης συμπεριλήφθηκε στο πρόγραμμα των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων 1900, όντας ένα από τα πρώτα ομαδικά αθλήματα που πέτυχαν αυτήν την αναγνώριση, αν και από τότε έχει αλλάξει πολύ. Συχνά οι κανονισμοί αλλάζουν, σε μια προσπάθεια της διεθνούς ομοσπονδίας να κάνει το άθλημα πιο κινητικό και θεαματικό.
Σύμφωνα με μια φήμη, κάποτε στην Ινδία Άγγλοι έφιπποι παίζοντας το πόλο, από στραβό χτύπημα έστειλαν την μπάλα σε παρακείμενη λίμνη. Οι πολίστες βρήκαν την ευκαιρία να βουτήξουν στο νερό για να δροσίσουν την μπάλα και διαπίστωσαν ότι μπορεί να γίνει ένα ανάλογο παιχνίδι μέσα στο νερό. Έτσι, με μια μικρή μπάλα του πόλο παίχτηκε για πρώτη φορά πόλο σε πισίνα που είχε για τέρματα δυο βάρκες σε απόσταση 50 μέτρων.

Αργότερα ο χώρος μίκρυνε και η μπάλα μεγάλωσε. Οι πρώτες καταγεγραμμένες προσπάθειες διεξαγωγής έλαβαν μέρος στο 4ο υπαίθριο φεστιβάλ που οργάνωσε ο Κολυμβητικός Όμιλος Λονδίνου το 1873. Άγγλοι κολυμβητές με φανατικότερο τον Ουίλσον από τη Γλασκόβη οργάνωσαν τους πρώτους ανεπίσημους αγώνες το 1876. Σε 10 χρόνια συντάχθηκαν οι πρώτοι κανονισμοί και έγιναν οι πρώτοι αγώνες πρωταθλήματος. Το 1890 παίχτηκε σε ανοικτό κολυμβητήριο του Κένσιγκτον ο πρώτος διεθνής αγώνας μεταξύ της Αγγλίας και της Σκωτίας. Υπήρχε μεγάλος φανατισμός και οι Άγγλοι κέρδισαν με 4-0. Ο θόρυβος που δημιουργήθηκε διέδωσε το άθλημα στην Ουαλία και την Ιρλανδία, και το άθλημα προστέθηκε στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών αγώνων 1900 στο Παρίσι. Το 1901 έγινε και ο πρώτος διεθνής αγώνας μεταξύ συλλόγων στη Βιέννη, με αντιπάλους μια ομάδα της Ουγγαρίας και τη Βίνερ Ατλέτικ Σπορ Κλουμπ.
Μέχρι το 1930 στις ΗΠΑ ήταν δημοφιλής μια παραλλαγή του αθλήματος όπου παιζόταν με μισοφουσκωμένη μπάλα και είχε αντικειμενικό σκοπό την κατοχή της για όσο το δυνατό μεγαλύτερο διάστημα.

Για πολλά χρόνια η Ουγγαρία ήταν η βασίλισσα της Ευρώπης αλλά και του Κόσμου. Στο Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα κατέκτησε τον τίτλο 10 φορές στις 14 πρώτες διοργανώσεις. Στη συνέχεια αναδείχθηκαν η Σοβιετική Ένωση και η Γερμανία. Από το 1985 στο πρόγραμμα των αγώνων συμπεριλήφθηκε και η υδατοσφαίριση γυναικών με πρώτη πρωταθλήτρια την Ολλανδία.

Κανόνες

Μπάλες υδατοσφαίρισης: παλιά (αριστερά) και νεότερη

Η υδατοσφαίριση είναι ομαδικό άθλημα και παίζεται σε πισίνα από δυο ομάδες. Κάθε ομάδα έχει στη διάθεσή της 13 ή 15 παίκτες ανάλογα με τη διοργάνωση, από τους οποίους συμμετέχουν οι επτά, και αντικειμενικός σκοπός της είναι να στείλει την μπάλα στα δίχτυα της αντίπαλης ομάδας. Οι παίκτες, εκτός του τερματοφύλακα, επιτρέπεται να χρησιμοποιούν μόνο το ένα χέρι στην προώθηση ή τη μεταβίβαση της μπάλας, που μοιάζει με εκείνη της πετοσφαίρισης. Η προώθηση της μπάλας με τα δύο χέρια οδηγεί σε ποινή.

Σήμερα έχουν γίνει αρκετές τροποποιήσεις σε αυτό το άθλημα. Η επίθεση κάθε ομάδας διαρκεί 30΄΄. Κάθε αγώνας έχει τέσσερις περιόδους από 8 λεπτά. Ανάμεσα στην 1η και 2η περίοδο, όπως και ανάμεσα στην 3η και 4η περίοδο, υπάρχει 1΄ διάλειμμα. Ανάμεσα στην 2η και 3η περίοδο υπάρχει ημίχρονο που διαρκεί πέντε λεπτά στο οποίο οι ομάδες αλλάζουν εστίες.

Γκολ επιτυγχάνεται όταν ολόκληρη η μπάλα περάσει τη νοητή γραμμή του τέρματος που βρίσκεται ανάμεσα στα κάθετα και το οριζόντιο δοκάρι της εστίας, με την προϋπόθεση ότι δεν προωθήθηκε με γροθιά και ότι μετά από εκτέλεση φάουλ την άγγιξαν τουλάχιστον δυο παίκτες. Εάν το φάουλ απέχει τουλάχιστον 6 μέτρα από το τέρμα μπορεί να εκτελεστεί απευθείας (εξάμετρο). Επίσης γκολ (για την ακρίβεια αυτογκόλ) επιτυγχάνεται και όταν ένας αθλητής περάσει τη γραμμή του τέρματος της ομάδας του μαζί με την μπάλα (στην πράξη, σπάνια τυχαίνει αυτό). Νικήτρια είναι η ομάδα που πετυχαίνει τα περισσότερα γκολ. Κατάλληλα χρώματα θεωρούνται το άσπρο για τη γραμμή του τέρματος που πρέπει να απέχει τουλάχιστον 30 εκ. από το άκρο της πισίνας, το άσπρο για τη γραμμή της σέντρας που χωρίζει την πισίνα σε δυο ίσα μέρη, το κόκκινο για τη γραμμή του κόρνερ που απέχει δυο μέτρα από τη γραμμή του τέρματος και το κίτρινο για τη γραμμή του πέναλτι που απέχει πέντε μέτρα από τη γραμμή του τέρματος.

Στην πλευρά της πισίνας όπου κινούνται οι κριτές τερμάτων τοποθετείται δυο μέτρα μακριά από κάθε γωνία ένα ευδιάκριτο χρωματιστό σημάδι. Για τον διαιτητή πρέπει να υπάρχει αρκετός ελεύθερος χώρος, έτσι ώστε να κινείται από το ένα έως το άλλο άκρο της μιας πλευράς της πισίνας, καθώς και για τους δυο κριτές τερμάτων που βρίσκονται στο ύψος των γραμμών του τέρματος. Οι διαστάσεις του αγωνιστικού χώρου είναι 30x20 μέτρα για τους άνδρες, 25x20 μέτρα για τις γυναίκες και το βάθος της πισίνας τουλάχιστον 2 μέτρα.

Τα τέρματα πρέπει να είναι άσπρα, να επιπλέουν στο νερό, να είναι γερά συναρμολογημένα και να μην λυγίζουν. Έχουν άνοιγμα τριών μέτρων, ενώ το οριζόντιο δοκάρι βρίσκεται 90 εκ. πάνω από την επιφάνεια του νερού. Τα τέρματα είναι εφοδιασμένα με δίχτυ.

Η μπάλα έχει περιφέρεια 68 έως 71 εκ. και βάρος 400 έως 450 γραμμάρια. Πρέπει να είναι στρογγυλή, καλά φουσκωμένη και εντελώς αδιάβροχη. Απαγορεύεται η επικάλυψή της με γράσο ή παρόμοιο υλικό. Οι παίκτες των δύο ομάδων πρέπει να φοράνε διαφορετικά σκουφάκια, συνήθως μπλε ή άσπρο για να διακρίνονται και να μη μπερδεύονται οι αντίπαλοι, ενώ οι τερματοφύλακες φοράνε κόκκινα σκουφάκια. Αν κάποιος παίκτης χάσει τον σκούφο πρέπει να περιμένει μια διακοπή για να βρει ή να τον αντικαταστήσει με άλλο. Οι αθλητές φοράνε μαγιό και απαγορεύεται να έχουν πάνω τους οποιοδήποτε αντικείμενο, ενώ δεν μπορούν να αλειφθούν με λάδι.

Κατοχή μπάλας
Από τη στιγμή που μια ομάδα παίρνει την μπάλα στην κατοχή της, πρέπει να εκτελέσει σουτ μέσα σε 30΄΄, αλλιώς η κατοχή περνάει στην άλλη ομάδα. Ο χρόνος ανανεώνεται για 20΄΄ μετά από αποβολή αντιπάλου. Αντιθέτως μετά από κερδισμένο απλό φάουλ, ο χρόνος συνεχίζει να τρέχει. Επίσης ανανεώνεται για ακόμα 20΄΄ εάν μετά το σουτ η κατοχή επαναποκτηθεί μετά από πρόσκρουση σε δοκάρι ή μετά από κερδισμένο κόρνερ.

Κόρνερ
Κόρνερ θεωρείται η έξοδος της μπάλας από την τελική γραμμή μετά από επέμβαση του τερματοφύλακα, ή μετά από ενεργητική προσπάθεια αμυνόμενου. Αντιθέτως η έξοδος της μπάλας μετά από πρόσκρουση σε υψωμένο χέρι αμυνόμενου (μπλοκ) θεωρείται άουτ.

Παράβαση 2 μέτρων
Εάν κάποιος παίκτης δεχθεί πάσα ευρισκόμενος σε απόσταση μικρότερη των 2 μέτρων από τη γραμμή τέρματος, χωρίς να καλύπτεται από αντίπαλο παίκτη πεδίου, θεωρείται παράβαση και η κατοχή περνάει στην αντίπαλη ομάδα.

Βύθισμα μπάλας
Εάν κάποιος παίκτης βυθίσει την μπάλα, τότε η κατοχή περνάει στην αντίπαλη ομάδα, Πρακτικά αυτό καταλογίζεται εάν ο επιτιθέμενος μαρκάρεται, και όχι κατά την προώθηση της μπάλας από παίκτη που δεν μαρκάρεται.

Αποβολή 20΄΄
Εάν κάποιο φάουλ από κάποιον παίκτη θεωρηθεί από τον διαιτητή ως αντιαθλητικό, τότε ο παίκτης που υπέπεσε στην παράβαση αποβάλλεται για 20΄΄, ή μέχρι η ομάδα του δεχθεί τέρμα. Επίσης μπορεί να αποβληθεί για μεγαλύτερο χρόνο (π.χ. για 4΄), ή και οριστικά χωρίς αντικατάσταση αν η παράβαση θεωρηθεί ιδιαίτερα αντιαθλητική.

Αποβολή με αντικατάσταση
Όταν κάποιος παίκτης υποπέσει στην 3η παράβαση αποβολής 20΄΄, τότε αποβάλλεται οριστικά από το παιχνίδι με αντικατάσταση. Φυσικά η αντικατάσταση γίνεται μετά την πάροδο των 20΄΄.

Πέναλτι
Εάν κάποιος παίκτης δεχθεί φάουλ είτε από παίκτη πεδίου είτε από τον τερματοφύλακα, ενώ έχει την κατοχή της μπάλας με πρόσωπο προς το τέρμα και χωρίς άλλον αμυνόμενο μπροστά του, ευρισκόμενος σε απόσταση μικρότερη των 5 μέτρων από το τέρμα, καταλογίζεται πέναλτι. Το πέναλτι εκτελείται από οποιονδήποτε παίκτη σε απόσταση 5 μέτρων από το τέρμα. Επίσης πέναλτι καταλογίζεται εάν ο τερματοφύλακας κινήσει το τέρμα κατά τη διάρκεια επίθεσης μιας ομάδας.

Σκουφάκι του πόλο

Ένα σκουφί πόλο.

Το σκουφάκι του πόλο πρέπει να έχει πλαστικά προστατευτικά για τα αυτιά, με τρύπες για να ακούγεται η σφυρίχτρα του διαιτητή κάτω από το νερό και να δένεται καλά από τον παίκτη. Συνήθως είναι μπλε ή άσπρο με εξαίρεση τους τερματοφύλακες που έχουν κόκκινα. Τα νούμερα έχουν αυστηρή αρίθμηση από το 1 μέχρι το 13 ή το 15. Οι αριθμοί 1 και 13 (ή 15, ανάλογα) ανήκουν μόνο στους τερματοφύλακες.

Οι θέσεις του πόλο

Στην υδατοσφαίριση συμμετέχουν στον αγώνα 6 παίκτες πεδίου και ο τερματοφύλακας. Οι θέσεις των παικτών πεδίου αριθμούνται από το 1 έως το 6 και ο τερματοφύλακας είναι το νούμερο 7. Ας αναλύσουμε αρχικά τις θέσεις γενικώς. Όπως επιτίθεται μία ομάδα, η δεξιά πλευρά της ονομάζεται "πλευρά της πάσας" και η αριστερή "πλευρά του σουτ". Οι θέσεις αριθμούνται ως εξής: Η θέση 1 ονομάζεται εξτρέμ (extrem) της πάσας. Το 2 ονομάζεται ντεμί (demi) της πάσας. Το 3 είναι η θέση του κεντρικού (ή αμυντικού). Το 4 και το 5 είναι το ντεμί (demi) και το εξτρέμ (extrem) του σουτ αντίστοιχα ενώ το 6 είναι η θέση του φουνταριστού. Τέλος όπως προαναφέρθηκε η θέση νούμερο 7 είναι ο τερματοφύλακας.

Παρακάτω θα γίνει μια μικρή περιγραφή των θέσεων. Αρχικά θα αναλυθούν τα εξτρέμ. Οι δύο αυτές θέσεις επιθετικά είναι η κύρια βοήθεια του φουνταριστού ενώ αμυντικά είναι όπως λέμε η πρώτη γραμμή άμυνας της ομάδας. Κύριος στόχος των παικτών που αγωνίζονται σε αυτές τις θέσεις (είτε από τη μεριά του σουτ είτε από τη μεριά της πάσας) είναι να βοηθούν την επίθεση της ομάδας δίνοντας λύση για τελικές πάσες ώστε να επιτευχθεί το γκολ. Τα ντεμί αποτελούν επιθετικά την πρώτη πάσα από τον τερματοφύλακα είτε τον κεντρικό ώστε να μπορέσει να οργανωθεί η επίθεση. Αμυντικά είναι οι δύο θέσεις που έχουν καίρια σημασία και βοηθούν περισσότερο τον τερματοφύλακα και τον κεντρικό να αντιμετωπίσουν τα αντίπαλα σουτ. Ο κεντρικός (αμυντικός) είναι κατά κύριο λόγο αυτός που οργανώνει την επίθεση της ομάδας. Είναι αυτός που πρέπει να βρει χώρους για να δοθούν οι κατάλληλες πάσες προς τους περιφερειακούς ή τον φουνταριστό για να επιτευχθεί κάποιο γκολ. Αμυντικά η βοήθεια του είναι πολύτιμη μιας και είναι ο κοντινότερος παίκτης στο τέρμα και μπορεί να βοηθήσει στην αποκοπή των αντίπαλων σουτ. Τέλος ο φουνταριστός, είναι ο πιο κύριος παίκτης για την επίθεση της ομάδας του. Είναι αυτός που βρίσκεται πιο κοντά στο αντίπαλο τέρμα και μπορεί άμεσα να σκοράρει. Πρέπει να σημειωθεί ότι στη θέση του φουνταριστού παίρνονται οι περισσότερες αποβολές (των 20 δευτερολέπτων).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι - Πηγές

• 1911 Encyclopædia Britannica/Water Polo wikisource.org Αρχειοθετήθηκε 2022-01-10 στο Wayback Machine.
• «1870-2020 | 150 years of Water Polo (Σύνταξη: Γιάννης Γιαννουρής (2018)» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 16 Απριλίου 2021.  admin.fina.org
• Υδατοσφαίριση, πρωταγωνίστρια της πισίνας (Σύντομο ιστορικό - Κανονισμοί) www.kathimerini.gr Αρχειοθετήθηκε 2024-08-12 στο Wayback Machine.