Μετάβαση στο περιεχόμενο

Συντηρητικό Κόμμα (Ηνωμένο Βασίλειο)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Συντηρητικό Κόμμα
Conservative Party
ΗγέτηςΡίσι Σούνακ
ΠρόεδροςΝαντίμ Ζαχάουι
Ίδρυση1834
(Αρχική Μορφή)
1912
(Σύγχρονη Μορφή)
ΈδραConservative Campaign Headquarters, 30 Millbank,
Λονδίνο, SW1P 4DP
ΙδεολογίαΣυντηρητισμός
Οικονομικός φιλελευθερισμός
Κλασσικός φιλελευθερισμός
Βρετανικός ενωτισμός[1]
Ευρωσκεπτικισμός
Πολιτικό φάσμαΚεντροδεξιά
Ευρωπαϊκή προσχώρησηΕυρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές
Διεθνής προσχώρησηΔιεθνής Δημοκρατική Ένωση
Χρώματα     Μπλε
Βουλή των Κοινοτήτων
121 / 650
Βουλή των Λόρδων
274 / 783
Σκωτικό Κοινοβούλιο
31 / 129
Ουαλική Συνέλευση
6 / 60
Συνέλευση του Λονδίνου
8 / 25
Τοπική Αυτοδιοίκηση
5,034 / 19,191
Ιστότοπος
conservatives.com
Πολιτικό σύστημα Ηνωμένου Βασιλείου
Πολιτικά κόμματα
Εκλογές

Το Συντηρητικό Κόμμα (αγγλικά: Conservative Party), επισήμως Συντηρητικό και Ενωτικό Κόμμα (Conservative and Unionist Party), επίσης αποκαλούμενοι και ως Τόρηδες (Tories), είναι το δεύτερο παλαιότερο ενεργό πολιτικό κόμμα παγκοσμίως, μετά απο το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ, και ένα από τα δύο κύρια πολιτικά κόμματα του Ηνωμένου Βασιλείου, μαζί με το αντίπαλο Εργατικό Κόμμα. Στις γενικές εκλογές του 2024 πήρε 121 από τις 650 έδρες στη Βουλή των Κοινοτήτων, το χειρότερο αποτέλεσμα στην ιστορία του κόμματος, ενώ παραμένει το μεγαλύτερο στην Βουλή των Λόρδων, με 274 έδρες.

Το Συντηρητικό Κόμμα, είναι το κύριο κόμμα της κεντροδεξιάς στο Ηνωμένο Βασίλειο, όμως εντός του υπάρχουν ιδεολογικές πτέρυγες που εκτείνονται από το κέντρο έως και την δεξιά. Ιδεολογικά συμφωνεί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο με τον οικονομικό φιλελευθερισμό, τον συντηρητισμό, τον κοινωνικό συντηρητισμό, τον φιλελεύθερο συντηρητισμό, τον κλασσικό φιλελευθερισμό, τον Βρετανικό ενωτισμό.[2][3]

Το σύγχρονο Συντηρητικό Κόμμα έχει τις ρίζες του στο κόμμα των Τόρηδων το οποιο ιδρύθηκε κατά τον 17ο αιώνα με πρώτο πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας από το κόμμα τους να είναι ο Γουΐλιαμ Πιτ ο Νεότερος (1783-1801 και 1804-1806). Την δεκαετία του 1830, ο σερ Ρόμπερτ Πίλ, μέλος του κόμματος των Τόρηδων και μετέπειτα πρωθυπουργός (10 Δεκεμβρίου 1834–8 Απριλίου 1835 και 30 Αυγούστου 1841–29 Ιουνίου 1846) έδωσε το όνομα Συντηρητικοί στο κόμμα του. Κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου εκλέγεται μια ιστορική προσωπικότητα της Μεγάλης Βρετανίας, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, υπό την ηγεσία του οποίου η Μεγάλη Βρετανία βγήκε νικήτρια από τον πόλεμο. Το 1979, πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας εκλέχθηκε η Μάργκαρετ Θάτσερ, η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας, που πραγματοποίησε μεγάλες τροποποιήσεις στο πολιτικό σύστημα της Μεγάλης Βρετανίας και φιλελευθεροποίησε σημαντικά τη βρετανική οικονομία[4].

Σημερινός Ηγέτης του Συντηρητικού Κόμματος, από τον Οκτώβριο του 2022, είναι ο πρώην πρωθυπουργός Ρισι Σουνακ.[5]

Ηγέτες του Κόμματος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ηγέτης Περίοδος
Σερ Ρόμπερτ Πηλ 1834–1846
Έντουαρντ Σμιθ-Στάνλεϋ, 14ος Κόμης του Ντάρμπι 1846–1868
Μπέντζαμιν Ντισραέλι 1868–1881
Ρόμπερτ Γκάσκοϋν-Σέσιλ, 3ος Μαρκήσιος του Σόλσμπερι 1885–1902
Άρθουρ Μπάλφουρ 1902–1911
Άντριου Μπόναρ Λω 1916–1921, 1922–1923
Στάνλεϊ Μπάλντουιν 1923–1937
Νέβιλ Τσάμπερλεν 1937–1940
Σερ Ουίνστον Τσώρτσιλ 1940–1955
Σερ Άντονι Ήντεν 1955–1957
Χάρολντ Μακμίλαν 1957–1963
Σερ Άλεκ Ντάγκλας Χιουμ 1963–1965
Σερ Έντουαρντ Χιθ 1965–1975
Λαίδη Μάργκαρετ Θάτσερ 1975–1990
Σερ Τζον Μέιτζορ 1990–1997
Ουίλιαμ Χέιγκ 1997–2001
Σερ Ιαν Ντάνκαν Σμιθ 2001–2003
Μάικλ Χάουαρντ 2003–2005
Ντέιβιντ Κάμερον 2005–2016
Τερέζα Μέι 2016–2019
Μπόρις Τζόνσον 2019–2022
Λιζ Τρας 2022–2022
Ρίσι Σούνακ 2022–εν ενεργεία

Οι Συντηρητικοί είναι ένα κόμμα με πλήθος εσωτερικών πτερύγων και ιδεολογικά στελεχώνεται από αξίες και ιδέες που συχνά είναι αντικρουόμενες. Εντός του κόμματος τα σημεία στα οποία υπάρχει μια γενική συμφωνία είναι η κοινή πίστη στην αρχή του Βρετανικού Ενωτισμού, ότι δηλαδή η Μεγάλη Βρετανία αποτελεί και πρέπει να διατηρηθεί ως ένα ενιαίο έθνος-κράτος, η κοινή αποδοχή της φιλελεύθερης οικονομίας και της ελεύθερης αγοράς καθώς και μια κοινή υποστήριξη του πολιτεύματος της Συνταγματικής Κοινοβουλευτικής Μοναρχίας, παρόλο που η ανωτέρω πολιτική δεν είναι επίσημη και δεσμευτική. Επίσης, σημαντικό στοιχείο του βρετανικού συντηρητισμού είναι η πεποίθηση πως οι αλλαγές, κοινωνικές και μη, πρέπει να γίνονται με ταργό ρυθμό ώστε να εξασφαλίζεται η πολιτική σταθερότητα και η αποτελεσματικότητα των αλλαγών αυτών. Πατέρας της θεωρίας αυτής είναι ο Ιρλανδός πολιτικός και φιλόσοφος του 18ου αιώνα Έντμουντ Μπερκ.

Ωστόσο, τα εσωκομματικά σημεία τριβής είναι σημαντικά και διαμορφώνουν την πολυπλοκότητα των κομματικών συσχετισμών. Σήμερα, τα τρία σημαντικότερα σημεία τριβής θα μπορούσαν να προσδιορισθούν ως εξής: Οικονομία και κοινωνική πολιτική, Κοινωνικά θέματα και σχέσεις με την Ευρώπη.

Οικονομία και Κοινωνική Πολιτική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα τέλη του 19ο αιώνα ο τότε ηγέτης των Συντηρητικών Μπέντζαμιν Ντισραέλι διαμόρφωσε τη θεωρία του "Συντηρητισμού του Ενός Έθνους" (One-nation conservatism). Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, το βρετανικό έθνος ταξικά διακρίνεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τους προνομιούχους και την εργατική τάξη. Παρόλα αυτά αποτελεί έναν ενιαίο θεσμό και η βρετανική κοινωνικά λειτουργεί οργανικά, δηλαδή η ευημερία όλου του έθνους προϋποθέτει καλές συνθήκες διαβίωσης όλων των πολιτών. Εάν η εργατική τάξη ζει υπό δυσχερείς οικονομικές συνθήκες, τοτε και η προνομιούχες ομάδες θα επηρεαστούν αρνητικά λόγω των αναταραχών και του κινδύνου ξεσηκωμού και επανάστασης. Αυτό το αλληλένδετο σχήμα που διέπει την οργάνωση της κοινωνίας υποχρεώνει τις προνομιούχες ομάδες να ενδιαφέρονται και να προωθούν "πατερναλιστικές" πολιτικές που θα στοχεύουν στην εξομάλυνση των συνθηκών ζωής των μη-προνομιούχων και συνολικά στην εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας. Στα πλαίσια αυτής της θεωρίας, μεγάλη μερίδα του Συντηρητικού Κόμματος παραδοσιακά υποστηρίζει πατερναλιστικές και κεϋνσιανές πολιτικές στην Οικονομία. Αυτή η πτέρυγα των Συντηρητικών του Ενός Έθνους ήταν η επικρατούσα ομάδα εντός του κόμματος από την διαμόρφωσή της κατά τα τέλη του 19ου αιώνα έως την εκλογή της Μάργκαρετ Θάτσερ στην ηγεσία του Κόμματος το 1975. Σημαντικές προσωπικότητες που ασπάζονταν αυτές τις αντιλήψεις του Ντισραέλι ήταν για παράδειγμα οι πρώην πρωθυπουργοί Χάρολντ Μακμίλαν και Έντουαρντ Χιθ, ο πρώην υπουργός Άμυνας Μάικλ Χέσελταϊν, ενώ σήμερα σημαντικός εκπρόσωπος της πτέρυγας αυτής είναι ο πρώην υπουργός Οικονομικών Κέννεθ Κλαρκ. Κατά το παρελθόν ο Ντέιβιντ Κάμερον και ο Μπόρις Τζόνσον έχουν αυτοπροσδιοριστεί ως ασπαστές, έστω και εν μέρει, αυτών των αρχών. Το παρατσούκλι των υποστηρικτών αυτής της οικονομικής παράδοσης που προσομοιάζει στο ευρωπαϊκό μοντέλο της Οικονομίας της Κοινωνικής Αγοράς (Social Market Economy) είναι "wets" (wet = υγρός, και ως εκ τούτου "μαλακός"). Ο όρος αυτός προκύπτει από την ηπιότητα που προσδίδεται στις επιπτώσεις των πολιτικών αυτών στις δομές του Κράτους Πρόνοιας και του Κοινωνικού Κράτους. Σήμερα το εσωκομματικό αυτό ρεύμα εκπροσωπείται από το "Tory Reform Group".    

Αντιθέτως, με την εκλογή της Μάργκαρετ Θάτσερ στην ηγεσία των Συντηρητικών ήρθε στο προσκήνιο η πτέρυγα των λεγόμενων "dries" (dry = ξηρός, και κατά συνέπεια "σκληρός"). Η θατσερική ιδεολογία ασπάζεται τις αρχές του κλασικού φιλελευθερισμού, όπως εκφράστηκε από τον Άνταμ Σμιθ και τον Φρίντριχ Χάγιεκ, και του μονεταρισμού στην οικονομία όπως διαμορφώθηκε από τον Μίλτον Φρίντμαν. Οι πολιτικές αυτές ταυτίστηκαν με τις αρχές της μείωσης των κρατικών δαπανών, της χαμηλής φορολόγησης, του στενού ελέγχου της ροής των χρημάτων στην αγορά ώστε να αποφεύγεται ο πληθωρισμός και της μείωσης του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους στην αγορά. Αυτές οι πολιτικές χαρακτήρισαν τις πολιτικές των κυβερνήσεων της Θάτσερ (1979-1990) που ακολουθήθηκαν ως αποτέλεσμα της διαρκούς και μόνιμης ύφεσης που βίωνε η Βρετανία από τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Οι πολιτικές αυτές συνδέθηκαν με την πολιτική παράδοση του Ρόναλντ Ρήγκαν και του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Άλλοι ιστορικοί εκπρόσωποι του Νεοφιλελευθερισμού εντός της Βρετανίας ήταν ο Ένωχ Πάουελ, ο Νόρμαν Τέμπιτ, ο Τζέφρυ Χάου, ο Νάιτζελ Λώσον και ο Νόρμαν Λαμόν.    

Το συντηρητικό κόμμα έχει πολλές φορές αντιμετωπίσει κατηγορίες από αλλα ευρωπαϊκά και όχι μόνο συντηρητικά κόμματα ότι τα τελευταία χρόνια πραγματοποιεί ορισμένες φιλελεύθερες στροφές σε κοινωνικά ζητήματα όπως π.χ στο ζήτημα των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤ. Αυτό δυσχαιραίνει τις σχέσεις του με αλλά συντηρητικά κόμματα κυρίως το Ρεπουμπλικανικό κόμμα των ΗΠΑ ενώ προκαλεί τη δυσφορία διαφόρων συντηρητικών και εντός του κόμματος οι οποίοι το κατηγορούν ότι δεν προωθεί τις παραδοσιακές-συντηρητικές αξίες όπως όφειλε να κάνει.

Ευρωπαϊκές Σχέσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εκλογική απόδοση των Συντηρητικών από το 1900 έως σήμερα.[6][7]
Εκλογή Αριθμός ψήφων Ποσοστό ψήφων Έδρες Αποτέλεσμα της εκλογής
1900 1.767.958 50.3%
335 / 670
Νίκη των Συντηρητικών
1906 2.422.071 43.4%
131 / 670
Νίκη των Φιλελευθέρων
1910 (Ιανουάριος) 3.104.407 46.8%
240 / 670
Μετέωρο κοινοβούλιο
Κυβέρνηση μειοψηφίας Φιλελευθέρων
1910 (Δεκέμβριος) 2.420.169 46.6%
235 / 670
Μετέωρο κοινοβούλιο
Κυβέρνηση μειοψηφίας Φιλελευθέρων
1918 3.472.738 33.3%
379 / 707
Νίκη Συνασπισμού
Κυβέρνηση συνεργασίας
Φιλελεύθερων/Συντηρητικών
1922 5.294.465 38.5%
344 / 615
Νίκη των Συντηρητικών
1923 5.286.159 38.0%
258 / 625
Μετέωρο κοινοβούλιο
Κυβέρνηση μειοψηφίας Φιλελευθέρων
1924 7.148.983 46.8%
412 / 615
Νίκη των Συντηρητικών
1929 8.252.527 38.1%
260 / 615
Μετέωρο κοινοβούλιο
Κυβέρνηση μειοψηφίας Εργατικών
1931 11.377.022 55.0%
470 / 615
Νίκη της Εθνικής Κυβέρνησης
Κυβέρνηση ευρείας συνεργασίας
1935 10.025.083 47.8%
386 / 615
Νίκη της Εθνικής Κυβέρνησης
Κυβέρνηση ευρείας συνεργασίας
1945 8.716.211 36.2%
197 / 640
Νίκη των Εργατικών
1950 11.507.061 40.0%
282 / 625
Νίκη των Εργατικών
1951 13.724.418 48.0%
302 / 625
Μετέωρο κοινοβούλιο
Κυβέρνηση συνεργασίας
Συντηρητικών/Εθνικών Φιλελεύθερων
1955 13.310.891 49.7%
324 / 630
Νίκη των Συντηρητικών
Κυβέρνηση συνεργασίας
Συντηρητικών/Εθνικών Φιλελεύθερων
1959 13.750.875 49.4%
345 / 630
Νίκη των Συντηρητικών
Κυβέρνηση συνεργασίας
Συντηρητικών/Εθνικών Φιλελεύθερων
1964 12.002.642 43.4%
298 / 630
Νίκη των Εργατικών
1966 11.418.455 41.9%
250 / 630
Νίκη των Εργατικών
1970 13.145.123 46.6%
330 / 630
Νίκη των Συντηρητικών
1974 (Φεβρουάριος) 11.872.180 37.9%
297 / 635
Μετέωρο κοινοβούλιο
Κυβέρνηση μειοψηφίας Εργατικών
1974 (Οκτώβριος) 10.462.565 35.8%
277 / 635
Νίκη των Εργατικών
1979 13.697.923 43.9%
339 / 635
Νίκη των Συντηρητικών
1983 13.012.316 42.4%
397 / 650
Νίκη των Συντηρητικών
1987 13.760.935 42.2%
376 / 650
Νίκη των Συντηρητικών
1992 14.093.007 41.9%
336 / 651
Νίκη των Συντηρητικών
1997 9.600.943 30.7%
165 / 659
Νίκη των Εργατικών
2001 8.357.615 31.7%
166 / 659
Νίκη των Εργατικών
2005 8.785.941 32.4%
198 / 646
Νίκη των Εργατικών
2010 10.704.647 36.1%
306 / 650
Μετέωρο κοινοβούλιο
Κυβέρνηση συνεργασίας
Συντηρητικών/Φιλελεύθερων Δημοκρατών
2015 11.334.920 36.9%
330 / 650
Νίκη των Συντηρητικών
2017 13.632.914 42.3%
317 / 650
Μετέωρο κοινοβούλιο
Κυβέρνηση μειοψηφίας Συντηρητικών
2019 13.966.451 43.6%
365 / 650
Νίκη των Συντηρητικών


  1. Sparrow, Andrew (17 December 2009). «Only 12% of Tory MPs choose Cameronism as political philosophy». The Guardian (London). http://www.guardian.co.uk/politics/blog/2009/dec/17/12-tory-mps-name-cameronism-philosophy. 
  2. «The Conservative Party - All you need to know». Politics.co.uk (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2022. 
  3. «What we value». The Conservative Party Foundation Limited (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2022. 
  4. Η «επιστροφή» της Μάργκαρετ Θάτσερ Αρχειοθετήθηκε 2012-01-07 στο Wayback Machine. Καθημερινή, 05-03-09
  5. «How Liz Truss won the Conservative leadership race» (στα αγγλικά). BBC News. 2022-09-05. https://www.bbc.com/news/uk-politics-60037657. Ανακτήθηκε στις 2022-09-26. 
  6. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2022. 
  7. «British Electoral History Since 1832». History Learning Site (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2022.