Σμάρι Ηρακλείου

Σμάρι(ο)
Άποψη από την κεντρική πλατεία
Σμάρι(ο) Σμάρι(ο)
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Δήμος	Καστελλίου
Γεωγραφία
Νομός	Ηρακλείου
Υψόμετρο	320
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Σμάριον

Το Σμάρι (αναφέρεται και Σμάριον ) είναι παραδοσιακός οικισμός και πρώην κοινότητα στο Νομό Ηρακλείου. Σήμερα αποτελεί ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα της επαρχίας Πεδιάδας στο Δήμο Καστελλίου. Εκτείνεται στο βορειότερο άκρο του δήμου, μόλις 7 χιλιόμετρα από την έδρα του. Απέχει 27 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο και 23 χλμ. από τα υπερανεπτυγμένα βόρεια παράλια που διαχρονικά αποτελούσαν τα επίνεια της Πεδιάδας στο Κρητικό πέλαγος. Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Κύριο προϊόν είναι το λάδι και το κρασί, όπως επίσης και τα κτηνοτροφικά προϊόντα. Στα παλαιότερα χρόνια ο πληθυσμός του οικισμού ασχολούνταν με το εμπόριο του λαδιού και της φέτσας (μούργας). Το Σμάρι έχει κηρυχθεί διατηρητέος και παραδοσιακός οικισμός. Στο χωριό εδρεύει πολιτιστικός σύλλογος.

Ιστορικά στοιχεία

Αρχαιολογία

Αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν τα τελευταία χρόνια (1978-1983) απέδειξαν ότι ο οικισμός κατοικήθηκε από την πρώιμη αρχαιότητα (τα αρχαιότερα ευρήματα ανάγονται στη δεύτερη Μεσομινωική εποχή). Οικισμοί, αγροικίες, ιερά, ναοί, νεκροταφεία των μινωικών και ιστορικών χρόνων, εντοπίζονται να αναπτύσσονται διαδοχικά ή και συγχρόνως γύρω από το σημερινό χωριό και το λόφο του Προφ. Ηλία (υψομ.594 μ.),ο οποίος φαίνεται να αποτελεί διαχρονικά το επίκεντρο του λατρευτικού και οικιστικού ενδιαφέροντος. Η Ακρόπολη, φαίνεται να είναι ο σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος στην ευρύτερη περιοχή του δήμου Καστελίου.

Ονομασία

Ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου

Το τοπωνύμιο προέρχεται από το σμάρι, που σημαίνει σμήνος μελισσών και χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον πυκνό πληθυσμό της περιοχής σε αρχαιότερους χρόνους. Με το σημερινό όνομα το βρίσκουμε για πρώτη φορά το 1375, σε έγγραφο του Δουκικού Αρχείου του Χάνδακα. Αναφέρεται το 1583 Smari με 196 κατ. (Καστροφύλακας, Κ95). Στην τουρκική απογραφή του 1671 γράφεται Asmari με 139 χαράτσα και στην αιγυπτιακή του 1834 Smari. To 1881 ανήκε στο δήμο Καστελλίου. Το 1928 κηρύχθηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας, μέχρι το 1998, οπότε με το Σχέδιο Καποδίστρια παρέμεινε στο Δήμο Καστελλίου αλλά ως Δημοτικό διαμέρισμα.το άλλο του τοπωνύμιο κατά τους χωρικούς είναι Μικρό Παρίσι..

Ναοί

Κυριότεροι ναοί είναι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (ναός δίκλιτος αφιερωμένος και στους Άγιους Πάντες), της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και τα εξωκλήσια του Αγίου Γεωργίου με τοιχογραφίες από το 1320, του Προφήτη Ηλία, του Σωτήρος Χριστού στη ΝΔ πλαγιά του λόφου του Προφ.Ηλία, o Ναός του Αγ. Γεωργίου μέσα στο Σμαριανό κάμπο καθώς επίσης και o ιερός ναός του Αρχάγγελου Μιχαήλ. Στη νότια πλαγιά του λόφου του Προφ.Ηλία βρίσκεται η Μονή Καλλέργη αφιερωμένη στον Αγ.Ιωάννη τον Πρόδρομο και σχετίζεται άμεσα με τη γνωστή ισχυρή και ιστορική οικογένεια των Καλλέργηδων που έδρασε στη περίοδο της Ενετοκρατίας.

Βιβλιογραφία

• Το Ηράκλειον και ο Νομός του, έκδ. Νομ. Ηρακλείου.
• Εφημερίδα του πολιτιστικού συλλόγου Σμαρίου το Αρισμαρί

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Το Σμάρι στον ιστότοπο του Δήμου Καστελλίου.