Πατέρες και γιοι (μυθιστόρημα)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Πατέρες και γιοι
ΣυγγραφέαςΙβάν Τουργκένιεφ
ΤίτλοςОтцы и дѣти
ΓλώσσαΡωσικά
Ημερομηνία δημιουργίας1860
Ημερομηνία δημοσίευσης1862
Πολιτιστικό κίνημαΡεαλισμός
Μορφήμυθιστόρημα
ΧαρακτήρεςYevgeni Bazarov, d:Q4221831, d:Q4221833, d:Q85858108 και Arkady Nikolayevitch Kirsanov
ΤόποςΡωσική Αυτοκρατορία
Ρωσία[1]
LC ClassOL43370W
LΤ ID3493
BL Class51340
Πρώτη έκδοσηThe Russian Messenger
ΠροηγούμενοΤην παραμονή
ΕπόμενοΟ καπνός
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Πατέρες και γιοι (ρωσικά: Отцы и дети) είναι μυθιστόρημα του Ρώσου λογοτέχνη Ιβάν Τουργκένιεφ που δημοσιεύθηκε το 1862.[2]

Το έργο πραγματεύεται την εμφάνιση μιας επαναστατικής νοοτροπίας στην αυτοκρατορική Ρωσία το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και τις αυξανόμενες διαμαρτυρίες ενάντια στο ισχύον καθεστώς και τη συντηρητική νοοτροπία της κοινωνίας. Ο τίτλος παραπέμπει στην ιδεολογική σύγκρουση των γενεών παρουσιάζοντας τις σχέσεις της παλιάς με τη νέα γενιά, η οποία εμψυχώνεται από ανατρεπτικά ιδανικά που σχετίζονται με την κοινωνικοπολιτική πρόοδο. Είναι ένα από τα κλασικά μυθιστορήματα της ρωσικής λογοτεχνίας του 19ου αιώνα.[3]

Η δημοσίευση του μυθιστορήματος πυροδότησε έντονες λογοτεχνικές διαμάχες και αντιδράσεις τόσο από συντηρητικούς όσο και από προοδευτικούς κύκλους. Η ριζοσπαστική νεότερη γενιά του επιτέθηκε με πικρία ως έργο συκοφαντικό και οι συντηρητικοί το καταδίκασαν ως πολύ επιεικές προς τον μηδενισμό. Όλα αυτά ανάγκασαν τον Τουργκένιεφ να εγκαταλείψει τη χώρα του.[4]

Ήταν το πρώτο ρωσικό έργο που έλαβε αναγνώριση στο δυτικό κόσμο και επαινέθηκε από λογοτέχνες όπως ο Χένρυ Τζέημς, ο Γκυ ντε Μωπασσάν και ο Γκυστάβ Φλωμπέρ.

Υπόθεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μυθιστόρημα αρχίζει τον Μάιο του 1859, όταν ο Νικολάι Πετρόβιτς Κιρσάνοφ καλωσορίζει στο υποστατικό του τον γιο του, Αρκάντυ Νικολάγιεβιτς, που μόλις αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο. Τον συνοδεύει ο Γεβγκένυ Βασίλεβιτς Μπαζάροφ, φοιτητής ιατρικής που εμφορείται από υλιστικές και αντι-παραδοσιακές ιδέες.[5]

Ο Νικολάι Πετρόβιτς Κιρσάνοφ είναι χήρος και ζει με τον αδερφό του, Πάβελ Πετρόβιτς, έναν περήφανο και συντηρητικό χαρακτήρα, που σύντομα αναστατώνεται από την παράξενη νέα φιλοσοφία του μηδενισμού που πρεσβεύουν οι δύο νέοι. Ο Νικολάι Πετρόβιτς, αρχικά χαρούμενος που ο γιος του επέστρεψε στο πατρικό σπίτι στο Μαρίνο, αρχίζει σιγά σιγά να αισθάνεται άβολα και αμήχανα, καθώς οι ριζοσπαστικές απόψεις του Αρκάντυ Νικολάγιεβιτς, επηρεασμένες πολύ από τον Μπαζάροφ, κάνουν τις πεποιθήσεις του να φαίνονται παρωχημένες. Ο Νικολάι Πετρόβιτς προσπαθούσε πάντα να είναι όσο το δυνατόν πιο σύγχρονος και είχε φιλελεύθερες-δημοκρατικές ιδέες. Ζει ήσυχα στο κτήμα του και με την ερωμένη του Φένιετσκα, μια από τις υπηρέτριες που ζει μαζί της χωρίς να την παντρευτεί, έχει αποκτήσει ένα παιδί, τον μικρό Μίτια. Ο Αρκάντυ Νικολάγιεβιτς, ωστόσο, δεν ενοχλείται από τη σχέση. Αντίθετα, ενθουσιάζεται με τον μικρό αδελφό του.[6]

Οι δύο νεαροί μένουν στο κτήμα για μερικές εβδομάδες και μετά από μια θυελλώδη συζήτηση με τον θείο Πάβελ Πετρόβιτς, φεύγουν. Επισκέπτονται έναν συγγενή του Αρκάντυ Νικολάγιεβιτς και ανάμεσα στους τοπικούς ευγενείς, συναντούν την Άννα Σεργκέγιεβνα Οντιντσόβα, μια 29χρονη σαγηνευτική πλούσια γυναίκα, που διαφέρει από τους συμβατικούς τύπους της τοπικής επαρχιακής κοινωνίας. Και οι δύο τη θαυμάζουν, και εκείνη, γοητευμένη από τον Μπαζάροφ, τους προσκαλεί να περάσουν μερικές μέρες στο κτήμα της, όπου γνωρίζουν την 20χρονη αδελφή της, Κάτια Σεργκέγιεβνα. Ο Αρκάντυ Νικολάγιεβιτς αρχίζει να απομακρύνεται σταθερά από την επιρροή του Μπαζάροφ. Ο Μπαζάροφ, σε αντίθεση με τις μηδενιστικές του πεποιθήσεις, ερωτεύεται την Άννα Σεργκέγιεβνα και της δηλώνει τον έρωτά του αλλά αυτή τον απορρίπτει επειδή δεν βλέπει την πιθανότητα μέλλοντος μαζί του. Οι δύο φίλοι φεύγουν και πηγαίνουν στο σπίτι των γονιών του Μπαζάροφ, οι οποίοι ενσαρκώνουν τις παραδοσιακές αξίες της Ρωσίας.[7]

Στο σπίτι του Μπαζάροφ γίνονται δεκτοί με ενθουσιασμό. Ο κυνισμός του Γεβγκένυ Βασίλιεβιτς ωστόσο εξακολουθεί να εμφανίζεται και πληγώνει συχνά τους γονείς του, Βασίλυ Ιβάνοβιτς και Αρίνα Βλάσιεβνα, που τον λατρεύουν. Ο Αρκάντυ Νικολάγιεβιτς προσπαθεί να ευχαριστήσει τον πατέρα Μπαζάροφ διαβεβαιώνοντάς τον ότι ο Γεβγκένυ θα έχει ένα λαμπρό μέλλον και επιπλήττει τον φίλο του για την ωμότητα και τις ειρωνείες του. Από την πλευρά του, ο Μπαζάροφ επικρίνει τον Αρκάντυ Νικολάγιεβιτς επειδή εκφράζεται πολύ ρομαντικά. Ο Αρκάντυ Νικολάγιεβιτς απορρίπτει ανοιχτά τα ιδανικά του Μπαζάροφ. Μετά από μια σύντομη παραμονή, προς μεγάλη απογοήτευση των γονιών, αποφασίζουν να επιστρέψουν στο κτήμα του Αρκάντυ Νικολάγιεβιτς.

Ο Αρκάντυ Νικολάγιεβιτς μένει μόνο λίγες μέρες και με μια δικαιολογία πάει ξανά στο κτήμα της Οντιντσόβα. Εκεί, συνειδητοποιεί ότι είναι ερωτευμένος με την Κάτια Σεργκέγιεβνα. Ο Μπαζάροφ μένει στο κτήμα για να κάνει επιστημονικές έρευνες και η ένταση μεταξύ αυτού και του Πάβελ Πετρόβιτς αυξάνεται. Ο Μπαζάροφ συναντά συχνά τη Φένιετσκα και παίζει με το παιδί της. Μια μέρα τη φιλάει, παρά τη θέλησή της, ο Πάβελ Πετρόβιτς τον βλέπει και τον προκαλεί σε μονομαχία. Ο Πάβελ Πετρόβιτς τραυματίζεται και ο Μπαζάροφ φεύγει, πηγαίνοντας στο σπίτι των γονιών του. Στο μεταξύ, ο Αρκάντυ Νικολάγιεβιτς και η Κάτια Σεργκέγιεβνα έχουν αρραβωνιαστεί.

Μένοντας στο σπίτι του, ο Μπαζάροφ εργάζεται ως επαρχιακός γιατρός. Καθώς κάνει μια εξέταση, κόβεται και μολύνεται από τύφο. Στέλνει να βρουν την Άννα Σεργκέγιεβνα, η οποία φθάνει και κλαίει στο προσκέφαλό του. Ο Μπαζάροφ πεθαίνει την επόμενη μέρα.

Στον επίλογο, ο Αρκάντυ Νικολάγιεβιτς παντρεύεται την Κάτια και αποκτούν έναν γιο. Στη συνέχεια, αναλαμβάνει τη διαχείριση της περιουσίας του πατέρα του και καταλαμβάνεται από πάθος για τη γεωργία και τη βελτίωση του κτήματος και ο Νικολάι Πετρόβιτς ταξιδεύει για να προωθήσει τις αγροτικές μεταρρυθμίσεις και την υποστήριξη των αγροτών. Ο Πάβελ Πετρόβιτς πηγαίνει ταξίδι στο εξωτερικό και ο Νικολάι Πετρόβιτς παντρεύεται τη Φένιετσκα και χαίρεται που γεφυρώθηκε η απόσταση με τον μεγάλο γιο του. Και σε ένα απομακρυσμένο νεκροταφείο, οι συντετριμμένοι γονείς του Μπαζάροφ πηγαίνουν συχνά και θρηνούν πάνω στο μνήμα του.[8]

Κύριοι χαρακτήρες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Γεβγκένυ Βασίλιεβιτς Μπαζάροφ: ο κεντρικός χαρακτήρας του μυθιστορήματος, ένας οργισμένος νέος μιας εποχής, μηδενιστής διανοούμενος και με αυτοπεποίθηση που απορρίπτει τόσο τις φιλελεύθερες ιδέες των αδελφών Κιρσάνοφ όσο και τον παραδοσιακό τρόπο ζωής των γονιών του. Είναι τελειόφοιτος φοιτητής ιατρικής, οι ιδέες του επηρεάζουν τον φίλο του Αρκάντυ. Ερωτεύεται την Άννα Σεργκέγιεβνα Οντιντσόβα.
  • Αρκάντυ Νικολάγιεβιτς Κιρσάνοφ: απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Αγίας Πετρούπολης, φίλος του Μπαζάροφ, ντροπαλός και καλοσυνάτος από τη φύση του.
  • Νικολάι Πετρόβιτς Κιρσάνοφ: ένας καλοσυνάτος 44χρονος χήρος με φιλελεύθερες απόψεις, πατέρας του Αρκάντυ και ενός νόθου παιδιού με την υπηρέτριά του που τελικά την παντρεύεται. Είναι υπέρμαχος της τσαρικής αγροτικής μεταρρύθμισης και της απελευθέρωσης των δουλοπάροικων (που θα γίνει το 1861).
  • Πάβελ Πετρόβιτς Κιρσάνοφ: 40χρονος αδερφός του Νικολάι, περήφανος αριστοκράτης, ταλαντεύεται ανάμεσα στον κοσμοπολιτισμό και την υπεράσπιση της ρωσικής παράδοσης και τιμής.[4]
  • Φεοντόζια "Φένιετσκα" Νικολάγιεβνα: υπηρέτρια του Νικολάι, που απέκτησε νόθο παιδί μαζί του. Παντρεύονται στο τέλος του βιβλίου.[9]
  • Άννα Σεργκέγιεβνα Οντιντσόβα: μια 29χρονη πλούσια χήρα ενός ιδιοκτήτη μεγάλης περιουσίας, όμορφη και έξυπνη. Στην αρχή γοητεύεται από τον Μπαζάροφ, αλλά δεν ανταποκρίνεται στα αισθήματά του.
  • Γιεκατερίνα "Κάτια" Σεργκέγιεβνα Λόχτεβα: η 20χρονη αδερφή της Άννα, ήρεμο και ευγενικό κορίτσι, που αγαπά τη μουσική. Παντρεύεται τον Αρκάντυ.
  • Βασίλυ Ιβάνοβιτς Μπαζάροφ: πατέρας του Μπαζάροφ, συνταξιούχος στρατιωτικός χειρουργός με ιδιοκτησία γης, πιστός εκπρόσωπος πατριωτικών και χριστιανικών παραδόσεων.
  • Αρίνα Βλάσιεβνα Μπαζάροβα: μητέρα του Μπαζάροφ, μια καλοσυνάτη, ευσεβής, θρησκευόμενη γυναίκα που λατρεύει τον γιο της αλλά ανησυχεί για τις ανατρεπτικές του ιδέες.
  • Προκόφιτς: υπηρέτης των Κιρσάνοφ, περίπου εξήντα ετών
  • Ματβέι Ιλίτς Κολυάζιν: εξάδελφος των αδελφών Κιρσάνοφ, τοπικός επιθεωρητής, πομπώδης, εγωκεντρικός και αφελής
  • Βίκτορ Σίτνικοφ: υπερφίαλος και παράτολμος φίλος του Μπαζάροφ, ακόλουθος λαϊκιστικών ιδεολογιών
  • Αβντότια (Γιεβντοξία) Νικίτισνα Κουξινά: εκκεντρική χειραφετημένη γυναίκα, κάτοικος της πόλης όπου εργάζεται ο Κολυάζιν
  • Πριγκίπισσα: θεία της Άννα και της Κάτια, αυστηρή, συντηρητική, καλεσμένη των ανιψιών της λόγω σεβασμού προς τη συγγένειά τους

Διασκευές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 1977: Πατέρες και γιοι, γερμανική ταινία σε σκηνοθεσία Claus Peter Witt

Μεταφράσεις στα ελληνικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Πατέρες και παιδιά, μετάφραση: Ανδρέας Σαραντόπουλος, εκδόσεις Ζαχαρόπουλος, 2008 [11]
  • Πατέρες και γιοι, μετάφραση: Ελένη Μπακοπούλου, εκδόσεις Άγρα, 2015 [12]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]