Λαμπεντούζα

Λαμπεντούζα

Lampedusa
Μία ακτή της Λαμπεντούζα.
Γεωγραφία
Τοποθεσία	Μεσόγειος Θάλασσα
Αρχιπέλαγος	Πελάγους Νήσοι (ή Πελάγιοι Νήσοι)
Αριθμός νήσων	3
Έκταση	20,2 km²
Υψόμετρο	113 μ
Υψηλότερη κορυφή	Albero Sole
Χώρα
Ιταλία
Περιφέρεια	Αυτόνομη Περιφέρεια Σικελίας
Επαρχία	Αγκριτζέντο
Δήμος	Lampedusa e Linosa
Πρωτεύουσα	Lampedusa e Linosa
Δημογραφικά
Πληθυσμός	4.500 (απογραφής 2005)
Πυκνότητα	225 /χλμ2
Πρόσθετες πληροφορίες
Ιστοσελίδα	http://www.isoladilampedusa.it/
Σχετικά πολυμέσα

Η Λαμπεντούζα (ιταλικά: Lampedusa, αρχαία ελληνικά: Λοπαδοῦσσα), ή κατά τους Έλληνες ναυτικούς Λαμπηδούσα είναι ιταλικό νησί που βρίσκεται μεταξύ της Σικελίας και των ακτών της Τυνησίας. Πρόκειται για την αρχαία νήσο «Λεπάδουσσα», όπως την αναφέρουν ο Στράβων και ο Κλαύδιος Πτολεμαίος (Δ΄,γ 44), και είναι το μεγαλύτερο, σε έκταση, νησί του συμπλέγματος των Πελαγίων νήσων. Διοικητικά ανήκει στον δήμο Λαμπεντούζα και Λινόζα (Lampedusa e Linosa), στην Επαρχία του Αγκριτζέντο, ο οποίος περιλαμβάνει επίσης τα μικρότερα νησιά Λινόζα και Λαμπιόνε.

Έκταση

Έχει μήκος 11,2 χλμ., (κατά διεύθυνση Α-Δ.), πλάτος 3,7 χλμ., με ανάπτυγμα ακτών περίπου 30 χλμ., συνολική έκταση 20,2 τ.χλμ και πληθυσμό 4.500 κατοίκους.

Γεωγραφία

Η Λαμπεντούζα είναι το μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος των λεγομένων Πελαγίων νήσων μαζί με τις νήσους Λινόζα, (που βρίσκεται βορειότερα), Λαμπιόνε (που βρίσκεται δυτικότερα) και άλλες βραχονησίδες, οι οποίες και ανήκουν διοικητικά στο νότιο νομό Τζιρτζέντι, ή Αρτζιτζέντι της Σικελίας.
Από γεωλογική άποψη αποτελεί αναδυόμενη έξαρση της υφαλοκρηπίδας της ανατολικής παραλίας της Τύνιδας με υψόμετρο 110 μ. και με δεδομένο ότι τα βάθη της μεταξύ αυτών απόστασης κυμαίνονται από 20 μέχρι 80 οργιές, σε αντίθεση με τη βορειότερη νήσο Λινόζα που είναι ηφαιστειογενής με αρκετούς κρατήρες.
Η γεωγραφική θέση της χαρακτηρίζεται υπεραπόκεντρος δεδομένου ότι βρίσκεται νοτιότερα της πολυσύχναστης πορείας των εμπορικών πλοίων της Μεσογείου κατά διεύθυνση Ανατολής - Δύσης καθώς και της πορείας πλοίων από Αδριατική προς Αφρική, η οποία και απέχει 90 μίλια (Δ.ΝΔ.) από τη Μάλτα, 68 μίλια (Α.) από τη Μαχεντία της Τύνιδας και 80 μίλια (Ν.ΝΑ.) από τη νήσο Παντελλερία. Στην ανατολική εσχατιά όπου το γνωστό στους ναυτικούς ακρωτήριο Γρεγάλε φέρει σπουδαίο σε ένταση φάρο.

Ιστορία

Η Λαμπεντούζα ως πελαγονήσι υπήρξε από την αρχαιότητα σταθμός ανεφοδιασμού των ναυτικών λαών όπως των αρχαίων Ελλήνων, των Ρωμαίων και αργότερα των Αράβων. Λόγω όμως των συχνών επιδρομών των Βερβέρων πειρατών η νήσος ερημώθηκε.
Κατά τον 15ο αιώνα η νήσος ανήκε στους Ισπανούς. Το 1436 ο Βασιλιάς της Αραγωνίας Αλφόνσος παραχώρησε αυτή στον Βαρόνο Μοντεκιάρο. Στη συνέχεια με ενδιάμεσες μεταβιβάσεις περιήλθε στον Βασιλιά της Νεάπολης, από τον οποίον φέρεται περί τα τέλη του 17ου αιώνα, η Μεγάλη Αικατερίνη να ζήτησε να την εξαγοράσει προκειμένου να εγκαταστήσει εκεί μεγάλη ναυτική βάση και να αντισταθμίσει με τον τρόπο αυτό στρατηγικά τη Μάλτα. Παρόμοια όμως πρόταση στο Βασιλιά της Νεάπολης φέρεται να έκανε την ίδια εποχή και η Αγγλία ακριβώς μετά την κατάληψη της Μάλτας από τον Μέγα Ναπολέοντα, όπου και περιήλθε. Τελικά το 1843 η νήσος περιελήφθη οριστικά στο Βασίλειο των Δύο Σικελιών του οποίου και ακολούθησε την τύχη.

Στη νεότερη ιστορία η νήσος κατέστη τόπος εξορίας καταδίκων και πολιτικών εξόριστων μέχρι και τον Β' Π.Π.. Ειδικότερα όμως λίγο πριν από την έναρξη του Β' Π.Π. ο Μουσολίνι ακολουθώντας το γνωστό δόγμα Mare Nostrum και φιλοδοξώντας την κυριαρχία της Μεσογείου, μετέβαλε τόσο τη νήσο αυτή όσο και την Παντελλερία σε μεγάλα ναυτικά οχυρά και ναυτικούς σταθμούς του ιταλικού στόλου καλύπτοντας ανάγκες ανεφοδιασμού, εξόρμησης και προσβολής νηοπομπών και μεμονωμένων εμπορικών πλοίων. Στις 19 Οκτωβρίου του 1942, πλησίον της Λαμπεντούζας, το ιταλικό αντιτορπιλικό Giovanni da Verrazzano δέχθηκε επίθεση βρετανικού υποβρυχίου με συνέπεια την ολική του απώλεια.

Τελικά μετά την ολοκληρωτική συντριβή του Άξονα στην Αφρική, τον Μάιο του 1943, και κατά την προπαρασκευή της διασυμμαχικής απόβασης της Σικελίας, στις 10 Ιουνίου του 1943 εξαπολύθηκε εναντίον των δύο νήσων μεγάλος ναυτικός και αεροπορικός βομβαρδισμός όπου μετά από διήμερο πρώτη παραδόθηκε η Παντελλερία και αμέσως μετά η Λαμπεντούζα.

Το 1960 εγκαταστάθηκε στο νησί ομώνυμος ραδιοφάρος Λοράν που τέθηκε υπό τον έλεγχο της αμερικανικής ακτοφυλακής. Ο σταθμός αυτός λίγο αργότερα έγινε νατοϊκός με εγκατάσταση μεγάλου ραντάρ. Το 1980 άρχισε η τουριστική ανάπτυξη της νήσου με κατασκευή αεροδρομίου πλησίον της πόλης. Το 1986 κατά τον βομβαρδισμό της Λιβύης η νήσος έγινε στόχος των λιβυκών πυραύλων που όμως δεν προξένησαν ιδιαίτερη καταστροφή. Σήμερα η νήσος αποτελεί αναπτυσσόμενο τουριστικό θέρετρο της Ιταλίας.

Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα από το 2010 και αργότερα, με αφορμή και την Αραβική Άνοιξη και τη γενικότερη πολιτική και κοινωνική αναστάτωση στη Μέση Ανατολή και τη βόρεια Αφρική, το νησί αποτελεί τόπο άφιξης χιλιάδων μεταναστών και προσφύγων από χώρες της Αφρικής οι οποίοι προσπαθούν να περάσουν στην Ευρώπη. Στην προσπάθεια τους να διασχίσουν τη Μεσόγειο με αυτοσχέδια ή ακατάλληλα μέσα, πολλές χιλιάδες, ακόμα και μικρά παιδιά, έχουν πνιγεί.

Λαογραφία

Η Λαμπεδούσα, ή Λαμπηδούσα όπως την αποκαλούσαν χαρακτηριστικά οι Έλληνες ναυτικοί και ιδίως οι ψαράδες, προπολεμικά, ήταν ένας από τους σημαντικότερους ψαρότοπους της Μεσογείου για τα μεγαλύτερα τότε αλιευτικά σκάφη. Ειδικότερα αποτελούσε το προσφιλέστερο τόπο των Αιγινητών σπογγαλιέων που αλίευαν σπόγγους στη περιοχή, μονοπωλώντας επαγγελματικά για λογαριασμό των Ιταλών σπογγεμπόρων. Τα λεγόμενα «λαμπηδιανά» (σφουγγάρια), ή «λαμπηδιανοί σπόγγοι» ξεχώριζαν για την ομορφιά τους και την ιδιαίτερη ζήτησή τους.

Τα δε ελληνικά αλιευτικά σκάφη μετέφεραν τα αλιεύματα στο Γερολιμένα της Μάνης απ΄ όπου στη συνέχεια προωθούνταν είτε προς το εσωτερικό της Πελοποννήσου, είτε μεταφορτώνονταν σε άλλα σκάφη για Πειραιά, προκειμένου να επιστρέψουν το συντομότερο και να συνεχίσουν την αλιεία. Την εποχή εκείνη ο Γερολιμένας διέθετε αξιόλογες εγκαταστάσεις πάγου, αποθήκες και άλλες συναφείς ευκολίες.

Πηγές

• "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τομ.ΙΕ΄, σελ.750
• "Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου", τομ.12ος, σελ.67.
• Χάρτης Βρετανικού Ναυαρχείου 193 Lampedousa.